КУӘНІҢ ҚАУІПСІЗДІГІН ҚАМТАМАСЫЗ ЕТУДІҢ ТАКТИКАЛЫҚ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 96 бет
Таңдаулыға:

М А З М Ұ Н Ы

КІРІСПЕ . . . 3

1. ҚЫЛМЫСТЫқ ІС ЖҮРГІЗУДЕГІ КУӘНІҢ ҚАУІПСІЗДІГІН

ҚАМТАМАСЫЗ ЕТУДІҢ ПРОЦЕССУАЛДЫҚ КЕПІЛДІКТЕРІ . . . 8

1. 1. Қылмыстық іс жүргізудегі куәнің процессуалдық құқықтық мәртебесі . . . 8

1. 2 Куәнің қауіпсіздігін қамтамасыз ету шараларының жүйесі . . . 27

2. КУӘНІҢ ҚАУІПСІЗДІГІН ҚАМТАМАСЫЗ ЕТУДІҢ ТАКТИКАЛЫҚ

ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ . . . 49

2. 1 Айыптаушының куәға ықпал етуін бейтараптандырудың тактикалық

негізі . . . 49

2. 2 Куә айғақтарын қорғауды қамтамасыз ету тактикасы . . . 60

3. ЖЕКЕЛЕГЕН ТЕРГЕУ ӘРЕКЕТТЕРІН ЖҮРГІЗУ БАРЫСЫНДА

КУӘНІҢ ҚАУІПСІЗДІГІН ҚАМТАМАСЫЗ ЕТУ МӘСЕЛЕЛЕРІ . . . 66

ҚОРЫТЫНДЫ . . . 78

Қолданылған ӘДЕБИЕТТЕР тізімі . . . 80

КІРІСПЕ

Зерттеу тақырыбының өзектілігі . Қазақстан Республикасындағы құқықтық мемлекет құру идеясын жүзеге асыру қылмыстылықпен күрес саласында, әсіресе қылмыстық сот ісін жүргізуде тұлғалардың қауіпсіздігіне әсерлі кепілдік беруді талап етеді. Қазіргі кезде қылмыстылық әлеуметтік факторларды тұрақсыздандыратын құбылыстардың алдыңғы қатарларының біріне шықты. Ұйымдасқан қылмыс пен сыбайлас жемқорлықтың өсуі жағдайдында құқық қорғау органдары белсенді қарсылықтар мен қарсы әрекеттермен бетпе-бет кездесуде. Осыған байланысты куәлардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету мәселесі мейілінше өткір сипатқа ие болып және Қазақстанда және шет елдерде де сот әділдігін жүзеге асыруда айтарлықтай кедергі туғызып отыр.

Өкінішке орай, көптеген жылдар бойы қылмыстық іс жүргізуге қатысушылардың мүдделерін ойластыру мемлекеттің және оның органдары тарапынан ерекше қамқорлықпен қарайтын мәселе ретінде болмай қалды. Қылмыстық ізге түсу органдары мен соттар қолданыстығы заңнаманың осы аталған санаттағы адамдардың құқықтары мен бостандықтарын қамтамасыз етуге қатысты мәселеге немқұрайлылықпен қарайтындықтарын көрсетті.

Қылмыстық әлем мен оның өкілдері алдындағы және осымен байланысқан ең өріс алған жағымсыз зардаптар (өзінің процессуалдық міндеттерін орындаудан бас тарту және басқалар) қылмыстық, қылмыстық іс жүргізу құқықтары, криминология және криминалистика саласындағы мамандардың куәлерді өзі туралы айтуға мәжбүр етуі қылмыс құрбандары мен оны көргендердің үрейлерін өршіте түсті. Халықаралық қауымдастық сарапшыларымен құқық қорғау органдарымен қызметтес болатын адамдарға қатысты қорқыту мен зорлық-зомбылық жасау «қылмыстық сот әділдігі жүйесінің беделін түсіретін кең тараған құралға» айналып, осындай адамдарды қорғау қылмыстылықпен күрес саласының «ғаламдық» проблемаларына жатады, деп танылды. Сонымен қатар, шынында да азаматтардың өздеріне жүктелген қылмыстық іс жүргізулік міндеттерінен бас тартуы құқық қорғау мен сот органдарының қызметінің құтын қашырып, беделін түсіреді. Мұнымен, сондай-ақ халықтың қылмыстық дүние алдындағы өсе түскен үрейі сияқты маңызды саналатын әлеуметтік-психологиялық проблемалар да байланысты.

Қазақстан Республикасының әлемдік қауымдастықтағы күшейе түскен ықпалдасуы осы зерттеліп отырған саладағы халықаралық тәжірибелерді пайдалану мүмкіндігі мен қажеттігіне жол ашты.

Сонымен бірге, қарастырылып отырған саладағы мәлелелерді шешу жолдарын қалай болса солай көшіріп алуға және алмастыруға болмайды. Қазақстан - дербес мемлекет, оның өзінің ерекшеліктері мен менталитеті бар екендігін ұғыну керек. Бізге куәлердің қауіпсіздігін қамтамасыз ету мәселелерін шешу бағытында тек қана өзімізге тән ғана жолмен жүру қажет.

Құқықтық институттың отандық заңнамасы үшін жаңа жасылымның өзектілігі дәстүрлі қылмыстық-құқықтық және қылмыстық іс жүргізулік кепілдіктердің қазіргі жағдайда куәлердің қауіпсіздігін қамтамасыз етуге тиімсіз болып отырғанына байланысты. Оның жеткіліксіздігі басқа да елдерде байқалды, осыған байланысты өткен жүзжылдықтың 70-80-жылдарында елеулі дәрежеде қылмыстылыққа қарсы тұруға мүмкіндік беретін процессуалдық қорғау шараларының жүйесі құрылып және ол дамуын жалғастыру үстінде.

Қазақстанда аталған мәселе жайында алғашқы рет Ахпанов А. Н. сөз көтеріп, зерттеген болатын. Қылмыстық сот өндірісіне қатысушы тұлғалардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету жөніндегі сұрақтарды талдай келе, Ахпанов А. Н. бұл мәселенің маңыздылығының дәрежесін айқындап және аталған тұлғалардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету механизмін одан әрі дамыту қажет деген тұжырымға келген. Біз де бұл пікірмен толық келісеміз. Сонымен қатар, бұл мәселеге Андреев В. И., Зайцев О. А., Коғамов М. Ч., Нургалиев Б. М., Төлеубекова Б. Х., Томин В. Т., Щерба С. П. сияқты қазақстандық және ресейлік заңгер-ғалымдар көңіл бөлген.

В. Т. Томин былай деп атап өтеді, 80-жылдардың аяғында « . . . қорғау туралы мәселе, соның ішінде айғақ бергелі тұрған және айғақ берген куәлерді қысым жасаушылық пен азғырушылықтан қорғау бүгінде маңыздылыққа айналып отыр. Осыған байланысты, ұйымдасқан қылмыстылықпен бетпе-бет жүздесіп отыратын практикалық қызметкерлердің мемлекеттің куәлерді, жәбірленушілерді және іс жүргізудің басқа да қатысушыларын қорқытудан, бопсалаудан арандатудын және қылмыстық қауымдастықтардың сол сияқты басқа да әрекеттерінен әлеуметтік-құқықтық қорғалуын тікелей қамтамасыз ететін мақсатты заңнамалық актілер жасау мен қабылдау туралы мәселені тура қоюы да тегін емес» [1, 123] .

Осы айтылған жағдайлар мен шарттар қылмыстық сот ісін жүргізудегі барлық объектілер қауіпсіздігінің қорғалу деңгейін жеткілікті түрде ұстап тұруға бағытталған ұсынымдардың жалпы жүйесін жасау қажеттігін анықтады. Қылмыстық іс жүргізудегі қауіпсіздікті қамтамасыз ету жөніндегі ұсынымдар жүйесі қолданыстағы ғылыми тұжырымдарды талдап және жүйелендіріп қана қоймай қылмыстық іс жүргізудегі заңмен қорғалатын объектілерді қорғаудың іс жүзіндегі тиімді тәсілдерін ойдар шығару мен игеруге арналған зерттеу жұмыстарының жаңа бағыттарын ашуға мүмкіндік беріп отыр.

Қарастырылып отырған саладағы криминогендік жағдайға талдау жасау Қазақстан Республикасы Конституциясының нормалары мен азаматтардың құқықтарын қорғау саласындағы негізгі құжаттар мен салалық заңнамалардың арасындағы елеулі үйлеспеушіліктер, қылмыстық іс жүргізуге қатысушы адамдардың әлеуметтік-құқықтық қорғансыздығының өсуі, сондай-ақ қабылданған халықаралық міндеттемелерді орындау Қазақстан Республикасының Конституциясы мен бірқатар халықаралық-құқықтық құжаттарды бекітілген қылмыстық іс жүргізуге қатысушы адамдардың құқықтары мен бостандықтарын қорғау қағидаларын іс жүзіне асыру мақсатында заңнамалық негіздер мен құқық қорғау органдарының қызметтерін реформалауды талап етеді деген қорытынды жасауға мүмкіндік береді.

Құқықтық және процессуалдық кепілдіктер сот әділдігін жүзеге асырудың барлық кезеңдерінде құқық қорғау органдарының іс жүзіндегі қызметінің әсерлілігін анықтайды.

Жоғарыда айтылған мәселелер дипломдық жұмыс тақырыбының өзекті екендігін айғақтай түседі.

Зерттеудің мақсаты қылмыстық сот ісін жүргізудегі қауіпсіздік проблемаларын кешенді түрде зерттеу, олардың негізгі ұғымдарын зерттеу, қылмыстық іс жүргізудегі қауіпсіздік шараларының жүйесін құру, сондай-ақ оны қамтамасыз етудің іс жүзінде тиімдірек маңызы бар тактикалық ұсынымдарын зерттеу болып табылады.

Мұндай көрсетілген мақсаттарға жету үшін мынадай міндеттер қойылды: «қылмыстық іс жүргізудегі қауіпсіздік», «қауіпсіздікке қауіп-қатер», «қауіпсіздік шаралары» ұғымдарына анықтама беріп және олардың жіктелу жүйесін жасау; «қылмыстық іс жүргізудегі қауіпсіздікті қамтамасыз ету тактикасы» ұғымына анықтама беру; қылмыстық іс жүргізу субъектілеріне қауіп-қатер төндіру жүйлерін талдау; тергеуге қарсы әрекет жасау құбылысына анықтама беру, олардың негізгі белгілері мен түрлерін ашу; қылмыстық іс жүргізудегі ақпараттық қауіпсіздік ұғымын талдау, оны қамтамасыз ету жөніндегі шараларды ойластыру.

Зерттеудің объектісі қылмыстық іс жүргізудегі заңмен қорғалатын объектілердің қорғалуының жай-күйін бұзушылық жағдаяттары, сондай-ақ қылмыстық іс жүргізудегі қауіпсіздікті бұзуға бағытталған әрекеттер мен оны болдырмау деңгейін жеткілікті түрде ұстау жөніндегі құқық қорғау органдарының қызметтері болып табылады.

Дипломдық жұмыстың зерттеу пәніне заңмен қорғалатын қауіпсіздік объектілеріне зиян келтіретін әрекеттермен көрінетін заңдылақтар, сондай-ақ қылмыстық іс жүргізудегі қауіпсіздік объектілерін қорғау жөніндегі құқық қорғау органдарының қызметінде көрінетін ұйымдық-тактикалық мазмұндағы заңдылықтар жатады.

Зерттеудің методологиясы мен теориялық негізі. Тақырыпты зерттеудің методологиялық негізін материалистік диалектиканың қағидалары, құбылыстардың дамуы мен өзара байланыстылығының объективті заңдылықтарының тарихи негізділігі туралы зерттеулер құрайды. Жалпы диалектикалық зерттеулермен бірге зерттеудің тарихи, салыстырмалы-құқықтық, жүйелі-құрылымдық, формальды-логикалық, статистикалық және басқа да жалпы ғылыми және ішінара ғылыми әдістері қолданылды. Сонымен бірге, еңбекте құқық қорғау органдары қызметкерлері арасында сауалнама мен сұбхат жүргізу сияқты зерттеудің әлеуметтік әдістері пайдаланылды. Зерттеу нәтижесінің объективтілігіне қол жеткізу үшін аталған әдістер жинақталып, кешенді түрде қолданылды.

Зерттеудің құқықтық негізін қылмыстық сот ісін жүргізудегі қарсы әрекет жасауға байланысты қауіпсіздікті қамтамасыз ету қызметін реттейтін, сондай-ақ құқық қорғау органдарының қызметіне соттық-құқықтық реформа жасауға қатысы бар заңдар құрады. Қылмыстық-құқықтық, азаматтық-құқықтық, криминалистикалық, криминологиялық (қылмыстану), сондай-ақ, дипломдық жұмыстың тақырыбына байланысты зерттеу әдістерін игеру мақсатында талдау жасаған әдеби қайнар-көздер мен анықтама материалдар зерделеніп және пайдаланылды.

Зерттеудің теориялық негізін криминалистика, қылмыстық іс жүргізу, криминология саласының отандық және шетелдік ғалымдары: Т. В Аверьяновтың, А. Н. Ақпановтың, В. И. Андреев, Р. С. Белкиннің, А. Н. Васильевтің, Т. С. Волческаяның, И. Ф. Герасимовтың, В. Н. Григоьевтің, Г. Горосстың, О. А. Зайцев, Г. А. Зориннің, В. Н. Карагодиннің, М. Ч. Когамов, В. Я. Колдинның, В. В. Крыловтың, А. М. Ларинның, И. М. Лузгиннің, В. М. Мешковтың, И. А. Николачуктің, Б. М. Нұрғалиевтің, И. Л. Петрухиннің, А. С. Подшибякиннің, А. Р. Ратиновтың, Б. Х. Төлеубекова, В. Т. Томин, С. П. Щерба, Н. П. Яблоковтың және басқа да ғалымдардың еңбектері құрады.

Жұмыстың эмпирикалық негізін жүзден аса қылмыстық іс материалдарын, заңды күшіне енген үкімдердің, сондай-ақ Қарағанды облыстық соты мен Қазақстан Республикасының басқа субъектілерінің қылмыстық істерді қарау жөніндегі мәліметтік деректерінің зерделеу нәтижелері құрады.

Зерттеудің теориялық және практикалық маңызына келетін болсақ, ізденуші жүргізілген зерттеулерінің нәтижесінде қылмыстық іс жүргізудегі қауіпсіздікті қамтамасыз ету, соның ішінде куәнің және оның жақын туыстарының қорғалуына қатысты өз ұғымын қалыптастырып, оларды жіктеп және басқа да жағдайларға мүмкіндік беретін жолдарын көрсетуе тырысты. Дипломдық жұмыс жазушы, отандық қылмыстық іс жүргізудегі қауіпсіздікті қамтамасыз ету, тергеуге қарасы әрекет жасаумен күрес жүргізудің тактикасы мен әдістемесіне қатысты бірқатар ұсынымдар ұсынады.

Дипломдық жұмыстағы теориялық қағидалар, қорытындылар, тактикалық және басқа да ұсынымдар, ғылыми материалдар құқық қорғау органдарының қылмыстық сот ісін жүргізуге байланысты қызметтерін оңтайландыруда және Қазақстан Республикасындағы заң білімін беретін жоғары оқу орындарының маман кадрлар даяларудағы ісін жақсартуға, сондай-ақ осы мәселе жөніндегі алдағы келесі ғылыми зерттеу жұмыстарында жүргізуде пайдаланылуы мүмкін. Сонымен бірге кейбір ұсыныстарды Қазақстан Республикасының заң шығарушылары қолданыстағы заңнамаларды жетілдіру үшін пайдаланады деген ойдамыз.

Қорғауға ұсынылатын негізгі мәселелер.

1. Қылмыстық іс жүргізу субъектілері тұлғасының, оның туысқандарының, денсаулығының, мүліктік құқықтарының қорғалу жай-күйі ретінде танылатын қылмыстық сот ісін жүргізудегі қауіпсіздік ұғымы; қызметтік құпиялар; қылмыстық іс жүргізу, әкімшілік, жедел-іздестіру шаралары, сондай-ақ криминалистикалық ұсынымдар көмегімен өкілетті субъектілермен қамтамасыз етілетін болып жатқан немесе болуы мүмкін қауіп-қатерді болдырмауға байланысты алдын ала тергеу органдары мен сот төрелігінің міндеттері.

2. Қылмыстық іс жүргізудегі қауіпсіздікті объектілердің үш тобы - адамның өмірінің, денсаулығының және мүлікттік құқығының; қылмыстық іс жүргізудегі ақпараттық ортаның; алдын ала тергеу органдары мен соттың сот төрелігін жүргізуінің қорғалу жай-күйі деп қарастыру ұсынылады.

3. Қылмыстық іс жүргізудегі қауіпсіздік шаралары - бұл өкілетті субъектілердің қолданыстағы заңнамаларға негізделген заңмен қорғалатын объектілер қауіпсіздігінің қорғалу жай-күйін бұзуға байланысты жағдайларға жол бермеуге, сондай-ақ оның бола қалған күнінде қорғалудың бұзылған жай-күйін қалпына келтіруге бағытталған әрекеттерінің жүйесі.

4. Қылмыстық іс жүргізудегі қауіпсіздікті қамтамасыз ету тактикасын жекелеген тергеу және өзге де іс жүргізу әрекеттерін жүргізудің тактикалық ұсынымдарын, сондай-ақ жалпы тергеуде қорғалатын объектінің қорғалу жай-күйін анықтауға және жеткілікті деңгейде ұстап тұру мақсатындағы тактикалық ұсынымдар ретінде қарастыру ұсынылады.

5. Жағдайға байланысты көзқарас тұрғысынан қылмыстық іс жүргізудегі заңмен қорғалатын қорғалудың жай-күйін бұзуға тән жағдайлар қарастырлған, және сол жағдайларға байланысты қауіпсіздікті қамтамасыз ету жөніндегі криминалистикалық ұсынымдар жүйесі жасалды.

6. Қылмыстық іс жүргізудегі қауіпсіздікке қауіп-қатердің көп тараған түрі ретіндегі алдын ала тергеуге қарсы әрекет жасау мүдделі адамдар тарапынан жасалған және қылмыстық істі тергеуге толық және объективті түрде кедергі келтіруге, сондай-ақ кінәлі адамды жауаптылыққа тартуға бағытталған әрекет немесе әрекеттер жүйесі не әрекетсіздік ретінде қарастырылады.

Дипломдық жұмыстың құрылымы мен көлемі зерттеудің негізгі мақсаты мен пәніне сай келеді, жұмыстың сипатына, оның орындалу деңгейіне, міндеттері мен қисынына негізделген. Дипломдық зерттеу жұмысы кіріспеден, үш бөлімдерден, қорытындыдан, қолданылған әдебиеттер тізімінен тұрады.

1. ҚЫЛМЫСТЫҚ ІС ЖҮРГІЗУДЕГІ КУӘНІҢ ҚАУІПСІЗДІГІН ҚАМТАМАСЫЗ ЕТУДІҢ ПРОЦЕССУАЛДЫҚ КЕПІЛДІКТЕРІ

1. 1. Қылмыстық іс жүргізудегі куәнің құқықтық - процессуалдық мәртебесі

Құқықтық мәртебе - жеке тұлғаның қоғамда заңды түрде қалыптасқан бостандығы, табиғи және саяси құқықтары, әлеуметтік кемеліне келген жағдайы, рухани, мәдени білімі. Мәртебенің мазмұны адамның қоғамның әлеуметтік құрылысындағы алатын орнын, ал мәртебенің нысаны сол адамның қоғамдағы орнын заңды түрде сипаттайды. Мәртебе латын тілінен аударғанда «положение-жағдай» - деген ұғымды көрсетеді.

Сонымен, құқықтық мәртебе - «құқықтық жағдай» - бір мағынадағы ұғым. Оның негізгі мазмұны - мемлекеттің Конституциясында бекітілген жеке тұлғаның бостандығы, құқықтары мен міндеттері болып табылады.

Қылмыстық ізге түсу органдарының қылмыстарды дер кезінде ашуына және қылмыстық іс бойынша тергеу органдарының дұрыс шешуіне куәлер көп көмек көрсете алады.

Атап өту керек, қылмыстық іс бойынша куә болу - азаматтың құқығы ғана емес, ең алдымен оның жауапты міндеті. Өзінің азаматтық борышын өтей отырып, куә іс бойынша өзіне белгілі болған мәліметтерді дұрыс хабарлап және айғақ беріп, кейде ерлік пен міндетті талап ететін оңайшылықпен келмейтін іс атқарады.

Қылмыстық іс жүргізу кодексінде «куә» деген ұғымның анықтамасы берілмеген. Бірақ заң мағынасы бойынша куә деп, іс үшін маңызы бар қандай да болсын мән-жай белгілі болуы мүмкін кез келген тұлға саналады. М. С. Строговичтің куә ұғымына берген анықтамасына тоқталатын болсақ: «куә - қылмыстық іс бойынша мәні бар, қылмыстық іс жүргізу кодексінде бекітілген тәртіпке сәйкес оған белгілі болған мән-жайлары туралы тергеуші мен сотпен жауап алынатын тұлға» [2; 394] . Ал, С. К. Жүрсінбаевтың пікірі бойынша: «куә - бұл негізінен қандайда бір мүдделі іс үшін дәлелдемелік мәні бар ақпаратқа ие болған адам» [3; 89] . Біздің ойымызша, куә ұғымына мынандай анықтама берген жеткілікті болар еді. Куә - қылмыстық іс бойынша қандайда бір мән-жайларды білетін, сол бойынша айғақ беруге шақырылған адам » [4] .

Куә - тергеу, прокуратура және сот органдарының алғашқы талабы бойынша-ақ межеленген уақытта, белгіленген орынға міндетті түрде келіп және іс жүргізу барысына өзіне белгілі әрі іс үшін маңызы бар мән-жайлар туралы айғақ беретін адам [5; 12] . Кейбір процессуалистер куә ұғымына анықтама бере отырып, назарын куәнің зерттеліп отырған іске қатысына баса аудара отырып: «тергеліп отырған қылмыстың жасалуына қатысы жоқ адам» [6; 36] ; «осы қылмыстың жасалғаны үшін жауаптылық артылмайтын адам» [7; 71] деп тұжырымайды. Бұл көрсетілген анықтамалар, егер тергеу немесе сот органдарында нақты бір адамның қылмысқа қатыстылығы туралы дерек болатын болса немесе осы адам осы жасалған қылмыс үшін жауапты болатын болса, онда ол куә ретінде емес, күдікті немесе айыпталушы ретінде жауап алынуы тиіс дегенді білдіреді.

Тергеу тәжірибесінде, бұрын атап өткеніміздей, куә ретінде іс жүзінде сезіктілерден жауап алу жиі кездесіп қалады. Мұндай адамдардан қылмыс жауаптылық тартылатындығы жөніндегі ескертумен куә ретінде жауап алу тергеудің бастапқы сатысындағы сезіктінің процессуалдық артықшылығынан айырып, бұл азаматтың конституциялық құқығын бұзу олып саналады.

Куә өзінің қылмыстық әрекетімен емес, істің мән-жайларына байланысты пайда болады. Кімде кім айыпталушының жағдайында болатын болса, кімнің кінәсі қылмыс жасауда дәлелденген болса, ол қылмыстық жауаптылықта болғанына немесе одан босатылғанына қарамастан куә ретінде ауыстырылып және ол өзімен бірге қылмысқа қатысушыларға қатысты куәлік айғақ бере алмайды. Егер, қылмыс жасаған адам айыпталушы, сотталушы немесе сотталған жағдайында болса, егер осы адамның кінәсі күмәнсәз дәлелденген болса, егер осыған байланысты ол айыпталушының (сотталушының) құқықтарын пайдаланған болса, онда одан қажетті жағдайда куәдан жауап алу тәртібімен емес, айыпталушыдан (сотталушыдан) жауап алу тәртібімен жауап алынуы тиіс және бұл жағдай Қазақстан Республикасының қылмыстық іс жүргізу заңында көрсетілген болуы керек.

Куәнің іс жүргізудегі жағдайы іс бойынша қандай іс жүргізуге тартылғандығын білу мақсатында анықталды. Мұндай жалғыз ғана мақсат олардың тікелей немесе жанастырылған жолмен мән-жайлар туралы кеңейтілген дәлелдемелік ақпараттар алу болып табылады. Бұл жөнінде, М. Л. Якубтың, куәнің куәнің іс жүргізудегі жағдайы, әдетте оған қатысты іске әсер етпейді немесе сезіктінің, айыпталушының, және жәбірленушінің берген айғақтары сияқты мән-жайлар - берген айғақтың дұрыстығына әсер ететін басқа да факторлардан көріне бермейді, деп дұрыс айтады.

Қылмыстық іс жүргізудегі куәнің қатысуына жағдай туғызатын осы міндеттерге қарай адам оны куәлік айғақ беру үшін ресми түрде шақырту сәтінен бастап куәнің іс жүргізулік жағдайға ие болады деп айтуға болады. Осы сәттен бастап адам қылмыстық іс жүргізуші мемлекеттік органмен процессуалдық қатынасқа түседі. Іс жүзінде болған жайды көзімен көріп куә болмаса, қандайда бір субьекті емес заңды процессуалдық жағдайға ие болмаса жауап алуға шақырылған адам істің мән-жайлары туралы тергеушіге қажетті ақпараттарды және фактілер туралы талап етілетін деректерді біле бермейді.

Кейде сезіктінің, айыпталушының немесе жәбірленушінің жағдайында болған адам, негіздеменің өзгеруіне байланысты іс бойынша куәға айналатындай іс жүзіндегі жағдайлар да болып жатады. Куәлік айғақ беру субъектісінің рөлінде көрінген сезіктінің, айыпталушының немесе жәбірленушінің жағдайында болған адам негіздеменің өзгеруіне байланысты іс бойынша куәға айналатындай іс жүзіндегі жағдайлар да болып жатады. Кулік айғақ беру субьектісінің рөлінде көрінген сезіктінің, айыпталушының немесе жәбірленушінің берген айғақтары өзінің дәлелдемелік күшін сақтай алады ма деген сұрақ туындайды. Қалай дегенменде осы сияқты берілген айғақтар өзінің бастапқы күшін жояды. Дербестік қалпын жоғалтады, куә санатына айналған адамның берген айғақтарына айналып кетеді деу дұрыс болмаған болар еді. Сезіктіден, айыпталушыдан немесе жәбірленушіден жауап алу сипатындағы бұрынғы айғақтары процессуальдық тәртіпте берілген болса, олар өздерінің күшін сақтайды және қажет болған жағдайда сол адмның өзінен шыққан бұрынырақ берген көрсетулермен салыстыруы мүмкін. Мұндай салыстырмалар мысалы, қайшылықтардыжою мақсатындағысы адамның айғақ беруі бұрын және дәл осы сәтте қандай процессауальдық жағдайда болғандығын ескере отырып жүргізіледі. Сонымен бірге қайшылық болған кезде куә жағдайындағы адамдардың берген айғақ емес, сезікті айыпталушы немесе жәбірленуші жағдайындағы адамдардың берген айғақ дұрыс деп танылуы да мүмкін. Осыдан келіп, айғақ беруден бас тартқаны және жалған айғақ бергені үшін жауаптылықты туралы мәселелерді шешу әртүрлі болады.

Куәнің іс жүргізудегі жағдайы бәрінен бұрын оның іс жүргізудегі міндеттері мен іс жүргізудегі құқықтары талдау негізінде ашылады.

Қылмыстық іс бойынша жалпы дәлелдеу барысында бес түрлі куәлар қатысады.

Олар:

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.