ТЕХНОПОРТ ЖШС- де ЕҢБЕКАҚЫ ЕСЕБІН ҰЫЙМДАСТЫРУ

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 75 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

Қазақ экономика, қаржы және халықаралық сауда университеті

«Есеп және аудит» кафедрасы

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС

Тақырыбы: «Еңбектің »

(«Технопорт» ЖШС-гі негізінде)

Ғылыми жетекші:

Э. ғ. к., доцент

Жетесова М. Т.

Қорғауға жіберіледі

кафедра меңгерушісі

Алматы 2010 ж.

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ . . . 3

І КӘСІПОРЫНДА ЕҢБЕКАҚЫ ЕСЕБІН ҰЙЫМДАСТЫРУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ

1. 1 Еңбеккерлердің (қызметкерлердің) құрамының есебі . . . 5

1. 2 Еңбекақынының мәні мен маңыздылығы . . . 9

1. 3 Еңбекақыны нормативтік құқықтық реттеу . . . 10

1. 4 «Технопорт» ЖШС еңбекақы формалары мен жүйелері . . . 12

1. 5 Кәсіпорын қызметіне сипаттама . . . 18

2 «ТЕХНОПОРТ» ЖШС- де ЕҢБЕКАҚЫ ЕСЕБІН ҰЫЙМДАСТЫРУ

2. 1 «Технопорт» ЖШС - де еңбекті нормалау және және тарифтеу есебі . . . 21

2. 2 Еңбекақы бойынша есеп айырысудың аналитикалық және синтетикалық есебі . . . 29

2. 3 Орташа жалақыны есептеу тәртібі . . . 39

2. 4 Есептелген еңбекақыдан ұсталатын ұсталымдар мен аударымдар . . . 51

3 «ТЕХНОПОРТ» ЖШС -ның ЕҢБЕКАҚЫСЫ БОЙЫНША ЕСЕП АЙЫРЫСУДЫҢ ТАЛДАУЫ ЖӘНЕ АУДИТІ

3. 1 Еңбекке ақы төлеу бойынша есеп айырысу аудиті. . . . 54

3. 2 Еңбекақының дұрыс есептелуін және олардан ұсталынатын ұсталымдар

мен аударымдардың заңдылығын тексеру . . . 6

3. 3 Еңбек өнімділігін талдау . . . 66

ҚОРЫТЫНДЫ . . . 70

ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТ ТІЗІМІ . . . 71

ҚОСЫМШАЛАР

КІРІСПЕ

Субъектіде бухгалтерлік есепті ұйымдастыруға шаруашылық операцияларын орындаған кезде оның заңдылығын сақтауға кәсіпорынның басшысы жауапты болып келеді. Шаруашылық жүргізуші субъекті өзінің нақты жағдайына, көлеміне және қызмет түріне қарап бухгалтерлік есепті ұйымдастыруды жүзеге асырады: бухгалтерлік жұмысты ұйымдастыру нысандырын дербес белгілейді; есептік саясатын қалыптастырады; қаржылық пен өндірістік есептері бойынша қызмет ету аясын белгілейді; шаруашылық операцияларын бақылау тәртібін әзірлейді, сондай-ақ бухгалтерлік есепті ұйымдастыру үшін басқа да қажетті шешімдер жасайды. Субъектінің құрылымдылық бөлімшелерінде бухгалтерлік есепті жүзеге асыру кәсіпорынның бас бухгалтері басшылық етеді. Егер де кәсіпорынның дербес бухгалтерлік қызмет болмаса, онда бухгалтерлік есеп пен қаржылық есеп беру арнайы мамандандарылған фирмалардың немесе келісім-шарттың негізінде жұмыс істейтін мамандардың көмегімен жүзеге асырылады. Бас бухгалтерлік қызметтен босатқан кезде ол жаңадан тағайындалған бас бухгалтерге субъектінің басшысы бекіткен тәртіпке сай істерді өткізіп береді, өткізу барысында бухгалтерлік есептің жағдайына және есеп мәліметтерінің дұрыстығына тиісті актілер жасалады. Субъект активтердің, меншік капиталының, міндеттемелердің және олармен жасалатын шаруашылық операцияның қосарлана немесе екі жақты жазылатын жазу тәсілімен бухгалтерлік есеп шоттарының типтік жоспарымен сәйкестендіріліп бухгалтерлік есебін жүргізеді.

Бухгалтерлік қызметтің басты мақсаты субъектіні жедел басқару үшін қажет ақпараттармен, субъектінің қаржылық нәтижесі мен шаруашылық процестері туралы дұрыс және толық ақпараттармен қамтамасыз ету, сондай-ақ

инвесторларға, жабдықтаушыларға, сатып алушыларға, кредиторларға, мемлекеттік органдарға, банктерге және басқа да мүдделі тұлғаларға бухгалтерлік есептің стандартына сәйкес қаржылық есеп беруді жасау болып табылады.

Бухгалтерлік есепті жүргізген кезде субъекті мына жайларды қамтамасыз етуі керек.

есеп беру кезеңінің ішінде міндеттемелер мен активтерді бағалау мен кейбір шаруашылық операцияларын көрсету кезінде қабылданған есеп саясатының өзгермейтіндігі, 1 БЕС белгілеген ережесімен сәйкес келетіндігі;
қаржылық міндеттемелерімен мүліктерді түгендеу нәтижесін және есеп есептік кезеңде жүзеге асқан барлық шаруашылық операцияларының есепте толығымен көрініс табуы;
тиісті есептік кезеңнің шығыс пен табыстың дұрыс жатқызылуы;
әрбір айдың басына синтетикалық есеп шоттары бойынша қалдығы,

аналитикалық есептің айналымымен сәйкестігі сақталуы керек.

Жасалған шаруашылық операцияларын тіркейтін алғашқы құжаттардың мәліметтері бухгалтерлік есептің регистрлеріне жазу үшін негіз болып табылады.

Диплом жұмысының мақсаты кәсіпорындардағы қызметкерлерге еңбекақыны төлеу бойынша есеп айырысу есебі, аудиті және талдауын қарастыру болып табылады. Осы мақсаты орындау бағытында төмендегідей міндеттер қарастырылған:

кәсіпорындарда еңбек ақы есебін ұйымдастыру;
кәсіпорынның еңбек ресурстары мен жалақы қорының есебі мен

аудитін жүргізуді ұйымдастыру;

- кәсіпорынның жалақы қорына салық салу.

1 КӘСІПОРЫНДА ЕҢБЕКАҚЫ ЕСЕБІН ҰЙЫМДАСТЫРУДЫҢ

ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ

1. 1 Еңбеккерлердің (қызметкерлердің) құрамының есебі

Кәсіпорын шаруашылық қызметін жасаудың процесінде қызметкерлерді жұмысқа қабылдап және жұмыстан шығарып отырады, яғни олардың сандары өзгереді, демек жұмыс барысында әртүрлі ауыс - түйістер болып тұрады.

Қызметкерлердің құрамдық өзгерісінің есебін кадрлар бөлімі жүргізеді, ол бүкіл субъектідегі және оның құрылымдық бөлімшелеріндегі қызметкерлердің санын және оның өзгерту себептерін, жынысын, жас мөлшерін, категорияларын, кәсіптерін, қызмет орындарын, мамандықтарын, біліктілігін, жұмыс стажын, білімін және басқа белгілерін есепке алады.

Жұмыс беруші жұмысқа қабылданған кезде еңбеккерлермен өзара тікелей жеке еңбек келісім - шарттарын жасайды.

Жеке еңбек келісімшарты - жұмыс беруші мен еңбеккерлер арасындағы жазбаша түріндегі келісім, онда жұмыс орны, келісім шарттың мерзімі, еңбек тәртібінің жағдайы, демалысы, жалақысы, еңбекті қорғаудың басқа да мәселелері туралы сұрақтар қарастырылады.

Әдетте, жалақысының деңгейін жұмыс беруші белгілейді және ол жеке еңбек келісімшартында тіркеледі.

Жеке еңбек келісім - шарты бойынша тараптардың жауапкершілігі, міндеті, құқықтары белгіленеді. Жеке еңбек келісімшартында өндіріс саласының ерекшеліктері, нақты міндеті, жұмыс берушінің қаржылық мүмкіндігі, бір сөзбен айтқанда, шарттың мазмұны мен сипаты ашылады. Дегенмен де, келісім- шартқа « Қазақстан Республикасының еңбек туралы » заңының 7, 8 және 9 баптары енгізілуі тиіс. Кез келген 16 жасқа толған азамат, осындай жеке еңбек шартын жасауға құқылы, ал егер де ата-анасы рұқсат берсе, онда ол 15 жастан және сирек 14 жастан еңбек етуі мүмкін.

Жеке еңбек келісім - шартында мыналар қарастырылады:

белгісіз мерзімге;
белгілі бір жұмыс орнына, белгілі уақытқа;
еңбеккерлер жоқ болған жағдайда оның жұмысын уақытша атқаруға.

Заңды келісім - шарттың максимальды және минимальды мерзімі белгіленбеуі мүмкін. Егер де жеке еңбек келісім - шарттында мерзімі айтылмаса; онда ол белгісіз мерзімге қабылданған болып саналады. Жеке еңбек келісімшарты екі данада жазбаша түрде жасалады және оған екі жақ-та қол қояды. Оның бір данасы жұмысқа тұрушы еңбеккерге беріледі. Еңбеккер өз қызметіне келісім-шартта көрсетілген күннен бастап кіріседі, онда оның нақты жұмысқа шыққан күні есептелінеді.

Жеке еңбек келісім - шартын жасау үшін жұмыс беруші жұмыскерден еңбек кітапшасын; жеке төлқұжатын, жеке әлеуметтік қолдын, зейнеткерлік келісім-шартын, білімі туралы құжатын талап етуге құқылы. Жеке еңбек келісім - шартына қол қойылған соң, жұмыс беруші бұйрық шығару тиіс.

Жұмысқа жаңадан қабылданғандарды «Жұмысқа қабылдау туралы бұйрықпен» құжаттайды; кадрлар бөлімінің бастығы немесе жұмысқа қабылдауға жауапты адам бұрыштама қойған бұйрықтың жобасы қажетті жағдайларда келіссөз жүргізуге жолдама және жұмыс жағдайларымен таныстыру үшін құрылым бөлімшелерге жіберетін рұқсат қағаз болып табылады. Құрылымдық бөлімше бастығы оны жұмысқа қабылдауға болатындығы туралы тұжырым жасайды: бұйрық жобасының сыртқы жағында жалданушының қандай жұмысқа қабылданғаны көрсетіледі. Қызметкердің жұмыс жағдайларымен келісімі, келіссөз, дәрігерлік тексеріс нәтижелері, техникалық қауіпсіздік, өрттің алдын алу шараларының минимумы бойынша нұсқаулар берілгендігі туралы белгілер және басқа да белгілер үлгінің сырт жағына соғылады. Жұмысқа алу туралы бұйрықтың жобасында кәсіпкердің айлық жалақысы белгіленіп, бос тұрған қызмет орны және штат кестесі бойынша белгіленген айлық ақысы көрсетіледі. Кәсіпорын басшысы қол қойған бұйрық қызметкерге хабарланып, одан қолхат алынады. Кадрлар бөлімі жұмысқа қабылдап туралы бұйрықтың негізінде жеке карточкасын толтырады, жұмысқа қабылданғаны туралы еңбек кітапшасын белгі соғады, ал бухгалтерия дербес шот ашады немесе соған сәйкес құжат жасайды. Барлық категориядағы қызметкерлерге, оның ішінде жоғары және арнаулы орта білім бар мамандарға және училищелерге, кәсіптік- техникалық білім беретін мектептерді т. б. бітірген жас жұмысшыларға да «Жеке карточка» толтырылады.

Жұмысқа қабылдану, басқа бір тұрақты жұмысқа ауысуы және жұмыстан босатылуы туралы бұйрықтың негізінде еңбек кітапшасына енгізілетін әрбір жазбаны әкімшілік сол кітапша иесіне таныстырып, карточканың тиісті жерлеріне қол қойғызып отыруға міндетті. Еңбек кітапшасы не жұмыс берушіде, не қызметкерлердің өзінде сақталуы мүмкін.

Жеке еңбек келісім - шартына және демалыстар кестелеріне сәйкес қызметкерлерге берілетін жыл сайынғы және басқа түрлердегі демалыстарды құжаттау үшін «Демалыс беру туралы бұйрық» қолданылады. Екі дана етіп толтырылады, бірі кадрлар бөлімінде қалады, екіншісі бухгалтерияға беріледі. Оған құрылымдық бөлімшенің бастығы мен кәсіпорын басшысы қол қояды. Демалыс беру туралы бұйрықтың негізінде кадрлар бөлімі қызметкерлердің жеке карточкасына белгілер соғады, ал бухгалтерия демалыс үшін тиесілі жалақысын есептейді.

Жеке еңбек келісім - шартынан басқа жұмыс беруші қызметкерлермен азаматтық - құқықтық келісім - шарт жасауына болады. Олар жеке бір нақты тапсырманы орындау үшін жасалады. Азаматтық-құқықтық қатынасты қызметкер белгілі бір тапсырманы орындаған кезде сол ұйымның ішкі еңбек тәртібіне бағынбайды. Сонымен қоса, жұмыс берушімен еңбеккерлердің арасындағы қатынастар ұжымдық келісім - шартпен реттелуі мүмкін. Бұндай келісім-шарттарды әзірлеу, жасау және орындау 04. 07. 92 ж. №1514 - ХІІ шыққан ҚР «Ұжымдық келісімшарт туралы» заңымен анықталады. Бұл келісімшарт, жұмыс берушінің экономикалық мүмкіндігіне қарап, заңмен белгіленген минималды еңбек ақымен салыстырғанда одан жоғары деңгейде тіркелуі мүмкін. Одан басқа, ұжымдық келісім - шарт біршама мәселелерді қарастыруы мүмкін, атап айтқанда, өндіріс тапсырмаларын, еңбекақы төлеу жағдайын, үй-тұрмыстың және басқа да.

Олардың қатарына:

тегін арнайы киімдер алатын жұмыстар мен мамандықтардың тізімі;
еңбеккерлер үшін қосымша жеңілдік және компенсация құқын беретін жұмыстар мен мамандықтардың тізімі;
жұмыс уақытының жиынтық есебіне жүргізетін өндірістер, цехта учаскерлердің тізімі;

Қызметкерді бір цехтан екіншесіне ауыстырғанда «Басқа жұмысқа ауыстыру

туралы бұйрығы» жазылады. Оны кадрлар бөлімінің қызметкері бір дана етіп толтырады. Бұйрыққа бұрынғы және жаңа жұмыс кәсіпорын басшысы қол қояды.

Басқа жұмысқа ауыстыру туралы бұйрықтың негізінде кадрлар бөлімі жеке карточкаға, еңбек кітапшасына және басқа құжаттарға белгілерін соғады. Үлгінің сыртқы жағына қызметкердің бұрынғы орны бойынша жауапкершілігінде тұрған,

тапсырылмаған мүлікті - материалдық және басқадай бағалы заттар туралы белгілер қойылады.

Қызметкерлерді жұмыстан шығарғанда «Еңбек шартының тоқтатылуы туралы бұйрық» қолданылады. Оны кадрлар бөлімінің қызметкері барлық қызметкерге екі дана етіп толтырады. Бірі кадрлар бөлімінде қалдырылады, ал екіншісі бухгалтерияға беріледі. Оған құрылымдық бөлімшенің бастығы немесе кәсіпорын басшысықол қояды. Бұйрықтың негізінде кәсіпорынның бухгалтериясы қызметкермен есеп айырысады. Жұмыстан өз еркімен шыққанда қызметкер үлгінің бет жағына арыз жазады.

Жұмысшылар мен қызметшілердің жұмыс уақытының белгіленген кестесін cақтап жүруін бақылау, жұмыс істелген уақыт туралы деректер алу, еңбек төлемі бойынша есеп айырысу, сондай-ақ еңбек жөнінде статистикалық есеп беру үшін «Жұмыс уақыты есебінің табелінде» жұмыс істеп жүргендердің барлық категорияларының жұмыс уақытын пайдалану есебі жүргізіледі. Табельді өкілеттігі бар адам бір дана етіп жасайды, олар тиісінше құжатталған соң бухгалтерияға беріледі. Жұмысқа келмеу себептері туралы немесе жұмыс күнінің толық істелмегені туралы; мерзімінен артық жұмыс істегені туралы және басқа қалыпты жұмыс жағдайынан ауытқушылықтар жөнінде дұрыс толтырылған құжаттар негізінде ғана табельге белгі қойылады. Жұмыс уақытын пайдалану есебі табельдерде қызметкерлердің жұмысқа келген-келмегендерін жаппай тіркеу әдісімен, немесе тек ауытқуларын тіркеу әдісімен жүзеге асырылады.

Жұмыс уақыты есебінің табельдері деректерді автоматты түрде өңдеу жағдайында қолданылады. Ішінара реквизиттермен толықтырылған табель бланкілері компьютерлік техника құралдарының көмегімен жасалуы мүмкін.

Мұндай реквизитерге жататындар: кәсіпорындардың құрылымдылық бөлімшелері, цех, қызметкерлер тегі, әкесінің аты, кәсібі, табельдік нөмірі т. б.

Мұндайда табель үлгісі деректерді өңдеудің қабылданған технологиясына сәйкес өзгереді. Бірақ мұндай үлгіде жұмыс уақытын белгілеу үшін мынадай шартты белгілер қолданылады.

№/№: №/№

Шартты белгілер: Шартты белгілер

Коды: Коды

№/№: Әріптік

Шартты белгілер: Сандық

№/№: 1

Шартты белгілер: Жұмыс сағаттар, күндері

Коды: Я

№/№: 2

Шартты белгілер: Түнгі жұмыс сағаттары

Коды: Н

№/№: 3

Шартты белгілер: Кешкі сағаттары

Коды: ВЧ

№/№: 4

Шартты белгілер: Мерзімінен тыс жұмыс сағаттары:

Коды:

№/№:

Шартты белгілер: - кесімді қызметкерлер үшін

Коды: С

№/№:

Шартты белгілер:

мерзімді қызметкер үшін

Коды: СП

№/№: 5

Шартты белгілер: Кесімді қызметкердің толық сменалық мерзімді жұмысы

Коды: Ц

№/№: 6

Шартты белгілер: Қызмет бабындағы іссапарлары

Коды: К

№/№: 7

Шартты белгілер: Жыл сайынғы демалыстар

Коды: ОТ

№/№: 8

Шартты белгілер: Жұмысқа жарамсыздығы

Коды: Б

№/№: 9

Шартты белгілер:

Екіқабат болуға және бала табуға

байланысты берілетін демалыстар

Коды: Р

1. 2 Еңбекақынының мәні мен маңыздылығы

Еңбек және еңбекақы есебі - жұмысшылар санының өзгеруі, жұмыс уақытының шығындары, жұмысшылар категориясы, өндірістік шығын сияқты мағлұматтар түгел қамтылатын дәл әрі оперативтік деректерді талап ететін аса маңызды да күрделі жұмыстардың бірі болып табылады.

Еңбек және оған ақы төлеу есебінің негізгі міндеттеріне жататындар:

еңбекақы қорын және жұмыс уақытын пайдаланып жұмыс мөлшерінің орындалуын, еңбектің саны мен сапасын бақылау;
бастапқы құжаттарды уақытылы және дұрыс рәсімдеу, еңбекақы қорынан жалақыны ұстап қалу;
шарушылық жүргізуші субъектінің әрбір жұмысшысына жалақыны уақытылы және дұрыс есептеу;
белгіленген мерзімде еңбекақы бойынша есеп айырысу;
жалақы бойынша шығынды өнімнің, жұмыстың, қызметтің өзіндік құнына дұрыс әрі уақытылы қосу керек.

Еңбек ақы - бұл еңбек өлшемі мен тұтыну өлшеміне бақылау жасауды жүзеге асыруға көмектесетін маңызды экономикалық құрал. Шаруашылық субъектісінің түріне қарамастан әрбір қызметкердің кірісі субъект жұмысының түпкілікті нәтижелерін ескергенде, оның жеке үлесімен анықталады және салықтармен реттеледі. Еңбек ақы тұтынушы кірісінің үлкен бөлігін құрайды, сондықтан да сұраныстың мөлшеріне, тауардың тұтынысына және олардың бағасына елеулі әсер етеді.

Еңбек және оның төлемі есебінің негізгі міндеттері еңбек шығындарын дұрыс анықтау және төлемақыны дұрыс есептеу, белгіленген қызметкерлер саны бойынша жоспардың орындалуын, еңбек тәртібінің сақталуын және жалақының қорын дұрыс пайдалануын бақылау болып табылады. Бұдан басқа, есептің көмегімен нормативтік тапсырмалардың орындалуын, келісімді бағаларды, тарифтік төлем мөлшерлері мен айлық ақыларды; есептелген ақы сомасының жұмысшылардан қабылдаған, өндірім жөніндегі құжаттарда көрсетілген өнімнің саны мен сапасына сәйкестігін; сыйлықтардың және прогрессивтік қосымша төлемдердің дұрыс есептелуін бақылайды.

Еңбек төлемі өнімінің өзіндік құнының негізгі элементтерінің бірі болып табылады; оның есебін дұрыс ұйымдастыру еңбек өнімділігінің өсуіне, өнімнің өзіндік құныны төмендеуіне және халықтың өмір сүру деңгейінің жоғарылауына септігін тигізеді. Әрбір қызметкердің еңбек төлемі жұмыстың соңғы нәтижелерімен, қызметкерлрдің жеке өзінің қосқан еңбек үлестерімен анықталуға тиіс және ең көп мөлшермен шектелмейді.

Еңбек төлемі ақшалай немесе заттай есептеліп, төленуге тиіс.

Ақшалай еңбек төлемі-еңбек төлемінің қолданыстағы жүйесіне сәйкес есептелген сомалар.

Заттай еңбек төлемі-төлем ретінде заттай берілген өнімнің құны, тегін не төмендетілген бағамен тамақтандыру үшін қосалқы шаруашылықтардан бөлінетін өнімнің, жұмыстың және көрсетілген қызметтің баға айырмашылығының орнын толтыру т. б.

1. 3 Еңбекақыны нормативтік құқықтық реттеу

Еңбек және еңбекақы деректері өндірістік процесті оперативті басқару үшін қажет. «Қазақстан Республикасының Еңбек туралы» заңының 5-бабына сәйкес жұмыс беруші мен жұмысшылыардың арасындағы еңбек қатынасы нормативті құқықтық актілермен, еңбек заңына сәйкес бекітілген ұжымдық келісім-шартпен реттеледі.

Кәсіпорын дербес болғанмен заңға сәйкес штат кестесі, формалары және еңбекақы, сыйлықақы жүйесі белгіленеді.

Әрбір қызметкердің еңбекақылық табысы кәсіпорын қызметінің түпкілікті қорытындысына байланысты оның еңбекке қосқан үлесі бойынша анықталады. Ол салықпен реттеледі және ең жоғары көлеміне шектеу қойылмайды.

Еңбекақы мөлшерін жұмыс берушінің өзі белгілейді және жұмыс беруші белгілінген еңбекақы мөлшері Қазақстан Республикасының заңында белгіленген («Қазақстан Республикасының Еңбек туралы» Заңының 71-бабы) ең аз шамадағы еңбекақы мөлшерінен төмен болмауы керек.

«Қазақстан Республикасының Еңбек туралы» Заңының 7, 8-бабына сәйкес қызметкердің мынадай құқысы бар:

қандай да бір кемсітушіліксіз тең еңбекке тең еңбекақы алуға:
қауіпсіздік және тазалық талаптарына жауап беретін еңбек жағдайында жұмыс істеуге;
кепілдік және өтемақы алуға және т. б.

Жұмыс берушінің құқықтары:

қызметкерлерді көтермелеуге, олардан белгіленген заңға сәйкес әрекет ететін тәртіп бойынша материалдық және жауапкершілікті талап етуге;
қызметкер келтірген зиянның орнын толтыруға және т. б.

Жұмыс берушінің міндеттері:

Қазақстан Ркспубликасының нормативті құқықтық актілерінде, жеке еңбек келісім-шартында, ұжымдық келісімшартта, жұмыс берушінің актісінде қарастырылған еңбекақыны және басқа төлемақыларды уақытылы және толық төлеу;
еңбек туралы заңдағы, ұжымдық келісім-шарттағы талаптарды сақтау;
Қазастан Республикасының нормативті құқықтық актілерінде қарастырылған шарттар мен тәртіптер бойынша зиян шеккен қызметкерге жәрдем беру;
қызметкерге қауіпті және зиянды жұмыс жағдайын, болуы мүмкін кәсіби ауруды ескерту және т. б.

Жеке еңбек келісім-шартында негізгі тармақтар қамтылуы керек:

еңбек жағдайының сипаты, жұмысшыға жұмыстың қауіпті және зиянды жағдайы үшін немесе көп күш жұмсауды керек ететін ауыр еңбек үшін кепілдік беру және өтемақы төлеу;
жұмыс уақыты және демалыс уақытының режимі;
еңбекақы мен еңбекті қорғау жағдайы;
өтемақы төлеу және кепілдік беру тәртібі және т. б. («Қазақстан Республикасының Еңбек туралы» Заңының 9-бабы) .

Қызметкер бірнеше жұмыс берушімен толық емес жұмыс уақытын қарастыратын жеке еңбек келісім-шартына отыруға құқы бар.

«Қазақстан Республикасының Еңбек туралы» Заңының 13-бабына сәйкес қызметкердің еңбек ететінің растайтын құжаттарға мыналар жатады: еңбек кітапшасы (қолда болуы керек) немесе жеке еңбек келісім-шарты немесе жұмысқа қабылданғаны, жұмыстан шығарылғаны туралы бұйрықтың көшірмесі.

Сол ұйымның басқа жұмысына немесе ұйыммен бірге басқа орынға көшіру қызметкердің тек жазбаша келісімі бойынша, жеке еңбек келісім-шартына соған сәйкес өзгертулер енгізумен ғана іске асырылады.

Қызметкерді сол ұйымда басқа орынға, сол орынның басқа құрылымының бөлімшесіне көшіру үшін мамандығы, біліктілігі немесе лауазымы бойынша басқа механизмдегі немесе агрегаттағы жұмысты тапсыру үшін (егер бұл жеке еңбек келісім-шартында өзгерістер тудырмайтын болса) қызметкердің келісімі талап етілмейді («Қазақстан Республикасының Еңбек туралы» Заңының 17, 18-бабы) .

Қызметкерге еңбек жағдайының өзгеретінің бір ай бұрын (одан кем болмауы керек) хабарлау керек.

Еңбек жағдайы өзгерген жағдайда жеке еңбек келісім-шартына сәйкес толықтырулар мен өзгертулер енгізіледі. Егер қызметкер жаңа жағдайда жұмыс істеуге келісімін бермесе, онда «Қазақстан Республикасының Еңбек туралы» Заңы 26-бабының 7-тармағына сәйкес онымен келісім-шарт бұзылады.

Өндірістік қажеттілік пайда болған жағдайда жұмыс беруші қызметкерді бір айға дейін оның келісімінсіз жеке еңбек келісім-шартында қарастырылмаған және денсаулығына қауіп төндірмейтін сол ұйымдағы, сол орындағы басқа жұмысқа бұрынғы жұмысындағы айлық еңбекақысынан кем болмайтын еңбекақымен ауыстыруға құқы бар.

Мұндай ауыстыру стихиялық апаттың, өндірістік апаттың алдын алу немесе жою немесе салдарын дереу залалсыздандыру қажет болған жағдайда ғана іске асырылады («Қазақстан Республикасының Еңбек туралы» Заңының 20-бабы) .

Жұмыс болмай қалған жағдайда жұмыс беруші қызметкерді мамандығына, біліктілігіне сай, денсаулығына қатер төндірмейтін, оның келісімінсіз бір айға дейін басқа жұмысқа ауыстыруға құқы бар. Егер қызметкер жаңа жағдайдағы ұсынылған жұмысқа келісімін бермесе, онда «Қазақстан Республикасы Еңбек туралы» Заңының 26-бабы, 7-тармағына сәйкес онымен жеке еңбек келісім-шарты бұзылады. Жұмыс болмай қалған және қызметкердің болмауына байланысты жағдайда оның орнына басқа бір білікті қызметкерді біліктілігіне сай келмейтін жұмысқа уақытша ауыстыруға оның жазбаша келісімінсіз ауыстыруға рұқсат етілмейді. («Қазақстан Республикасы Еңбек туралы» Заңының 21, 22-баптары) .

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.