КӨКШЕ ӨҢІРІ АҚЫНДАР ШЫҒАРМАШЫЛЫҒЫНДАҒЫ КӨРКЕМДІК ЕРЕКШЕЛІКТЕР

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 50 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

КІРІСПЕ . . . 3

НЕГІЗГІ БӨЛІМ:

КӨКШЕТАУ ӨҢІРІ АҚЫНДАРЫНЫҢ ШЫҒАРМАШЫЛЫҚ

ДӘСТҮРІ . . . 6

Жергілікті халық ақындар поэзиясындағы дәстүр жалғастығы . . . 6
Үкілі Ыбырайдың ұрпақтары (М. Асайынов, М. Тырбиұлы жайында) . . . 15

2 КӨКШЕ ӨҢІРІ АҚЫНДАР ШЫҒАРМАШЫЛЫҒЫНДАҒЫ КӨРКЕМДІК ЕРЕКШЕЛІКТЕР . . . 26

2. 1 Мұса Асайыновтың ақындығы . . . 26

2. 2 Молдахмет Тырбиұлы шығармашылығы . . . 34

ҚОРЫТЫНДЫ . . . 48

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ . . . 49

ҚОСЫМША

КІРІСПЕ

Зерттеудің өзектілігі.

Қазақта «Әнші ақын», «Жыршы ақын» дегендерді әдебиет тарихынан аз оқығанымыз жоқ. Ал енді осы екеуінің басын қосқан, ол аз десең суырып салма ақындығы бар, тіпті тауып айтар шешен сөзге су жұқпас жорғаларды өнер өріндегі сегіз қырлылар демеске лажымыз жоқ.

1965 жылы жарыққа шыққан тұңғыш айтыстар жинағының бірінші томына жазған алғысөзінде академик-жазушы Сәбит Мұқанов: «Өкінішті бір кемшілік - әдебиеттану ғылымы едәуір марқайып қалса да, ақындардың көпшілігінің творчествосы мен өмірбаяндарын әлі толық айқындап, анықтай алмауда. Біз әзірге ол ақындардың туған жері мен өз атын ғана білеміз. Нақты қай жылы туғанын, қашан өлгенін, ақындық өмірінде неше рет айтысқанын, айтыстан басқа қандай жырлар қалдырғанын өте аз білеміз» деген екен [] . Шындығында да алты алашқа аты мәлім болса да, шығармашылығы соншалықты зерттелмей жүрген осындай ақындар қаншама десеңізші.

Міне, осындай әнші, жыршы, ақын, сазгерлер - Қазақстанның еңбек сіңірген мәдениет қайраткері Мұса Асайынов және бүгінгі талантты ақынымыз, жерлесіміз Кәкімбек Салықовтың бір кездегі ұстазы Тырбиев Молдахмет.

Сал-серілер мен әнші-ақындар дәстүрін жалғастырушы өкілдердің еліне сіңірген еңбектеріне, шығармашылығына толғамды зерттеу жүргізіп, оны өркениеттілік негізде бағалау қазіргі кезеңнің өзекті мәселелерінің бірі болып табылады.

Ақындар шығармашылығын жан-жақты, әрі терең қарастырып, зерделеу туған жеріміздің әдебиеті мен мәдениетін зерттеуге қосылған белгілі деңгейдегі үлес болар еді.

Сондықтан өткенімізді саралап, түбегейлі зерттеу, тарихи тұлғалар еңбегін бағалау, сараптау біздің диплом жұмысымыздың өзектілігіне жатады.

Зерттеу жұмысының мақсаты. Ата-бабаларының өнердегі дәстүрін жалғастырушы жерлес әнші-ақындар Мұса Асайынов пен Молдахмет Тырбиұлы шығармашылығына шолу жасау, сол арқылы кейінгі ұрпақтың ел азаматтарын есте сақтап, құрметтеуіне жағдай туғызу.

Қойылған мақсатқа жету үшін төмендегідей з ерттеу міндеттерін шешу көзделді:

Көкшетау өңірінің дарынды тумаларының әдебиет пен мәдениетті дамытуға қосқан үлестерін анықтау;
Мұса Асайынов пен Молдахмет Тырбиұлы шығармашылығы жайындағы зерттеу еңбектерге шолу жасау;
Көкшетау өңірінің дарынды тумаларының өмірі мен қызметін, шығармашылығын зерттеудің болашақ үшін маңызын айқындау.

Зерттеу объектісі. Әнші-ақындар Молдахмет Тырбиұлы мен Мұса Асайынов шығармашылығы.

Зерттеудің пәні. Сал-серілер мектебін жалғастырушы өкілдер шығармашылығы.

Тақырыптың зерттелу деңгейі.

Тақырыпты зерттеу барысында суырып салма ақын әрі сазгер Мұса Асайынов пен Молдахмет Тырбиұлы шығармашылығы жайындағы зерттеу еңбектері кемде-кем екендігін байқадық. Дегенмен, жекелеген еңбектерде бұл екі дарын иесі жайлы, олардың өмірі мен қызметі, ақындығы, әншілігі жайында аз да болса мағлұмат берілген. Бұл турасында ғалым Е. Ысмайыловтың «Ақындар» (1956), «Жамбыл және халық ақындары» (1996), Ж. Қ. Есекеевтің «Айыртау арыстары» (2000) еңбектерін атауға болады. Бұл еңбектерде әнші-ақындардың өмірі мен шығармашылығы жайындағы мәліметтерге қысқаша шолу жасалынған. Аталған ақындар шығармашылығына байланысты зерттеулер көбінесе жергілікті баспасөз беттерінде мақала, очерк түрінде кездеседі. Атап айтатын болсақ, Е. Жәкеновтың «Айтыстың қос алыбы» («Бұқпа» газеті), Г. Шаймергеннің «Үкілі Ыбырайдың ұрпағы еді» («Алаш үні» газеті), Т. Қажыбаевтың «Қанатын шаршы топта самғай қаққан» («Бұқпа» газеті), О. Нұрғалиұлының «Асқақ әнші, дарынды ақын» («Көкшетау» газеті) тағы басқа мақалаларында Мұса Асайынов пен Молдахмет Тырбиұлының айтыстағы өнерлері мен әншілік өнері жайында кең мағлұмат берілген.

Бұдан басқа, солтүстік өңірдегі сал-серілер мен әнші-ақындар мектебін жалғастырушылар Мұса Асайынов, Игібай Әлібайұлы, Молдахмет Тырбиұлының туындыларын үнемі үзбей жинақтап, салыстырып, зерттеу жүргізген ғалымдардан Жанбай Қадыровтың есімін ерекше атап өтуге болады.

Жоғарыда жарық көрген аз ғана еңбектер арқылы біздің зерттеу жұмысымызға арқау болып отырған дарын иелерінің шығармашылығын жан-жақты әрі әр қырынан зерделеп, кейінгі ұрпақтың ұмытпай есте сақтауы мүмкін емес. Ол үшін жекелеген зерттеу еңбектері қажет. Сондықтан, біз ақындық өнерді жалғастырушы жерлестеріміз, айыртаулық ақындар Мұса Асайынов пен Молдахмет Тырбиұлының шығармашылығы жайындағы мәліметтерді зерттеу жұмысымызға арқау еттік.

Зерттеудің әдістері.

Көкше өңірінің дарынды тумалары еңбектерін зерттеген ғалымдардың еңбектерін қарастыру, ой түйіндеу;
Мұса Асайынов пен Молдахмет Тырбиұлы өлеңдерін талдау, саралау;
жинақталған материалдар негізінде талдау жүргізіп, түйіндеме жасау, қорытынды шығару.

Зерттеудің ғылыми жаңалығы және практикалық құндылығы. Егер Көкше өңірінің талантты азаматтарының шығармаларын зерттеп, толық саралай білсек, келешекте бұл өлкенің дарынды тумаларының еңбектері ұзақ уақыт сақталмақ және бұл мәліметтер әдебиет тарихына қосылған бірден-бір үлес болмақ.

Диплом жұмысының практикалық құндылығы ретінде әдебиет тарихына қатысты мәліметтер мен деректер мектеп оқушылары мен жоғары оқу орындары студенттері үшін дереккөздер болатынын айтуға болады. Сол сияқты зерттеу жұмысында қалыптасқан әдістемелік тәсілдер ұлы дарын иелерінің еңбектерін жан-жақты зерттеп, тарихи таным нысанына айналдыруға мүмкіндік береді.

Зерттеудің теориялық және әдістемелік негізі. Тақырыптың теориялық-әдістемелік негіздемесі диплом жұмысында арнайы қарастырылды. Зерттеу барысында талдау және жинақтау, индукция мен дедукция, салыстырмалы сияқты жалпы ғылыми, әлеуметтанушылық, әдеби зерттеу тәсілдері қолданылды.

Зерттеу жұмысының құрылымы. Зерттеу жұмысы кіріспеден, екі бөлімнен, қорытындыдан, пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады.

Кіріспе бөлімінде зерттеудің ғылыми аппараты, тақырыптың өзектілігі, зерттелу жайы, зерттеу мақсаты, міндеттері, зерттеу әдісі, ғылыми болжамы, оның тәжірибеге енгізілуі тұжырымдалды.

Ал негізгі бөлімдерде ақындық дәстүрді жалғастырушылар жайында кең мағлұмат беріліп, сурып салма ақын, сазгер, әншілер, Айыртау азаматтары Мұса Мырзақұлұлы Асайынов пен Молдахмет Тырбиев өнері мен шығармашылықтарына тоқталынды.

Қорытынды бөлімде көзделген мақсат-міндеттердің орындалуы жайында сөз қозғалды.

КӨКШЕТАУ ӨҢІРІ АҚЫНДАРЫНЫҢ ШЫҒАРМАШЫЛЫҚ

ДӘСТҮРІ

Жергілікті халық ақындар поэзиясындағы дәстүр жалғастығы

Сөз өнерінің ең негізгі түрлерінің бірі - халық поэзиясы. Халық поэзиясының авторлары ұмытылып кеткен және авторы белгілі түрлері де тарихи дамудың жолымен келеді. Ал, халық поэзиясының ішінен бөлінетін салалар бойынша ақындық дәстүр ең көрнекті орын алады. Себебі, ақындық дәстүр - өнер атаулының көптеген белгілерін өз бойына сақтай отырып, сөз өнерінің қуатты күшін ғасырлардан ғасырларға жеткізіп келе жатқан қоғамдық құбылыс боп саналады.

Халық ақындарының типтерге бөлінуіне байланысты академик М. Әуезов былай деді: «Тип народного акына вообще многообразно. Репертуар, жанр и профессионально-творческие навыки одной группы акынов совершенно отличны от всего этого у акынов другой группы. Есть народные - поэты и эпики (типа Марабая) : есть певцы - лирики (типа Биржана, Ахана, Жаяу-Мусы) : есть также поэты - печальники народа (типа Асанкайгы) . Очень популярно также поэты - слагатели исторических песен, призывных песен к сопротивлению, борьбе и ставленников царизма» [1, 418] .

XYIII-XIX ғасырлардағы қазақтың Көтеш, Шал, Жанақ, Кемпірбай, Шөже, Шортанбай, Мұрат, Дулат, Сүйінбай, Құлмамбет, Майлы, Мәделі және Жамбыл дәстүрі ізіндегі әдебиет өкілдерінің барлығы да жыраулық, ақындық поэзияға тән дәстүрлерді кейде ежелгі қалпын сақтай, кейде түрлендіре, дамыта жандандырып отырады. Яғни, біріншіден, бұлардың кейбірінің өлеңді жазып шығаратын мүмкіндіктері бола тұра, суырып салма, импровизаторлық дәстүрді сақтап отыру. Екіншіден, бұлардың барлығы да өздерінің табан астында тұтқиылдан туған, қысқа не эпикалық туындыларын әріде қобыз, беріде домбыра, сырнай секілді музыкалық аспаптарға қосыла, белгілі әуендермен, мақамдармен, саздармен орындау.

Халық поэзиясына тән патриоттық арнау көбіне үндеу, шақыру түрінде болып келеді. Патриоттық арнау - қазақтың халық поэзиясында Ұлы Отан соғысы кезінде кең өрістеген халық лирикасының түрі. Бұл орайда Е. Ысмайылов: «Халық поэзиясының алыбы, кеңес заманының шындығын, кеңестік патриотизмді тебірене жырлаған Жамбыл - шын мәніндегі ұлы ақын» - деп қарт ақынның ұлылығын айтады [2, 332] . Жамбылдың асқақ үні әсіресе «Ленинградтық өренім» өлеңінде айқын байқалады:

Қазақстан жерінен,

Тұтағандай ел кегі,

Сендерге дем бергелі!

Жолды кернеп қол кетті,

Нева алабын қорыңдар,

Ленинградтың ерлері.

Ұрпаққа үлгі болыңдар,

Заманымның өрнегі! [3]

Ұлы Отан соғысы тақырыбы қай ақынды болсын тебірентпей, толғантпай қоймаған және халық ақындары поэзиясындағы негізгі тақырыптардың бірі ретінде қарастырылады.

Ұлы Отан соғысы тақырыбына арналған поэзиялық туындылар жанрлық жағынан да сан алуан болып келеді, яғни шағын өлеңдер, толғау, поэма, дастандар осынау тақырыпта орын алғаны белгілі. Бұл орайда, Молдахмет Тырбиұлының «Сәулеш» толғауын атауға болады. «Сәулеш» толғауы хат түрінде беріліп, Сәулештің жеңіске жетелейтін жігерлі, жалынды сөздері үндеу ретінде беріледі. Мәселен,

Кигенім кірсіз белдемше,

Тосамын аман келгенше.

Ауылда еңбек етемін,

Оң қолымды бергенше

Ақ ниетке иманға

Халық үшін жанын қиғанға -

деп жігерлендірсе,

Жеңіп неміс кәпірді,

Атанып Отан батыры

Келешекке үлгі боп,

Жырласын халық ақыны -

деп тілегін білдіреді.

Сонымен бірге, ар, адалдық, сағыныш сезімдер бірінен соң бірі орайласып келіп, Сәулештің ішкі сезім күйлері айқын беріледі,

Маған серік кәрі де,

Жемістердің дәні де,

Сағына сені жырласам,

Үн қосады жаныма -

деп тебіренеді. Осынау шумақтар әркімнің жүрегіне ұялап, жұбатып қана қоймай, жауға қарсы жігерлендіруде үгіттік мәнге ие болғандығын байқаймыз. Бұл орайда, Ұлы Отан соғысы кезіндегі халық поэзиясын зерттеуші К. Сейдеханов: «Газеттерде . . . халық ақындары Жамбылдың, Нұрпейістің, Доскейдің, Нартайдың, Нұрлыбектің, Жақсыбайдың, Малсардың жыр-терме толғаулары, жылдап жазылған хат-өлеңдері жарияланып тұрады» - дейді [4, 310] .

Халық ақындарының поэзиясына тән осынау хат-өлеңдер халық арасына тез тарап, оларды әнге қосып айтып та жүрген және олардың үгіттік, насихаттық мәні күшті болды.

Ақын ағаларымыздың арнау өлеңдерінен жыр алыбы Жамбылдың да ұстаздық тұлғасы айқын байқалады. Яғни, «Жамбыл өзінен бұрынғы ақын, жыршылардан өлең-жырдың эстафетасын жалғастырушы, жандандырушысы болды» деп берілсе [5, 240], осынау дәстүр Молдахмет Тырбиұлы, Игібай Әлібаев, Мұса Асайынов шығармашылығынан жалғастық тауып, қатарлары толыға түскендей.

Бұл орайда, Молдахмет Тырбиұлы «Қарт ақынға», «Жәкеңе» деген өлеңдерінде:

Оқысаң өнер табамыз,

Қолбасшы біздің данамыз -

деп бастап,

Жамбылдайын бабамыз

Балаңыз етті бір талап

Лебізге сіздің сусамақ

Тәрбие-тәлім алуға

Құмармын сондай ынталап -

деп таудай талабын, үлгі, тәрбие алуға құштарлығын білдіреді.

Иә, Молдахмет Тырбиұлының ақын болып қалыптасуына Жамбыл Жабаев шығармашылығы үлгі болып, еліктіріп отырған. Оны ақын поэзиясының өн бойынан байқаймыз. Өйткені Жамбыл мен Молдахмет өлеңдерінің бойындағы мазмұн, шертер сыр, әлеуметтік көзқарас өз үндестігін, ұқсастығын тапқан. Дегенмен, бұл ұқсастықты біз қайталау деп айта алмаймыз. Әр ақын ортақ тақырыптарды жазуда өзіндік эстетикалық көзқарас сөз-ұғым, сөз-образ, сөз - символдар мен көркемдегіш құралдардың қолданысы арқылы ерекшеленеді.

Ол, «Жәкеңе» деген өлеңінде:

Жүз жасаған Жамбыл қарт,

Сөзіңіз бар ед алтындай.

Тау суындай тасқындап

Сөйледің топта тартынбай.

Күміс кемер дария

Аққан жырың сарқылмай -

деп, қарт Жамбылдың сөзін алтынға, жырын сарқылмас дарияға теңеп, ұлы халық ақыны Жамбыл бейнесін танытады.

Жамбыл Жабаевтың 125 жылдық тойына Мұса Асайынов та «Арнау» өлеңін бағыштайды. Ақын:

Армысың, Жамбыл ата тойындағы

Жер-жерден мол жиылған туысқаным!

Тебіренбес қандай ақын Жәкең десе,

Жараспас қайсымызға әкең десе.

Қолымды төбеме ұстап өтер едім,

Сенімі ақын баба өтелмесе -

деп келсе, мұндағы «тебіренбес қандай ақын Жәкең десе» деген жолдар арқылы халқының Жамбылға деген сый-құрметін, ықыласын білдірсе, «жараспас қайсымызға әкең десе» деген жолдарда «біздерді тәрбиелеп, өнеге көрсеткен ақын Жамбыл әкеміздей» деген ойын білдіреді.

Жамбыл Жабаевтың 125 жыл толуына қатысты салтанатты жиында Мұса Асайынов Бикен Сембаевамен сөз сайысына түседі. Екі ақын да өз елдерінің еңбек ерлерін, мол өнімдерін айтып мақтан етеді. Бұл айтыста Мұса Асайынов туған жер табиғатының сұлу көріністерін әсер қалдырарлықтай жігермен сипаттайды. Ол:

«Жәкең салған ізбенен

Шақырып шабыт, толғанып,

Бурабайдай балқиын,

Оқжетпестей өрлейін.

Сырымбеттей шалқиын.

Сексен көлдей тебіреніп,

Жыр асылын қалқиын -

деп келсе,

Бал шырын таза ауасы,

Дертінің бірден дауасы,

Қалы кілем секілді.

Шаң тимеген жеріне

Аққу ұшып, қаз қонған

Айдын шалқар көліне

Ғашық болған көрген жан

Жеріме де, еліме» -

деп шабыттана жырлайды.

Ақын Мұса Асайынов Жамбыл Жабаевтың 125 жылдық тойынан алған әсері жайлы былай дейді: « . . . бұл менің республика ақындарының айтысына екінші рет қатысуым еді. Бұл секілді үлкен жиында сынға түсіп, алдыңғы аға буын ақындардың жыр сайысынан тәрбие алу ақындық шабытыңды шыңдай, жігерінді қайрай түседі екен. Мен Жәкең тойынан, сондағы болған айтыстан естен кетпестей, көңіліме азық болғандай үлкен әсер алып қайттым» - деп жазады [6] . «Жамбылға арнаған толғауымды бөгелмей бастап кеттім:

Қазірет, сұлтан, билерді

Өткір сөзбен түйреген.

Жалғыз атты сабалап

Бүтінде киім кимеген.

Патша тұрсын, хан тұрсын

Еңкейіп басын имеген.

Жамбыл бабам тойы бұл -

деп ұзақ жыр айтып, толғана тоқтағанда, қол соғып қошемет көрсеткендердің ортасынан екі-үш қарт көтеріліп, «Шырағым даусың да, домбыра тартуың да, сөзің де жақсы екен. Өнерің күннен-күнге өркендеп өсе берсін» - деп, игі тілек, ақ ниеттерін білдірді» [6] - деп, Қазақстанның халық ақыны көкшелік Көкен Шәкенұлы есіне алады.

Сонымен, М. Тырбиұлы, И. Әлібаев, М. Асайынов - халық ақыны және тура мағынасындағы халық ақыны. Ал бұлардың көш басында жыр алыбы, айтыс өнерінің майталман шебері, суырып салма халық ақыны Жамбыл Жабаев тұрса, әрине, оның ықпалы болғандығын да айту керек. Ақын - өз заманының көркем шежіресін жасаушы деп пайымдасақ, жыр атасы Жамбыл жырлаған кеңестік шындықты М. Тырбиұлы, И. Әлібаев, М. Асайынов та өз өлеңдеріне арқау етіп отырған. Бұған біз ақын ағаларымыздың октябрьді, партияны, Ленинді, Сталинді жырлап, кеңестік саясатының, идеологиясының шеңберінен, құрсауынан шыға алмағандығын да байқаймыз. Қалай болған күнде де, әнші-ақын ағаларымыздың шығармашылықтары ешбір көлеңкеленбей, керісінше, бізге жеткізген мұрасын, жырларын аталық мұра деп қастерлейміз. Өйткені, халықтық поэзияның өнбойы, өзегі «халқым», «жерім» деп жырлаған сүйіспеншілік сезімнен туған шаттықтың, қуаныштың жыр шумақтары. Бұл орайда, М. Тырбиұлы «Көктем жыры», «Жеңіс жыры», «Оянған өлке», «Толға, толға, қызыл тіл», «Аттан, ауылым, егіске», «Келді, міне, жыл құсы» т. б. өлеңдерінде, И. Әлібаев «Қазақстан», «Отаным», «Біржан сал ауылында», «Зайсан», «Алатау» т. б. өлеңдерінде, М. Асайынов «Көгілдір Көкше», «Теңіз», «Тың толғауы» т. б. өлеңдерінде туған жерін, халқының жеңісі мен жетістіктерін жырға тиек етіп қана қоймай, өрен еңбекке, жеңіске үндеп, рух беретін жырларын төгеді.

Қорыта келе айтайын дегеніміз, белгілі бір тұлғаның, ғұламаның шығармашылығын қарастырып қана қоймай, заман, қоғам талабына сай бүгінгі күннің негізгі мәселесін ашу, қазіргі кезде жас ұрпақты ұлттық рухта қалыптастыру күттірмейтін күрделі мәселе.

Қоғамдағы осындай мәселелерді шешуде барлық мүмкіндіктерді қолдануымыз керек.

Профессор Е. Ысмайылов халық ақындарының өзіндік ерекшеліктеріне қарай үш топқа бөліп қарауға болатындығын айтады [2, 318-319] . Яғни, хат танымайтын және жазба әдебиет үлгілерін ауызша естіп білетін ақындар, хат танитын, бірақ жазба әдебиет үлгісін терең ұғынып, меңгермеген ақындар және хат танитын, жазба әдебиет үлгісін өз бетімен оқып меңгеріп отыратын ақындар деп қарастырады. Молдахмет Тырбиұлы екінші топқа, яғни Әбдіғали, Қуаныш, Көшен, Әлібек, Төлеубай т. б. қатарына жатқызады. Бұдан халық поэзиясының өз дамуында жазба әдебиетімен ұласып, тоғысып жатқандығы байқалады. Олар өмір шындығын халық ұғымына жақын көркемдік ерекшеліктер арқылы бейнелеген.

Халық ақыны дегенімізде, оның мағынасын тереңірек қарастыруды талап етеді. Қазақтың кемеңгер ақыны Абай Құнанбайұлы да, сол сияқты орыстың ұлы ақыны А. С. Пушкин де халық ақындары және оларды кең мағынасындағы халық ақындары деп қарастырады [5, 38-39] . Себебі, Абай Құнанбайұлының поэзиясында, өзімізге белгілі, қазақ өмірінің, қазақ халқының барлық ішкі сыры, жан сехімі, ұлттық характері, тіл байлығы, ой-арманы толық берілген. Сол сияқты, Белинский де Пушкинді кең мағынасындағы ұлт ақыны, сонымен бірге халық ақыны деп қарайды. Осы анықтамаға Пушкин дәл келеді деп, ол туралы Гогольдің Пушкинге берген тамаша терең бағасын келтіреді. «Пушкин - деп жазды Гоголь, орыстың табиғаты, орыстың жаны, орыстың тілі, орыстың характері сондай таза, мүлтіксіз көрінеді» [7, 100] . Кең мағынасындағы халық ақындары деп атауымыздың бір ерекшелігі - олар өлеңдерін жазып шығарады және олардың өмір шындығын қорытып түйіндеп көрсетуде әр алуан тапқырлдық, көркемдік шеберлікпен жазуларына мол мүмкіндіктері бар. Бұған қарағанда, халық ақындарының шығармашылық өрісі тар, бір үлгіні, бір көркемдік дәстүрді көбірек қайталайды. Сондықтан оларды тура мағынасындағы халық ақыны деп қарайды [6, 12] . Молдахмет Тырбиұлы, Игібай Әлібаев - халық ақыны және тура мағынасындағы халық ақыны деп қарастырамыз. Халық поэзиясының өн бойы, өзегі «халқым», «жерім» деп жырлаған сүйіспеншілік сезімнен туған шаттықтың, қуаныштың жыр шумақтары. Бұл орайда, Молдахмет Тырбиұлы «Көктем жыры», «Жеңіс жыры», «Оянған өлке», «Толға, толға, қызыл тіл», «Май келдің», «Аттан, ауылым, егіске», «Келді, міне, жыл құсы», «Егін басында» т. б. өлеңдерінде, Игібай Әлібаев «Қазақстан», «Отаным», «Біржан сал ауылында», «Ертіс әнің», «Жаз күні», «Зайсан», «Алатау», «Алтайға», «Марқакөл» т. б. өлеңдерінде туған жерін, халқының жеңісі мен жетістіктерін жырға тиек етіп қана қоймай, ерен еңбекке, жеңіске үндеп, рух беретін жырларын төгеді.

Жалпы, Молдахмет Тырбиұлы, Игібай Әлібаев шығармаларына тән ортақ ерекшелік - ол арнауға құрылған поэма, толғаулары мен өлеңдері.

Молдахмет Тырбиұлы, Игібай Әлібаев арнау өлеңдерінің бір тобы ұстаздарына, халық таланттарына арналады. Ұлы Абай тұлғасы, оның құдіреттілігі қай ақынды болмасын тебірентпей қоймаған. Абай өлеңдеріне тәнті болып, одан үйренбеген ақын кемде-кем.

Молдахмет Тырбиұлы мен Игібай Әлібаевтың ақындық қалыптасу жолында Абай ақындығының күші байқалады. Оны Молдахмет тырбиұлының «Абайға ескерткіш» арнауынан айқын көреміз.

Ақын Абай өлеңін

Қаршыға қып ұстадым.

Домбыраға үн қосып,

Кейінгі жасқа нұсқадым.

Елге үлгі айтсам,

Абай болды ұстазым -

деп, Абай ақындығының күшін, ықпалын айтса,

Абайдың асыл өлеңі

Теңіздей тасып келгенде

Қазақстан даласы

Маржан етіп бергенде

Менің де жас інішегім