ПЕДАГОГ ПСИХОЛОГТЫҢ ҚИЫН БАЛАЛАРМЕН ЖҰМЫС ЖҮРГІЗУІ

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 71 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТІРЛІГІ

АБАЙ МЫРЗАХМЕТОВ АТЫНДАҒЫ КӨКШЕТАУ УНИВЕРСИТЕТІ

ПЕДАГОГИКА ЖӘНЕ ПСИХОЛОГИЯ КАФЕДРАСЫ

Қорғауға жіберілді:

кафедра меңгерушісі

п. ғ. д., профессор

Досанова С. С.

«» 2009ж.

ДИПЛОМ ЖҰМЫСЫ

ТАҚЫРЫБЫ: «Педагог психологтың қиын балалармен жұмыс жүргізуі».

Мамандық шифрі

Оқу формасы

Мамандық шифрі: 050103 Педагогика және психология

Оқу формасы: Сырттай

ОРЫНДАҒАН Абдин Е. Т.

СТУДЕНТ

ҒЫЛЫМИ

ЖЕТЕКШІ Бекетаева Г. Е.

АҒА ОҚЫТУШЫ

КӨКШЕТАУ, 2009

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ 4

1 МЕКТЕП ОҚУШЫЛАРЫНЫҢ ПСИХИКАЛЫҚ ДАМУ ШАРТТАРЫ 7

1. 1 Даму-баланың қоғамдық-тарихи тәжірибені игеру процесі 7

1. 2 Психиканы дамытудың биологиялық шарттары 9

1. 3 Оқу-тәрбие процесінде қиын жасөспірімдерді тәрбиелеу жолдарын

жүйелеу 11

ОҚЫТУ МЕН ТӘРБИЕЛЕУ ПРОЦЕСІНДЕ БАЛАЛАРДЫҢ

ПСИХИКАЛЫҚ ДАМУЫНЫҢ НЕГІЗГІ ЖОЛДАРЫ 16

Оқыту мазмұны және психикалық даму 16
Тәсілдер мен білімді қолданудың психологиялық механизмдерінің

дамуы 18

Оқыту процесінде балалар дамуының педагогикалық шарттары

Мен заңдылықтары 30

3 «ҚИЫН» БАЛАЛАРДЫҢ МІНЕЗ-ҚҰЛҚЫН ТҮЗЕТУДІҢ

ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ МӘСЛЕЛЕРІ 33

3. 1 Девианттық мінез-құлық, оның типтері мен негізгі факторлары 33

3. 2 Жеке адамның адамгершілік өрісін қалыптастырудың психологиялық

негіздері 40

Қиын оқушылардың өзін-өзі тану процесіне және адамгершілікке

тәрбиелеу 43

3. 4 Зерттеу экспериментті 57

Қорытынды 60

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН әдебиеттер тізімі 62

ҚОСЫМШАЛАР 66

Кіріспе

Зерттеу өзектілігі: Халықтық тәрбие-адамгершіліктің негізін қалайтын, оны негізгі қасиет ретінде қалыптастыратын өзіндік орны бар тәрбие бастауы екені баршаға аян. Халқымыз адамгершілік-ізгілік қасиеттерді басқа да адам баласына тән қасиеттермен ұштастыра білген. Оның ішінде әдемілікті сезіну, сұлулыққа сүйсіну сияқты эстетикалық талғам мен тәрбиені іске асыру халықтық педогогиканың негізгі буыны болып саналған.

Сондықтан қазіргі кезде білім беру ісі еді, жеке тұлғаны жан-жақты жетілдіріп, танымдық іс-әрекеті мен ой-санасын дамытып, қалыптастыруда білім берудің ұлттық, педогогикалық, психиологоиялық негізін айқындау-басты мәселе болып табылады. Қазіргі қоғамда болып жатқан әлеуметтік, экономиялық, экологиялық, саяси, мәдени өзгерістер оқу-тәрбие үрдісін ұлттық сипатта ұйымдастыруды талап етеді. Бұл қазіргі күнгі-өмір талабынан туындап отыр.

Қазіргі жаңа технологиялар дамыған заманда өзіміздің ұлттық болмысымызды жоғалтпаймыз десек, оқу-тәрбие үрдісінде қолданылатын бағдарламалар, оқулықтар, дидактикалық материалдар, ұлттық психиологиялық ерекшеліктер ескеріле отырылып, жасалуы керек.

Зерттеу мақсаты - өсіп келе жатқан ұрпақты тәрбиелеуде мектеп пен отбасының тәрбиелік ықпалын үйлестірудің маңызын айқындау. Қазақ халқы өзінің ұрпағына тәрбие беруде күнделікті айналысатын іс-әрекеттін, жүргізетін шаруашылығын, кәсібін ұлттық психиологиялық арнада ұйымдастырумен қатар рухани өмірін адамгершілік-эстетикалық тәрбиесімен ұштастыра білген. Бала тәрбиесі-баршаға ортақ. Десек те, ата-ана тәрбиесінен кейінгі жас ұрпақ бойында жақсы қасиет, адамдық құндылық, талғам мен талантты жетілдіру-тәрбиеші мен мұғалімнің басты міндеті.

Сондықтанда оқыту мен тәрбиелеуді бір-бірінен бөлінбейтін біртұтас процесс ретінде қарастыруымыз керек. Тәрбиені оқытудан бөліп алып, сынып сағатына ысыра беруге болмайды . . . Адамға ең бірінші білім емес, рухани тәрбие берілуі керек, тәрбиесіз берілген білім-адамзаттың қас жауы, ол келешекте оның барлық өміріне апат әкеледі, -деген әл-Фарабидің сөзі сабақты ұйымдастыруда негізгі ұстаным болуы керек. Сонда ғана оқушының жан дүниесін түсініп, сезіміне жол таба аламыз.

Зерттеу міндеттері:

Жеке тұлғаның рухани адамгершілігін дамыту; ұлттық мінез - құлқына тән негізгі қасиеттерді-елжандылықты, мейрімділікті, кеңпейлділікті, шыншылдықты, әдептілікті, т. б. балалардың, яғни тәрбиесі қиын оқушылардың бойына сіңіру.
Ата-аналар және жалпы мектептің тәрбие беру қуатын күшейту жұмыстары
Тәрбие беру мақсатын іске асыру барысында педагогтар арасында ауызбірлік пен ынтымақтастық және әрекет, талап бірлігінің қажеттігі. Қиын баланы тәрбиелегенде ұстаздар арасындағы бірлігі.

Адамгершілік құндылықтарға бай және жоғары сезімтал сыртқы қандай сұлу болса, іші де сондай көркем жеткіншек ертеңгі күні ел қамын жейтін ел ағасы болатынын бала бойына сіңіру сабақ процессі болсын, өзге де педогогикалық іс-шаралар өткізу кезінде болсын, бір сәт те ұмытылмауы керек. Ал енді осы көзге көрінбейтін, өте нәзік сезімді, аса құнды қасиеттерді жүректен-жүрекке үзбей жеткізу тек шебер тәлімгердің, ұлағатты ұстаздың ғана қолынан келеді.

Демек, бүгінгі күнгі мұғалімнің басты мақсаты-өзіндік адамгершілік құндылықтарын бала бойында дарыта отырып, оның жүрек түкпіріндегі рухани қазынасын жарыққа шығару, әрбір баланы жеке тұлға ретінде жетілдіру үшін оның бойындағы бар құндылықтарын дамыту.

Келер ұрпақтың бойына дарытып, өн бойынан көргіміз келетін адамзаттық асыл қасиеттердің жиынтығын алдымен мұғалім өз бойынан табуы тиіс, оларды шәкіртімен қарым-қатынаста шынайы түрде іске асырмай, мұғалім-ата-ана, қоғам, тіпті болашақ алдындағы жауапты ісін өз дәрежесінде атқара алуы мүмкін емес. Өйткені мұғалімнің сабақты ұйымдастырар алдындағы жауапты ісіне деген құштарлығын оятатын, бойындағы бар қабілетін мүмкіндігін жарыққа алып шығатын күш-осы рухани-адамгершілік құндылықтар мен талғам-таланты.

Оқыту мен тәрбиелеудің біртұтастығын, сонымен қатар баланың шығармашылық қабілетін шындауда, соған барар жолда адамгершілік-эстетикалық құндылықтардың маңыздылығын айқындауға апарар жол көп.

Зерттеу пәні - мектеп пен отбасының бірлескен жұмыстары. Солардың негізгісі ретінде бастауыш сынып оқушыларының шығармашылық қиял-қабілеттерін, бүкіл адамзаттық ізгі қасиеттерін, эстетикалық сезімін, талғамы мен көзқарасын мәдениетін, ой-өрісін кеңейтіп, ана тілінде сөйлеп, сөз өнеріне, айнала-қоғам және өзін қоршаған орта өміріндегі әсемдік пен сұлулықты сезініп, бойына сіңіре білуге тәрбиелеуде ауыз әдебиеті жанрлары орасан зор рөл атқарады. Олай дейтініміз көркем шығарманың қайнар бұлағы-халықта. Балаларды адамгершілікке, әдемілікке тәрбиелеуде көркем шығарманыңмаңызы зор.

Балалардың ой-санасын дамытуға, мінез-құлқын қалыптастыруға, дүниетанымын кеңейтуге көркем әдебиет шығармаларындағы кейіпкерлердің өмірі мен іс-әрекеттері үлкен әсер етеді. Әсіресе, бастауыш сыныптардың балалары өздерінің жас шамаларына қарай ертегі, аңыз-әңгімелерді, батырлар туралы шығармаларды сүйсініп оқиды. Ондағы басты кейіпкерлердің іс-әрекеттеріне еліктейді, тәтті қиялдарға беріледі, өзінше қорытынды жасауға тырысады. Бастауыш сыныптың қазіргі оқып жатқан ана тілі оқулығы көркем шығармаларымен тығыз байланысты. Ана тілі, дүниетану сабақтарында көркем шығармаларды өтілетін материалдармен сабақтастырып байланыстыруға болады. Сөйлеу, тіл байлығын-дамыту, сөздік қорын молайту, ой- өрісін кеңейту, оқушылардың оқу белсенділігін арттыру көзделеді.

Зерттеу объектісі - мектеп пен отбасының “қиын оқушылардың» тәрбиесіне ықпалы. .

1 МЕКТЕП ОҚУШЫЛАРЫНЫҢ ПСИХИКАЛЫҚ ДАМУ ШАРТТАРЫ

1. 1 Даму-баланың қоғамдық-тарихи тәжірибені игеру процесі

Адам мен жануарлардың психикасы үздіксіз даму күйінде болады. Алайда жануарлар дүниесі мен адамның даму процестерінің сипаты мен мазмұны сапа жағынан ерекшеленеді. Адам мен жануарлардың психикалық функциялары шығуы жағынан да, құрылымы жағынан да теңесе алмайды. Жануарлар психикасы дамуының басты механизмі-биологиялық бекіген тәжірибенің тұқым қуалап берілуі. Соның негізінде жануарлардың сыртқы ортаға дара икемделуі өріс алады. Адамның психикалық функцияларының ерекшелігі сол олар баланың қоғамдық-тарихи тәжірибені игеру процесі үстінде дамып отырады. Бала адамдар дүниесінде, адам заттары дүниесінде, адамдар қарым-қатынастары дүниесінде өмірге келіп, тіршілік етеді. Оларда қоғамдық практика тәжірибесі қалыптасқан. Баланың дамуы дегеніміз осы тәжірибені игеру процесі болып саналады. Бұл процесс үлкендер жағынан үздіксіз басшылық болған жағдайда, яғни оқытуда жүзеге асырылады [1, 45 б. ] .

Адамның жоғары формалардағы психикалық іс-әрекеті жанама сипатта болады. Адамдар ежелден-ақ еңбек әрекеті, оқыту процесінде белгілі бір мәліметтерді жеткізу және сақтау құралы ретінде ерекше заттарды шартты бейнелеулерде, белгілерді пайдаланып келген. Белгілер мен сөз адамдардың іс-әрекеті мен оларды оқыту процесін дәнекерлейді. Демек, бұл құралдардың пайда болуы, дамуы, соның ішінде мәдениеттің да дамуы, алдымен, психиканың тарихи даму процесін сипаттайды. Бұл құралдарды игеру және дара даму процесін анықтайды. Бала адамзат тарихында қалыптасқан тәжірибені игереді. Баланың ойлауы, есі, қабылдауы тілді, іс-әрекеттің белгілі бір әсілдерін, білімді игерумен айтарлықтай сабақтас.

Адамзат тарихында іс-әрекетті жүзеге асыру құралдары ғана дамып қоймай, осы құралдарды, қоғамдық тәжірибені кейінгі ұрпаққа жеткізудің ерекше жолы да қалыптасып, дамып, күрделене түсті. Бұл ерекше жол-оқыту, ол қоғамдық тәжірибені берудің бағытталған және ұйымдастырылған әдісі болып табылады. Оқыту, сонымен, баланың психикалық даму процесінде айқындаушы роль атқарады.

Л. С. Выготскийдің жоғары психикалық функцияларды дамыту теориясы . 20-30 жылдары Л. С. Выготскийдің жоғары психикалық функцияларды дамыту теориясы қалыптасады. Выготский Ф. Энгельстің адамның табиғатқа икемделудегі және өндіріс процесінде құралдардың көмегімен табиғат күштерін өзгертудегі еңбектің ролі жөніндегі істейтін іс-әрекеті, ол адамның мінез-құлық типін өзгертуге, адамды жануарлардан ерекшелеуге жеткізеді деген ой айтты [11, 46 б. ] . Адамның бұл ерекшелігі оның іс-әрекетінің жаңама сипатта болуынан білінеді. Жанамалау адамның сыртқы практикалық іс-әрекетінде белгілерді пайдалануы негізінде мүмкін болады. Құрал мен белгінің ұқсастығы олардың жанама іс-әрекетті жүзеге асыруға мүмкіндік беруінен көрінеді.

Адамның дамуы оқыту арқылы осы тәсілдердің барлығын игеру процесінде жүзеге асады. Міне, сондықтан да, оқыту баланың психикалық дамуын анықтай отырып, оның өмірін ұйымдастырудың бүкіл жүйесінде негізгі орын алады. Демек, психика дамуының бұрынғы ұрпақ тәжірибесін игеруге себепкер белгі тәсілдері меңгерілетін әлеуметтік ортадан тыс қаралуы да және оқытусыз түсінікті болуы да еш мүмкін емес. Сонымен, Л. С. Выготскийдің психологиялық теориясында адамның әлеуметтік мәні жөніндегі маркстік идея жүзеге асты.

Бала тілінің дамуында маңызды роль атқаратын, Л. С. Выготскийдің сөзімен айтқанда, мінез-құлықтың барлық жоғары формаларының ең көне негізі болып саналатын көрсеткіш ымның тарихы, міне, осындай. Бастапқыда көрсеткіш ым- іс-әрекет алдында затқа бағытталған сәтсіз қармау қимылы. Балаға ересек адам келіп көмектесе отырып, сәбиді қызықтырған заттың көрсеткіші ретінде ымды ұғындырады [15, 60 б] . Осылайша көрсеткіш ым сәтсіз қармау қимылынан басқалар үшін көрсеткіш мәні бар ымға ауысады. Ым-белгіге, қармау-көрсеткішке айналады. Міне, осыдан кейін ғана бала өз қимылына көрсеткіш ретінде қарай бастайды. Басқаларға деген ым өзіңе деген ымға айналады. Оның мағынасы алдымен объективтік жағдайлар, ал соңынан баланы қоршаған адамдар арқылы жасалынады. Дәл осы заңдылықты Л. С. Выготский бала тілінің қалыптасуы үстінде де байқаған. Сөз затқа деген қарым-қатынасты білдіреді. Сөз бен заттың арасындағы бұл объективтік байланысты үлкендер баламен қарым-қатынас жасау құралы ретінде пайдаланады. Сөз баланың өзі үшін де ұғынықты болады. Міне, сонда барып, бастапқыда басқаларға әсер ету құралы болған сөз енді өз мінез-құлқын басқару құралына айналады.

Сонымен, барлық жоғары психикалық функциялардан адамдардың әлеуметтік қарым-қатынастары көрініп жатады. Л. С. Выготский адамның психологиялық табиғаты дегеніміз ішке енгізілген және жеке адам функциясы мен оның құрылымының фомалары болған қоғамдық қарым-қатынастар жиынтығы деп жазды. Әлеуметтік мінез-құлықты генетикалық түрде жеке-дара мінез-құлықтан шығарған дәстүрлі психологияға рама-қарсы Л. С. Выготский жоғары психикалық функциялар алдымен адам арасындағы қарым-қатынастар ретінде қалыптасады да, тек содан кейін ғана жеке адамның психикалық түрде ой-толғаныстарының қақтығысынан туындайтын таластан бұрынырақ болатын сияқты көрінсе, Выготскийдің теориясын сәйкес, талас ой толғаныстарын туғызады. Жеке адамның қалыптасу процесі дегеніміз жеке адамның кім болып шығуы оның басқа адамдарға жасаған қарым-қатынасы арқылы болады деген сөз [15, 58 б] .

Дамудың әлеуметтік жағдайы . Жас өспірімдік шақ бала мен ересектің арасындағы аралық жағдайда болады. Баланың жағдайы оның ересектерге тәуелділігімен сипатталады, бұлар оның өмірлік іс-әрекетінің ролі ересектердің ролінен сапалық тұрғыда өзгеше болады және екі жағы да мұны анық ұғынады. Өмірлік іс-әрекеттің күрделене түсуімен бірге жастарда әлеуметтік рольдер мен мүдделер диапазонының сандық ұлғаюы ғана болып қоймайды, сапалық тұрғыдан да өзгеріп, ересектік рольдер бірден-бірге көбейеді, осыдан келіп дербестік пен жауапкершілік өлшемі шығады. 16 жаста паспорт алады. 18 жасында сайлау правосы мен некелесуге мүмкіндік алады. Жас өспірім қылмысты істер үшін жауап беретін болады [20, 13 б] . Көпшілігі бұл жаста еңбек қызметін бастайды, бәрі де мамандық таңдау туралы ойлайды. Алайда жас өспірімде ересектерге статусының элементтерімен қатар оның жағдайын баланың жағдайына жақындататын тәуелділік белгілері әрі сақталады. Материалдық жағынан жоғары класс оқушысы әлі ата-аналар қарауында. Мектепте оған, бір жағынан, екінің бірінде сен ересексің, үлкенсің десе, екінші жағынан, одан үнемі тіл алуды талап етеді. Бұл мектептен басқа жерлерде де байқалады, мұнда 16 жастағылар емес, 20 жастағыларды да көбінесе ересек деп санамайды. Жағдайдың және өзіне қойылатын талаптардың тиянақсыздығы жастардың психологиясында өзінше ұғынылады. Жас өспірімдік шақтың аса маңызды міндеттері-мамандықты таңдау, еңбек пен қоғамдық-саяси қызметке даярлану, некелесуге өз семьясын құруға әзірлену.

Психиканы дамытудың биологиялық шарттары

Айтып өткеніміздей, адам психикасы дамуының негізгі ерекшеліктерін биологиялық заңдармен, жетілу, тұқым қуалау заңдарымен түсіндіру теория тұрғысынан алғанда қате болып табылады және практикада үлкен қиындықтарға әкеліп соқытарды, өйткені бұл жерде педагогқа көпе-көрнеу пассивті роль бөлінеді. Маркстік педагогикалық және жас ерекшелігі психологиясы адамның психикалық даму заңдары әлеуметтік жағынан сабақтас, даму процесі баланың өмір сүру жағдайы мен тәрбиесінің күрделі жиынтығымен анықталады деген түсіністікті басшылыққа алады.

Бұлай болған жағдайда дамудың биологиялық шарттарының, тұқым қуалаушылықтың, бала организмі дамуының нейрофизиологиялық ерекшеліктерінің, оның психикасының дамуындағы ролі қандай? [15, 56 б. ] .

Адамның психикалық іс-әрекеті-өте күрделі құрылым. Оның ерекшеліктері алдымен баланың тіршілігі және тәрбиесімен сабақтас. Сөздік-логикалық ес, ұғынымды ойлау, заттық қабылдау және адамға тән басқа да жоғары психикалық функциялар биологиялық тұқым қуалаушылық жолмен қалыптасып, берілмейді. Бұл олардың тарихи даму процесінде өзгерістерге ұшырап, жетіле түсуіне мүмкіндік береді.

Адамның өмірде қалыптасатын күрделі психикалық іс-әрекеті (ойлау, сөйлеу) мен неғұрлым қарапайым табиғи функцияларын ажырата білу керек. Психикалық іс-әрекет өзіне басқа да көптеген компонеттермен қоса осынау қарапайым функцияларды да қамтиды. Мәселен, адамның музыкалық қабілеттері мен жоғары дыбыс айырғыштығының, математикалық ойлауы мен кеңістік анализі және синтезі функциялары арасындағы байланыс белгілі. әдетте нышандар деп аталатын қарапайым, табиғи қасиеттер адамның сыртқы жағдайлар әсерімен қалыптасатын күрделірек іс-әрекеттердің құрамына кіреді.

Белгілі бір жағдайларда қарапайым функциялар жөнді жетілмеген немесе бұзылған кезде өздерінен жоғары орналасқан неғұрлым күрделі психикалық іс-әрекетті де айқындай бастайды. Мысалы, ми қабығының желке-самай бөлігіне зақым келгенде қарапайым кеңістік синтезі бұзылады да мұның өзі есептей білуге зиянын тигізеді. Қалыпты даму жағдайында белгілі бір нышандар осы қарапайымфункцияларға жатпайтын, сондықтан оларға тікелей тәуелді емес психикалық іс-әрекет дамуы шарттарының бірі ғана болып табылады. Тіпті қарапайым функциялардың өзі де арнайы ұйымдастырылған әсердің ықпалымен дамитындығы дәлелденіп отыр. Мәселен, психологтар жоғары естігіштікті қалыптастыру жолдарын тапты. Күрделі психикалық іс-әрекет пен қарапайым функциялар арасында жылжымалы, жанама қарым-қатынастар болатындығын мидың шектелген бөлімдеріне зақым келген науқастармен жүргізілген орын толтыру-қалпына келтіру жұмыстарының нәтижесінде күрделі психикалық іс-әрекет құрылымын қайта құрудың өте бай тәжірибесі дәлелдейді [11, 40 б. ] .

Ми қызметінің тұқым қуалай берілетін ерекшеліктерінің бірі-жоғары нерв қызметінің типі деп жорамалданады. Ол нерв процестерінің күшін, қимылын және тепе-теңдігін сипаттайды. Алайда, дамудың психологиялық және физиологиялық ерекшеліктерінің бұл қатынасы да бір мағыналы болмай, өзі баланың жеке басының құрлымы мен оның даму процесінің күрделі жүйесіне еніп және көбінесе солармен анықталып отырады. Мысалы, нерв процестерінің жоғары қозғалғышты бір жағдайларда тез ойлаудың, іс-әрекет тәсілін қайта құру мүмкіндігінің ішінара негізі болса, екінші жағдайларда алаңдаушылық пен ырықсыздыққа да итермелейді.

Мидың функциялары мен механизмдері физиологияның негізгі шұғылданатын пәні болса да, бұл функциялар мен механизмдер психологиялық зерттеуден тыс жатқан нәрселер деп түсінбеу керек.

Мұндай ыңғайлы формула, физиологиялық редукционизмнен қорғай отырып, сонымен бірге одан бетер күнәға, психикалықты мидың қызметінен бөліп тастау қүнәсына батырады. Психология мен физиологияны өзара байланыстырушы нақты қарым-қатынастар көп жағдайда физиология мен биохимияның қатынастарына ұқсас. Физиология алға басуды физиологиялық талдаудың тереңдеуінен биохимиялық процестердің деңгейіне дейін әкеліп соғады, басқа жағынан тек физиологияның дамуы биохимияның ерекше саласын құрайтын проблемалар жиынтығын тудырады.

Ми механизмдері функционалдық даму жағдайларында жүрген кездегі жағдай біршама басқа сарында болады. Бұл жағдайларда ол механимздер біздің өз алдымыздағы «жылжымалы физиологиялық мүшелерді», «функционалдық жүйелерді» қалыптасуыш механизмдер ретінде түсіндіреді.

Ми қызметі деңгейінің іс-әрекет зерттеулеріне қосылуы өте маңызды шындықты қамтуға мүмкіндік береді, оларды қарастырған кезеңде эксперименталды психологияның дамуы да басталды. Шындығында да сол кездегі «психикалық функцияларға» арналған алғашқы жұмыстарды олардың нақты үлесінде мәнділігі болғанымен, теориялық жағынан тиімділігі аз еді. Бірақ бұл іс-әрекетінен бөлек зерттелгендігінен, яғни жан немесе мидың қабілеттерінің көрінуі ретінде болып отырды.

Көп ұзамай субъект іс-әекетінің мазмұнына байланысты психофизиологиялық функцияның нақты көрінуінің өзгергіштік жағдайы анықталды. Мұндағы ғылымның міндеті осы тәуелділікті айқындау ғана емес, мидың психофизиологиялық қызметінің жарасымдылығын қайта құруға алып келетін іс-әрекеттегі өзгерістерді зертету болып табылады.

Психофизиологиялық зертетудің мәні олардың өз қызметі үшін психофизиологиялық функциялардың жаңа жарасымдылықтарының жаңа функционалдық ми жүйелерінің өзгеруі немесе қалыптасуын талап ететін іс-әрекет процестерін қалыптастырудың жағдайлары мен жүйелілігін айқындауға мүмкіндік беретіндігінде.

Сөйтіп, физиологиялық, қарапайым, тұқым қуалай берілетін функциялар психикалық даму процесінің кейбір жақтарына әсер етуі мүмкін. Бірақ та олардың маңызы шешуші болып саналмайды. Даму процесінің негізгі мазмұны мен механизмдері көптеген жағдайлардың жиынтығымен анықталады. Солардың арасында жетекші болып балаларды оқыту мен тәрбиелеу жағдайлары есептеледі.

1. 3 Оқу-тәрбие процесінде қиын жасөспірімдерді тәрбиелеу жолдарын жүйелеу

Ұрпақ тәрбиесі қай заманның, қай қоғамның болсын көкейкесті мәселелері болып келгендігі дәлелдеуді қажет етпейді. Қоғамды алаңдатып отырған маңызды мәселелердің бірі - тәрбиесі қиын балалардың санының көбеюі. Ғылыми деректерге қарағанда, тәрбиесі қиын балаларда байқалатын белгілер: біріншіден, анамальды қажеттілік, екіншіден, тұрақты жаман қасиеттердің жиынтығы, үшіншіден, ата-аналар- мен немесе мұғалімдермен тұрақты егесу жағдайлары, төртіншіден, басқа адамның көмегінсіз өзін-өзі түзетуге қабілетсіздігі [25, 60 б. ] .

ҚР-ның 2004 жылғы шілде айында қабылданған «Кәмелетке жасы толмағандар арасында заң бұзушылықтың алдын алу және балалар арасында қаңғыбастықты болдырмау» заңындағы мемлекеттік саясаттың мақсаты:

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.