Қазақ балалар лирикасы (1970-1990 жж. )

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 51 бет
Таңдаулыға:

Қазақ балалар лирикасы (1970-1990 жж. )

Кіріспе

Зерттеу тақырыбының өзектілігі.

Әдебиеттану саласында балалар әдебиеті тарихы мен теориясы жайлы ғылымның кенже де болса дамып келе жатқаны белгілі. Жалпы балалар әдебиетінің мәселелері жайында: А. Байтұрсынов [1], Ж. Аймауытов [2], М. Дулатов [3], М. Әуезов [4], Б. Сахариев [5], М. Иманжанов [6], Б. Кенжебаев [7], А. Нұрқатов [8], С. Қирабаев [9], т. б. ғалымдардың әр түрлі кезеңдегі ой-пікірлері осы саланы зерттеудің негізгі бастау іспетті. Ұлттық әдебиетімізде балалар әдебиетін басты нысана етіп тұңғыш зерттеген ғалым - Шеген Ахметов [10] . Соның негізінде оқулықтар да жазылды.

Балалар әдебиетін түбегейлі зерттеу үрдісі 1970 -2000 жылдар аралығында кеңінен қолға алынды. Ізденушілер Г. Нұғыбаева [11], С. Өскенбаев [12], Б. Ыбырайым [13], К. Матыжанов [14], Ә. Өтегенова [15], Б. Қапасова [16], А. Ахтанова [17], Ж. Рүстемова [18], Г. Қажыбаевалардың [19] дисертациялық, монографиялық зерттеулері соның айғағы.

Аударма - өркениеттерді байланыстырушы құбылыстардың ішіндегі ең нәтижелісі екендігі дау туғызбайды. Сонымен қатар ол әдеби байланыстарды қалыптастыратын, дамытатын пәрменді сала. Ол елдер мен елдерді жақындастырып, бір күшке айналдырған тіл, мәдениетті жер бетіне таратуға орасан зор қызмет етуші, ал оның тарихы адам өркениеті пайда болғаннан басталды десек қателеспейміз.

Аударма - әдебиеттің, жалпы филология ғылымының үнемі өсіп, толығып отыратын саласы десек, өзге тілге аударылған және өзге тілден аударылған ерекше үздік үлгілерді, аударма мәтіндерді жүйелі түрде зерттеп, парықтап отырудың маңызы зор. Бұл тектес жұмыстардың салыстырмалы әдебиеттануға, жалпы әдебиетімізге, тілімізге де берері мол. Қазіргі кезеңде дүниежүзінде аударма мәселелерінің қыр-сырына қатысты теориялық ой-пікірлер жылдан-жылға мәнді, мағыналы жаңалықтармен өрістеп келе жатқандығы белгілі. Бұл кезекте аударманың жалпы және жеке теориясы бағыттарында отандық зерттеушілеріміз де жемісті еңбек етіп келеді. Дегенмен танысу барысында аударманың тарихи кезеңдері жөнінде белгілі бір түсінік қалыптастыру қиындық тудыратыны да рас. Алаш ұранды әдебиет өкілдерінің тәржімалаған жүйелі аудармалары ұлттық әдебиетімізді әлем әдебиетінің көркем үлгілерімен таныстырған алғашқы кәсіби аудармалар болды. Олардың аудармаға қатысты сын-пікірлері осы саланың алғашқы теориялық негіздерін қалады. Осы еңбектерді зерттеп, сол кезеңде қолданылған терминдер мен ұғымдарды жүйелі түрде ғылыми айналымға енгізу аударма тарихын нақтылай түседі, әрі тәржімелік тәжірибенің түрлерін кеңірек бағамдауға мүмкіндік береді. Аударма сөз өнерінің бір түрі және шығарма түпнұсқаның образдылық, мақал-мәтелдер, афоризмдер, көркемдеуіш құралдар мен әдемі айшықтар сияқты түрлі қасиеттерін толық та дәл беру үшін әдебиеттану ғылымы жайында да жақсы білімі болып, әдеби формаларын сақтау аудармашыға керекті дүние болуы тиіс. Шындығына келсек, аударма-әдебиеттану мен тіл ғылымына, жалпы филологияға ортақ сала. Демек, қандай аудармашы болсын, тәржіме мәселесімен айналысқанда әдебиет пен тілдік құбылыстарды құстың қос қанатындай тең дәрежеде бірдей зейінінде ұстағаны дұрыс болады деп ойлаймыз.

Жалпы, орыс балалар әдебиетінің қазақ тіліндегі кәсіби аудармалары 1920-жылдардан басталады. Олардың аударылу бағыты, сапасы қазақ аударма ғылымында біршама зерттелінген. Бүгінгі таңда қазақ тіліне орыс тілді балалар шығармаларының көпшілігі аударылған болса, олардың біразы әңгімелер, ал басым бөлігі өлеңдер жинағы. Атап айтқанда, 1970-90 жылдары сынды қаламгерлердің туындылары аударылған. Бұларды жүйелеп зерттеудің маңызы бар.

Алаш аудармашыларының еңбектерінің толық зерттелмеуімен және орыс-қазақ тілдеріндегі мәтіндерін салыстырған зерттеулердің болмауымен де байланысты. Бүгінде қазақ әдебиетінде орыс тіліндегі әдебиеттің де мол қазынасы қорланып үлгерді, тікелей аударылған шығармалар да бар, бірақ санаулы. Сонымен қатар, осы күні орыс тілінен ең кең көлемде аударылған жанр - әңгімелердің аудармаларының сапасы жөнінде жазылған арнайы зерттеу еңбектер жоқ. Сондықтан зерттелетін материалдың молдығы, аударма теориясындағы жылдан-жылға толығып отыратын жаңа көзқарастар зерттеудің тың жұмыс болуына негіз болды.

Тақырыптың зерттелу деңгейі. Жалпы зерттеу жұмысымызда біз отандық, кейде салыстырмалы түрде шетел, орыс ғалымдарының пікірлерін жинақтай отырып, қолдандық.

Қазақ және шетел балалар әдебиетінің байланыстары жөнінде Ш. Ахметов, Ш. Қ. Сәтбаева, Н. Сағындықова сынды

зерттеушілеріміздің еңбектері бар. Олар қазақ-орыс әдеби байланыстарын, поэзиялық аудармалар және орыс драматургиясының қазақша аудармалары туралы құнды пікірлер айтқан. Дегенмен, бүгінгі күні қазақ әдебиетінде қорланып қалған орыс тіліндегі шығармалардың аудармалары, оның ішінде 1970-1990 жылдардағы балалар поэзиясындағы аударма туындылар арнайы зерттеу нысаны бола қойған жоқ. Көркем шығармалардың аудармалары ұлттық әдебиеттің даму тарихына елеулі әсер етті. Әсіресе бұл құбылыс ХХ ғасырдың соңында жасалған аудармалардың саны, сапасы, ареалы, оларға айтылған пікірлерден анық байқалады. Аталмыш жанр аудармалары аударманың теориялық негіздерін дамытты десек қателеспейміз. Осы ерекшеліктерін ескере отырып, әңгіме жанрының аудармалары арнайы зерттеуді қажет етеді деген пікірдеміз.

Соңғы жылдары орыс әдебиетінен жасалған аудармаларға көңіл бөлініп келеді. Мысалы, орыс әдебиетінің қазақ тіліне аударылуы жөнінде жазылған Б. Дуанинаның зерттеуінде көркем шығарманың аудармасына байланысты қазіргі заманғы аударматанудың теориялық пікірлері кеңінен қолданылады. Жалпы аударманың ерекшеліктері жөнінде сөз қозғалатындықтан, поэзия жанрын аударуға байланысты арнайы пікірлер айтылмайды.

Бұған қоса қазақ аудармасының тарихы жөнінде орнықты пікірлер С. Талжанов, С. Қирабаев, Ә. Сатыбалдиев, Қ. Нұрмаханов, Сағындықова, Қ. Алпысбаев, З. Бисенғалиев, Ж. Жақыпов еңбектерінде айтылғанымен, поэзия жанрын аударудың арнайы теориясына байланысты мәселе қозғалмаған. Н. Сағындықованың жалпы жанрлық ерекшеліктердің аудармада ескерілуін қуаттайтын пікірі назар аударарлық.

Отандық зерттеушілердің пікірлерін орыс тіліндегі поэзия жанры туралы теориялық еңбектермен салыстыра зерттеуде екі әдебиеттегі поэзия жанрының ұқсастықтары мен ерекшеліктері, ортақ заңдылықтарын ашу барысында сияқты авторлардың пікірлерін келтірдік. Зерттеу жұмысымызда бұдан өзге де жекелеген теориялық мәселелерге қатысты басқа да ғалымдардың зерттеулері қарастырылды.

Зерттеу жұмысының мақсаты мен міндеттері. Жұмыстың негізгі мақсаты қазақ балар лирикасының көркемдік даму барысы, қазақ тіліне аударылған мәтіндердің стилін анықтау, орыс тілді және қазақ тілді өлең табиғатындағы ұқсастықтар мен ерекшеліктерді айқындау. Мысал өлең жанрының қазақ тіліне аударылу тарихы мен теориясы - қазақ көркем аудармасында әлі терең зерттеуді қажет ететін дүние. Сонымен қатар аударма стилінің дамуын қарастыру да бүгінгі қазақ стилистикасының зерттеуді қажет ететін мәселелері қатарын құрайды.

Зерттеудің ғылыми жаңалығы.

- Балалар лирикасы, поэзиясының көркемдік даму барысы, бастаулары, оның даму деңгейі нысанаға алынады;

- орыс тілінен қазақша сөзбе-сөз аудару тәсілінің ұстанымдары, өзіндік ерекшеліктері сараланды;

- көркем шығармаларды аударудағы стильдік, бейнелілік тәсілдер айқындалды.

Зерттеу нысаны. Зерттеу жұмысының негізгі нысанасына қазақ және орыс ақын-жазушылары шығармаларының төл нұсқасы мен аудармалары алынды.

Зерттеу жұмысының теориялық және әдіснамалық негіздері. Еңбекте отандық және шетелдік ғалымдардың балалар әдебиетінің тарихы мен теориясына байланысты еңбектері, балалар поэзиясының поэтикасына, жанрлық ерекшеліктеріне арналған зерттеулер негіз болды. Атап айтқанда, А. Байтұрсынов, М. Әуезов, З. Ахметов, З. Қабдолов, Ш. Ахметов, С. Қирабаев, Р. Нұрғали, С. Қасқабасов, Қ. Ергөбеков, Б. Ыбырайым, А. Ақтанова, Г. Қажыбаева және т. б. отандық көрнекті зерттеушілердің еңбектеріндегі ғылыми-теориялық қағидалар, сондай-ақ, бала психологиясы (Ж. Аймауытов, Қ. Жарықбаев, Л. Першина), педагогика (М. Жұмабаев) салаларына арналған зерттеулер басшылыққа алынды.

Зерттеу әдістері. Жұмысты жазу барысында негізінен салыстырмалы, талдау, жүйелеу, жинақтау, тұжырым жасау әдістері және стилистикалық талдау қолданылды.

Зерттеу жұмысының теориялық және практикалық құндылығы. Жұмыстың нәтижелері мен тұжырымдары қазақ, орыс халықтары әдебиеттерінің ортақ тарихын негізге ала жазылып жатқан зерттеулерге септігін тигізеді. Зерттеу жұмысының материалдары орта және орта арнаулы білім беретін мектептердегі, орта оқу орындарындағы әдебиеттану бағдарындағы арнаулы пән үшін көмекші құрал бола алады. Сонымен бірге, орыс пен қазақ халықтары арасындағы мәдени, көршілестік қарым-қатынастарды нығайту жолындағы іс-шаралар үшін де тәлім-тәрбиелік пайдасы бар.

Зерттеу жұмысының сыннан өтуі мен жариялануы. Жұмыс Ш. Уәлиханов атындағы Көкшетау мемлекеттік университетінің қазақ филологиясы кафедрасында талқыланып, қорғауға ұсынылды.

Жұмыстың құрылымы. Кіріспе мен қорытындыдан, екі үлкен тараудан тұрады. Жұмыстың соңында пайдаланылған әдебиеттер тізімі көрсетілген.

БАЛАЛАР ӘДЕБИЕТІНДЕГІ КӨРКЕМ АУДАРМА МӘСЕЛЕСІ

Балалар лирикасының 1970-90 жылдардан бергі даму үрдісін, басты тенденцияларын, көркемдік шеберлігін, аударма мәселесі, ғылыми нысанаға алынып зерделенуі кезек күттірмейтін жағдайлардың бірі.

1970-1990 жылдардағы балалар поэзиясының стильдік даму сипатын анықтау үшін өткенге көз жүгірткен дұрыс. Ақын-жазушыларымыздың аударма жасау барысында ұлттық таным мен түсінікке лайықтап, этностың танымына сай сөз қолданыстарын пайдаланғандығын зерттеу барысында аңғаруға болады. Фразеологизмдерді ақындар өлең тіліне образды, бейнелі рең беру үшін, эмоционалды-экспрессивті бояуын арттыру мақсатында, яғни белгілі бір стильдік мақсатта қолданады.

Қазақ балалар поэзиясындағы аудару мәселесін қарастырғанда, ең алдымен көркем шығарманың түпнұсқасы тілін аудару қиындық туғызатынын айта кету жөн. Әсіресе, қазіргі кездегі ақындардың өлеңдерін аударған кезде аудармашылар келесідей қиындықтарға тап болады: поэзиялық шығарманың мәнін қалай сақтау, олардың мазмұнын қалай дұрыс жеткізу, түпнұсқаның өлең құрылысын қалай сақтап қалу және т. б.

Көркем аударма - ұлтпен бірге жасай беретін өнер. Аударма әдебиеттің өскендігінің белгісі. Рухани байлығымыздың дәнекері. Кез-келген көркем шығарманың тілімен, халықтың тұрмыс-тіршілігімен, тарихымен негізделген ұлттық ерекшелігі болады. Аудармашы басқа тілде түпнұсқаның ұлттық нәрін беруге тырысады. Сонымен қатар түпнұсқаның әр сөзіне мән беруі керек. Сонда ғана аудармашының жұмысы бағалы да, жемісті болады. Егер ол сөздің мағынасына тереңірек үңілетін болса, онда ол сөздің мағынасын, оған қосымша шығарманың мазмұнын, ұлттық сипатын, әлеуметтік қырын түпнұсқаның бүкіл сөзін аудармай-ақ толық бере алады. Аударманың шебері С. Талжановтың сөзімен айтқанда: "Аударма - қазіргі кездегі көлденең адамның кәсіпшілік ететін ермегі емес, мемлекет ісінің бірі, ұлттық мәдениетті жасаудың құралы" [20, 106] . Жақсы аудармахалқымыздың дүниетанымын, ой санасын кеңейтеді. Мұндай аударма арқылы халқымыз басқа елдерге де танылады. Сондықтан да аударма көркем шығарма сатысына жетуі тиіс.

Аударма тарихының тамыры тереңде жатыр. Ол ой қорытындысының, сөз өнерінің қажетті қадір-қасиетін жинақтаған қазына. Дүние жүзінің атақты ғалымдары, ақын-жазушылары, данышпан-даналары аударма өнеріне ерекше көңіл бөлді. Олар бір халықтың екінші халықпен қарым-қатынас жасауы, мәдениеті мен дәстүрі, әдет-ғұрпымен танысуы, сондай-ақ өз елдерінің ой-санасын, дүниетану өрісін өркендетудің бірден бір тірегі аударма екенін сол кезде-ақ ұққан болатын. Аудармашылық - нағыз шығармашылық өнер. Ол әркімнің қолынан келе беретін іс емес. Аудармашы екі тілді де жетік білумен қатар, әр ақын, әрі жазушы, әрі ғалым болуы тиіс. Аударма сапасы оның талантына, біліміне, жалпы мәдени дәрежесіне және тәжірибесіне байланысты болады.

Аударма өнері - сөз, тіл өнері. Бір тілден бір тілге жұмыстары, оның ішінде әдеби аударма әрбір тілдің өткірлігін, икемділігін, үйлесімділігін, бейнелеу қабілетін арттырыады, сөздік қорын байытады. Аудару үстінде жеке сөздерге балама іздеу арқылы кез-келген тілдің әдеби көркем қазынасы толығып, тіл қазынасының қалтарыстарындағы небір байырғы сөздер, ұмытылып бара жатқан атаулар әдеби тілдің жаңа элементтеріне айналады.

Аударманың қазақ әдеби тілінің дамуындағы мәні де айрықша зор. Өйткені аударма арқылы бір халықтың таңдаулы әдеби шығармаларынан басқа халықтың өкілдері сусындай алады. Қазір жер жүзі әдебиетінің көптеген тамаша туындылары қазақ жазушыларының туындылары, керісінше әлем әдебиетінің жауһарлары төл тілімізге аударылып келеді. Аударма арқылы әдеби байланыстар нығайып, байи түседі. Аударма біздің әдебиетіміздің ең күрделі және мол жанрлы саласына айналып отыр, сонымен қатар аударманың стильдік дамуы қазақ стилистикасының ілгерлеу жолдарын байқатады.

Аударма қазақ әдебиетінің өзіндік жеке құбылысы деп қаралды. Аудармаға қойылған шарттың ең бастысы деп қазақ әдебиетінің нормасы мен канондарына сай келуін, оның жеңіл және оңай оқылуын айтуға болады.

Қазір көркем аударманың белгілі дәрежеде қалыптасқан дәстүрі, тамаша үлгілері бар. Нағыз көркем аударма дегеніміз түпнұсқаның тілдік, стильдік ерекшеліктерін түгел ескере отырып, оның идеялық-көркемдік қасиеттерін толық жеткізу, әрі қазақша биязы да жатық етіп шығару. Осы принциптерді ұстанғанда ғана аударма мәдениеті де барған сайын өсіп, шеберлігі арта түспек.

Туындыны түгелдей сөзбе-сөз тәржімалау мүмкін бола бермейді, поэзиялық шығарманың аудармасында кейбір еркіндіктер болмай қоймайды. Өйткені бір тілдегі қалыптасқан сөз қолдану тәсілдері, бейнелі сөздер көшіріп, сол түпнұсқадағы қалпын сақтап жеткізуге келе бермейді. Басқа тілде айтылған ойдың жалпы мағынасын жеткізуден гөрі, сол әдебиетке тән көркемдік ойлау, бейнелеп сөйлеу, сөз қолдану өзгешеліктерін дәл келтіру әлдеқайда қиын. Ал онсыз көркемдік ой-сезімнің әсерлілігі де толымды болмайды. Түгелдей алғанда, сөздердің мағынасын, көркемдік қуат, бейнелілік әсерін неғұрлым толық жеткізу мақсат етіледі. Көркем аударманың қасиетін арттырып, түпнұсқаның мағыналық байлығын, ой-толғамдары мен сезім иірімдерін, көркемдік өзгешеліктерін жаңғыртып, жарқырататын, қайта туғызатын- суреткерлік шеберлік.

Ал аударма саласындағы көптеген міндеттер нақтылы түрде, түп нұсқаның түрлі қасиеттерін толық беру үшін аудармашы қолданған құрал-тәсілдерді зерттеумен анықталады, ол қасиеттерге: интонация, ырғақ, образдылық (синонимдердің, идиомдардың, мақал-мәтелдердің түрліше астарларымен бірге) секілді элементтер жатады және бұған ұлттық форманың әрқилы өзгешеліктері, тарихи сипаттары да келіп қосылады.

Кез келген баланың жаттауына оңай, ұғымына жеңіл тиетін ойнақы өлең түрін ана, әже, бала, тақырыптары арқылы дамытқан ақын - Мағжан Жұмабаев. «Ауыз әдебиетінің әдеби-эстетикалық байлығынан кеңінен пайдалану романтик ақынның балаларға арналған туындыларында табиғи, айшықты көрініске ие болған. «Бесік жыры», «Бөбектің тілегі», «Жұбату», «Ана мен бала» тағы да басқа бүлдіршіндер үшін жазылған өлеңдерінде ауыз әдебиетінің бейнелеу құралдары молынан кездеседі» [21, 42] . М. Жұмабаевтың тек 1990-жылдары жарияланған «Әже», «Немере мен әжесі» өлеңдері әже мен немере арасындағы диалогке құрылғанымен, отбасы суретін сол кезең жағдайымен байланыстыра беруімен ерекшеленеді. Үйде ұршық айналдырып, жүн түткен, арасында ертегі айтқан әже мен ертек тыңдап, ақырында сілекейі ағып шаршап ұйықтап қалған немеренің тірлігін, немересінің көп сұрағына жауап бере алмай қиналған әженің ақыр соңында: «Тек! - деп ем ғой, - тентек, тентек, мұны айтатын мектеп, мектеп!» - деп құтылып кетуі кезең суреттері фонында берілуімен өзгеше.

Розовые пальчики устами

Мать ласкает, с мальшом играя . . .

Все мечты землею, прахом стали.

Проклиная руки-так устали.

Сын, из рук кайла не выпуская, От тяжелых, мрачных дум сгорает. Розовые пальчики устами

Мать ласкает, мальшом играя. («Мать и сын».

Ақынның балаларға арналған өлеңдері «Балаларға тарту» (1927) жинағында топтастырылған. Мысалы, «Аққала» өлеңінде ақ қардан аққала соққан балалардың көңіл ауанын автор шебер жеткізген. Шеберлік кілті - бала қам-қарекетінің дәл бейнеленуінде. Өлеңде іске деген құлшыныс («топырлап, шулап, соқтыға, тоғытқан бейне тоқтыдай, жапырласты шөпірлеп»), аққала соғуға деген талас(«Мен оям!» - деп біреуі, «Мен оям!» - деп біреуі терезеге таласты»), істің нәтижелі аяқталуы(«Күліп жүріп көп бала, салып қойды аққала») бар.

Фольклорлық дәстүрде жазылған «Ана», «Сылдырмақ», «Сал-сал білек, сал білек», «Бөбектің тілегі», «Сұр құлын» өлеңдерінде айшықты тіл, уату-алдарқату, мәпелеу жырлары балалар тақпағын еске салады. «Ана» өлеңінде сырқат бөбегінің басында жанын қоярға жер таппаған ана қасіреті беріледі. Ақын бұл өлеңде ананың балаға деген махаббатының өлшеусіздігін көрсеткен. «Сылдырмақ» - бала мінезіне құрылған өлең. Бөбек пен ағасы Әлімжан мінезі табиғи қалпында сипатталады:

Бөбектің егер қолынан Түсе қалса сылдырмақ, Әлімжан аға болмысы Сылдырмақты сыйдырмақ, Ең болмаса «байқаусыз» Басып кетіп сындырмақ. «Сал, сал білек, сал білек» өлеңінде баланың мектепке барып, білім алуын, адам болуын аңсаған тілек айтылады. Халық өлеңінде: «Ал білек, ал білек, атаң тілін ал білек, мал ішіне бар білек» десе, М. Жұмабаев: «Сал, білек, сал білек, балдан тәтті бал білек, мектепке бар бір мезгіл, әжеңнің тілін ал білек» дейді. Салыстыра салмақтасақ шығарманың орысша аудармасы түпнұсқадан алшақ кетпеген:

Ребенок этот с личика Свежей, чем земляничка.

Два лопоухих ушка, В ручонках-погемушка. И голос у ребенка, Как погремушка, звонкий. То смех, то крик, замрет на миг, И снова резв, и прыг да прыг!

Ақынның «Сұр құлын» өлеңінде жаз бойы сүліктей сұр құлынын сылап-сипаған Әлжанның қыс түсіп, арада біраз уақыт өткен соң құлыншағын көруге келгендегі мінезі сипатталады:

Сұр құлын жоқ, алдында -

Жалбыраған жабағы. Томпиды аузы Әлжанның Салбырады қабағы. «Сұр құлын» - бала қылығына құрылған өлеңнің тамаша бір үлгісі болып табылады. Осы шығарманың орысша аудармасы мынандай:

Выбежал Альжан и ждет Жеребенка масти нежной. А пришел совсем не тот, Жеребенок, да не прежний.

Бажайлап қарасақ, еркін аударма үлгісінде жасалынған орысша нұсқасы біршама дұрыс шыққан. Аудармашы автордың ойын жеткізу мақсатында аударманың бұл түрін таңдауы оң нәтиже берген.

Аудармашылар алдында ұлттық реңкті білдірумен байланысты болған қиындықтар мәтіндегі жекелеген нақты детальдарды аударудан емес, оның барлық компоненттерін аударудан туындайды: формасы мен мазмұны.

Айта кететін бір жайт, көркем аудармада туындының терең мазмұнына, оның формасына көбірек көңіл бөлу қажет. Көптеген отандық және шетел ғалымдары түпнұсқаның ұлттық реңкін сақтау мәселесін көп қарастырып жүр.

1970-1990 жж. қазіргі қазақ балалар поэзиясының көркем аудармасы мәселесі базалық категориялардың: принциптердің, қызметтердің, ерекшеліктердің, аударманың негізгі критерийлерінің мазмұны мен мәнін анықтаумен байланысты поэзиялық аударма туралы теориялық ережені терең және мұқият қараусыз мүмкін емес. М. Әлімбаев, Ә. Дүйсенбиев, Қ. Мырза-Әли, Ф. Оңғарсынова, М. Жаманбалиновтың және т. б. балаларға арналған поэзиялық шығармаларын орыс тіліне аудару мәселесін қарастыру үшін әлемдік және отандық авторлардың көркем аударма негіздерінің теориясы алынды.

2. Поэзиялық аударманың басты ерекшілігі - өлең аудармасын жасаған кезде ұйқас жүйесін дұрыс құру.

3. "Реалистік әдіс", "ұйқас", "ырғақ", "метр", "өлшем", "интонация" және т. б. түсініктерді зерттеу барысында түпнұсқаның ерекшелігін дәл беруді көркем аударманың тек реалистік әдісі ғана қамтамасыз етеді деген қорытындыға келдік.

4. Орыс аудармашы-профессионалдары В. Суслов, В. Краснер, Р. Фархади, Ю. Кушаков, Т. Ровицкой, И. Мазнин, Т. Фроловской және т. б. аударған қазақ балалар поэзиясының әрқырлы жанрларының аудармалары: баллада, лирикалық өлеңдер, ертегілер, жұмбақтар және т. б. жоғары сапалы болып табылады: онда өлеңнің идеялық-көркемдік жағы дәл беріледі. Аудармалар терең ойлы және сезімге толы, сол арқылы қазақ балалар поэзиясы терең, толық, бай мазмұнға ие болады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.