Қылмыстық іс жүргізудегі дәлелдеудің негіздері

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 72 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

Кіріспе . . . 3

1. Қылмыстық процестегі дәлелдемелер теориясының маңызы

1. 1 Дәлелдемелер ұғымы . . . 6

1. 2 Дәлелдеу құқығы және оның дәлелдемелер теориясындағы орны . . . 12

1. 3 Қылмыстық процестегі шындықтың ұғымы мен мазмұны . . . 17

2. Қылмыстық іс жүргізудегі дәлелдеудің негіздері

2. 1 Дәлелдемелерді жинау және іс жүргізуге бекіту . . . ……. 23

2. 2 Дәлелдемелерді зерттеу мен бағалаудың маңызы . . . ……27

2. 3 Дәлелдеуде ғылыми-техникалық құралдарды пайдалану. . 35

3. Дәлелдемелерді жіктеудің нысандары

3. 1 Дәлелдемелердің қатыстылығы және іске жіберілуі. . 42

3. 2 Дәлелдемелер мен процессуалдық ақпараттың арақатынасы…… . . . ………47

3. 3 Дәлелдеу тақырыбы және дәлелдеу шектері . . . 53

Қорытынды. . 59

Қолданылған әдебиеттер тізімі. 62

Кіріспе

Дәлелдеме сот әділдігінің басты сипаты. Сот ісін жүргізуді жүзеге асыратын адамдар мен органдардың бүкіл қызметі іс бойынша шындықты анықтауға және осы арқылы істі әділетті шешуге бағытталған. Дәлелдемесіз нақты адамға үкім шығаруға құқықтық негіз жоқ.

Келтірілген түйінді жағдайлар қылмыстық процесте дәлелдеме ұғымын заңды түрде бекітудің негізіне алынған болатын. Мәселен ҚІЖК-нің 115 - бабында былай деп жазылған: «Осы негізде анықтаушы, тергеуші, прокурор, сот осы Кодексте белгіленген тәртіппен Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексінде көзделген әрекеттердің болғандығын немесе болмағандығын, айыпталушының бұл әрекетті жасағандығын немесе жасамағандығын және айыпталушының кінәлілігін не кәнілі емес екендігін, сондай-ақ істі дұрыс шешу үшін маңызы бар өзге де мән-жайларды анықтайтын заңды түрде алынған іс жүзіндегі деректер қылмыстық іс бойынша дәлелдемелер болып табылады»[2, 38 бет] .

Сонымен, дәлелдеменің белгілері мыналар болып табылады:

дәлелдемелердің ҚІЖК-не сәйкес жолмен алынуы; дәлелдемелерде анықталатын жағдайларға қатысы бар іс жүзіндегі деректердің болуы; дәлелдемелерді жинақтау және солардың негізінде қылмыстық жазаға жататын әрекеттің бар екендігін немесе болмағандығын анықтау; мұндай анықтауды анықтаушының, тергеушінің, прокурордың және соттың ғана құқығына беру; жасады деп айып тағылып отырған әрекетте адамның кінәлі екендігін не кінәсіздігін анықтау.

Қылмыстық іс жүргізу құқығы ғылымында соңғы уақытқа дейін дәлелдемені құқықтық категория ретінде түсінуде бірлік болмады. Осыған байланысты үш көзқарас қалыптасқан

1. Дәлелдеме екі жақты табиғаты бар категория. Бір жағынан бұл фактілер, ал екінші жағынан фактілердің көздері. Бұл ілім «дәлелдемені екі жақты түсіну» деген атақ алады.

Осы көзқарасты негіздей отырып М. С. Строгович былай деп жазады: «Дәлелдеме ұғымының екі мағынасы бар. Дәлелдеме бұл біріншіден, қылмыстың болғандығы немесе болмағандығы, оны жасаудағы белгілі бір адамның кінәлілігі немесе осы адамның жауапкершілік деңгейіне байланысты болатын істің басқа да жағдайлары анықталатын фактілердің бір тобы». Екіншіден, заңда қарастырылған көздер дәлелдемелер болып табылады, олардан тергеу мен сот іс үшін маңызы бар фактілер туралы мәліметтер алады және сол арқылы осы фактілер анықталады.

2. Іс жүзіндегі деректерді және олардың іс жүргізу көздерінің бірлігіне сүйенеді.

3. Іс жүргізу дәлелдемелерінің мәнісін ғылыми пайымдаудағы үшінші бағыты - дәлелдемелерді қылмыстық іс жүргізу заңдары белгілеген көздерден алған іс жүзіндегі деректерді дәлелдемелер ретінде танудан тұрады. Дәлелдемелер мен олардың көздері өзара байланысты, бірақ сәйкес келмейді.

Дәлелдемелерді жіктеудің теориялық та, практикалық та маңызы бар. Теориялық маңызы мынадан көрінеді: жіктеу зерттелетін объектілерге жүйелік көзқарастың негізі болып табылады. Қызмет ретінде дәлелдеу процесінің күрделілігі мен әр қилылығына, іс жүргізушілік дәлелдеуге тартылатын объектілердің шексіздігіне, сондай-ақ дәлелдемелер мен мазмұнының алуан түрлілігіне байланысты дәлелдемелерге қатысты бұл өте маңызды. Дәлелдемелерді жіктеудің практикалық маңызы туралы айта кетіп А. А. Хмыров былай деп атап өтеді: "оларды жинаудың, зерттеудің және бағалаудың ерекшеліктерін алдын ала анықтайды, жекелеген дәлелдемелер түрлерінің, іс жүргізушілік режимін, соңдай-ақ оларды пайдаланудың жолдары мен әдістерін, олардың дәлелдеудегі маңызын дұрыс анықтауға көмектеседі. Жіктеу істің мән-жайын жан-жақты, толық және объективті түрде зерттеуге жәрдемдесуі тиіс және жинақталған дәлелдемелер жиынтығын бір жүйеге түсіруге, дәлелдеуге жататын іс жағдайларының қайсысы жеткілікті түрде толық анықталғанын, қайсысы әлі де анықталмағанын не қосымша нақтылануға мұқтаж екенін білуге көмектеседі".

Жоғарыда аталған негіздерге сәйкес дәлелдемелердің жіктелуі мен олардың негіздері, дәлелдеудің шарттары туралы қарастыра отырып біз аталған мәселелерді талдап көрсетіп оның негіздерін айқындауды мақсат еттік. Осылайша Дипломдық жұмыс үш тарауға бөлініп қарастырылды. Соңында қорытынды негіздемелерге сәйкес ұсыныстар арқылы айшықталып, қолданылған әдебиеттердің тізбесі берілді.

Дипломдық жұмыстың зерттеу деңгейі қылмыстық іс жүргізу барысындағы дәлелдемелерді жинау және іс жүргізуге бекіту, дәлелдемелерді зерттеу мен бағалаудың маңызын, дәлелдеуде ғылыми-техникалық құралдарды пайдалануға қатысты қолданылуы мәселелеріне байланысты теориялық және тәжірибелік мәліметтер жан - жақты талқыланып, қарастырылды.

Жұмысты жазу барысында қазақстандық осы мәселені зерттеуші ғалымдардың еңбектері қолданылды. Еңбектері қолданылған мынадай авторларды атап көрсетуге болады Төлеубекова Б. Х., Сулейменова Г. Ж. Сарсенбаев Т. Е., Алауханов Е. О., Аубакиров А. А. т. б.

Дипломдық жұмыстың мақсаты - Қылмыстық іс жүргізудегі дәлелдемелердің қатыстылығы және іске жіберілуін, дәлелдемелер мен процессуальдық ақпараттың арақатынасын, дәлелдеу тақырыбын және дәлелдеу шектерін қарастыру.

Жұмыстың негізгі міндеттері. Дипломдық жұмыстың мақсатына сәйкес келесідей міндеттерді алға қою мен шешу:

- қылмыстық іс жүргізудегі дәлелдемелер ұғымы мен олардың маңызын анықтау;

- қылмыстық іс жүргізу құқығындағы дәлелдеу құқығы және оның дәлелдемелер теориясындағы орнын айқындау;

- қылмыстық процестегі шындықтың ұғымы мен мазмұнын айқындау;

- дәлелдемелерді жинау және іс жүргізуге бекітудің, оны зерттеу мен бағалаудың маңызын көрсету;

- дәлелдеуде пайдаланылатын ғылыми-техникалық құралдарды көрсету;

- дәлелдемелердің қатыстылығы мен іске жіберілуін, дәлелдемелер мен процессуалдық ақпараттың арақатынасын ашып көрсету;

- дәлелдеу тақырыбы және дәлелдеу шектерін айқындау

Жұмыстың теориялық және әдістемелік негізі ретінде Қазақстан Республикасының Конституциясы, Қазақстан Республикасының қылмыстық іс жүргізу кодексі және т. б. ғылыми еңбектер мен зерттеу жұмыстары пайдаланылды.

Зерттеу барысында теориялық деректер мен тәжірибелік фактілерге іс жүзіндегі фактілерге жүйелі түрде талдау жасау, синтездеу және топтастыру әдістері қолданылады.

Зерттеу объектісі қылмыстық іс жүргізу заңдары мен заң нормаларын саралау болып табылады.

Зерттеу пәні қылмыстық іс жүргізу заңдарын топтастыруға байланысты қатынастар саналады.

Тақырыптың ғылыми жаңалығы: Қылмыстық іс жүргізу құқығындағы дәлелдеу құқығы және оның дәлелдемелер теориясындағы орнын, қылмыстық процестегі шындықтың ұғымы мен мазмұнын зерттеп-зерделеуді жаңаша заңдық-теориялық тұрғыдан келіп, оны жеке тақырып ретінде қарауымыздан көрінеді. Сонымен бірге зерттеудің ғылыми жаңалығының тағы біріне жататын жай ол, дәлелдемелерді жинау және іс жүргізуге бекітуді тәжірибе жүзінде жасасу, оны зерттеу мен бағалаудың маңызы, дәлелдеу шегіне байланысты әдістемелік-нормативтік актілерді зерделеу болып табылады.

Бұл жұмыстың зерттелуінің практикалық негіздері : дипломдық зерттеу нәтижелері дәлелдемелерді жинау және іс жүргізуге бекіту, зерттеу мен бағалаудың маңызы бойынша зерттеуде ғылыми мақсатта және оқытушылық мақсатта қолданылуы мүмкін.

Дипломдық жұмыс құрылымы бойынша кіріспеден, үш тараудан, қорытындыдан, қолданылған әдебиеттерден тұрады.

Бірінші тарауда, қылмыстық процестегі дәлелдемелер теориясының маңызы, дәлелдемелер ұғымы, дәлелдеу құқығы және оның дәлелдемелер теориясындағы орны, қылмыстық процестегі шындықтың ұғымы мен мазмұны қарастырылады.

Екінші тарауда, қылмыстық іс жүргізудегі дәлелдеудің негіздері, дәлелдемелерді жинау және іс жүргізуге бекіту, дәлелдемелерді зерттеу мен бағалаудың маңызы, дәлелдеуде ғылыми-техникалық құралдарды пайдалану қарастырылады.

Үшінші тарауда, дәлелдемелерді жіктеудің нысандары, дәлелдемелердің қатыстылығы және іске жіберілуі, дәлелдемелер мен процессуалдық ақпараттың арақатынасы, дәлелдеу тақырыбы және дәлелдеу шектері қарастырылады. Зерттеу нәтижесі мен ұсыныстар қорытындыда қарастырылған.

1. Қылмыстық процестегі дәлелдемелер теориясының маңызы

1. 1 Дәлелдемелер ұғымы

Құрылым деп қандай да бір біршама тұйық жүйенің құрамдас бөліктерінің өзара орналасуы мен байланысын, оның ішкі құрылысын түсіну қабылданған.

Қылмыстық іс жургізу курсының бағдарламасы, оның құрылымы мен ішкі өзара тәуелді логикасы - тұтас алғанда қылмыстық сот ісін жургізудің мәні мен мазмұнын айқындайтын, өз алдына нормалар жиынтығы болып табылатын Қылмыстық іс жүргізу кодексінің құрылымымен байланысты.

Сонымен бірге бұл - дәйектіліктің таза сыртқы сипаты бар қылмыстық іс жүргізу нормаларын дәйекті түрде қылмыстық іс жүргізу Құқығының мәнін пайымдау, түсіну дегенді білдірмейді. Сөз болып отырған жағдайда логикалық, ұғымдық, мәнділік дәйектілігі сақталуға тиіс. Қозғалыс қарапайымнан күрделіге, механикалық дәйектілікпен өрбитін логикалық дәйектілікті толық сайма-сай келтірудің мүмкін еместігі кез келген салалық заңдардың ерекшелігі болып табылады. Бұл белгілі бір ұғымды ашып көрсетуге кірісе отырып, біздің ҚІЖК-нің тарауларындағы баптарды, сондай-ақ мәселені түсіну үшін қажетті құқықтық негізді құрайтын, түрлі заң актілерінде бекітілген нормаларды мысал ретінде алатынымызды білдіреді.

Қылмыстық іс жүргізу құқығы құрылымы жағынан Жалпы және Ерекше бөлімдерге бөлінеді. Мұндай бөлудің екі ұдайы сипаты болады.

Бір жағынан Қылмыстық іс жүргізу кодексі кұрылымының ерекшелігін білдіреді, мұның өзі қылмыстық іс жүргізу құқығы ұғымынан тар.

Екінші жағынан мұндай саралау әдістемелік тұрғыдан орынды.

Жалпы бөлім қылмыстық іс жүргізудің құқық жүйесіндегі мақсаттары, міндеттері және орны көзқарасы тұрғысынан онын тұжырымдамасын айқындайтын негізгі, принципті түрде маңызды және елеулі ережелерді ашып көрсетуге арналған. Жалпы бөлім құқықтың қызмет түрі мен саласы ретінде қылмыстық іс жүргізудің мәні мен мазмұнына тұтас түсінік береді. Жалпы бөлімнің тұжырымдамалық ережелері Ерекше бөлімді құрудың іргетасы және әділ сот мақсаттарына қол жеткізу үшін пайдаланылатын әдістер мен тәсілдерді түсінудің кілті болып табылады. Жалпы бөлімде қаланған категориалдық, институционалдық ұғымдар Ерекше бөлімде ортақ мақсаттағы бірқатар істердің, ұғымдары түріңде, яғни, белгілі бір іс жүргізу әрекеттерінің (операциялардың, рәсімдердің) тәртібі мен дәйектілігі туралы нақты құқықтық ұйғарымдар түрінде өзінің дамуын табады.

Сонымен, Қылмыстық іс жүргізу құқығының Жалпы және Ерекше бөлімдері өзара тек пен түр ретінде қатынасып, тектік басталуы (анағұрлым кең ауқымды, жан-жақты қамтитын) Жалпы бөлімге тиесілі болады.

Қылмыстық іс жүргізу құқығының Жалпы және Ерекше бөлімдерінің біртұтастығы қылмыстық іс жүргізу заңдарының мәні мен мазмұнының біртұтастығымен, әр түрлі деңгейде болғанымен екі бөліммен де реттелетін тәсілдер мен әдістер арқылы қол жеткізілетін және шешілетін мақсаттар мен міндеттердің ортақтығымен алдын ала белгіленген [3, 79 бет] .

Мысалы ҚІЖК-нің "Қылмыстық ізге түсу" атты 3-тарауында іс жүргізу қызметінің түрі ретінде қылмыстық ізге түсу ұғымын тұжырымдауға, материалдық-құқықтық негізге байланысты қылмыстық ізге түсуді жіктеуге, қылмыстық ізге түсу функцияларын жүзеге асырудың сыртқы көрінісі мен өлшемдерін белгілеуге және т. т. мүмкіндік беретін ортақ нормалар бар. Осы тараудың өзегі "Қылмыстық ізге түсуді жүзеге асырудың жалпы шарттары" атты 36-бап болып табылады. Сонымен, тарау мен ондағы бар баптардың атауларының өзі, ұйғарымнамаларды баяндау сипаты осы тарауда қаланған нормаларды қорытындылаудың деңгейі туралы баяндайды. Атап айтқанда 36-баптың 1-бөлігінде былай деп жазылған:

"Қылмыстық сот ісін жүргізу міндеттерін орындау мақсатында қылмыстық ізге түсу органы өз құзыреті шегінде қылмыстың белгілерін тапқан әрбір жағдайда қылмыс оқиғасын белгілеуге, қылмыс жасауға кінәлі адамдарды анықтауға, оларды жазалауға заңмен көзделген барлық шараларды қолдануға, сонымен бірдей кінәсіз адамдарды ақтау шараларын қолдануға міндетті". Қылмыстық ізге түсу процедурасын тікелей баяндау "Қылмыстық іс бойынша сотқа дейінгі іс жүргізу" атты 6-бөлімде дербес-түрде баяндалған, дұрысын айтқанда осы сөз болып отырған тұстан ҚІЖК-нің Ерекше бөлімі басталады. Баптардың қарапайым тізбесі ("Қылмыстық іс қозғауға себептер мен негіздер", "Алдын ала тергеудің міндеттілігі", "Алдын ала тергеу жүргізудің басталуы", "Алдын ала тергеудің аяқталуы", "Прокурордың алдын ала тергеу барысындағы өкілеттіктері" және басқалары) Жалпы бөлімде бекітілген тектік ережелерді терең түрде егжей-тегжей нақтылайды [4, 117 бет] .

ҚІЖК-нің Жалпы бөлімі басты, негізге алынатын ережелердің жиынтығын білдіре отырып, Ерекше бөлім ауқымында қылмыстық іс жүргізу тәсілдері мен әдістерін құралдық тұрғыдан дамытуға арналған негізді құрайтын институттар мен ұғымдардың тізбесінде қамтиды. ҚІЖК-нің Жалпы бөлімі бес бөлімнен тұрады, олар:

1. Негізгі ережелер;

2. Қылмыстық процеске қатысушы мемлекеттік оргаңдар мен тұлғалар;

3. Дәлелдемелер және дәлелдеу;

4. Іс жүргізушілік мәжбүрлеу шаралары;

5. Қылмыстық процестегі мүліктік мәселелер.

ҚІЖК-нің Ерекше бөлімі жеті бөлімнен тұрады:

6. Қылмыстық іс бойынша сотқа дейінгі іс жүргізу;

7. Бірінші сатыдағы сотта іс жүргізу;

8. Соттың заңды күшіне енбеген үкімдері мен қаулыларын қайта қарау;

9. Сот шешімдерін орындау;

10. Соттың заңды күшіне енген шешімдерін қайта қарау жөнінде іс жүргізу;

11. Қылмыстық істердің жекелеген санаттары бойынша іс жүргізудің ерекшеліктері;

12. Айрықша іс жүргізу.

Аталған бөлімдердің әрқайсысы тарауларға бөлінген. Олардың ҚІЖК-дегі саны - 56. Әр тарауға баптар біріктірілген, олардың саны реттелетін құқықтық қатынастардың көлеміне байланысты өзгеріп отырады.

Құрылым сондай-ақ қылмыстық сот ісін жүргізуді реттейтін заңдар жинағындағы не Кодекстің бөлігіндегі нақты норманың орнын белгілеуді білдіреді, мұның айта қаларлықтай әдістемелік және практикалық маңызы бар.

Біріншіден, бұл реттелетін қоғамдық қатынастар жүйесінің иерархиясын тәртіптеу үшін жағдайлар туғызады.

Екіншіден, оның нормативтік ұйғарымдардың кезектілігін де білдіреді, өйткені кезектілік сақталмаса іс жүргізу құбылыстарын түсінуде хаос тууы мүмкін (мәселен, қылмыстық іс бойынша сотқа дейінгі іс жүргізу туралы бөлім бірінші сатыдағы сотта іс жүргізу туралы бөлімнің алдында болуға тиіс) .

Үшіншіден, қылмыстық іс жүргізудің құқықтық қатынастарына қатысты нақты көріністердің ережелердің жалпы жинағындағы орнын білу тікелей іс жүргізу қызметінде уәкілетті органдардың қажетті ұйғарымдарды таңдау кезінде практикалық дұрыс бағдар ұстануына көмектеседі [5, 49 бет] .

А. М. Лариннің пікірі бойынша ҚІЖК-нің құрылымын ішкі және сыртқы деп саралауға болады. Ішкі құрылым дегеніміз - ҚІЖК-нің Жалпы және Ерекше бөлімдерінің арасындағы, сондай-ақ бөлімдердің, тараулардың, баптардың, бөліктердің және баптардың тармақтары арасындағы қатынастар. ҚІЖК-нің сыртқы құрылымы дегеніміз - басқа заңдармен және осы сала мен аралас салаларға жататын заңға тәуелді нормативтік актілермен, сондай-ақ кешенді заңдармен байланысты білдіреді.

ҚІЖК - толып жатқан түрлі жақтарды, жай-жапсарларды қамтитын күрделі, ауқымды, сан мағыналы құбылыс. Оның мәніне әр түрлі анықтама берілуінің себебін осымен түсіндіруге болады. Дәстүрлі көзқарас - қылмыстық іс жүргізу құқығының ережелер (нормалар) заңында көрсетілген, қылмыстық процесс мақсаттарына жету мен міндеттерін шешу мақсатында қылмыстық істерді тергеу, қарау және шешу жөніндегі қызметті реттейтін әлеуметтік-шартты жүйе деп түсіндіреді .

Кеңестік кезеңдегі құқық дамуының энциклопедиялық анықтамасы мынаған саяды:

- қылмыстық іс жүргізу құқығы - өз нормалары қылмыстық істерді қозғауға, алдын ала тергеуге, сотта қарауға байланысты қызметті, оның, тәртібі мен мазмұнын реттейтін құқық саласы;

- оның тәртібі мен мазмұны;

- бұл жағдайда пайда болатын құқық қатынастары. Ал құқық саласы - өздері реттейтін бір тектес қоғамдық қатынастар ортақтығы біріктірген құқық нормалары мен институттардың ерекшеленген тобы. Басқа салалар арасында қылмыстық іс жүргізу құқығы іргелі салаға жатады.

Құқықтық реформа кезеңіндегі энциклопедиада қылмыстық іс жүргізу құқығы - қылмыстық іс бойынша іс жүргізу тәртібін белгілейтін және алдын ала тексеру, алдын ала тергеу, прокуратура және сот органдарының қылмыстық іс қозғау, тергеу, үкімді орындаумен байланысты мәселелерді сотта қарау және сотта шешу жөніндегі қызметін реттейтін құқықтық нормалар жүйесі деп белгіленген.

Дәлелдеме ұғымының екі жақты сипаты болады:

а) тектік сипаттағы философиялық ұғым;

ә) түрлік сипаттағы іс жүргізу құқықтық ұғымы.

Философия көзқарасы тұрғысынан дәлелдеме дегеніміз - шындықты анықтаудың процесі (әдісі), пайымдаудың шынайылығын негіздеу. Кең мағынасындағы «дәлелдеме» қандай да бір пайымдаудың шынайылығын айқындайтын кез келген рәсім, бұл кейбір қисынды пайымдауларды, кейбір табиғи құбылыстар мен заттарды сезім арқылы қабылдау жолымен жүзеге асырады. Тар мағынасында - бұл шынайы алғышарттардан дәлелденетін тезистерге бастайтын дұрыс ой қорытындыларының тізбегі [6, 11 бет] .

Сонымен, философиялық түсінік дәлелдемені екі мағынада қамтиды: а) дәлелдеме-шындықты анықтаудың процесі не әдісі; ә) дәлелдеме - тану мен бағалаудың статистикалық объектісі.

«Дәлелдеме» ұғымының қылмыстық іс жүргізуінің мәнін формальды қисынмен жұмыс істейтін дефинициядан (анықтаудан) ажырата отырып, А. И. Трусов былай деп жазды: " . . . Сот дәлелдеуде жалаң ойлармен ғана емес, ең әуелі фактілермен жұмыс істейді" [7, 91 бет] .

Ол соттық дәлелдемелердің мынадай негізгі белгілерін негіздейді:

соттық дәлелдермен іс жүзіндегі деректерді білдіреді;
жалпы кез келген іс жүзіндегі деректер соттық дәлелдемелер болып танылмайды, нақты көмегімен жағдайды айқындауға септігі тигендері, қылмыстық істі дұрыс шешу үшін маңызы барлары ғана соттық дәлелдемелер бола алады;
соттық дәлелдемелер арқылы заңда көзделген қылмыстық іс жүргізушілік нысандарда, яғни белгілі бір тәртіппен фактілер анықталады немесе жоққа шығарылады.

Р. С. Белкиннің пікірі бойынша "жинақталған, зерттелген және бағаланған дәлелдемелер дәлелдеудің, яғни шындықты анықтаудың мақсатына қол жеткізудің құралы ретінде қызмет етеді.

Дәлелдеме - шындыққа көз жеткізудің құралы". Сонымен бірге "дәлелдеме шындықты жасаудың құралы емес"[8, 57 бет] .

Қылмыстық процестегі дәлелдемелердің мәні туралы жалпы түсінік шыңдықты тану процесімен өзара байланысқа түскен кезде дәлелдеме - қылмыстық іс жүргізу құқығының аса маңызды сипаттарының бірі болып табылады деп айта аламыз.

Дәлелдеме сот әділдігінің басты сипаты. Сот ісін жүргізуді жүзеге асыратын адамдар мен органдардың бүкіл қызметі іс бойынша шындықты анықтауға және осы арқылы істі әділетті шешуге бағытталған. Дәлелдемесіз нақты адамға үкім шығаруға құқықтық негіз жоқ.

Келтірілген түйінді жағдайлар қылмыстық процесте дәлелдеме ұғымын заңды түрде бекітудің негізіне алынған болатын. Мәселен ҚІЖК-нің 115 - бабында былай деп жазылған: «Осы негізде анықтаушы, тергеуші, прокурор, сот осы Кодексте белгіленген тәртіппен Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексінде көзделген әрекеттердің болғандығын немесе болмағандығын, айыпталушының бұл әрекетті жасағандығын немесе жасамағандығын және айыпталушының кінәлілігін не кінәлі емес екендігін, сондай-ақ істі дұрыс шешу үшін маңызы бар өзге де мән-жайларды анықтайтын заңды түрде алынған іс жүзіндегі деректер қылмыстық іс бойынша дәлелдемелер болып табылады».

Сонымен, дәлелдеменің белгілері мыналар болып табылады:

дәлелдемелердің ҚІЖК-не сәйкес жолмен алынуы; дәлелдемелерде анықталатын жағдайларға қатысы бар іс жүзіндегі деректердің болуы; дәлелдемелерді жинақтау және солардың негізінде қылмыстық жазаға жататын әрекеттің бар екендігін немесе болмағандығын анықтау; мұндай анықтауды анықтаушының, тергеушінің, прокурордың және соттың ғана құқығына беру; жасады деп айып тағылып отырған әрекетте адамның кінәлі екендігін не кінәсіздігін анықтау.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.