ҚЫЛМЫСТЫҚ ПРОЦЕСТЕРДЕГІ МЕРЗІМ

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 72 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ . . . 2

1. ҚЫЛМЫСТЫҚ ІС БОЙЫНША ІС ЖҮРГІЗУ МЕРЗІМДЕРІНІҢ ҰҒЫМЫ, МАҢЫЗЫ МЕН ТҮРЛЕРІ . . . 5

1. 1 Қылмыстық іс жүргізудің түсінігі . . . 5-11

1. 2 Қылмыстық іс жүргізу құқығының мақсаттары мен міндеттері . . . 12-21

1. 3 Қылмыстық іс жүргізу мерзімдерінің ұғымы . . . 22-25

2. ҚЫЛМЫСТЫҚ ПРОЦЕСТЕРДЕГІ МЕРЗІМ . . . 26

2. 1 Іс жүргізу мерзімдерін ұзарту мен қалпына келтіру тәртібі . . . 26-33

2. 2 Қылмыстық прцессте мерзімді өткізіп алудың іс жүргізушілік- құқықтық салдары . . . 34-46

3. ҚЫЛМЫСТЫҚ ІС ЖҮРГІЗУ МЕРЗІМДЕРІН ЕСЕПТЕУ ТӘРТІБІ . . . 47

3. 1 Қылмыстық іс жүргізу мерзімдерін есептеу тәртібі . . . 47-50

3. 2 Қамауға алу, қамауға алудың мерзімдері, қамауды ұзарту тәртібі . . . 51-60

ҚОРЫТЫНДЫ . . . 61-63

ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР . . . 64-65

КІРІСПЕ

Бұл дипломдық жұмыстың өзекті болуы мынада: қылмыстық іс жүргізу мерзімдері деп қылмыспен күресудің іс жүргізетін органдардың қызметінің тиімділігіне арттыру және қылмыстық соттық істі өз уақытында орындау мақсатында іс жүргізу мерзімдерін дұрыс түсіну мен қолдану практикалы моралды маңызын айтамыз. Іс жүргізу мерзімдерінің негізгі маңызы мынада; прцеске қатысушылардың заңды құқықтары мен мүдделерінің қылмыстық процесте жүйелеу функциясын орындауға бағытталған құқықтық құрал сот ісінің жүргізілуіне белгілі бір қарқын беретін ұйымдық құрал болып табылады. Іс жүргізу мерзімдерінің белгілері сот ісін жүргізудегі белгілі бір іс жүргізу мерзімдерін белгілі бір құқықтық жағдайларда (мәселен, кассациялық шағым беруге немесе кассациялық наразылық білдіруге бөлінген соттың үкімді жүзеге асыруына себеп болады сезіктіге бұлтартпау шаралары заңмен белгіленген мерзімдерді сақтау міндеттілігі. Іс жүргізу мерзімдерін қатаң түрде және дәл сақтау теория мен заң шығару практикасында қылмыстық істер бойынша істердің тез жүргізілудің қамтамасыз ету құралдарының бірі деп саналыпкеледі. Іс жүргізу мерзімдері негіздерге байланысты түрлерге бөлінеді. Түрлі авторлар түрлі сараптама береді, бірақ бірқатар сараптама негіздері бір-бірімен үйлеседі. Қылмыстық іс жүргізу қызметін регламенттеу әдісіне байланысты негіздер бойынша мерзімдер мына түрлерге бөлінеді: мерзім-кез, мерзім-кезең. ҚІЖК-тің 70-бабына сәйкес, қорғаушы айып тағылған кезден бастап іске қатысуға жіберіледі немесе ҚІЖК-тің 69-бабы бойынша өзінен алғашқы жауап алудың алдындағы кезден бастап қорғаушымен жолыға алады. Адамды қылмыс жасады деген күдік бойынша ұстаған кезде мерзім осы шара іс жүзінде қолданылған сәттен бастап есептеледі. Қылмыстық іс жүргізу кодексінің 184-бабында көрсетілгендей егер құқық қорғау органдарына қылмыс туралы арыз немесе хабар түссе, шешім ол түскен күннен бастап үш тәуліктен кешіктірілмей қабылдануға тиіс. Қажет болған жағдайда қосымша мәліметтер алу, құжаттарды немесе өзге материалдарды талап ету, оқиға өткен жерді қарау, сараптама жүргізу үшін бұл мерзімді анықтау органының бастығы, тергеу бөлімінің бастығы он тәулікке дейін, ал ерекше жағдайларда -бір айға дейін ұзарта алады, бұл туралы жиырма төрт сағаттың ішінде прокурорға хабарлануға тиіс

Бұл жұмыстың мақсаты мен мәселелері : Құқықтық нормалардың мазмұны белгілі бір мақсаттармен негізделген және сол мақсаттарға жету үшін белгіленген. Сондықтан қылмыстық іс жүргізу заңы белгісіздікпен жөнсіздікке жол бермеу үшін іс жүргізу әрекеттерінің нақты мерзімдерін анықтайды. Іс жүргізу саласындағы кепілдіктің құрамдас бөлігі.

Зерттеу мәні. Іс жүргізу мерзімдері қылмыстық-соттық істердің шешілу жылдамдығын, азаматтардың құқықтарын және заңды мүдделерін сақтауды, прокурорлық қадағалау мен салалық бақылауды қамтамасыздандырады. Іс жүргізудің жылдамдығын анықтайтын мерзімдерге қылмыс туралы арыздарға байланысты шешім қабылдау, жекелеген тапсырмаларды орындау, алдын ала анықтау, тергеу, үкімдерге шағым және наразылық білдіру сияқтыларды жатқызуға болады.

Зерттеу әдістері: Қылмысты саралауда іс-әрекеттің қылмыстық іс жүргізу мерзімдерінің тиісті баптары немесе оның бөліктеріне, тармақтарына сай келетіндігін дәлме-дәл көрсету қажет. Қылмысты дұрыс сараламау, ол заңдылықты бұзуға, қылмысқа қарсы күрес жүргізетін органдардың беделіне нұқсан келтірумен байланысты болады. Мұндай құбылысқа жол бермеу үшін қылмыстық заңды дұрыс қолданып. Істің мән жайын терең зерттей білу, істелген іс әрекетті дұрыс саралау қажет сондай-ақ қылмысты қылмыс еместіліктен немесе соған ұқсас басқа қылмыстардан ажырататын белгілерді анықтау керек. Міне бұл жерде қылмыстық іс жүргізу мерзімдерінің оның белгілерінің қылмысты саралаудағы заңдылықты сақтаудағы маңыздылығы ерекше болып отыр. Біздің құқықтық мемлекетімізде қылмыс туралы арыз немесе хабар түссе шешім ол түскен күннен бастап үш тәуліктен кешіктірілмей қабылдануға тиіс. Қажет болған жағдайда қосымша мәліметтер алу, құжаттарды немесе өзге материалдарды талап ету, оқиға өткен жерді қарау, сараптама жүргізу үшін бұл мерзімді анықтау органының бастығы, тергеу бөлімінің бастығы он тәулікке дейін, ал ерекше жағдайларда бір айға дейін ұзарта алады, бұл туралы жиырма төрт сағаттың ішінде прокурорға хабарлануға тиіс.

Ғылыми жаңалығы . Міне, осындай күрделі мәселелерді шешу мақсатында жоғарыда аталған жағдайларды саралап, оны терең түсіну сонымен қатар қылмыстықпен пәрменді күрес жүргізуде кеңінен қолдана білу, қылмыстық іс жүргізу заңдарды жетілдіруді мәселенің өзегі ретінде алып, бұл жұмысты жазу қарастырылған.

Зерттеу құрылымы : бұл дипломдық жұмыс кіріспеден, үш тараудан, қорытындыдан, қолданған әдебиеттерден тұрады. Кіріспеде зерттеу жұмысының өзектілігі негізделеді, тақырыптың зерттеуіне жалпы баға береді, мақсаттар мен міндеттер қойылып, зерттеу жұмысының теориялық және әдістемелік негіздері және жұмыстың ғылыми жаңалығы көрсетіледі. Бірінші бөлімде қылмыстық іс жүргізу мерзімдерінің ұғымы, маңызы мен түрлері, бұл тарауда қылмыстық іс жүргізу мерзімдерінің жекелеген түрлеріне түсініңтеме бере отырып қылмыстық іс жүргізу мерзім және іс жүргізу мерзімдерін есептеу тәртібіне тоқталдық. Екінші бөлімде қылмыстық процестердегі мерзім және мерзімдерін ұзарту мен қалпына келтіру, мерзімді өткізіп алудың салдарын саралап және сипаттама берілді.

Үшінші бөлімде қылмыстық іс жүргізу мерзімдерінің талап қоюмен іс жүргізудің түсінігін анықтап, қамауға алудың мерзімдері оларды ұзарту тәртібін қарастыра отырып олардың маңызын көрсетеді. Соңында қорытынды жасалып, пайдаланылған әдебиеттердің тізімі берілді. Зерттеу нәтижесі қорытындыда қарастырылады.

ҚЫЛМЫСТЫҚ ІС ЖҮРГІЗУ БОЙЫНША ІС ЖҮРГІЗУ МЕРЗІМДЕРІНІҢ ҰҒЫМЫ, МАҢЫЗЫ МЕН ТҮРЛЕРІ.

1. 1 ҚЫЛМЫСТЫҚ ІС ЖҮРГІЗУДІҢ ТҮСІНІГІ

Құрылым деп қандай да бір біршама тұйық жүйенің құрамдас бөліктерінің өзара орналасуы мен байланысын, оның ішкі құрылысын түсіну қабылданған. Қылмыстық іс жургізу курсының бағдарламасы, оның құрылымы мен ішкі өзара тәуелді логикасы-тұтас алғанда қылмыстық сот ісін жургізудің мәні мен мазмұнын айқындайтын, өз алдына нормалар жиынтығы болып табылатын Қылмыстық іс жүргізу кодексінің құрылымымен байланысты. Сонымен бірге бұл -дәйектілктің таза сыртқы сипаты бар қылмыстық іс жүргізу нормаларын дәйекті түрде қылмыстық іс жүргізу Кұқығының мәнін пайымдау, түсіну дегенді білдірмейді. Сөз болып отырған жағдайда логикалық, ұғымдық, мәнділік дәйектілігі сақталуға тиіс. Қозғалыс қарапайымнан күрделіге, механикалық дәйектілікпен өрбитін логикалық дәйектілікті толық сайма-сай келтірудің мүмкін еместігі кез келген салалық заңдардың ерекшелігі болып табылады. [2. 3]

Бұл белгілі бір ұғымды ашып көрсетуге кірісе отырып, біздің ҚІЖК-нің тарауларындағы баптарды, сондай-ақ мәселені түсіну үшін қажетті құқықтық негізді құрайтын, түрлі заң актілерінде бекітілген нормаларды мысал ретінде алатынымызды білдіреді. Қылмыстық іс жүргізу құқығы құрылымы жағынан Жалпы және Ерекше бөлімдерге бөлінеді. Мұндай бөлудің екі ұдай сипаты болады. Бір жағынан Қылмыстық іс жүргізу кодексі кұрылымының ерекшелігін білдіреді, мұның өзі қылмыстық іс жүргізу құқығы ұғымынан тар. Екінші жағынан мұндай саралау әдістемелік тұрғыдан орынды. Жалпы бөлім қылмыстық іс жүргізудің құқық жүйесіндегі мақсаттары, міндеттері және орны көзқарасы тұрғысынан оның тұжырымдамасын айқындайтын негізгі, принципті түрде маңызды және елеулі ережелерді ашып көрсетуге арналған. Жалпы бөлім құқықтың қызмет түрі мен саласы ретіңде қылмыстық іс жүргізудің мәні мен мазмұнына тұтас түсінік береді. Жалпы бөлімнің тұжырымдамалық ережелері Ерекше бөлімді құрудың іргетасы және әділ сот мақсаттарына қол жеткізу үшін пайдаланылатын әдістер мен тәсілдерді түсінудің кілті болып табылады. Жалпы бөлімде қаланған категориальдық, институционалдық ұғымдар Ерекше бөлімде ортақ мақсаттағы бірқатар істердің, ұғымдары түріңде, яғни, белгілі бір іс жүргізу әрекеттерінің (операциялардың, рәсімердің) тәртібі мен дәйектілігі туралы нақты құқықтық ұйғарымдар түрінде өзінің дамуын табады. Сонымен, Қылмыстық іс жүргізу құқығының Жалпы және Ерекше бөлімдері өзара тек пен түр ретіндегі қатынасып, тектік басталуы (анағұрлым кең ауқымды, жан-жақты қамтитын) Жалпы бөлімге тиесілі болады. Қылмыстық іс жүргізу құқығының Жалпы және Ерекше бөлімдерінің біртұтастығы қылмыстық іс жүргізу заңдарының мәні мен мазмұнының біртұтастығымен, әр түрлі деңгейде болғанымен екі бөліммен де реттелетін тәсілдер мен әдістер арқылы қол жеткізілетін және шешілетін мақсаттар мен міндеттердің ортақтығымен алдын ала белгіленген. Мысалы ҚІЖК-нің "Қылмыстық ізге түсу" атты 3-тарауында іс жүргізу қызметінің түрі ретінде қылмыстық ізге түсу ұғымын тұжырымдауға, материалдық-құқықтық негізге байланысты қылмыстық ізге түсуді жіктеуге, қылмыстық ізге түсу функцияларын жүзеге асырудың сыртқы көрінісі мен өлшемдерін белгілеуге және т. т. мүмкіңдік беретін ортақ нормалар бар. Осы тараудың өзегі "Қылмыстық ізге түсуді жүзеге асырудың жалпы шарттары" атты 36-бап болып табылады. [7. 27б]

Сонымен, тарау мен ондағы бар баптардың атауларының өзі, ұйғарымнамаларды баяндау сипаты осы тарауда қаланған нормаларды қорытындылаудың деңгейі туралы баяндайды. Атап айтқанда 36-баптың 1-бөлігінде былай деп жазылған: "Қылмыстық сот ісін жүргізу міндеттерін орындау мақсатында қылмыстық ізге түсу органы өз құзыреті шегінде қылмыстың белгілерін тапқан әрбір жағдайда қылмыс оқиғасын белгілеуге, қылмыс жасауға кінәлі адамдарды анықтауға, оларды жазалауға заңмен көзделген барлық шараларды қолдануға, сонымен бірдей кінәсіз адамдарды ақтау шараларын қолдануға міндетті". Қылмыстық Ізге түсу процедурасын тікелей баяндау "Қылмыстық іс бойынша сотқа дейінгі іс жүргізу" атты 6-бөлімде дербес-түрде баяндалған, дұрысын айтқанда осы сөз больп отырған тұстан ҚІЖК-нің Ерекше бөлімі басталады. Баптардың қарапайым тізбесі ("Қылмыстық іс қозғауға себептер мен негіздер", "Алдын ала тергеудің міндеттілігі", "Алдын ала тергеу жүргізудің басталуы", "Алдын ала тергеудің аяқталуы", "Прокурордың алдын ала тергеу барысындағы өкілеттіктері" және басқалары) Жалпы бөлімде бекітілген тектік ережелерді терең түрде егжей-тегжей нақтылайды. ҚІЖК-нің Жалпы бөлімі басты, негізге алынатын ережелердің жиынтығын білдіре отырып, Ерекше бөлім ауқымында қылмыстық іс жүргізу тәсілдері мен әдістерін құралдық тұрғыдан дамытуға арналған негізді құрайтын институттар мен ұғымдардың тізбесінде қамтиды. ҚІЖК-нің Жалпы бөлімі бес бөлімнен тұрады, олар:

1. Негізгі ережелер; 2. Қылмыстық процеске қатысушы мемлекеттік оргаңдар мен тұлғалар; 3. Дәлелдемелер және дәлелдеу; 4. Іс жүргізушілік мәжбүрлеу шаралары; 5. Қылмыстық процестегі мүліктік мәселелер. ҚІЖК-нің Ерекше бөлімі жеті бөлімнен тұрады: 6. Қылмыстық іс бойынша сотқа дейінгі іс жүргізу; 7. Бірінші сатыдағы сотта іс жүргізу; 8. Соттың заңды күшіне енбеген үкімдері мен қаулыларын қайта қарау; 9. Сот шешімдерін орыңдау; 10. Соттың заңды күшіне енген шешімдерін қайта қарау жөнінде іс жүргізу; 11. Қылмыстық істердің жекелеген санаттары бойынша іс жүргізудің ерекшеліктері; 12. Айрықша іс жүргізу. Аталған бөлімдердің әрқайсысы тараударға бөлінген. Олардың ҚІЖК-ндегі саны-56. Әр тарауға баптар біріктірілген, олардың саны реттелетін құқықтық қатынастардың көлеміне байланысты өзгеріп отырады. Құрылым сондай-ақ қылмыстық сот ісін жүргізуді реттейтін заңдар жинағындағы не Кодекстің бөлігіндегі нақты норманың орнын белгілеуді білдіреді, мұның айта қаларлықтай әдістемелік және практикалық маңызы бар.

Біріншіден, бұл реттелетін қоғамдық қатынастар жүйесінің иерархиясын тәртіптеу үшін жағдайлар туғызады. Екіншіден, орын нормативтік ұйғарымдардың кезектілігін де білдіреді, өйгкені кезектілік сақталмаса іс жүргізу құбылыстарын түсінуде хаос тууы мүмкін (мәселен, қылмыстық іс бойынша сотқа дейінгі іс жүргізу туралы бөлім бірінші сатыдағы сотта іс жүргізу туралы бөлімнің алдында болуға тиіс) . Үшіншіден, қылмыстық іс жүргізудің құқықтық қатынастарына қатысты нақты көріністердің ережелердің жалпы жинағындағы орнын білу тікелей іс жүргізу қызметінде уәкілетті органдардың қажетті ұйғарымдарды таңдау кезінде практикалық дұрыс бағдар ұстануына көмектеседі.

А. М. Лариннің пікірі бойынша ҚІЖК-нің құрылымын ішкі және сыртқы деп саралауға болады. Ішкі құрылым дегеніміз- ҚІЖК-нің Жалпы және Ерекше бөлімдерінің арасындағы, сондай-ақ бөлімдердің, тараулардың, баптардың, бөліктердің және баптардың тармақтары арасындағы қатынастар. ҚІЖК-нің сыртқы құрылымы дегеніміз-басқа заңдармен және осы сала мен аралас салаларға жататын заңға тәуелді нормативтік актілермен, сондай-ақ кешенді заңдармен байланысты білдіреді. ҚІЖҚ-толып жатқан түрлі жақтарды, жай-жапсарларды қамтитын күрделі, ауқымды, сан мағыналы құбылыс. Оның мәніне әр түрлі анықтама берілуінің себебін осымен түсіндіруге болады. Дәстүрлі көзқарас-қылмыстық іс жүргізу құқығын ережелер (нормалар) заңында көрсетілген, қылмыстық процесс мақсаттарына жету мен міндеттерін шешу мақсатында қылмыстық істерді тергеу, қарау және шешу жөніндегі қызметті реттейтін әлеуметтік-шартты жүйе деп түсіндіреді . Кеңестік кезеңдегі құқық дамуының энциклопедиялық анықтамасы мынаған саяды: қылмыстық іс жүргізу құқығы - өз нормалары қылмыстық істерді қозғауға, алдын ала тергеуге, сотта қарауға байланысты қызметті, оның, тәртібі мен мазмұнын реттейтін құқық саласы; оның тәртібі мен мазмұны; бұл жағдайда пайда болатын құқық қатынастары. Ал құқық саласы - өздері реттейтін бір тектес қоғамдық қатынастар ортақтығы біріктірген құқық нормалары мен институттардың ерекшеленген тобы. Басқа салалар арасында қылмыстық іс жүргізу құқығы іргелі салаға жатады. Құқықық реформа кезеңіндегі энциклопедиада қылмыстық іс жүргізу құқығы - қылмыстық іс бойынша іс жүргізу тәртібін белгілейтін және алдын ала тексеру, алдын ала тергеу, прокуратура және сот органдарының қылмыстық іс қозғау, тергеу, үкімді орындаумен байланысты мәселелерді сотта қарау және сотта шешу жөніндегі қызметін реттейтін құқықтық нормалар жүйесі деп белгіленген. Осы анықтамалардың бәрі бір-біріне қайшы келмейді. Олар әддебір жақты жеткілікті түрде терең ашып көрсетіп, басқа жай-жапсарларды жанамалап қана өтеді, сонымен, қылмыстық іс жүргізу құқығының мәні мынадай тең мәнді элементтерден қалыптасады: бұл дербес құқық саласы; іргелі сала, яғни ұлттық құқық жүйесіндегі негізгі, басты салалардың бірі болып табылады;

өз ішіңде тұтас ғылыми теорияны (доктринаны) нормалар түріндегі нақты іс жүргізу-құқықтық нұсқамалармен ұштастырады, оларды қолдану қылмыстық, сот ісін жүргізудің жалпы және арнаулы міндеттерін шешуге мүмкіндік береді. Осы баяндалғандар тұтас, аяқталған (сыртқы және ішкі) құрылымына тән қылмыстық іс жүргізу құқығының дербес нысанасы да бар екенін көрсетеді. Осы сала нысанасы деп мыналарды санау қажет:

өкілетті органдардың қызметін реттейтін құқықтық нормалар жүйесі, ол қылмыстық іс жүргізу нормалары жүйесіне негізделген;

өкілетті органдардың қылмыстық іс жүргізу нормалары жүйесіне негізделген қызметі; олардың субъективті құқықтары мен міндеттерін жүзеге асырудың барысында қалыптасатын қатынастардың сипаты, мазмұны және бағыты. ҚІЖҚ-ғының өзге салалар жүйесіндегі орнын анықтау оның өзге іргелі салалармен және ғылыми пәндермен арақатынасы айқындалғанда ғана мүмкін болады.

Ол үшін ең елеулі болып табылатындары: а) ҚІЖҚ -ғы мен қылмыстық іс жүргізу заңының; ә) қылмыстық және қылмыстық іс жүргізу құқығының; б) қылмыстық іс жүргізу құқығы мен қылмыстық процестің арақатынастары. Сонымен қатар, қылмыстық іс жүргізу құкығының мәні мен орнын түсіну үшін оның азаматтық іс жүргізу құқығымен, криминалистикамен, криминологиямен, сот статистикасымен, прокурорлық қадағалау теориясымен, сот этикасымен, сот медицинасымен, сот психиатриясымен арақатынасының зор манызы бар. ҚІЖҚ-ғының ерекшелігі-адамның құқыққа қарсы әрекет жасауына байланысты қалыптасатын құқық қатынастарының ерекшеліктерімен айқындалады және қайшылық феноменінің ықпалынан байқалады. ҚІЖҚ-ғы - өзге құқық салаларымен міндеттер мен принциптер ортақтығы, ішкі үйлесімділік пен ізгілікті бағыт біріктіретін біртұтас, өзара байланысты құқық жүйесі. ҚІЖҚ-ғы өз жүйесі, оның өзара байланыстары мынадай: 1) құқық нормасының элементтері арасында; 2) құқық институттарына біріккен нормалар арасында; 3) қылмыстық процесс кұқығы саласының институттары арасында; 4) ҚІЖҚ-ғы мен құқықтың өзге де сабақтас салалары арасында. Сонымен, қылмыстық іс жүргізу құқығы құрылымы сыртқы қасиеттерді көрсетсе, жүйе оның мазмұнды жағын бейнелейді. Қылмыстық іс жүргізу құқығының іргелі салаларға жатқызылуы олардың диалектикасындағы ішкі заңдылықтарды танып-білуге, іс жүргізу нұсқаулары логикасының ғылыми тұрғыдан әзірленуіне, нақ соған тән әдістер мен құралдар көмегімен құқық қолдану практикасының қажеттеріне ғана емес, сондай-ақ нақты құқық қатынастарының даму дәрежесіне сай келетін іс жүргізу новеллаларын конструкциялау мүмкіндігіне байланысты мақсаттар мен міндеттердің болуымен айқындалады, бұл жердегі даму дәрежесі қоғамдық қатынастардың даму дәрежесінің туындысы болып табылады. Қылмыстык процесті қызмет түрі ретінде де, ғылым ретінде де, құқық саласы ретінде де дамытудың басты бағыттарын таңдау өзіне негізделген қажетті теориялық база жасау іргелі білімдер саласына жатады. Қылмыстық іс жүргізу құқығы жүйесіндегі өзара байланыстардың екінші және үшінші дәрежелеріне келетін болсақ, бұл жерде негізгі орын қылмыстық іс жүргізу институты ұғымына берілген. Қылмыстық іс жүргізу ннституты қатынастардың нақты саласын реттейтін, тек сол қатынастарға тән ерекшеліктерді біріктіретін заң нормаларының жиынтығы болып табылады.

Құқық институты - қоғамдық қатынастардың біршама дербес жиынтығын немесе олардың әлдебір құрамдас бөліктерін, қасиеттерін реттейтін өзара байланысты нормалар жүйесі екенін негізге алатын болсақ, онда қандай да болсын институттың мәнін түсіну құқықтың сабақтас салаларынан ғана емес, сондай-ақ білімнің сабақтас салаларынан (мысалы, философиядан, саясаттанудан, социологиядан және т. б. ) бастау алатын ұғымдарға жүгінуді қажет етеді. Қылмыстық іс жүргізу институттары ішкі құрылымдары бойынша қарапайым институттан көп сатылы институтқа дейін түрленеді. Құқық институтының бірыңғай құрылымы жоқ және ондай құрылым орнатуға болмайды. Сонымен бірге құқық саласының тұтастығы мен толықтығы, құқық нұсқамалары жүйесінің ішкі қисындылығы мен үйлесімдігі туралы мәселенің шешімі құқық институттарының қандай дәрежеде әзірленуіне байланысты, оның өзі сайып келгенде құқық қолданудың тиімді болуына әсер етеді. Күрделі, көп сатылы құрылымы бар қылмыстық іс жүргізу институттарына жататындары: қорғау, азаматтық талап, айыптау институттары. Олар ұғым, категория сияқты шағын элементтер жиынтығынан құралып қана қоймайды, сонымен бірге қарапайым құрылымы бар өзге институттарды да қамтиды. Қарапайым құрылымы бар институттарға жәбірленуші, сезікті, айыпкер, азаматтық талапкер, азаматтық жауапкер, куә, сарапшы, маман институттары жатады. Осы институттардың ерекшелігі - олар іс жүзінде іс жүргізу құқығы қатынастарын реттейді, ол қатынастардың сипаты сот ісіне қатысушы ретінде сол тұлғалардың құқықтық мәртебесін негізге ала отырып анықталады. Қылмыстық іс жүргізу институттарының қарапайым және күрделі құрылымдарының арақатынасын мына мысалдан байқауға болады құрылымы күрделі азаматтық талап институты өз құрамына құрамдас элементтер ретінде азаматтық талап етуші институтын, азаматтық жауап беруші институтын қамтиды, оларда, тиісті азаматтық талап етуші мен азаматтық жауап берушілердің құқықтық мәртебесін айқындайтын қарапайым құрылым бар. Мұнымен қатар азаматтық талап институты бірқатар ұғымдарға, категорияларға сүйене отырып іс-қимыл жасайды. Қылмыстық іс жүргізу құқығы ғылымы реттелетін қатынастарды бөліп шығарып, іс жүргізу институттарына жатқызуға мүмкіндік беретін өлшемдер белгілеген. Ондай өлшемдер мыналар:

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.