Құқықтық мемлекеттің құрылысы мен құрылымы. Қазақстанда құқықтық мемлекет құру

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 71 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

Кіріспе . . . 2-5

Мемлекеттің пайда болуы және дамуы

Мемлекеттің пайда болу тарихына шолу …. 6-19
Мемлекет қоғамдық ұйымның түрі ретінде ……. 20-24
Адамзат тарихындағы мемлекеттің түрлері ……. 24-36

Құқықтық мемлекеттің құрылысы мен құрылымы.

2. 1. Мемлекет пен құқықтың пайда болуы . . . 37-43

2. 2. Мемлекеттің өмірге келуі туралы теориялар . . . 44-48

Қазақстанда құқықтық мемлекет құру.

3. 1. Қазақстанда құқықтық мемлекет құрудың мәселелері 49-55

3. 2. Құқықтық мемлекет және азаматтық қоғам . . . 56-68

Қорытынды. 69-73

Қолданылған әдебиеттер тізімі. . 74-75

Кіріспе .

Мемлекет қоғамның саяси жүйесінің басты элементі, саяси институттардың маңызды бөлігі . Өйткені саяси өкіметтің қызмет атқаруы мемлекетпен тығыз байланысты. Сондықтан да мемлекет туралы мәселе өте күрделі және көп тқырлы мәселе . Оның философиялық - әлеуметтанымдық қыры мемлекетті белгілі бір қоғамның экономикалық базисі таптық - әлеуметтік формациялардың тарихи - қоғамдық дамуының құралы деп қарайды . Ал оның заңдық қырына келсек, ол мемлекет құрылысының мәселелеріне қоғамдық институт деп қарайды да қоғамдық өмірді құқықтың түрлі салалары арқылы реттеп отыруды көздейді. Саясаи- экономикалық жағы мемлекетті экономикалық процестерді реттеуші құралы ретінде көрсетеді.

Мемлекеттің саяси қырын әңгіме еткенде біз таптардың әлеуметін топтар мен жіктер арасындағы өзара қатынастарды, әртүрлі қоғамдық жүйедегі немесе бір жүйедегі мемлекеттер арасындағы қатынастарды реттеуші қоғамның саяси партиялармен ұйымдар, азаматтардың саяси қызметпен айналысатын басқа да бірлестіктері сияқты. Саяси институттар жүйесінде қызмет ететін мемлекетпен айналысады. Мемлекет мәселесінің айтылып өткен қырлары бір- бірімен өзара тығыз байланысты. Өйткені әңгіме тұтас бір құбылыстың әртүрлі жақтары туралы оның қауымдас бөліктерінің бірлігі, мәні туралы болып отыр. Демек, қазіргі кезде айтылып отырған мәселенің саяси қыры айрықша мәнге ие болуда. Оның себебі, біріншіден бұрынғы Кеңес Одағы ыдырап, оның құрамында болған республикалар тәуелсіздікке қол жеткізіп егеменді мемлекеттер болды. Мұның өзі әлемдегі саяси қатынастарды түбірімен өзгертіп, саяси күштердің жаңаша қалыптасуына әкелді. Саяси республикалар сияқты Қазақстан да дербес мемлекет болып, халықаралық саяси - экономикалық қарым- қатынас аясына шықты, сөйтіп оның басқа мемлекеттер мен қарым- қатынасы мүлдем жаңа атаққа ие болуда. Мұның өзі Қазақстанның Біріккен Ұлттар Ұйымына мүше болып, жүзден аса елдермен дипломатиялық қатынас орнатуына айқын көрінуде. Үшіншіден, жаңа егемендік мемлекет ретінде Қазақстанның алдында Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығында мемлекетаралық қатынастың жаңа деңгейіне шығу міндеті тұр. Ол қатынастар әртүлі, жан - жақты және саяси қырын ашу әлі аяқталмаған, шешімін толық тауып болмаған процесс. Төртіншіден Қазақстан Республикасының жаңа құқықты мемлекет құруға бет алуы мемлекет қызметіне барлық деңгейін, оның функцияларын түгелдей жаңа салаға көтеруді қажет етуде. Бұл міндетті шешуге барлық саяси күштерді жұмылдырып саяси процестерді реттеуде мемлекеттің атқаратын тек құқықтық ғана емес, сонымен бірге ол үлкен саяси проблема. Құқықтық мемлекет әрі саясаттану әрі құқықтық ілімдердің обьектісі. Өйткені ол саясат пен экономикалық мемлекет пен халықтың бүкіл азаматтық пен таптық жалпы мемлекеттің кең аймақтық мүдделердің ара қатынасын қамтиды. Сонымен қатар бұрынғы әмірлік жүйе кезінде қалыптасқан мемлекеттің орнына жаңа мемлекеттік механизмдер құру процесі жүріп жатқан кезде проблеманың саяси жағын талдап, зерттеу саясаттану ілімінің алдына көптеген жаңа мәселерді қоюда.

Қортындылай келгенде; мемлекеттің ең басты міндеті- қоғамның тұрақтылығын орнатып; қалыпты тіршілігіне жағдай жасау: ол әртүрлі топтарға, таптарға, жіктерге бөлінген қоғамның бірлігін қамтамасыз етуге тиіс. Қазақстан Республикасының Президенті мен үкіметі 2004 экономикалық және әлеумгттік саясаттың, қоғамдық одақ әрі демократияландыру мен мемлекеттік басқару тиімділігін арттырудың, мәдениет, білім беру мен руханият салаларын дамытудың негізгі бағыттарына арналған бағдарламасын қабылдады. Алдағы уақытта саяси реформаның іске асыратын бес басым бағыттары:

Бірінші - мемлекеттік басқару жүйесін жаңалап жетілдіру. Мұндағы басты міндеттер - мемлекеттік басқару деңгейлері арасындағы құзыреттіліктің ара-жігін айқын ажырату, бюджетаралық катынастар жүйесін жетілдіру.

Екінші - сайлау жүйесін одан әрі жетілдіре беру, оның жүргізу процесі бұрынғыдан да айқын әрі ашық болуға тиіс. Сайлаудың нәтижесін анықтау процесіне автоматты ақпараттық жүйе енгізу.

Үшінші - саяси жүйені демократияландыру үшін азаматтық қоғам институттарын одан әрі нығайта беру. Үкіметтік емес ұйымдармен бірлесіп жұмыс жасау. Бұл туралы жаңа заң қабылдануға тиіс.

Төртінші - бұкаралық акрарат құралдарының қоғамымызды

демократияландыру барысындағы рөлі мен орнын айқын көрсету Үкімет БАК рыногыңдағы бәсекелестік барысын айқын қадағалап отыруға, оның монополияға айналуына жол бермей, тежелеп отыруға тиіс.

Бесінші - құқық қорғау мен сот органдарьшың қызметін жетілдіре беру мемлекеттік органдардың басты мәселелерінің бірі болуға тиіс. Алқабилер институтын кезең-кезеңімен енгізу. Сонымен бірге істі қараудың сотқа дейінгі: кезендерде де, сондай-ақ сот сатыларында да оңайлатылған және жеделдетілген ресімдерін енгізу көрсетілген.

Бүгінде Қазақстан Республикасы, қазақтың тәуелсіз мемлекеті деген атауымыз бар. Тәуелсіздіктің демократиялық дәстүрі, мәдени ортасы, ең бастысы, әлеуметтік негізі бар. Казақстанның тәуелсіздігі туралы терең де, салиқалы көзқарас калыптастыратын, тіпті сол түсінікті тұрактылық пен татулықка қызмет еткізетін ортақ және мәдениеттің жетістігі бар. Оны

Қазақстан дегенде қазақтың елдік, мемлекеттік, ұлттық және азаматгық ерекшеліктерін калыптастыратын тарихи жағдай мен мәдени бағдарды бейнелейтін жүйені, оның әлеуметтік тұрактылығы мен өзіндік татулығын көрсететін идеялардың, ізденістердің тәсіддері мен тәжірибелер жиынтығын айтамыз; адам болу, азаматтыққа ену, ұлттыкпарызды өтеудің ұлттық, өрнектері мен тәжірибесін дәріптейміз.

Республикамыздың он бес жылдық тәуелсіздігі халқымыздың тарихына жаңаша, жан-жақты қарауға ұйтқы, бүгінгі шебімен шегін өркениет өлшемімен бағалауға дәнекер және болашақ мұратына деген бағдарды халық аралық деңгей мен салыстырып жетілдіруге себепкер. Олай болса, қазақтануды тағдыры мен болашағы бір ұрпақтың дүниетанымы, мәдениеті және қоғамдық тәжірибесі ретінде үйлестіретін ізденістер мен шараларды ойластыратын да, ойларды іске асыратын сәт кеді. Сәтті сауатты да, салауатты пайдалану - зиялылардың төл парызы мен борышы екені хақ.

Мемлекеттің пайда болу тарихына шолу.

Мемлекет деген ұғым екі мағынада қолданылады :1) кең мағынасында үлкен әлеуметтік топтың ұйымын білдіреді де «халық », «қоғам », «ел » деген ұғымдарға сәйкес келеді; 2) тар мағынасында басқару құрылымының, мемлекеттік аппараттың жиынтығын білдіріп, «үкімет », «әкімшілік » деген ұғымдарға сай келеді . Саясаттануда екінші мағынасында қолданады. Бұдан кейінгі жерде біз де сол көзқарасты ұстанамыз.

Мемлекет - саяси жүйенің басты элементі, оның негізгі ұйымы. Ол - керек кезінде арнаулы күштеу органдарын пайдалана отырып, өз аумағында тұратын адамдардың мүддесін қорғауға тиіс және соған орай олардың арасындағы арақатынастарды құқықтық ережелер арқылы реттейтін қоғамдық механизм.

Мемлекет алғашқы қауымдық қоғамда болған жоқ. Ол құл иеленушілік қоғамда дүниеге келді. Оның пайда болуы мәні жөнінде әртүрлі көзқарастар бар. Солардың ішінде ең кең тарағандары мыналар :

Теологиялық теория : Оның негізін салушылар. А. Августин, Ф. Аквинский мемлекеттің пайда болуын құдайдың құдіретімен түсіндіреді.
Патриархалдық теория : Оның негізін салушы ХVIII ғасырда өмір сүрген ағылшын ойшылы Роберт Филлер мемлекеттің пайда болуын рулардың тайпаға, тайпалардың одан үлкен қауымдастыққа, олардың одан әрі мемлекетке шейін бірігуінен деп санайды. Осыған ұқсас идеяны Аристотель де айтқан болатын.
Қоғамдық келісім теориясы : Т. Гоббс, Г. Гроций, Ж. Ж. Руссо егеменді әмірші мен оның қол астындағы адамдардың келісімінің арқасында мемлекет пайда болды дейді.
“ Зорлық жасау ” жасау теориясы : Е. Дюринг, Л. Гумплович, К. Каутский бір елді екінші елдің басып алуының нәтижесінде арадағы қатынастарды реттеу үшін мемлекет пайда болды деп пайымдайды.
Географиялық теория : Ратцель, Чичерин мемлекеттің пайда болуы географиялық ортаның ауа райы, жер бедері және т. б өзгешеліктерінен деп түсіндіреді.
Психологиялық теория : Адамдарға бағыну мен құлшылық ету қажеттігі мәңгі- бақи тән болған дегенді айтады.
Марксистік теория : Мемлекеттің пайла болуын жеке меншік пен таптардың шығумен байланыстырады. Ол экономика жағынан үстемдік етуші таптың саяси үстемдігін қамтамасыз ету үшін және басқа топтардың қарсылығын басу үшін керек деп санайды.

Ф. Энгельс мемлекет әрдайым “ ең қуатты экономикалық жағынан үстем таптық мемлекет болып табылады, сондай- ақ ол тап мемлекеттің көмегімен саяси жағынан да үстем тапты басып жаныштау және қанау үшін жаңа құралдарға ие болады ”- деп жазды.

Қазіргі шетелдік зерттеушілер мемлекеттің мәні таптық күресті бітістіруде, татуластыруда деп біледі. Оған барлық халықтың, ұлттың мүддесіне сай келетін қоғамдық тәртіпті жасайтын ұйым, құрал ретінде қарайды .

Қоғамға қауіпті әлеуметтік топтар арасындағы қатынастарға белсене араласып, ортадағы әділ төреші сияқты болуы керек дейді.

Сонымен мемлекет деп белгілі бір аумақ шеңберінде адамдардың әлеуметтік топтар, таптар мен бірлестіктердің қатынастары мен қызметтерін ұйымдастыратын, бақылайтын қоғамның саяси жүйесінің негізгі элементін айтамыз.

Мемлекеттің шығуын ғылым адамзат қоғамы дамуының белгілі бір тарихи кезеңімен, яғни әлеуметтік топтармен таптардың пайда болып, қоғамда саяси- әлеуметтік теңсіздіктерінің орнығуымен байланыстырады.

Мемлекет дәулетті таптық саяси, экономикалық үстемдігін нығайту құралы болып келді. Ал “мемлекет ” деген атау термин ретінде жаңа заманда итальяндық қайта өрлеу кезеңінде шықты. Ол алдымен Испанияда орнығып одан Франция мен Германияға артынша ХІХ ғасырға дейін бүкіл Европа елдеріне тарады. Испанияда “мемлекет” ұғымы деп алынады, яғни ол латынның “состояние ”, “қалыпты жағдай ” деген сөзінен туды. Әдепкі кезде ол өкімет функциясы ретінде қаралды да мемлекеттік өкімет ұғымына көшті . ХVII ғасырдан бастап “мемлекет ” деген атау мемлекеттік мекемелер, бір салаға ұстемдік ету, мемлекеттік халық деген түсінікпен де сипатталады. Бұл ұғым аталған жаңа заманға тиісті құбылыс болсада қазіргі кездегі мемлекеттің дамуына байланысты оның мағынасы кеңірек анықталып отыр. “Меелекет” деген атаудың мағынасына жаңа заманға дейін қолданып келген, бірақ кейіннен жоғалған ескі сөздердің де мағынасы қосылып кетті. Осыған байланысты “мемлекет” белгілі бір айқын тарихи жағдайға байланыстыра қарау керек. Оны ұғым ретінде ғана қарамай, мемлекеттік құрылымдардың уақыт пен кеңістікке қарай өзгеріп отыратынын, оның көп түрлі болатынын, соған қарай ұғымның да тұрақты болмайтынын еске ұстаған жөн.

Мемлекеттің халықаралық құқықтық субъектісі болуы үшін өзіне лайықты санасы болуы керек. Ол сана мынадай үш элементтен тұрады:

Мемлекеттің жер аумағы.
Мемлекеттік халық.
Мемлекеттік өкімет.

Мемлекеттің жер аумағы - бұл әлемнің шектелген бір бөлігі, үстемдік етілетін ерекше өңір. Мемлекеттік халық - бұл ұзақ мерзімге бір жерде орналасқан адамдардың одағы. Олар кезеңде белгілі бір мемлекетке мүшеліктермен құқықтық жағынан бір- бірімен өзара байланысты. Бұл арада жердің көлемі онда тұратын адамдардың саны шешуші рөл атқармайды. Кішігірім шағын мемлекеттер де болып есептеледі. Мемлекеттік өкіметті егеменді негізде іске асыру үшін ең болмағандажер аумағының елеулі бөлігінде халықтың көпшілігіне ұзақ мерзімге бағдарланған үстемдік ететін қайырымды, қажырлы үкіметі болуы керек.

Мемлекеттік өкімет егеменді болуы немесе ішкі жағдайда бұл сол жерде тұратын барлық саяси күштердің өзінің өкімет билігі жағынан тәуелсіз болу керек деген сөз. Өкімет билігін тұрақты, тиімді монополиялық иемдену сол өкіметтің құралы болып есептеледі. Халықаралық құқық солай осылай болу керек деп таниды. Онсыз ешбір мемлекет өзінің халықаралық міндеттерін орындап отыра алмайды. Егер мемлекеттің ішкі егемендігі өкіметтің өмір сүруіне байланысты категория болса, сыртқы егемендігі- құқықтық категория. Бұл халықаралық құқықтан басқа ешбір беделге құқығы жағынан тәуелді емес деген сөз. Солай бола тұрса да сыртай егемендік іс жүзінде бөтен өкіметтен тәуелді болуды түгел жоймайды. Ішкі мәселелерді реттеу әрбір мемлекеттің өз ісі. Солай болғанымен оның ішінде әділетсіздік орын алса, бұл мәселе халықаралық құқылық жауапкершіліктің субъектісі болып табылады. Мемлекеттің мәні, әрине жоғарыда келтірілген үш элементтен әлдеқайда терең де кең. Ол элементтер органикалық біртұтас субъектілер мен объектілерді қоса қамтитын және ұрпақтарды өз ретімен жалғастырып оотыратын бірліктегі тірі организмнің қаңқасы іспетті. Сондықтан мемлекетті ұйымдық бірлік деп қарауға да болады. Мемлекет өмірдегі нақты қажеттіліктен туғанмен табиғи жолмен пайда болмайтын құбылыс. Ол мақсаттылықпен ұйымдасқан, адам ақылының іскерлік қызметінің жемісі.

Мемлекеттің бірлігі оның мекемелерінің қызметімен қамтамасыз етіліп отырады. Бірақ, тек қана онымен бірлік жасап, оны ұзақ мерзімге сақтап отыру мүмкін емес. Ол бірлік азаматтар жеке лауазымды адамдармен де іске асырылып отыру керек. Ол бірлік іске асып, ақиқатқа айналу үшін өне бойы жаңартып отыру қажет. Мемлекеттік бірлік көптеген өлшемнен тұрады. Олар былайша сипатталады. Біріншіден қазіргі кездегі мемлекеттер бейбіт біртектегі субъект болып есептеледі. Осы ерекшелігі арқылы олар орта ғасырдағы өзара бақталастықпен қақтығыстарға баратын өзін- өзі қорғауға мәжбүр ететін, бәрін қамтитын, тыңғылықты қоғамдық тәртіпті білмейтін қауымдастықтардан ажыратылады. Қазіргі мемлекет адамдарды қарусыздандырады. Тек АҚШ ғана өз адамдарына қорғанысқа арналып жетілдірілген қару ұстауға рұқсат етеді, қоғамды бейбіттендіріп әркімнің өз беттерінше жаза қолдануын процесуалдық тәртіпке көшіреді. Конституцияланған мемлекеттегі адамдар жанжалдарды бір- бірін қорқыту арқылы және күш қолдану арқылы шешпеу керек. Өйткені өкіметке монополия бостандық конституциялық- құқықтық кепілдіктерінің негізімен шегін құрайды. Либералдық демократиядан әділеттіліктенжалпыға бірдей игілік азаматтық әдеттермен мәдениетті қорғаудың шартты ретінде жеке адамдар тарапынан күш қолдануға толассыз тиым салынады. Қазіргі мемлекетті бейбітшілігін бірлігі ретінде қарастырғанымызбен оның ішінде қоғамдық дауласулар болмайды деген ұғым тумауы тиіс. Бірақ сондай дауласулар дау- жанжалдар қоғамды екіге жарып, достар мен дұшпандарға бөлінуге, ал жікке бөлінушілерді бір- бірімен соғысуға апармауы керек. Қазіргі мемлекет саясаттанушыларының пайымдауынша өзінің мәні жағынан саяси бүлік мемлекеті болып табылады. Ол бүлік көбінесе бірде - бір саяси әлеуметтік таптың ешкімді де жау деп жариялауына немесе азамат соғысын жүргізу үшін өкімет билігін пайдалануға ерік бермейді. Азаматтық бейбітшіліктің кепілі болып табылатын өкімет иесі - мемлекет өз азаматтарының қауіпсіздігін қамтамасыз еткенде ғана олардың өз тәртібіне сөзсіз берік екені айқындалады. Қоғамның ұйымдастырылуы күрделенген сайын мемлекеттің қоғамға ықпал жасау рөлі арта түседі. Міне мемлекеттің пайда болуы соған байланысты атының шығуы оның мәні мен белгілері туралы қысқаша түсінік осылай. Енді мемлекет туралы әлемнің қалыптасуына біраз зейін аударамыз .

Мемлекет дүниеге келісімен әртүрлі қоғамдық пікірлердің қалыптасуына негіз болды. Мемлекеттен өкімет туралы қағидалар бірте- бірте мифологиялық ұғымнан тазарып біздің заманымыздың V-VI ғасырдағы ғылыми негізіне ие бола бастады. Бұл бағытта Қытай философы Конфуцияны ( б. э. д. 390-338 жж ) ілімі ғалымдар ( б. э. д. 479-400 ) мен Шан Янның ( б. э. д 390-338 ) идеялары маңызды рөл атқарады. Мәселен Моцзы мемлекетпен билік жүргізу шарттық негізде шыққан деген идея ұсынады. Ол : “кедейлік бұл басқарудағы тәртіпсіздіктің түбірі ”, - деген терең пікір айтты.

1. Д. Жамбылоа. Саясаттану. Алматы . Жеті жарғы, 2003, 84 бет.

Мемлекет туралы саяси ілімнің шығуы Ежелгі Грецияның саяси өмірімен тығыз байланысты. Ондағы саяси ойдың ертеректегі дамуы (б. э. д ІХ-VII ғасыр ) көне мемлекеттің қалыптасуына байланысты болды. Ол Гомер және Гемода және атақты “ жеті кемеңгерлердің ” ілімінде қарастырылады. Пифагор ( б. э. д, 580-500 ) Гераклиттің (б. э. д 544- 483 жж) шамасы мемлекетпен құқық проблемаларына философиялық тұрғыдан қарау пікірде осы тұста қалыптасты . Гераклит өзінің отбасының берекесі үшін қалай күрессең мемлекеттің белгілеген тәртібін іске асыру үшін солай күресу керек деген пікір айтып билікке деген үлкен құрметпен қарады . Ертедегі Греция мемлекетінің нығайып дамуының екінші кезеңі ол туралы ілімнің де шырқай дамуына әкеледі. Оның дамуына үлкен үлес қосқан даңқты философтар Демокрит, Сократ, Платон, Аристотельдер ( б. э. д V-IV ғасырдың алғашқы жартысында ) болды. Ал көне Грек мемлекеттінің құлдырауы кезеңінде ( б. э. д IV ғасырдың екінші жартысында ) мемлекет туралы ілімді Эпикур мен Полибей т. б дамытты. Мемлекет туралы саяси ойдың қалыптасуының үшінші кезеңі деп саналатын олардың ілімінде жалпыға бірдей бостандық идеясы өзекті орын алды. Ежелгі Рим мемлекеті бұл ілім жаңа қарқынмен дамыды. Оның тарихи патшалық ( б. э. д 754-510 жж) республикалық (509-28 жж) және императорлық ( б. з. д 27-б. д 476 ж ) деп үш түрге бөлініп қарала бастады. Осы кезеңдерде саясат, өкімет және мемлекет туралы қомақты үлес қосқан VII ғасыр кестенің даңқты заңдары (б. э. д 451-449 жж ) Тит Лукреций Кардың ( б. з. д 99-55 жж) шығармалары, әсіресе оның “табиғат заттары туралы ” - деген поэмасы мемлекетпен құқық туралы Маркс Тулий Цицетонның грек дәстүріне сүйене отырып, Цицерон саясат, мемлекет туралы еңбектер жазды. Ол мемлекеттік құрылыстың әр түрін талдай отырып, мемлекет қызметінде оның монархиялық, аристократиялық және демократиялық бастауларын біріктіру керек деген тұжырымға келді. Ол өзінің осы ойына, оның талаптарына сол кездегі Рим конституциясы сай келеді деп есептеді. Билік басында отырған адамдардың санына қарай ол басқарушылықты үш түрге бөлді. Патша өкіметті, оптиматтық (аристократиялық ) жоғары өкімет (демократия ) . Цицеронның айтуынша, жоғары өкімет бір адамның қолында болса, ол біреуді біз патша деп атаймыз да, ондай мемлекет құрылысын патша өкіметі дейміз. Ол (өкімет ) сайланғандардың қолында болса онда бұл азаматтық қауым оптиматтардың еркімен басқарылады деп айтылады. Бәріде халықтың қолында болатын қауым өкіметін халық деп (шындығында солай деп атады да ) атаймыз. Олардың әрқайсысының артықшылығыда, кемшілігі де бар екеніне назар аударылады. Мәселен, Цицерон : «Патшалар өзінің рақымдылығымен бізді өзіне тартса, кемеңгерлігі үшін оптиматтарды ақсүйектерді, бостандығы үшін халықтық өкіметті ұнататын болдық дейді». Сөйтіп ол осы үш ізгілікті қасиетті біріктіру мемлекеттік өкіметті жетілдіре түсер еді деген қорытынды жасайды. Жоғарыда аталған мемлекеттік құрылыстың үш түрі бастауларын біріктіру туралы ойын айта келіп, Цицерон оның біреуіне де ауытқымау керек дейді. Сондықтан ол мемлекет болғанға дейінгі, басқа нысандарды пайдаланып келген алғашқы қауымдық қоғамның даму кезеңдері тікелей өзашар болып отыр. Экономика мен басқа да тіршілік ету салаларының төмен деңгейі мен ерекшеленетін алғашқы қоғам алдын ала қоғамдық өмірдің жабайы сатысынан объективті түрде өтіп, мемлекеттік деңгейіне дейін «өсуі керек ». Ол жануарлар әлемінен енді ғана бөлініп шыққан өзнің өткен өмірінің ашық та анық таңбасы бар адамның көп жағдайда табиғаттың дүлей де соқыр күштерінің алдында дәрменсіз болып қалатындығымен, жағдайды бізден бағдарлай алмайтындығымен, өзінің іс- әрекеті мен қылығының аяғы неге апарып соғатындығын басқа тіршілікке қажетті заттарды табудың жетілмеген дөрекі құралдарын пайдаланды. Соған қарай қоғамда еңбек өнімділігі табыстың жинақталып, осында қалып қалуына мүмкіндік жасай алмады. Ол қалдықсыз пайдаланылады. Осындай өте қиын жағдайларда . тіршілік ету үшін адамдардың алғашында шағын ғана отбасылық кезде топ құруға, кейінірек қауымның құрамы бойынша одан

Саясаттану, Мәскау. 2003, 326 бет

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.