Қылмыстың құрамы, қылмыстық жауаптылық және оның негіздері

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 71 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

Кіріспе

1 Тарау Қылмыстың құрамы, қылмыстық жауаптылық және оның негіздері.

Қылмыстық жауаптылықтың ұғымы және тұжырымдамалардың мәні
Қылмыстық жауаптылық және қылмыстық құрам

2 Тарау

Жеке тұлға ұғымы және қылмыстық жауапкершілігінің мәні
Жеке тұлға қылмыстың субъектісі ретінде

Қорытынды

Қолданылған әдебиеттер

Кіріспе

Қазақстан Республикасы Конституциясының 1-бабының 1-бөлігінде өзін: демократиялық, зайырлы, құқықтық және әлеуметтік мемлекет ретінде орнықтырады, оның ең қымбат қазынасы - адам және адамның өмірі, құқықтары мен бостандықтары деп көрсетілген.

Жалпы алғанда тұлғаның құқықтық мәртебесі қоғамның мемлекеттік ұйымының толыққанды мүшесі ретінде жеке адамның заңдар мен өзге де құқықтық актілерде белгіленген құқықтың, бостандықтары мен міндеттерінің жиынтығы. Осы міндеттерді жүзеге асыру үшін елімізде заң шығару процесін жетілдіру қабылданған, осы заңдардың мүлтіксіз орындалуын қамтамасыз ету, өмірдің барлық салаларында құқық ережелерін қатаң сақтап тәртіп бұзушылық пен қылмысқа қарсы пәрменді күрес жргізу қажет.

Қылмыстық құқық жеке құқық саласы ретінде адамды, оның құқықтары мен бостандықтарын қоғамды және мемлекетті қылмыстық қол сұғушылықтан қорғауға бағытталған қоғамдық қатынастарды реттейді. Қылмыспен қарсы күрес саласында, құқық ғылымы, оның ішінде қылмыстық құқық ғылымының рөлі ерекше. Өйткені, елімізде орын алған әр түрлі өзгерістерге сәйкес орын алатын қылмыстардың саны деңгейі, ерекшелігі де болады. Соңғы кездері еліміз бойынша тіркелген қылмыстардың саны жылмажыл арта түсуде.

Заң жүзінде осы құқық бұзшылықтан барып, яғни қорғалат құқықтық қатынастарының нәтижесінен жауаптылық туындайды. Қылмыстық жауаптылық заң жүзіндегі жауапкершіліктердің бір түрі болып табылады. Осыған орай бұл диплом жұмысында осы өзекті мәселеге жан-жақты зерттеу жүргізіліп, заң баптарын саралап, негізгі ережелер мен ұстанымдарды негізге ала отырып тәжірибе жүзіндегі деректер негізінде саналы талдау жасау негізгі мақсат болып табылады.

Қылмыстық құқық ғылымында жауаптылық сапалық және заң жүзіндегі аскпекте қарастырылып келеді. Соңында қорытынды жасалып, пайдаланылған тізімі берілді.

Диплом жұмысын жазу барысында әр түрлі зерттеу материалдары мен сот мұрағат материалдары пайдаланылады.

Диплом жұмысын зерделеу үшін екі бөлімге бөлінеді:

1- тарау. Біріншіден, қылмыстық жауаптылық қылмыс жасаған адамның өз істегеніне қылмыстық заңға сәйкес жауап беруге міндетті екендігі және осы міндеттердің жүзеге асырлуы, яғни ақыры қылмыстық жауаптылықтың шама санкцияларының жүзеге асырлуы танылады.

Екіншіден, соңғы жылдары қылмыстық жауаптылық оң (позитивті) тұрғыда (позитивті қылмыстық жауаптылық дейтін) қарастырыла бастайды, бұл жауаптылық негізде жеке тұлғаның құқыққасәйкес тәртіптерінде және оның қылмыстық заң тыйым салған қылмысты іс-әрекетті жасамау керектігін түсіну мәселелері қарастырылды.

2 - тарау. Жеке тұлғаның қылмыстық жауапкершіліктегі мәні, оның заңдар мен өзге де құқықтық актілерде белгіленген құқық мәртебесінің мазмұны, оның құқықтары, бостандықтары және заңдық міндеттерінің белгілері көрсетілді.

Сонымен қатар жеке тұлға - қылиыстық субъектісі ретінде сараланды. Және жеке тұлғаның әрекет жасау міндеттері сараланды.

Тарау I Қылмыстың құрамы, қылмыстық жауаптылық және оның негіздері.

Қылмыстық жауаптылықтың ұғымы және тұжырымдамалардың мәні.

Жалпы жауапкершілік мәселесі адамның қоғамдағы тәртібімен тығыз байланысты. Басқаша айтқанда, жауапкершілік, біріншіден, белгілі тұлғаның, қоғамның, мемлекеттің алдындағы міндетін орындау және сезіну болса, екіншіден, тәртіп бұзушының өз міндетін орындамағаны үшін берілген баға және сол себепті қоғам мемлекет тарапынан тағайындалатын жаза. Кез-келген қоғамда қалыптасқан жауапкершіліктің бірнеше түрі бар. Олар: әлеуметтік, құқықтық, қылмыстық жауапкершілік болып бөлінеді. Мұның ішіндегі құқықтық жауапкершілік қоғам, мемлекет тарапынан тыйым салған әрекететерді жасаудан туындайды. Құқықтық жауапкершілікке ғылыми әдебиеттерде әртүрлі түсінік беріледі. Ал қылмыстық жауаптылықты зерттеген ғалымдардың көзқарасы мен пайымдауларында ортақ пікір жоқ.

Бүгінгі күнге дейін қылмыстық жауаптылық мәселелерін көтерген арнайы еңбектердің саны ұшан теңіз. Бұл - аталмыш тақырыптың ғылыми әрі тәжірибелік маңыздылығын ғана көрсетіп қоймайды, сонымен қатар мәселенің ұшығы тереңде жатқанын, оның өз дәрежесінде түпкілікті шешілмейтіндігін көрсетсе керек. Дей тұрсақ та, бар қылмыстың жауаптылық қылмыс пен тығыз байланысты категория. Ал қылмыс ықылым заманнан бері бүкіл адамзатты толғандырып келе жатқан үлкен әлеуметтік құбылыс.

Енді осы қылмысқа байланысты кейбір ғалымдардың пікірлеріне көз жүгіртейік. Бұған жүздеген жылдар бұрын атап айтқанда 1889 жылы Лейпунг қаласында жасаған баяндамасында О. Э. Лейст «Тигенаның қарашытып алға басуы ауру мен өлімді ешқашан жеңе алмайтыны сияқты, жаза ешқашан жойылып кетпейді, алдын-алу шаралары қылмысты тіпті тоқтата алмайды» деген. Ал Э. Дюртейн одан да асып түсті. Ол қылмысты қалыпты жағдай деп бағалаған. Аталған ғалымдардың тұжырымдарына қол артуымыздың себебі - қылмыс пен жауаптылық мәселелері оңай шешілетін түйін емес. Керісінше, қылмыс пен күрес күн өткен сайын күрделеніп, оны біржақты шешуге келмей қалды. Мемлекеттің құқық саясатын жүзеге асыру барысында қылмыс пен күрес маңызды орын алғанымен оның деңгейі төмен түсіп тоқтаған жоқ. Одан қалды жаһандану үрдісінің тереңдеуі, ұйымдасқан қылмыстың көбейуі, адамзат санасының төмендеуі, қылмыстың халықаралық сипат алуы онымен күресті ауырлатып, әрі күрделендіріп жіберді. Қылмыс пен жауаптылық туралы сөз қозғау алдымен қылмыс туралы тоқтала кетуді қажет етеді. Енді осы қылмысқа байланысты бірнеше зерттеулерге зер салайық.

Н. С. Таганцевтың тұжырымы бойынша: «қылмыс бұл- құқықтық жалғаулық, сол себепті қалыпты жағдайда құқықтық нормаларға қарсы бағытталған десе[1], Н. Д. Сергейевский қылмысты жазалануға жататын құқық бұзушы деп бағалаған[2] . Француз криминалисі Гарро қылмыс деген заңмен тыйым салынған жаза қолдануды қажет ететін әрекет деп пайымдаған.

Сөз жоқ, қылмыс кінәмен байланысқан әрекет. Сондықтан да ұзақ уақыт қылмыс пен жаза қылмыстық құқықтың негізгі санаттары деп есептелді. Енді қылмыстықтық жауаптылық пен жазаның арақатынасына тоқтала кетейік. Бұл орайда жаза мен қылмыстың жауаптылығы толық бір бағыттағы шаралар деп есептейді. В. С. Прохоров[3] . Бірақ қылмыскер қылмыстық жауаптылыққа тартылмайынша жаза қолданылмайды. Қылмыстық жауаптылық дегеніміз- істелген қылмысқа баға бере отырып, күшпен орындалуға тиісті шараларды мемлекеттің жүзеге асыруы. Алайда бұл жерде біз мынаны естен шығармауымыз керек. Аталмыш екі түсінік бір-бірімен ұштасып жатқанымен қылмыстық жауаптылық жазадан бұрын қолданылады және соңғысына тәуелді емес. Ал жазаны қылмыстық жауаптылыққа тартылмаған тұлғаға қолдануға болмайды.

Бұдан туындайтын қорытынды, келтірілген ұғымдар өзара жақын болғанымен әрқайсысының қылмыстық құқық ғылымында өзіндік мәні мен мазмұны бар екенін аңғару қиын емес.

Оның сыртында Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексінің V бөлімі «қылмыстық жауаптылықтан және жазалаудан босату» деп аталады. Мұның өзі жоғарыда аталған пікірдің дұрыстығын құптайды. Осы үрдісте қылмыстық жауаптылықтың мән-мағынасына, маңызына оның қылмыстық құқықтағы орнына тоқтала кетсек. Алдымен қылмыстық жауаптылық қылмыстық құқықтың негізгі ұғымдарының бірі екендігін айтуымыз қажет. Одан соң қылмыстық жауаптылық қылмыстық заңды қолданудың басты нысаны. Үшіншіден, қылмыстық жауаптылықтың әлеуметтік рөлі қылмыстық құқықтың міндеттерінде айқындалады. Қылмыстық құқықтың маңызы сонда жатыр. Ол - қылмыстық жауаптылықтың негізі мен шегін белгілейді. Ендеше қылмыстық құқықтың міндеттері қылмыстық жауаптылықтың міндеттері болып есептеледі. Бұл мемлекеттің күштеп жаза қолдану қызметінен туындайды. Айтылған пікірлер бізді осы төңіректе бір тұжырым жасауға итермелейді. Қазіргі қылмыстық құқық ғылымында қалыптасқан тоқтамға сәйкес жауаптылық қылмыстық үштіктің ұштастырушы жүйесі болып табылады. Бұған «қылмыс - қылмыстық жауаптылық - жаза» түсініктері кіреді. Дәл осы құрылымнан бүкіл қылмыстық заңның мән-мағынасын көруге болады. Қылмыстық жауаптылық ұғымы Қазақстан Республикасының Қылмыстық Кодексінде кеңінен колданылады. Мәселен, Қылмыстық Кодекстің I-ші бабында: қылмыстық жауаптылықты қолдану аясы туралы айтылса, сонымен қатар 13, 14 баптар 29, 53, 54 баптарда, ал аталмыш кодекстің V-ші, VI-ші бөлімдері қылмыстық жауаптылық мәселесіне арналған. Сонымен қатар, қылмыстық құқық ғылымында : қылмыстық жауаптылыққа тарту; қылмыстық жауаптылықтан босату; қылмыстық жауаптылықты белгілейтін заңдар, қылмыстық жауаптылықтың қағидалары, негізі, қылмыстық жауаптылыққа жататындар деген сияқты терминдер көптеп кездеседі. Ғалымдар мен заң шығарушының аталмыш ұғымдарды теорияда, әрі іс тәжірибеде жиі қолданулары қылмыстың жауаптылық қылмыстың бағандық құқықтық негізгі нысаны екенінің тағы бір дәлелі. Дегенмен, заң шығарушы Қылмыстық Кодексте не жалпы, не ерекше бөлімінде қылмыстық жауаптылық анықтамасын бермейді. Сондықтан да аталмыш ұғым теорияда әртүрлі түсіндіріліп келеді. Ағымдағы заңдарды талдау қылмыстық жауаптылық жасалған қылмысқа қарсы бағытталған құқықтық әрекет деуге негіз береді. Сонымен, қылмыстық жауаптылық жасалған қылмысқа байланысты ғана туындайды және қылмыстық жауаптылық тұлғаның мемлекет алдында жауапқа тартылуы үшін оған қойылатын талаптар бар. Басқаша айтқанда, қылмыскер өзінің жасаған әрекетіне есеп бере алатын және өзін- өзі басқаруға қабілеті бар адам, яғни ақыл-есі дұрыс адам болу қажет. Тек осы жағдайда ғана қылмыстық жауаптылық мемлекет атынан тиісті органдар арқылы іске асырылады. Олай болса, қылмыстық жауаптылық қашан пайда болады?

Аталмыш жауаптылық тек қылмыстық-құқықтық қатынастың шегінде және соған байланысты қалыптасады. Мұндай тұжырым барлық зерттеушілер тарапынан жоққа шығарылмайды, әйтсе де қылмыстық жауаптылық пен қылмыстық құқық өзара арақатынасын бағалауда ғалымдар арасында келіспеушілік бар. Айтылған пікірге байланысты біз бұл жерден мынандай ой түйіндеуіміз қажет. Қылмыстық жауаптылық, құқықтық қатынас мәселесімен тығыз ұштасып жатыр. Оның сыртында мұндай байланыс екі жақты көрініс табады. Алдымен қылмыстық құқықтық қатынас қылмыстық жауаптылық сияқты қылмыс жасаған мезетте пайда болады. Бұдан мынадай қорытындыға келеміз. Егер нақты қылмыс жасалмаса, қылмыстық жауптылық та, қылмыстық құқықтық қатынас та жоқ. Ал қылмыс жасалғаннан кейін тиісті мемлекет органдары оны ашып қана қоймай, осы әрекетті жасаған адамды тауып, оған заңмен қарастырылған қылмыстық құқықтық шараларды қолдану міндеті туындайды. Қорыта келгенде осы тұжырымнан қылмыскерге жаза қолдану қажеттілігі пайда болады. Қылмыстық жауаптылық пен жазаның арасында қатынасы кейбір авторларды аталмыш екі ұғымның арасын бөлмей қарастыруға негіз болды. Біз дәл осы жерде қылмыстық құқық ғылымында қалыптасқан қылмыстық жауаптылыққа байланысты тұжырымдарға келдік. Енді осыларға шолу жасап көрейік. Самощенко Н. С., Форукшин Н. Х және Бразуев Н. М. осы пікірді ұсынады. Әрине, жаза қылмыстық жауаптылықтың негізгі бөлігі ретінде көрініс беретініне ешкім дау айта алмайды. Алайда, жауаптылықтың мазмұны жаза қолданумен сарқылмайды. Себебі, қылмыстық жауаптылық жаза қолданбай-ақ іске асырылуы мүмкін. Осыған орай, қылмыстық жауаптылықтың өзі жаза тағайындалмайтын, жаза тағайындалатын болып екі түрге бөлінеді. Алғашқы жағдайда қылмыстық жауаптылық тұлғаны айыптаумен шектеледі (сот мұндай реттерде жаза тағайындалмаған үкім шығаруға шешім қабылдайды) ал, екінші жағдайда жеке тұлға қылмыстық жауаптылығының мазмұны оны ғана емес, сонымен қатар оған жаза қолдануды да қарастырады. Жоғарыда қылмыс жасаған тұлғаға жаза тарту міндеті туындайтыны айтылды. Бірақ, қылмыс ашылмаған болса, немесе ол құқық қорғау органдарына белгілі болмаса, қылмыстық жауаптылық қылмыстық құқықтық қатынастың іске асыру нысаны ретінде тіпті туындамайды да. Сондай-ақ, қылмыс жасаған тұлға өлгенде де қылмыстық жауаптылық қолданылмайды. Сот практикасына бұған мысал болатын істер жеткілікті. Мысалы, біреуді өлтірген адам жауаптылықтан қорқып өз жанын қияды. Келтірілген жағдайда ешкім де жауаптылыққа тартылмайды. Сондықтан қылмыстық құқықтық қатынаста қылмыстық жауаптылықпен бірдей деп қарастыруға болмайды. Қылмыстық жауаптылыққа байланысты айтылған екінші пікір жоғарыдағы тұжырымға мүлдем кереғар. Мұндай қылмыстық жауаптылық пен жаза бір-біріне жақындаспайтын ұғымдар деген пайымдауды А. Н. Торбагаев айтқан[4] . Бірақ бұл пікірді қабылдау қиын. Сол себепті, мұны жақтаушылар жоқтың қасы. Егер дәл осы екі ұғымды бір-бірінен айырып қарайтын болсақ қылмыстық құқық теориясына көптеген жаңсақтықтар әкелер едік. Ғалымдардың басқа бір тобы қылмыстық жауаптылықты, қылмыстық құқықтық қатынаспен біріктіреді. Олардың ойынша, қылмыстық жауаптылық субъектілерінің құқығы мен міндеттерінің жиынтығы деп біледі Мұнда жауап міндетті қылмыстың жауаптылықтың ажырамас бөлігі ретінде қарастырады, ал бұл тізбектегі құқық заңның шеңберінде және негізінде ғана қолданылады.

4. А. Н. Торбагаев. Понятие и цели уголовной ответственности. Красноярск, 1986 бет 61.

Мұндай пікірдің авторлары Я. М. Брайнин[5], Н. И. Загородников[6], Н. С. Лейкина[7] және Н. А. Стручков[8] .

Сонымен аталмыш тұжырым Л. В. Багри-Шахматованың еңбегінде өзінің жалғасын тауып, егжей-тегжейлі қарастырылды. Мысалы, Л. В. Багри-Шахматова өзінің «Уголовная ответственность и наказание» деген еңбегінде: «Қылмыстық жауаптылық мәні белгілі қоғамдық қарым-қатынастың жиынтығы, бұл қылмыс құқық нормасының әсерінен құқықтық болады, ал оның мазмұны дегеніміз талаптардың өзара құқық пен міндеттері»- деген [9] . Қылмыстық жауаптылық пен қылмыстық құқықтық қатынастың арасындағы байланысты мәселесінің басын ашып берген А. Н. Санталов болды. Ол қылмыстық құқықтық қатынас қылмыстық жауаптылықтан кең әрі көлемді екендігін айтып қана қойған жоқ, сонымен қатар оның айырмашылығын жіктеп берді. Зерттеуші екі ұғымның байланысын жоққа шығармай тұрып олардың арақатынасын төмендегідей бағалады: қылмыстық жауаптылық өзіне «мемлекет-қылмыскер», ал қылмыстық құқықтық қатынас сонымен бірге «мемлекет - есі дұрыс емес», «тізбекті құрайды»[10] .

Бұл дегеніміз қылмыстық жауаптылыққа тартылмайды деген сөз. Қылмыстық жауаптылық айыптау үкімін шығару кезеңінен басталады, ал қылмыстық құқықтық-қатынас тұлғаны қылмыстық жауаптылықтан босатылуымен аяқталуы мүмкін. Келтірілген тұжырымды тағы былай толықтыруға болар еді. Қылмыстық құқықтық қатынастың пайда болуын қылмыстық жауаптылықтың жүзеге асырылуы деп түсінуге болмайды. Тек соттау айыптау үкімі заңды күшіне енгеннен кейін ғана қылмыстық жауаптылық жүзеге асырылады.

5. Я. Н. Брайнин Уголовная ответственность и е( основание в советском уголовном праве М 1963. ; бет 25

6. Н. И. Зогородников О пределах уголовной ответственности. Советское уголовное право, 1963 №117.

7. Н. С. Лейкина Личность преступника и уголовное ответственность М., 1968

8. Н. А. Стручков Основы теории исправительно-трудового право М., 1967бет

9. Л. В. Багрий-Шахматов Уголовноая ответственность и наказание, Минск., 1976 бет 26-27

10. А. Н. Санталов Теоретические вопросы уголовной ответственности, Л., 1982 бет 62

Қылмыстық- құқықтық қатынас мемлекеттің жаза жөніндегі құқығы мен қылмыскердің тиісінше қылмыстың жауаптылығын көтеру міндеттілігімен ғана шектеліп қоймайды. Адамның қылмыстық жауаптылығы оған соттатпайтындығын жазығын өтеумен жүзеге асырылады.

А. Н. Санталовтың пікірінше, қылмыстық жауаптылықтың тағы бір ерекшелігі оған сәйкес қылмыскердің сотты болуы. Ал қылмыстық-құқық қатынас қылмыстық заңның алғашқы қолдауынан басталады. Басқаша айтқанда, қылмыскердің әрекеті өзінің қылмыстық-құқытық бағасын алады. Мәселенің бұлай қалыптасуы қылмыстық жауаптылықтың қылмыстан туындайтынын аңғартады. Сайып келгенде, қылмыстық құқықтық-қатынас қылмыстық іс қозғау кезеңінен басталады. Қылмыстық жауаптылығы ұласып, не жағдай босатылуымен аяқталуы мүмкін. Мұнда қылмыстық жауаптылық қылмыстық-құқықтық қатынастың соңғы кезеңі ретінде көрініс табады, бірақ ол барлық жағдайда емес. Ғалымдардың тағы бір тобы қылмыстық жауаптылықты қылмыстық-құқықтық қатынастың элементі деп қарастырады. Бұл дегеніміз- кінәлінің жасаған қылмысы үшін жауап беруі міндетті. М. П. Карпушин мен В. И. Курляндскийлердің пайымдаулары мынаған саяды. Олардың пікіріне сүйенсек, қылмыстық жауаптылық кейінгі тұлғаның қалыптасқан тәртіпке сәйкес жасаған қылмыс туралы есебі[11] . Оған: жауаптылыққа байланысты қылмыскердің құқықтық зардап шегуі, тез белгілі құқықты шектеу шараларын қолдану, мемлекет атынан сотты болып, лайықты жазаға ұшырауы жатады. Материалдық тұрғыдан қылмыстық жауаптылықтың туындау иелігінде қылмыс жатыр. Тап сол кезеңнен қылмыстық -құқықтық қатынас оның тіні-қылмыстық жауаптылық пайда болады. Қылмыстық құқықтық ғылымындағы қылмыстық жауаптылықты сипаттайтын тұжырымдар, мұнымен шектеліп қоймайды. Қылмыстық жауаптылықты кінәлау, жайсыз зардаптарды өткеру ниетімен, атап айтқанда мемлекет тарапынан айыптау үкімін шығару байланыстыратын тұжырымдар баршылық.

11. М. П. Карпушин, В. И. Курляндский Уголовная ответственность и состав преступления М., 1974. бет 21

Мұндай пікірлер А. И. Санталов[12], Ю. А. Демидов[13], П. П. Осиповтардың[14] еңбектерінде кездеседі. Байқап отырғанымыздай, қылмыстық жауаптылықты сипаттау мен осы ұғымды анықтау мәселесінде ғалымдардың арасында бір ізділік жоқ. Оның сыртында келтірілен тұжырымдардың ішінде жауаптылықты міндет деп түсіндіретін пайымдаулар болсын. Сөз жоқ, қылмыс жасау фактісі кінәлінің істеген әрекеті үшін жауап беру міндетін туғызады. Алайда жауап беру міндеті оның мазмұнына толық сипаттама бермейді. Ол жауаптылықтың бастауы ғана. Басқаша айтқанда жауап міндеті бірден жауаптылықты туғызбайды. Себебі, Қазақстан Республикасының Қылмыстық Кодекісінің 9 бабына (РФ ҚК 8 бабы) қарама қайшы келеді. Мәселен онда: «Қылмыс жасау, яғни осы кодексте көзделетін қылмыс құрамының барлық белгілері бар әрекет қылмыстық жауаптылықтың бірден- бір негізі болып табылады[15] » деп атап көрсетілген. Енді осы мәселені зерттеушілердің бірі О. Э. Лейст пайымдауына құлақ түрейік. Ол: «Жауаптылық міндет емес, бұл дегеніміз күштеу әрекеті мен тұжырым жасайды[16] ». Бұл тұжырыммен келіспеуге болмайды. Жоғарыда келтірілген тұжырымдамалардың көбі дәлелді түрде сынға лекті. Бірақ бұл тақырыпқа қалам тартқан ғалымдардың пікірінің ақылға қонымдысы жоқ емес. Мәселен, А. С. Сенцов құқықтық жауаптылықты құқық бұзуға байланысты тартқан зардап және ол мемлекеттің құзырлы органдары тарапынан құқықтық норманың шегінде бас бостандығынан айыру немесе басқаша құқықтық шектеу түріндегі мәжбүрлеу шарасының заңның шегінде қолданылуы деп түсінеді[17] . Бұл жерде көңіл аударатын мәселе мынау: Қылмыс жасаған тұлғаның істеген әрекетіне байланысты зардап шегуі жазаны іске асырудың басты объективті мазмұны болып есептеледі, ал субъективтік кезең басқаша айтқанда іске асырылмаған қылмыстық жауаптылық тек қағаз жүзінде қалуы мүмкін.

12. А. И. Санталов Об угловной ответственности и ее ?

13. Ю. А. Демидов Социальная ценность и оценка в уголовном праве М., 1975

14. П. П. Осипов Теоретические основы псотроения и приминения уголовно-правовых санкций. Ленинград 1976., бет 51

15. Казақстан Республикасының Қылмыстық Кодексі 9 бап, А., 2000

16. О. Э. Лейст Санкции и ответственность по советскому праву М., 1981 бет 109

Әрине, жоғарыда келтірілген қылмыстық жауаптылық ұғымын анықтауға көрсетілген әр түрлі бағыттардың болуы ғылым үшін әбден заңды құбылыс. Себебі, әр тұжырымдама қылмыстық жауаптылыққа тән оның мазмұнын өздеріне сәйкес ерекшеліктерін айқындайды.

Енді айтылған пікірлердің шеңберінде қылмыстық жауаптылықтың толық анықтамасын келтіре кетейік. Сонымен, қылмыстық жауаптылық дегеніміз қылмыс жасаған тұлғаның қылмыс жасаған әрекетіне байланысты қысым немесе құқықтық шектеу түріндегі мәжбүрлеу шарасы және бұл мемлекеттің құзырлы органдар тарапынан қылмыстық заңның шегінде оған қолданған санкцияны іске асыру кезінде тартқан зардабы. Мұндай анықтама жауаптылықтың объективті және субъективті жақтарын ғана қамтып қана қоймайды, сонымен қатар ағымдағы қолданылып жүрген заңға сәйкес келеді. Айтылған ойларымызды одан әрі сабақтай түссек, қылмыстық жауаптылықтың жүзеге асырылуына тоқтала кетуіміз қажет-ақ. Қылмыстық жауаптылық тек қылмыстық құқықтық қатынастар шегінде болады және жүзеге асырылады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.