Анықтамалық библиографиялық аппаратың қызметі

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 64 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

Кіріспе . . . 3

І . Анықтамалық библиографиялық ақппарат қызмет

көрсетудің негізгі базасы

1. 1 Кітапхананың анықтамалық - библиографиялық

аппаратын ұйымдастыру . . . 5

1. 2 Анықтамалық - библиографиялық қызмет көрсету әдістемесі . . . 12

ІІ. Анықтамалық библиографиялық аппараттың түрлері

2. 1. Анықтамалар қоры . . . 22

2. 2 Кітапхана каталогтары және картатекалар жүйесі . . . 31

ІІІ. Компьютерлік технологиялар негізінде ақпараттық

библиографиялық қызмет көрсетуді дамыту.

3. 1 Заманауи анықтамалық библиографиялық аппарат . . . 39

3. 2 Электронды құжаттарды жасау, сақтау және олармен

жұмыс істеу . . . 46

Қорытынды . . . 56

Пайдаланған әдебиеттер . . . 59

Қосымша : Слайд шоу «Қазақстан Тәуелсіздігіне 20 жыл»

Кіріспе

Дипломдық жұмысты зертеу актуальдылығы : Еліміздің өркениетті мемлекет болып, саяси және экономика жағынан шапшаң ілгері дамуы, сондай - ақ әлеуметтік құрылымның өзгеруі жаңа пайдаланушылар тобының пайда болуына ықпалын тигізді.

Анықтамалық библиографиялық аппаратардың бірнеше түрлері болады. Олар: альфавиттік каталог, жүйелілік каталог, тақырыптық каталог, және т. б. Осыған орай анықтамалық библиографиялық аппараттың да, жаңа ақпараттық технологияны меңгерудегі мүмкіндіктері кеңейе түсуде. Ғылыми негізде ұйымдастырылған анықтамалық-библиографиялық аппарат - кітапхананың бүкіл библиографиялық қызметінің қажетті негізін Сол арқылы оқушыларға анықтама беру, информациялық-библиографиялық және ұсыныстық-библиографиялық қызмет керсету жүзеге асырылады, кітапхана-библиография білімдері насихатталады, құрастырылатын библиографиялық құралдар үшін әдебиет іріктеледі.

Оған баспа шығармаларының ауқымды легіне төтеп беру үшін арнайы көмекшілер керек. Мұндағы басты мақсат - пайдаланушыларға түрлі тақырыптардағы және әр түрлі мәселелерді қамтитын баспа шығармалары жайлы ақпарат беретін библиографиялық мәлімет, жекеленген библиографиялық тізімдер т. б болып табылады.

Проблеманы құрастыру дәрежесі: Қазақстанның әлемдегі бәсекеге барынша қабілетті елу елдің қатарына кіру стратегиясы жолдаудың мемлекеттік деңгейде білім беру жүйесінің кітапханаларында кітаппен қамтамасыз ету жағдайында, оқулықтарды толықтыру және пайдалану мәселелеріне жетік назар аударылады.

Кітапхана ісіндегі қазіргі күнге сәйкес Кітапханалық библиографиялық құралдарды ұйымдастырудың тиімді жолдарын қарасытырып, осы заман талабына сай кітапхана жұмысында оқырмандардың сұранымын қанағаттандыру мақсатында, библиографиялық құралдардың тиімді пайдаланудың жолдарын ұйымдастыру болып отыр.

Зерттеу объектісі: Кітапханатану, анықтамалық - библиографиялық аппараттарды құрастыру, электронды түрде қызмет көрсетудің тиімдігін зерттеу. Түрлі жаңалықты ақпараттық иновациялық өнімдерді пайдалану, кітапханалық анықтамалық библиографиялық құралдарды ұйымдастыру қызметін дамытып жаңа заманға сай жүргізу жұмыстарын қарастыру.

Дипломдық жұмыстың алға қойып отырған мақсаты - оқырмандардың кітапханадағы электронды, анықтамалық библиографиялық аппараты пайдаланып өздеріне қажетті ақпараттарды іздеуде көмек көрсету және ақпарат алуды жылдамдатып ұйымдастыруды бірнеше операциялар арқылы жүзеге асыра отырып, оқырмадардың сұранымын қанағаттандыру жолының тиімділігін қарастыру .

Кітапхана жұмысында жаңа технологияны қолдану - кітапхана қызметінің сапасын арттырып, оқырмандар санын толықтырып, мәдени деңгейінің көтерілуіне тиімді әсер етеді.

Ғылымдағы жаңалықтар. Қазіргі кезеңде кітапхана ақпараттық ресурстары, ынталы шығармашылық кадрлық мүмкіндігі бар, мәдени бос уақытты пайдалы өткізетін, білім беретін орталық болып саналады. Қайсы кітапханада болсын автоматтандыру жобасын жүзеге асырудағы ең маңызды кезең базалық бағдарламаны пайдалануды қамтамасыз етуді таңдай білу.

Кітапхана ісінде компьютерлік технологияларды кең ауқымды пайдалануды оқырмандар мен кітапхананың басқа пайдаланушыларының ақпаратқа деген сұранымын қанағаттандыруға негізделген. Еліміздегі болып жатқан жаңалықтар мен өзгерістер, білім мен мәдениеттегі болып жатқан жаңа мемлекеттік тапсырмаларды іске асырудағы шешуші қадамдар ең алдымен кітапханашыға келіп тіреледі. Жаңа ақпараттық технологияға көшу, басқарудың экономикалық амалдарын қолдану, оған еңбек ұжымының қатыстырылуы кітапхана жұмысшыларының жаңа жоғарғы кәсіби деңгейін және жалпы мәдениет пен қарым-қатынас мәдениетін игерген жаңа түрін қалыптастыруды талап етеді.

Тәжірибелік барысы: Дипломдық жұмыс «Анықтамалық библиографиялық аппаратың қызметі» тақырыбын қамтиды. Тақырыптың өзектілігі кітапханада анықтамалық библиографиялық аппаратың қызметтінің даму үрдісін қалыптастыру болып табылады.

Дипломдық жұмыстың құрылымы: кіріспеден, үш тараудан, қорытындыдан, қолданылған әдебиеттер тізімінен тұрады.

Анықтамалық библиографиялық аппаратың қызметің маңыздылығын дамытып электронды каталог арқылы оқырмандарға қызмет көрсету, оқырмандар сұранымын жылдам әрі мағаналы, толық тексті мәліметтер базасын ұсыну, Интернет жүйесін пайдалану қызметтері жатады.

Дипломдық жұмысты қорғаудағы негізгі ережелер : таңдап алынған тақырып бойынша анықтамалық библиографиялық аппаратарды ұйымдастыру жұмыстарын саралап, және оларды бір - бірімен салыстырып көрдім. Сонымен қоса библиографиялық құралдардың инавациялық жолдарын дамытуды қарастырып анықтамалық библиографиялық аппараттарды электрондық түрлерін қолдануды зерттедім.

І. Анықтамалық библиографиялық аппарат қызмет көрсетудің негізгі базасы

1. 1 Кітапхананың анықтамалық - библиографиялық аппаратын ұйымдастыру

Анықтамалық-библиографиялық аппарат әрбір кітапханада жүргізіледі. Оған оқулықтардың, практикалық және методикалық құралдардың жеке тараулары арналған, бірақ таяу араға дейін бұл ұғымның қолайлы анықтамасы болмай келді. «Анықтамалық-библиографиялық аппарат» деген терминнің пайда болуы, сөз жоқ, анықтатамалық-библиографиялық жұмыспен байланысты.

Негізгі терминдер мен анықтамаларда» «Анықтамалық-библио-графиялық аппарат» деген термин мен оған «анықтамалық және библиографиялық басылымдардың, кітапхана каталогтарының және баспа шығармалары мен басқа да документтерді насихаттауға, оқуға нысаналы басшылық етуге арналған картотекалардың жиынтығы» деген анықтама берілді. Одан кейін ғылыми-методикалық әдебиетте анықтамалық-библиографиялық аппараттың библиографиялық, кітапханалық және фактографиялық информацияны насихаттауды, іздестіру мен беруді жақсарту мақсатындағы документтік информациялық-іздестіру жүйесі деген басқа нұсқалары да ұсынылды .

Бұл анықтамалар қаншалықты алуан түрлі болғанымен, анықтамалық-библиографиялық аппарат дегеніміз анықтамалық-библиографиялық жұмыстың негізі әрі құралы екенін білген жөн, өйткені анықтамалардың басым көпшілігі (99% және одан да көбі) анықтамалық-библиографиялық аппараттың көмегімен атқарылады.

[1. Б-35-37] . Ғылыми негізде ұйымдастырылған анықтамалық-библиографиялық аппарат - кітапхананың бүкіл библиографиялық қызметінің қажетті негізін тұрады. Сол арқылы оқушыларға анықтама беру, ақпараттық-библиографиялық және ұсыныстық-библиографиялық қызмет керсету жүзеге асырылады, кітапхана-библиография білімдері насихатталады, құрастырылатын библиографиялық құралдар үшін әдебиет іріктеледі.

Анықтамалық-библиографиялық аппаратқа қойылатын маңызды талаптардың бірі - кітапхана қорының мазмұнын толық бейнелеп, жан-жақты ашып көрсету. Анықтамалық-библиографиялық аппараттың жекелеген құрылымдық компонеттері өзара тығыз байланыстырлып, бірін-бірі толықтыруға тиіс, өйткені анықтамалық-библиографиялық аппаратты кітапхананың түрлі бөлімдері бойынша бөлшектеп жіберу оның бірлігін бұзады және библиографиялық қызмет көрсетуді қиындатады.
Анықтамалық-библиографиялық аппараттың негізгі бөлімі бір жерге, әдетте, библиографиялық бөлімге тікелей жақын орналастырылады. Салалық бөлімдерде тиісті салалар бойынша қосалқы анықтама қорлары, катологтар
мен картотекалар жасалады, олар кітапхананың бірыңғай анықтамалық-библиографиялық аппаратына еді.

Кітапхананың анықтамалық-библиографиялық аппаратын жасағанда сол жердегі басқа (ғылыми-техникалық, жоғары оқу орындары, музей және басқалар) кітапханалардың анықтамалық-библиографиялық аппаратта-рының жай-күйін ескеру қажет. Әмбебап кітапхана олардың анықтамалық-библиографиялық аппаратын толық қайталамауға тиіс. Осыған байланысты ведомствоаралық кітапхана кеңестері анықтамалық-библиографиялық аппаратты жүргізудің тәртібін белгілейтін ережелерді және басқа да документтерді жасауы керек.

Анықтамалық-библиографиялық аппарат өзінің көлемі жағынан әр типтегі кітапханаларда бірдей болмайды. Мәселен, сан миллиондаған кітап қоры, жүз мыңдаған оқушысы бар, ішкі құрылымы күрделі де тарамдалып жатқан аса ірі кітапхана мен бұқаралық (аудандық, қалалық, селолық) шағын кітапханалардың анықтамалық-библиографияық аппараттарын салыстыруға болмайды. Егер республикалық, өлкелік, облыстық мемлекеттік кітапханалардың анықтамалық-библиографиялық аппараты универсалды сипатта болса, арнаулы кітапханаларда ол көбінесе білімнің белгілі бір саласы жөніндегі әдебиетті қамтиды. [2. Б-25 - 27]

Анықтамалық-библиографиялық аппараттың мазмұны мен құрамына кітапхана қызмет ететін ауданның профилі мен оның оқушылар контингентінің ерекшеліктері ықпал жасайды. Өнеркәсіп және ауыл шаруашылық өндірісінің белгілі бір саласының басым дамуы, селода немесе облыста ірі кәсіпорындардың, ғылыми және ғылыми-зерттеу мекемелері мен ұйымдарының, жоғары және арнаулы орта оқу орындарының болуы анықтамалық-библиографиялық аппаратта тиісті тақырыптағы әдебиеттің неғұрлым толық ашылуы, ерекше картотекалар өмірінде өткен жылда болған аса маңызды оқиғалар баяндалады, халықаралық ұйымдардың қызметіне, мемлекеттердің экономикасына, аса ірі ғылыми және ғылыми-техникалық жетістіктер мен жаңалықтарға қысқаша шолу жасалады.

Одақтас республикаларда шығарылатын универсалды энциклопедиялар республикалардың табиғаты мен табиғи ресурстары, қоғамдық өмірі, тарихы, экономикасы, ғылымы мен мәдениеті туралы алуан түрлі мәліметтерді қамтиды. 1972-1978 жылдар арасында Қазақ Совет Энциклопедиясының 12 томы жарық көрді. Бұл өте бағалы басылым республиканың ғылымы мен мәдениетінің зор жетіскендігінің айғағы болды. ҚСЭ бас редакциясының қызметі мұнымен аяқталған жоқ. 1980 жылы Қазақ Советтік Социалистік Республикасының 60 жылдығына арнап Энциклопедиялық анықтама, ал 1983 жылы қазақ және орыс тілінде «Алматы» энциклопедиясын шығарды.

Одақтас республикалардың бәрі де қазір ұлттық энциклопедиясын шығарып үлгірді. Олар республикалардың ғылыми және бұқаралық кітапханаларының анықтама қорын толықтыратын құнды басылымдар болып отыр.

[3. Б-2-4] . Қазіргі кезеңде салалық энциклопедиялар мен энциклопедиялық сөздіктер білімнің барлық салаларьш қамтитын болды. Олардың ішінде «Советтік энциклопедиялық сөздік», «Философиялық энңиклопедия» (5 т. ), «Совет тарих энциклопедиясы» (16 т. ), «Қысқаша химия энциклопедиясы» (5 т. ), «Ауыл шаруашылық энциклопедиясы» (6 т. ), «Педагогикалық энциклопедия» (4 т. ) және басқа да көптеген энциклопедиялар бар.

Сөздіктер анықтамалық басылымдардың маңызды түрі болып табылады, олар мақсатына, мазмұнына, құрылымына және басқа белгілеріне қарай сараланады.

Мына сөздіктерді түсіндірме сөздіктердің мысалы ретінде атауға болады: В. И. Дальдің 4 томдық «Нақты великорус тілінің түсіндірме сөздігі», ол бірінші рет XIX ғасырдың 60-жылдарында шықты және Содан бері талай рет қайтадан басылып келеді (соңғы басылымы 1970 жылдардың аяғында жарық көрді) ; М. П. Алексеевтің, С. Г. Бархударовтың, В. В. Виноградовтың және басқаларының редакциясымен шыққан 4 томдық «Орыс тілі сөздігі» (М., 1957-1961) ; С. И. Ожеговтың бір томдық «Орыс тілі сөздігі» (12-басылуы. М., 1978) .

Сондай-ақ сөздіктер былайша да бөлінеді: жазушылар тілі (Пушкин тілі сөздігі. 1-4 ж. М., 1956-1962), этимологиялық (Шанский М. М. Орыс тілінің этимол-гиялық сөздігі. М, 1963), фразеологиялық (Жуков В. П. Орыстың мақалдары мен мәтелдері сөздігі. М., 1966), антропонимикалық (Петров Н. А. Орыстың адамдар есімі сөздігі. М., 1966) сөздіктер, синонимдер мен омонимдер сөздіктері (Синонимдер сөздігі. Л., 1975), неологизм сөздіктері (Жаңа сөздер мен мағыналар. М., 1971) және басқалар.

Сөздіктің мұндай түрлерін шығару Қазақ ССР-інде де жедел қолға алынуда.

Сөздіктердің ерекше бір тобын әр алуан адамдардың өмірі мен қызметі туралы мәліметтер беретін өмірбаяндық сөздіктер құрайды («Жаратылыстану мен техника қайраткерлерінің өмірбаяндық сөздігі», «СССР Ғылым академиясы, Адам құрамы», «Ғылым мен мәдениеттің зағип қайраткерлері» және басқалар) .

[3. Б -2-4] . Қоғам қайраткерлерінің, ғалымдардың, жазушылардың, мәдениет пен өнер қайраткерлерінің бүркеншік есімдері сөздіктерінен тек қана өмірбаяндық мағлұмат алып қоймай, орасан зор деректемелік және нақты материалдар алуға болады. Оған мысал ретінде отандық көрнекті библиограф И. Ф. Масанов құрастырған 4 томдық «Орыс жазушыларының, ғалымдары мен қоғам қайраткерлерінің бүркеншік есімдері сөздігі» (М., 1956-1960) айтуға болады. Бұл сөздік орыс және совет әдебиеті бойынша жасадған ең толық анықтамалық басылым болып табылады. Сөздікте бірнеше мың бүркеншік есімнің сыры ашылған, ал соңғы томында «Сөздікке» енгізілген, бүркеншік есіммен жазып тұрған барлық авторлардың алфавиттік көрсеткіші басылған.

Анықтама қорының құрамында алуан түрлі анықтамалқтар елеулі орын алады. Жалпы және комплексті сипаттағы анықтамалықтар ретінде статистикалық анықтамалықтарды - теориялық бөліну анықтамалықтарын айтуға болады. Анықтамалықтар тақырыптық немесе белгілі бір оқушыларға арналған болуы мүмкін. Әр алуан календарьлар, қалалар жөніндегі жолнұсқаулар адрес кітаптары, телефон жүйесі абоненттерінің анықтамасы, транспорт жүрісінің жыл сайынға тәртібі және т. б. анықтамалық басылымдары да жатады.

Өндірісітік қызметтің жекелеген салалары жөніндегі, белгілі бір кәсіпке арналған анықтамаларды пайдаланушылар көп болмағанымен, ол аудан, қала көлемінде нақты анықтамалық болып табылады. Әмбебап кітапханалардың анықтама қорын мұндай басылымдармен толықтырғанда қызмет көрсетілетін ауданның эконмикалық саласы әрқашанда ескеріліп, мамандықтары бойынша оқушылардың негізгі топтарына бағытталып отырады. Арнаулы ғылыми және ғылыми - техникалық кітапханаларда өндірістік, тарифтік - мамандық анықтамалықтар едәуір толық жиналады.

Кітапхананың анықтама қорын толықтыруда және қосымша толықтыруда анықтамалық басылымдар жөніндегі библиографиялық жолнұсқалардың көмегі көп. Өкінішке орай, анықтамалықтардың қазіргі көрсеткіштері білімнің тек жекелеген салаларын немесе анықтамалық басылымдардың түрлерін ғана қамтиды. Оның үстіне, олардың көпшілігі едәуір ертеректе шыққан және әлбетте ескіріп қалған.

Мүмкіндігіне қарай анықтама қорының құрамына саяси ағарту жүйесіне, жоғары оқу орындарына арналған бағдарламалар, жоғары оқу орындары мен техникумдарға арналған негізгі оқулықтар да қосылады.

[4. Б -29-32] . Анықтама қорына библиографиялық құралдар мейлінше толық жиналады. Мәселен, облыстық (өлкелік) кітапханаларда мемлекеттік ағымдағы библиографиялық деректемелер, аса маңызды ғылыми-көмекші әмбебап, салалық және тақырыптық шолу көрсеткіштері, библиографиялық сөздіктер мен неғұрлым маңызды арнаулы көрсеткіштер, өлкетану библиографиясының материалдары, библиографиялық оқу құралдарының көрсеткіштері болуға тиіс.

Сондай-ақ анықтама қорына жарияланбаған негізгі көрсеткіштер мен осы кітапхананың және облыстағы басқа да ғылыми кітапханалардың қызметкерлері құрастырған (көшірмелер) әдебиет тізімдерін (әсіресе өлкетану тақырыбындағы тізімдерді) жинақтаған жөн.

"Анықтама қорына қосымша библиографиялық құралдардың жүйелі картотекасы жасалады. Онда кітапхананың библиографиялық және басқа бөлімдерінде болатын, басылып шыққан көрсеткіштер, сондай-ақ кітап ішінде, мақала ішінде берілген аса маңызды әдебиет тізімдері мен журнал ішінде берілген библиографиялық материалдар жеке-жеке көрсетіледі.

Арнаулы және ғылыми - техникалық кітапханалардың анықтамалық - библиографиялық аппаратының ерекше айырмашылығы - оның құрамында құжаттар емес, фактілер суреттелетін объекті болатын фактографиялық картотекалардың болуы. Әрбір картотека тиісінше бір затты бейнелейді және бірқатар құжаттарды өңдеудің нәтижесі болып табылатын мәліметтерді қамтиды.

Фактографиялық картотекалар бұйымдар мен жабдыққа, техникалық - экономикалық көрсеткіштерге, материалдың түрлеріне рационализаторлық ұсыныстарға және т. б. жасалады. Әлбетте, олар әрқашанда белгілі бір саланың немесе нақты кәсіпорынның қажеттері ескеріле отырып жүргізіледі.

Фактографиялық картотекалар үшін материалды анықтау мен өңдеу - арнаулы білімді талап ететін күрделі және көп еңбек жұмсалатын процестер. Оларды, әдетте, библиографтар ғана емес, сонымен қатар инженер - техник қызметкерлер, ғылыми қызметкерлер, зерттеушілердің өздері де құрастырады.

Өлкетану каталогтары мен картотекалары. «Өлкетану библиографиясы» курсында толық айтылатындықтан, бұл арада оған айрықша тоқталмаймыз.

Орындалған анықтамалар қоры. Библиографиялық және салалық қызмет көрсету бөлімдерінің қызметкерлері мамандардан, ұйымдар мен мекемелерден түсетін тақырыбы күрделі талап-тілектерді үнемі қанағаттандырып отырады. Мұндай талаптарға жазбаша түрде жауап беріледі және екінің бірінде олар әдебиеттердің ауқымды тақырыптық тізімдері болып шығады.

Орындалған анықтамалар қорында материалдарды ұйымдастырудың әр түрлі әдістері болады, олар: алфавиттік-атау немесе тақырыптық картотекалар, арнаулы папкалар немесе альбомдар; анықтамаларды хроноло-гиялық (нөмірленген) ретпен орналасатын жеке конверттерге салып сақтау. Әрбір конвертте анықтаманың рет саны, тақырыбы, оның берілген күні және талапты орындаған библиографтың фамилиясы көрсетіледі. Материалды тез табу үшін қорға арнап карточка формасында қосымша алфавиттік-атау көрсеткіші жасалады, онда барлық анықтамалар тақырыптарының, сондай-ақ кең және комплексті мазмұндағы анықтамалардың бөлімдері мен бөлімшелері атауларының тізбесі болады.

[5. Б -36-39] . Көптеген облыстық кітапханаларда оның үстіне қаланың (облыстың) басқа да ғылыми кітапханаларында орындалған жазбаша библиографиялық анықтамалардың жиынтық картотекалары жүргізіледі және қор жөніндегі алфавиттік-атау көрсеткішінде әлгіндей анықтамалар туралы мәліметтер көрсетіледі. Мұның өзі анықтама беруді үйлестіруге, әр түрлі кітапханалар арасында міндеттерді ұтымды бөлісуге және жұмыста орынсыз қайталаушылықты болдырмауға әсерін тигізеді.

Орындалған анықтамаларды кітап көрмелерін, тақырыптық кештер, оқушылар конференцияларын, библиографиялық шолулар әзірлегенде пайдалануға болады. Ақырында, анықтамалардың бір белегі болашақтағы библиографиялық құралдардың алдын ала жасалған «қаралай» нұсқасы болады.

Орындалған анықтамалар қорының нақпа-нақ ұйымдастырылуы, оның үнемі толықтырылып отыруы - кез келген кітапхананың библиографиялық қызметінің маңызды элементі.

Қорды сақтау анықтаманың бірде біреуі қажетті толықтыру жасалмай, қайтадан қалай болса солай беріле салмауға тиіс, ол негізінен алғанда жаңа әдебиетті қосып, ескірген әдебиетті шығарып тастауға, әдебиет құрамын оқырманның талабының нақты мақсаты мен даярлық дәрежесіне сәйкестендіруге келіп саяды.

Орталықтандырылған кітапханалар жүйесіндегі анықтамалық библиографиялық аппарат. Мемлекеттік көпшілік кітапханаларды орталықтандыру олардың библиографиялық жұмысына сөзсіз игі ықпал жасағаны мәлім. Орталықтандыру жағдайында анықтамалық библиографиялық аппарат та елеулі өзгерістерге ұшырады: оның ақпарат сыйымдылығы едәуір артты, іс жүзінде пайдалану мүмкіндігі ұлғайды. Орталықтандырылған кітапханалардың әрбір жүйесінің анықтамалық - библиографиялық аппараты біртұтас нәрсе, оның барлық бөлімдері өзара байланысты және бір - бірін үнемі толықтырып отырады.

Біртұтас анықтамалық - библиографиялық аппараттың негізгі бөлігі орталық кітапхана жүйесіне шоғырланған. Онда мыналар қамтылады: бүкіл жүйе қорына арналған алфавиттік және жүйелі жиынтық каталогтар; қалалық және аудандық кітапханалар (оның ішінде Орталықтандырылған кітапханалар жүйесіне кірмейтін кітапханалар) жаздырып алатын мерзімді басылымдардың жиынтық картотекасы; журналдар мен газеттер мақалаларының әмбебап картотекасы; өлкетану картотекасы; тақырыптық картотекалар; библиографиялық және анықтамалық басылымдар картотекасы; қаланың немесе ауданның информациялық мекемелері анықтамалық аппараттың картотекасы.

[6. Б -21-26] . Орталық кітапхананың анықтамалық және библиографиялық басылымдар қоры жеткілікті дәрежеде толық жасақталады.

Орталық кітапхананың анықтамалық-библиографиялық аппаратының міндетті құрамдас бөлімі жазбаша түрде орындалған анықтамалар қоры болып саналады.

Орталық кітапхананың анықтамалық-библиографиялық аппаратын ұйымдастыру мен толықтыру жөніндегі жұмыстың негізгі көлемін библиографиялық (немесе біріккен әдістемелік - библиографиялық) бөлім комплектілеу және өңдеу бөлімімен бірлесіп атқарады.

Орталықтандырылған кітапханалар жүйесінің филиалдарында анықтамалық-библиографиялық аппараттың міндетті элементтері: алфавиттік және жүйелі каталогтар, журналдар мен газеттер мақалаларының әмбебап картотекасы, ұсынылатын библиографиялық құралдардың картотекасы, қажетті тақырыптық картотека. Орталық кітапхана филиалдарға анықтамалық-библиографиялық аппаратты ұйымдастыру мен жетілдіруде үнемі көмек көрсетеді: консультациялар өткізеді, нұсқау-методикалық материалдар құрастырып, таратады, арнаулы семинарлар мен мамандық арттыру курстарын ұйымдастырады, ол курстарда филиал қыз-меткерлері анықтамалық-библиографиялық аппарат жүйесінің құрылысы мен пайдаланылу мәселелерімен танысады.

Анықтамалық-библиграфиялық қызмет көрсету екі субъекттің өзара қатынасымен негізделеді: кейбір ақпараттық қажеттіліктері бар (нақты,
тақырыптық немесе нақты емес) пайдаланушы және пайдаланушының ақпараттық сұранысына бір ретке сәйкес келетін ақапараттық-
библиографиялық қызмет көрсетуді іске асыратын библиограф. Оқу орнындағы кітапхана жағдайында анықтаманы орындау үшін пайдаланушы
әр түрлі ортадағы ақпараттық іздестірулер әдістемесі, ақпаратты бағалау белгісі және әдебиеттер тізімін жазу ережесі бойынша кеңестерге сүйенеді.
Оқырмандарға ақпаратты өздігінен іздестіруі тиімділігін қамтамасыз ету үшін Интернет кеңістігінде библиографтар мен электронды қорлардың оқырман залы қызметкерлері білім беру жене анықтамалық сайттар мониторингімен жұмыс жүргізуді үнемі іске асырады. Ең қызықты жене пайдалы сайттар мекен-жайы арнайы мазмұндалған тізімдерде көрсетіледі.

Мамандардың анықтамалық-библиографиялық қызмет көрсетудегі рөлінің артуы туралы көптен айтып жүрген навигаторлық қызметі жақсы көрінеді.

[7. Б -3-9] . Пайдаланушыларға анықтамалық-библиографиялық қызмет көрсетуді жедел жене сапалы түрде ұсыну, көбінде қызметкердің кәсіби құзыретімен, библиографтардың қазіргі заманғы іздестірудің барлық
мүмкіндіктерін пайдалана білуімен, анықтамалық-библиографиялық жетістіктерімен, өз кітапханасының іздестіру аппаратымен анықталады. Анықтамалық-библиографиялық қызмет көрсетудің болашақтағы дамуын ұжымда корпоративтік жобаларда бірыңғай аймақтық жене салалық электрондық каталогтар мен библиографиялық деректер базасын жинақталған меселелі-бағытталған электрондық кітапхананы

пайдалануға жене құруға қатысуымен байланыстырады.

Ақпараттық технологиялар қарқынды дамып келе жатқан бүгінгі күнде сапалы әрі мезгілімен қол жеткізілетін ақпаратқа деген сұраныстың жедел өсуі байқалады. Оның ұлғайып келе жатқан көлемі, жеткізу формаларының әр түрлілігі қазіргі заманғы кітапханалардан жаңа технологиялық процестерді енгізуді талап етеді.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.