ҚҰҚЫҚТЫҚ МЕМЛЕКЕТТҢ ҚАЛЫПТАСУЫ МЕН ДАМУЫ

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 73 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

ҚЫСҚАРТЫЛҒАН СӨЗДЕР МЕН АРНАЙЫ ТЕРМИНДЕРДІҢ ТІЗІМДЕМЕСІ

КІРІСПЕ 5

1 ҚОҒАМ МЕН МЕМЛЕКЕТТІҢ ҚАЛЫПТАСУЫ МЕН ДАМУЫ 9

1. 1 Мемлекет және қоғамның өзара байланысы 9 1. 2 Мемлекет және қоғам түсінігі, оның әлеуметтік мәні 15

2 ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДА ҚҰҚЫҚТЫҚ МЕМЛЕКЕТТҢ ҚАЛЫПТАСУЫ МЕН ДАМУЫ 22

2. 1 Азаматтық қоғамды дамыту - құқықтық мемлекетті құрудың негізі бағыттары 22

2. 2 Құқықтық мемлекет пен азаматтық қоғамның саяси байланысы 26

2. 3 Азаматтық қоғамның элементтері мен құқықтық мемлекеттің принциптері

3 ҚАЗАҚСТАНДА ҚҰҚЫҚТЫҚ МЕМЛЕКЕТІҢ ҚҰРУ ЖОЛДАРЫНЫҢ ЖҮЙЕСІ

3. 1 Қазақстанда құқықтық мемлекетті қалыптастыру мәселелері 39

3. 2 Қазақстанда құқықтық мемлекеттің даму кезеңдері 45

3. 3 Қазақстанда құқықтық мемлекетті қалыптастырудың негізгі бағыттары және шешу жолдары 52

ҚОРЫТЫНДЫ 60

ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 63

КІРІСПЕ

Тақырыптың өзектілігі: Мемлекет туралы әңгімені бастардың алдында біз ең алдымен оның қоғамда әрекет ететіндігін, онымен қандай да бір өзара қарым - қатынаста болатындығын, оның яғни қоғамның тарапынан белгілі бір ықпалдың болатындығын және өз кезегінде қоғамға өзі де ықпал ете алатындығын ескереміз. Сондықтан да қоғам мен мемлекеттің осы жанама түрде көрсететін аса маңызды институттарының көмегімен болатын өзара қарым - қатынасының принциптері мен негіздерін теориялық жағынан айқындау қажеттігі туып отыр. Адам қоғамы қалай қалыптасты, оның себептері қандай - бұл туралы бір қорытынды пікір жоқ. Бірақ бұл түсінікті ең бірінші ғылымға енгізген Адам Смит, Давид Рикардо, оған саяси сипаттама берген Гегель. Дүниежүзілік ғылыми, саяси қайраткерлердің, ойшылдардың айтуынша - қоғам саналы адамдардың ерікті түрде бірігіп өмір сүруі. Бұл бірігудің негізгі себебі адамдардың бір мүдделігі, бір тілектестігі. Мұнсыз бірігу мүмкін емес. Мүдде екі түрлі болады: жеке адамның мүддесі және қоғамның мүддесі. Қоғам осы екі мүдде-мақсатты біріктіріп, дамытып отырады. Осы объективтік даму процесінде адамдардың өзара ынтымақтастығы қалыптасты. Сол арқылы жеке адамның қолынан келмейтін, әлі жетпейтін істерді атқаруға мүмкішпілік туды. К. Маркс қысқаша: «Қоғам - адамдардың өзара еңбек жасауының одағы», дейді. [1] Қоғам адамдарының ұйымдасуымен өмір сүруінің нысаны, соның шеңберінде материалдық және рухани игіліктер өндіріліп, тұтынылып және айыр басталып жатады. Осының өзі белгілі бір тәртіпті адамдар арасындағы қарым - қатынастың орнықтылығы мен тұрақтылығын нығайтуға бағытталған, өз мүшелерінің мінез - құлқын басқарудың, реттеудің және ықпал етуінің құралдарының болуы мен сипатталады. Мемлекет қоғамның негізінде пайда болады және сол мемлекет құрған ұйымдастырудың бірі болып табылады. Ол қоғам дамуының белгілі бір кезеңіндегі нәтижесі. Қоғамның анатомиясы, бейнесі, сипаты және табиғаты қандай болса да, мемлекетте сондай болады. Жартылай жабайы қоғамның өзіне ылайықты мемлекеті болса, өркениетті қоғам мүлде басқа мемлекет. Өркениеттің әр басқышы әр алуан мемлекеттер мен сипатталып келді және сипатталып отыр. Зерттеу жұмысының негізгі мақсаты: Қазақстан Республикасында құқықтық мемлекеттің қалыптасуы мен дамуы

Зерттеу жұмысының негізгі міндеті: Жұмыстың мақсатына жету үшін келесідей міндеттер алға қойып шешу:

Қоғам мен мемлекеттің қалыптасуы мен дамуы
Құқықтық мемлекет және азаматтық қоғамның байланыс негіздері
Қазақстанда құқықтық мемлекеттің құру жолдарының жүйусі

Зерттеу жұмысының негізгі әдістері: Жұмыстың әдістемелік негізі ретінде Қазақстан Республикасының Конституциясы, Қазақстан Республикасының қоғамдық бірлестіктер туралы заңы, Қазақстан Республикасының Президентінің заң күші бар Жарлықтары, Қазақстан Республикасының Үкіметтің нормативтік қаулылары және т. б. заңдар мен ғылыми еңбектер, зерттеу жұмыстары пайдаланылды.

Зерттеу жұмысының құрылымы: бұл жұмыс кіріспеде, үш бөлімнен, қортындыдан, қолданылған әдебиеттер тізімінен тұрады.

Зерттеу объектісі . Қоғам дегеніміз - мемлекеттің объективті негізі істелетін оның базисі өзгеше «тіршілік ету ортасы». Ол мемлекеттен де қайда көп пайда болды. Ұзақ уақыт бойы ол мемлекетсіз өмір сүрді, туындаған мәселелерді басқа ұйымдық құрылымдар мен институттардың көмегімен шешіп отырды. Қоғам тірішілік етіп жатқан кезде мемлекетте сақталады. Алғашқы кезде қоғаммен мемлекет бірдей болды деген сияқты оқу әдебиеттерінде кездесетін пікір біздің ойымызша дұрыс емес. Мемлекет қоғамға қызмет етуі керек. Оның мүдделерімен қажеттіліктерін қанағаттандыруға ықпал етуге, оның тіршілік етуіне қажетті жағдайларды қамтамасыз етуге тиіс. Бұл жағынан мемлекеттің мүмкіндігі зор. Орасан зор материалдық, адам, ұйымдастыру ресурстарының саяси идеологиялық патенциалға басқарудың ретеулерінің және ықпал етудің әр алуан құралдарына иелік ете отырып, мемлекет экономиканың әлеуметтік, рухани және басқа жағдайлардың дамуына оң ықпал ете алады. Алайда, кейде мемлекеттің қоғамға масыл болатын жағдайлары да кездеседі. қоғам қабілетті әрі тиімді әлеуметтік институттар құруға мүдделі, өйткені олар мемлекеттің ролін шектен тыс күшеюіне және оның өзіне негіз билік етуге айқын өктемдігін әсіресе тоталитарлық сенімі кедергі болар еді. Қоғам - саналы адамдардың бір мүддені, бір мақсатты орындау үшін саналы түрде өзара бірігуі. Мұнда міндетті түрде екі шартты элемент бар: мүдде-мақсаттың қалыптасуы және саналы адамдардың саналы түрде бірігуі.

Мемлекет дегеніміз - бұл адамзат қоғамы дамуының маңызды кезеңдеріне тән саяси ұйым:

а) қоғамды басқару міндетін атқару, адамдардың топтардың және басқа да әлеуметтік субъектілердің қарым - қатнасын реттеп, бағыттау, олардың бірлескен іс - қимылына жағдай жасау жүктелген

б) оның саяатын жүзеге асыру жүктелген кең тармақты органдар жүйесі және биліктің ұйымдастырушылық күш берілген

с) тапсырмасының орындалуын қоғамдық өмірдің барлық субъектілері қамтамасыз ететін әкімшілік - мәжбүрлеу өкілеттігі берілген.

Мемлекетің барлық негізгі белгілері: мемлекеттің рулық басқару ұйымынан басты айырмашылығы сол, онда арнаулы кәсіби басқару және мәжбүрлеу аппаратының болуымен немесе оқу және монографиялық әдебиеттерде атайтынындай «жарын биліктің» болуы тән. мемлекеттің басқа бір ерекше белгісі өзінің өмір сүруі үшін халықтан салық жинауға мәжбүр болды. Мемлекеттің ерекше белгілерінің біріне оның өз азаматтарын аумақтық принцип бойынша бөлетіндігі жатады, ол алғашқы - рулық басқару ұйымының негізі мүлдем басқаша - қандас туысқан байланысы мен қарым қатынасынан құралады. Мемлекеттің даму барысында халықтың аумақтық принципі бірқатар мемлекеттік - құқықтық институттармен тұтас алғанда жанама түрде байланыс орната алды, ал оны нақтылай түсуге тереңдетуге айқын мазмұн мен толықтыруға бағытталған еді. Мемлекеттік биліктің үстемдігі деп өз аумағындағы ең жоғары билікті айтады. Қоғамның елдің халықтың мүддесін ол толығымен көздей алды ма, жоқ па, оған қарамастан бұл мәселенің дұрыс жауабын алдын ала түсіндіріп қойған. Мемлекетті басқарудың құқықтық нысанын, реттеуді және ықпал етуді пайдалануы оның міндетінің белгісі болып табылады. Олардың алдында тұрған міндетті мемлекет құқықсыз шеше алмайды. Егер мемлекеттің аумағында орналасып, жұмыс істеп тұрған басқа ұйымдар, бірлестіктер мен құрылымдар құқық шеңберінде әрекет етіп, құқық тәртібін сақтауы, заңдар мен басқа да құқықтық нұсқауларды орындауы қажет болса, онда құқық аясындағы мемлекеттің қызметі мүлде басқаша маңызды ерекшелігімен сипатталады және әр алуан: бұл айтылғандардан басқа мемлекеттің құқық шығармашылық монополиясы, сондай - ақ құқық қорғау, бақылау, қамтамасыз етіліп кепілдік беретін функциялар бар.

Мемлекеттің пайда болуы процестерінің саяси құқықтық ойда бейнеленуі. Мемлекеттің пайда болуының жалпы және жеке заңдылықтары ежелден - ақ адамдарды толғандырып, олардың қызығушылығын туғызып келеді. Алғашқы қауымдық қоғамның рулық тайпалық ұйымының мемлекетте орын беруінің себебін білуге тырысуы осы процестерге ықпал ететін және оларды динамикасы мен бағытын анықтайтын факторларды белгілеу, осыған байланысты әр халықтың жалпы және ерекше тәжірибелері көптеген теорияларға тұжырымдар мен пайымдауларға келіп тоғысты. Олардың кейбіреуі саяси құқықтық ойдың тарихында айтарлықтай із қалдырмастан тез ұмтылып қалды, ал енді бір бөлігі жаулап алды, әлі де болса олардың дүниеге көз қарасы мен түйсігіне әсер етіп келеді.

Зерттеу жұмысының ғылыми жаңалығы: Тақырыпты зерттеудің маңыздылығы мемлекет пен азаматтық қоғамның өзара қарым - қатынасы барысындағы үйлесімді қызмет етуінің негіздері мен қағидаларын қарастыру, азаматтық институттардың мемлекетті қалыптастырудағы маңызын зерделеу болып табылады.

Осы тұрғыда Қазақстан қоғамындағы бүгінгі жай-күй азаматтық қоғамның қалыптасып, даму жағдайы зерттеу обьктісі ретінде алынды. Зерттеу жұмысының негізгі мақсаты: Қазақстан Республикасында құқықтық мемлекеттің қалыптасуы мен дамуы

Зерттеу жұмысының негізгі міндеті: Жұмыстың мақсатына жету үшін келесідей міндеттер алға қойып шешу:

Қоғам мен мемлекеттің қалыптасуы мен дамуы
Құқықтық мемлекет және азаматтық қоғамның байланыс негіздері
Қазақстанда құқықтық мемлекеттің құру жолдарының жүйусі

Дипломдық жұмысы үш бөлімнен тұрады.

Бірінші бөлімде қоғам мен мемлекеттің қалыптасуы мен дамуы қарастырдық. Қоғам мен мемлекеттің пйда болуына өзінің сипатына бағытталуы, ерекшеліктеріне сәйкес нысандарын қажет етпеген және мемлекетпен қоғам болғанға дейінгі басқа нышандары пайдаланып келген. Алғашқы қауымдық қоғамдық даму кезеңдері тікелей із ашар болып отыр. Адамдар өте қиын жағдайда тіршілік ету үшін алғашында шағын отбасын құрған. Құрамы бойынша кейінірек одан алде көбірек топтасу құрған. Бұда туыстық қатынастары бар адамдардан құралған. Мемлекеттің пайда болуы процестерінің саяси құқықтық ойда бейнеленуі. Мемлекеттің пайда болуының жалпы және жеке заңдылықтары ежелден - ақ адамдарды толғандырып, олардың қызығушылығын туғызып келеді.

Екінші бөлімде мемлекет пен азаматтық қоғамның өзара қарым қатынасы қарастырдық. Ғылыми тұрғыда азаматтық қоғам өте аз зерттелген. Ол туралы қомақты бірде ғылыми еңбек жоқ. Ғалымдар азаматтық қоғам мен мемлекеттің мазмұны ұқсас деп түсініп келді. Ұқсастық бар, бірақ та айырмашылық басым.

Үшінші бөлімде Қазақстанда азаматтық қоғамды қалыптастыру жолдары мен проблемалары қарастырылды. Азаматтық қоғам мен құқықтық мемлекет құру. Бұл мақсатқа жету өте қиын. Құқықтық мемлекетте заң бір әлеуметтік топтың емес, халықтың шынайын еркін білдіреді. Құқықтық мемлекеттің қалыптасуы өте созылмалы және күрделі процесс. Қазақстанның қазіргі кезеңі мемлекетіміздің жалпыға ортақ өркениетті даму жолына қайта түсумен сипатталады.

Соңында қорытынды жасалып, әдебиеттер тізбесі берілді.

1 ҚОҒАМ МЕН МЕМЛЕКЕТТІҢ ҚАЛЫПТАСУЫ МЕН ДАМУЫ

1. 1 Мемлекет және қоғамның өзара байланысы

Мемлекетің пайда болуына өзінің сипатына бағытталуы мен ерекшеліктеріне сәйкес нысандарын қажет етпеген және мемлекет болғанға дейінгі басқа нышандары пайдаланып келген алғашқы қауымдық қоғамдық даму кезеңдері тікелей із ашар болып отыр. Осындай өте қиын жағдайларда тіршілік ету үшін адамдардың алғашында шағын ғана отбасылық кезбе топ құруға кейінірек - қауымның құрамы бойынша одан әлде қайда көбірек топтасуы қажет болды. Бұл топтар негізінен туыстық қатынасы бар адамдардан құралды. Ол үшін олардың мынадай ерекшеліктері болуы керек болды;

1. сол кездегі іс - әрекеттің негізгі салуларын қамтуға мүмкіндік беретін қоғамдық өмірдің өзіндік бір нысаны ретінде ортақ шаруашылықты жүргізуге, ұжымдық тұтынуды жүзеге асыратын мүшелерінің қажетін қанағаттандыратын болуы керек.

туыстық жағынан аса жақын емес, сондай - ақ таяудағы мақсат, мүдделері де бөлектеу ұру мүшелері айтарлықтай ұйымшылдық көрсетіп, бір - біріне көмектесіп қауіп қатерден бірлесіп қорғану керек. Мемлекет тақыр жерден пайда болған жоқ. Ол рулық басқару жүйесін жоққа шығару және сонымен бір мезгілде оның өзіндік бір жалғасы болып табылады. Әр халықтың нақтылы тарихи тұрмыстық жағдайы қоғамдық өмірдің рулық жүйесінің ыдырау процесіне мемлекеттің пайда болуымен басқаруға әсер етпей қоймады. Мұндай жағдайлар тіпті көршілес және этникалық жағынан жақын халықтардың арасында әркелкі болғандықтан да қаралатын процестердің нысанының қарқынын және соның салдарының бірдей болуы туралы әңгіме етудің өзі артық. Қазақстан аумағында мемлекеттің пайда болуы. Қазақстанның аумақтық, табиғи географиялық топырақ, климаттық жағдайлары оны мекендеген халықтың ерекшеліктері алғашқы қауымдық құрылыста және одан кейінгі кезеңдерде басқару нысанын қалыптастыру, дамытуға ұйымдастыруға және тіршілік етуге әсер етті. Мемлекет басқару функциясын орындайтын және соның көмегімен қоғамның тіршілік тынысын қамтамасыз ететін оған қажетті жағдайлармен алғы шарттар жасауға ұмтылатын адам зат қоғамын ұйымдастырудың айрықша нысаны. Мемлекет тек өзіне ғана тән функциялары, әсер ету нысандары мен әдістері бар айрықша құрылым ретінде сипатталады. Соның арқасында соны қоғамда, ұйымда құрылымдар мен институттарда әрекет ететін басқалардан өзгешілігі мен көзге түсетін күрделі саяси организм ретінде қабылдаймыз. [2]

Мемлекет дегеніміз - бұл адамзат қоғамы дамуының маңызды кезеңдеріне тән саяси ұйым:

а) қоғамды басқару міндетін атқару, адамдардың топтардың және басқа да әлеуметтік субъектілердің қарым - қатынасын реттеп, бағыттау, олардың бірлескен іс - қимылына жағдай жасау жүктелген

б) оның саясатын жүзеге асыру жүктелген кең тармақты органдар жүйесі және биліктің ұйымдастырушылық күш берілген

Мемлекеттік биліктің үстемдігі деп өз аумағындағы ең жоғары билікті айтады. Қоғамның елдің халықтың мүддесін ол толығымен көздей алды ма, жоқ па, оған қарамастан бұл мәселенің дұрыс жауабын алдын ала түсіндіріп қойған. Мемлекетті басқарудың құқықтық нысанын, реттеуді және ықпал етуді пайдалануы оның міндетінің белгісі болып табылады. Олардың алдында тұрған міндетті мемлекет құқықсыз шеше алмайды. Егер мемлекеттің аумағында орналасып, жұмыс істеп тұрған басқа ұйымдар, бірлестіктер мен құрылымдар құқық шеңберінде әрекет етіп, құқық тәртібін сақтауы, заңдар мен басқа да құқықтық нұсқауларды орындауы қажет болса, онда құқық аясындағы мемлекеттің қызметі мүлде басқаша маңызды ерекшелігімен сипатталады және әр алуан: бұл айтылғандардан басқа мемлекеттің құқық шығармашылық монополиясы, сондай - ақ құқық қорғау, бақылау, қамтамасыз етіліп кепілдік беретін функциялар бар. Мемлекет қоғамдағы негізгі өзара қарым - қатынаста өзінің қызметіндегі басты демеу болып отырған құқық бастауына сүйенеді. Мемлекетте ішкі және сыртқы функциялардың жиынтығы болуы және оларды органдар, мекемелер мен билік құралдарының жүйесімен жүзеге асыруға бейімделуі мемлекеттің айрықша белгісі болып табылады.

Диалектикалық материалистік теория мемлекеттің пайда болуын табиғи тарихи себептермен өндіріс қаржысына жеке меншіктің пайда болуымен, қоғамның тапқа бөлінуі мен шиеленіскен әлеуметтік келіспеушіліктер мен қарсылықтар тудыратын олардың теңсіздігімен таптық қарама қайшылықтың ымырашылдығын түсіндіреді өзінің бағытына сәйкес мемлекет, әдетте өз қызметін белсенді атқарады, яғни қоғамдық өмірінің маңызды саладағы істердің жағына белгілі дәрежеде ықпал етеді. Осындай тіршілік ететін неғұрлым тұрақты және салыстырмалы түрдегі дербес бағыт мемлекет функциясын құрды. Мемлекет функцияларының оны жүзеге асыру әдісі сияқты мынадай компонентін бөліп көрсету керек, оның астарынан ара қатынасы:

а) сенімді және мәжбүрлеу

б) басқарудың орталықтандырудың компонентін бұзып көрсету керек

в) авторитарлық пен қоғамдық қатынастарға қатысушылардың мінез

құлық варианттарын еркін таңдау принциптерін түсінуге болады.

Осылайша функцияларының құрамына мемлекет қызметінің негізгі бағыттарының бірі ретінде мағынасынан басқа жүктелген міндеттерді шешудің нысандары мен әдістері сондай - ақ мемлекеттік ықпал ету объектілері жатады. Мемлекеттің функцияларында мемлекеттің сипаты мен қоғамдық саяси табиғаты, оның маңызды әлеуметтік мәні бейнеленген. Мемлекет функциясын түрлі негіздер бойынша топтастыруға болады. Адамдардың өндірісті орналастырудың және алмастыру саласындағы мемлекеттің ықпал ету немесе мемлекеттік басқару бағыттарын жатқызуға болады. Құқықтық мемлекеттің идеясы мен мұраттарын жаппай тарату қазіргі уақыттың құбылысы болды, адамдар бұл құбылыс пен мемлекеттік және қоғамдық өмірдің демократияландыру перспективасын, әділдік пен адамдардың жетіспеушілігін байланыстырады да перспективасын, әділдікпен адамгершіліктің жетістігін байланыстыруда. Осыған байланысты құқықтық мемлекет ұғымдарын ашу оның ерекшеліктері мен ерекше сипатталатын баяндай қоғам өміріндегі ақиқат ролін көрсету үлкен теориялық және практикалық мәнге ие болды. Құқықтық мемлекет мемлекеттік басқаруды құқықтық басымдылықты идеясынан шығып отыр, сондықтан да тек қана ресми органдар мен лауазымдар тұлғасын ниетін емес, сондай -ақ азаматтардың және қоғамдық өмірдің басқа субъектілерін құқықтарын бостандығымен мүдделерін қамтамасыз етіп, кепілдік беру қажеттігін де ескеретін құқықтық нысандар мен әдістерге басылымдық береді. Құқықтық мемлекетке барлық экономикалық, әлеуметтік және рухани процестерге сондай - ақ және тұлғалар арасындағы әрекетке айтпай автономия мен бостандық бере отырып, олардың құқықтық мәртебесінің нығаюына айрықша қамқорлық көрсетеді және оның сақталуын қадағалап отырады. Құқықтық мемлекеттің теориялық тұжырымдамасын ережелерін бірқатар елдердің өмір тіршілігінде практикадан өткізу консервативтік күштердің қарсыластарына тап болды және оны күресте жеңе отырып мемлекеттік және қоғамдық қызметтің барлық жағынан терең жаңалықтармен бірге жүрді мемлекеттік жүйенің принциптері жетілдіруді және адамдардың мәртебесі айқын мазмұнын толықты, құқықтық құндар бірінші дәрежелі маңызға ие болды, шенеуніктердің бассыздығы азайып, олардың қызметі ретінде біртіндеп реттелген және тәртіптелген арнаға түсе бастады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.