Ақмола облысының салық департаменті жұмысы негізінде салықтардын түсімін және салықтық бақылаудың ұйымдастыруын талдау

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 67 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

Кіріспе

1 Cалық салуды және салықтық бақылауды ұйымдастырудың

теориялық негіздемесі

1. 1 Салықтардың қоғамның әлеуметтік-экономикалық дамуындағы 6

рөлі

1. 2 ҚР салық жүйесінің қалыптасуы және дамуы 14

1. 3 Қазақстанда салықтық бақылауды ұйымдастырудың 21

қалыптасуы және ерекшеліктері

2 Ақмола облысының салық департаменті жұмысы негізінде

салықтардын түсімін және салықтық бақылаудың

ұйымдастыруын талдау

2. 1 Ақмола облысы бойынша салықтық түсімдерді талдау 27

2. 2 Ақмола облысының салық департаментінің жұмысын және 39

бақылауды ұйымдастыруын талдау

3 Қазақстан Республикасындағы салықтық бақылауды

ұйымдастыруды жетілдіру жолдары

3. 1 Салықтық бақылауды шетел тәжірибесі негізінде жетілдіру 52

3. 2 Салықтық бақылауды жетілдіруде ақпараттық технологияларды 54

қолдану

Қорытынды 61

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі 63

Кіріспе

Дипломдық жұмыстың тақырыбының өзектілігі - салықтық бақылау жүргізудің әдістемелігін жетілдірудегі салық қызметкерлерінің қызметіндегі құзыретін жоғарылату, салық заңдылық актілерінің жүзеге асыруды тұрақты түрде бақылау жүргізуді орындау, салықтық бақылауды ұйымдастыруды жетілдіре түсу.

Салық деп -- заң актілерімен белгіленген тәртіп пен шарттарға сәйкес, төлеушілердің бюджетке немесе бюджеттік емес қорларға міндетті түрде жасайтын жарналары аталады. Ұлттық табысты қайта бөлу факторы бола отырып, салықтар бөлу жүйесінде пайда болған қателіктерді жоюға немесе болдырмауға мүмкіндік туғызады, адамдардың осы немесе басқа әрекеттерінің дамуын ынталандырады немесе ынталандырмайды.

Салық алу, салықты ұстау процестері әлеуметтік құбылыс ретінде және экономикалық категория ретінде тұжырымдалады. Салық салу принциптерінің негізі экономикалық теорияның классиктері А. Смит, Дж. Миля және Д. Рикардоның еңбектерінде өңделген. Қазіргі кезде салық салудың теориясы мен практикасының дамуына ТМД елдерінің оқымысты экономистері (В. М. Пушкарева, Д. Г. Черник, Т. Ф. Юткина) өз үлестерін қосты. Қазақстандағы салық салу жөніндегі сұрақтарға М. С. Ержановтың, А. Б. Зейнелғабдиннің, Э. К. Идрисовтың, Н. К. Кучукованың, Г. Н. Карагусованың, В. Д. Мельниковтың, А. А. Нурумовтың еңбектерінде үлкен көңіл бөлінген. Осы еңбектердің мазмұнын оқып үйрену Қазақстандағы салық жүйесінің жағдайын бағалауға мүмкіндік береді. ТМД елдерінің ғалымдарының салық бақылау жүйесіндегі теориялық және методикалық өңдеулерінің мәнін түсіну қажет.

Салықтық бақылау деп - салықтық тексеру немесе тапсыру мақсатындағы бақылау айтамыз. Салықтық бақылау тексерілетін салық төлеуші туралы ақпараттарды жинау, жинаған ақпараттарды бағалау. Жинаған ақпараттар бойынша шамалау немесе мөлшерлеу кезеңдерінен тұрады. Салықтық тексеру тексеруге дайындау тексеруді жүргізу, тексеру нәтижелерін рәсімдеу, анықталынған салық заңын бұзушылықты жою үшін нұсқаманың қаулының орындалуын бақылау мерзімдерінен тұрады.

Тақырыптық зерттелу дәрежесі. Әлемдегі көптеген экономист ғалымдардың еңбектерінде салық тақырыбы, оның маңыздылығы, қоғамның дамуындағы рөлі, экономикадағы алатын орыны кең және терең зерттелген. Сонымен бірге тәжірибеде теориялық жағынан қамтылған және Батыс елдердің үлкен тәжірибесіне негіз болған ғылыми зерттеулер жарияланып жүр. Ғалымдар мен практиктердің жұмыстарында қаржылық бақылау тақырыбы кеңінен қамтылғанымен салықтық бақылау туралы өте аз зерттелген. Тіптен салықтың бақылау функциясы деген түсініктің өзі кейіннен шыққан түсінік. Өкінішке орай салықтық бақылау мәселелері, оның еліміздің салық жүйесіндегі орны мен маңызы, тәжірибе жүзінде қолданылуы ҚР-да қазірше жеткілікті қамтылмаған. Мемлекеттің қаржы және салық саясатын жетілдіру мәселелерін зерттеуге өз еңбектерін арнап, сол арқылы экономика ғылымына айтарлықтай үлес қосқан төмендегідей экономистер мен заңгерлерді айтуға болады: А. Герун, А. И. Худяков, А. К. Арыстанова, Б. Б. Шермухаметова, Б. Ж. Ермекбаева, В. Г. Фурсов, В. Д. Мельников, Г. К. Жакупова, Г. М. Бродский, Е. Калюжанова, Е. Х. Сигаев, З. Атығаева, К. А. Сержантов, М. Т. Оспанов, М. Х. Тусеева, С. С. Сатыбалдин, А. А. Нұрымов, А. Б. Зейнельгабдин, А. Смит, А. Соколов, А. Тривус, В. Д. Ли, Г. А. Лесбеков, Г. Карагусова, Д. Г. Черник, Е. В. Порохов, К. А. Аттапханов, К. Ә. Сағадиев, К. К. Ильясов, М. Б. Кенжегузин, О. Тимофеева, С. Г. Пепеляев, С. М. Мусин, Ф. С. Сейдахметова және тағы басқалар. Бірақ, салық жүйесінің бақылау қызметі мен мемлекеттік қаржылық бақылауының көпжақтылығы және мәселелерінің күрделілігі оның әрі қарай зерттеуді қажет етеді.

Осы жоғары келтірілген мәселелер зерттелетін тақырыптың таңдалуына, мақсатына және қарастырылатын мәселелер шеңберіне негіз болып отыр.

Дипломдық жұмыстың мақсаты мен міндеті. Дипломдық жұмыстың мақсаты салықтық бақылауды ұйымдастырудың теориялық және әдістемелік ережесін анықтап, салықтық бақылаудың экономикалық категория ретінде мазмұнын, мақсатын және мүдделі міндеттерін ашу үшін әдебиет көздерін зерттеу және мәліметтер мен деректерді, заңнамаларды елеу негізінде, оның қызметінің теориялық сипатын беру, салықтық бақылауды ұйымдастыруды жетілдіруге, тиімділігін арттырудың жолдарына әдістемелік және іс тәжірибелік ұсыныстарын жасау.

Қойылған мақсаттарға қол жеткізу үшін төмендегідей міндеттер қойылды:

салық салу және салық төлемдерін бақылаудың ғылыми-әдістемелік негіздерін зерттеу;
салықтық бақылауды ұйымдастырудың экономикалық маңызы мен объективті қажеттілігін ашу жолымен республикалық және жергілікті бюджет көздерін молайту арқылы бюджет тапшылығын азайту;
салықытық бақылаудың заңдық және нормативтік базаларының негіздерін қолдана отырып талдау жасау арқылы бақылауды күшейтудің талаптандыру жолдарын ұсыну;
салықтың бақылаулық қызметінің мазмұнын, қаржылық бақылаудың жүйелес бөлігі ретіндегі ерекшелігін, сонымен бірге мәні мен ұйымдастыру принциптерін жетілдіру;
салықтық бақылауды ұйымдастыру мен бюджетке түсетін төлемдерді бақылаудың жүргізілу тәртібі мен оның кейбір салаларға тигізетін әсеріне талдау жасау;
салық органының жұмысын негізге ала отырып салық бақылауының ұйымдастырылу ісін және әдісін жетілдіру бағыттарын қарастыруды көздеу;
салықтық бақылаудың салық департаментіндегі ұйымдастырылуы мен ақпараттық даму деңгейіне баға беру және болашағын зерттеу арқылы даму жолын нақтылау;
ҚР салық қызметіндегі салықтық бақылауды жетілдіру мен тиімділігін арттыру бойынша нақты ұсыныстар жасау және оларды негіздеу;
Салықтан жалтарудағы көлеңкелі экономиканың көлеңкелі капитал жасауға жол бермеудегі салықтық бақылауды күшейту арқылы есепке алу;

Дипломдық жұмыстың объектісі. ҚР-дағы салықтық қатынастар мен салықтық бақылаудың заңдық негіздеріне сүйене отырып, оның ұйымдастырылу тәртібін жетілдіру мен бақылау құқықтық қызметін көтеру.

Осыған орай, ҚР-сы және Ақмола облысы бойынша салықтық бақылауды ұйымдастыру және оны жүзеге асырудың құқықтық базасы зерттеудің объектісіне алынған.

Дипломдық жұмыстың пәні - қаржы бақылау қызметінің салалас бөлігі салықтық бақылау бағытын дамыту мазмұны.

Дипломдық жұмысымның құрылымы кіріспеден, үш бөлімнен, қорытындыдан, қолданылған әдебиеттерден және қосымшадан тұрады.

Бірінші бөлімде Қазақстан Республикасында салық жүйесінің қалыптасуы және салықтық бақылауды ұйымдастырудың қалыптасуы туралы айтылатын болдады.

Екінші бөлімде Ақмола облысының салық департаменті жұмысы негізінде салықтардын түсімін және салықтық бақылауды ұйымдастыру туралы айтылатын болады.

Үшінші бөлімінде ҚР салықтық бақылауды ұйымдастыруды жетілдіру жолдары туралы айтылатын болады.

Диплом жұмысының теориялық және методологиялық жазылуына негіз болған отандық және шетелдік экономистердің еңбегі, статистикалық мәліметер мен Қазақстан Республикасының Қаржы министрлігінің нұсқаулық әдебиеттері құрайды.

1 Cалық салуды және салықтық бақылауды ұйымдастырудың теориялық негіздемесі

Салықтардың қоғамның әлеуметтік - экономикалық

дамуындағы рөлі

Ұйымдық-құқықтық жағынан салықтар - бұл мемлекет біржақты тәртіппен заң жүзінде белгілеген, белгілі бір мөлшерде және мерзімде бюджетке төленетін қайтарусыз және өтеусіз сипаттағы міндетті ақшалай төлемдер.

Салықтардың экономикалық мәні олардың өзінің функциялары мен міндеттерін жүзеге асыру үшін мемлекет жұмылдыратын ұлттық табыстың бір бөлігі болып табылатындығында. Салықтар қаржының бастапқы категориясы болып табылады. Салықтар мемлекетпен бірге пайда болды және мемлекеттің өмір сүріп, дамуының негізі болып табылады. Адамзат дамуының бүкіл тарихы бойына салық нысандары мен әдістері өзгерді, игерілді, мемлекеттің қажеттіліктері мен сұрау салуларына бейімделеді. Салықтар тауар-ақша қатынастарының ахуалына әсер ете отырып, олардың дамыған жүйесінде айтарлықтай өрбіді. Мемлекет құрылымының өзгеруі, өркендеуі әрқашан салық жүйесінің қайта құрылуымен, жаңаруымен қабаттаса жүреді [1, 54б. ] .

Салықтар барлық елдерде олардың қоғамдық-экономикалық құрылысы мен саяси іс-бағытына қарамастан ұлттық мемлекет кірістерінің негізгі көзі -ұлттық табысты қайта бөлудің басты қаржылық құралы, мемлекеттің кірістері және бюджеттің кірістерін қалыптастырудың шешуші көзі болып табылады. Белгілі философ Фрэнсис Бэкон салықтарды төлеу әрбір азаматтың қасиетті борышы деген еді.

ҚР-сы Конституциясының 35-бабында: заңды түрде белгіленген салықтарды, алымдарды және өзге де міндетті төлемдерді төлеу әркімнің борышы әрі міндеті болып табылады, - деп жазылған.

Cалық салудың қазіргі қағидаттары мыналарға негізделеді:

1. Салық салудағы әділдік қағидаты. Салық төлеушілердің табыстарына тең жағдайда біркелкі салық салынады;

2. Қарапайымдылық қағидаты. Салық механизмі салық төлеушіге түсінікті болуы тиіс, ол күрделі болмауы керек.

3. Салықтардың анықтығы - алдын ала белгіленген шарттар мен талаптардың мызғымас теңдігі елдің барлық аумағында және барлық шаруашылық жүргізуші субъектілер үшін түсіндіру мен қолданудың біркелкілігі.

4. Жеңілдіктердің ең аз саны. Жеңілдіктер құндық үйлесімдерді бұрмалайды және салық салу субъектілерін тең емес жағдайларға әдейі қояды.

5. Салық салудың экономикалық бейтараптылығы. Салықтар экономиканың жұмыс істеуін жақсартуға және инвестициялардың өсуіне кедергі жасамауы тиіс.

6. Экономикалық қатынастар бойынша осы еддің басқа әріптес елдермен салықтардың негізгі түрлері бойынша салық мөлшерлемелерінің салыстырмалығы [2, 167б. ] .

Қазақстанның салық заңнамасында сонымен бірге салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдерді төлеудің міндеттілігі, салық салудың айқындылығы, әділдігі, салық жүйесінің біртұтастығы және салық заңнамасының жариялылығы қағидаттары негізделеді. Салық төлеуші салық заңнамасына сәйкес салықтық міндеттемелерін толық көлемінде және белгіленген мерзімдерде орындауға міндетті.

Салықтар және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер айқын болуға тиіс. Салық салудың айқындығы салық төлеушінің салықтық міңдеттемелері туындауының, орындалуының және тоқтатылуының барлық негіздері мен тәртібін салық заңнамасында белгілеу мүмкіндігін білдіреді.

Еліміздегі салық салу жалпыға бірдей және міндетті болып табылады. Жеке сипаттағы салық жеңілдіктерін беруге тиым салынады.

Қазақстанның салық жүйесі оның бүкіл аумағында барлық салық төлеушілерге қатысты бірыңғай болып табылады [3, 44б. ] .

Салық салу мәселелерін реттейтін нормативтік-құқықтық актілер ресми басылымдарда міндетті түрде жариялануға жатады.

Мемлекетке түсетін салық түсімдерінің сипатты ерекшелігі олардың сан алуан қоғамдық қажеттерге кейін иесіз пайдаланылуы болып табылады. Осысымен салықтардың мемлекет, сондай-ақ басқа жергілікті органдар белгілейтін түрлі міндетті мақсатты жарналардан, төлем аударымдарынан айырмашылығы болады.

Салықтардың әлеуметтік-экономикалық мәні мен мазмұны олар атқаратын функцияларда толық ашыла түседі. Жалпы қаржы категориясы тұрғысынан салықтар қосалқы категория болып табылатындығын есте ұстаған жөн, сондықтан қаржыға қатысты салықтардың функцияларын қаржының бөлгіштік функциясының құрамдас қосалқы функциясы ретінде қарастырған жөн.

Қазіргі кезде салықтар фискалдық, реттеуші және қайта бөлу сияқты негізгі үш функция орындайды. Бұлардың әрқайсысы осы қаржы категориясының ішкі белгілері мен өзіндік ерекшеліктерін білдіреді.

Фискалдық функция - барлық мемлекеттерге тән негізгі функция. Оның көмегімен бюджеттік қор қалыптасады, мұның өзі салықтардың қоғамдық міндеттерін арттыра түседі. Өйткені салықтар мемлекеттік бюджеттің кірістерін толыстыра отырып, экономиканы, әлеуметтік-мәдени шараларды жүзеге асыруды қамтамасыз етеді [4, 51б. ] .

Салықтардың реттеуші функциясы мемлекеттің экономикалық қызметінің ұлғаюымен байланысты пайда болады. Ол ұлттық шаруашылықтың дамуына қабылданатын бағдарламаларға сәйкес ықпал етеді. Бұл орайда салықтардың нысандарын таңдау, олардың мөлшерлемелерінің, алу әдістерінің өзгеруі, жеңілдіктер мен шегерімдер пайдаланылады. Бұл реттеуіштер қоғамдық ұдайы өндірістің құрылымы мен үйлесіміне, қорлану мен тұтыну көлеміне ықпал етеді.

Қайта бөлу функциясы арқылы түрлі субъектілер табысының бір бөлігі мемлекеттің қарамағына өтеді. Бұл функцияның іс-әрекетінің ауқымы жалпы ұлттық өнімде салықтардың алатын үлесі арқылы анықталады; ол ұлттық табыстың мемлекеттендірілу дәрежесін көрсетеді [5, 143б. ] .

Мемлекет салық саясатын - салық саласындағы шаралар жүйесін қоғамның оның нақтылы кезеңіндегі әлеуметтік-экономикалық және басқа мақсаттар мен міндеттеріне қарай әзірленген экономикалық саясатқа сәйкес жүргізеді.

Нарықтық экономикада салықтардың атқаратын рөлі өте маңызды болып табылады, оны дүниежүзілік тәжірибе дәлелдеп отыр. Осыған орай бұл ойды былай тұжырымдауға болады: тиімді құрылған, тиісті деңгейде қызмет ететін салық жүйесінсіз, ол өз кезегінде қоғамдық өндіріс шарттарына жауап беретіндей болмаса, тиімді нарықтық экономиканы құру мүмкін емес. Сол себептен бұл жүйенің қызметінің нәтижесінен жалпы ұлттық экономиканың жағдайы тәуелді болады

Жалпы салықтар мемлекеттің пайда болу мезетінен бастап, қоғамға қажетті экономикалық қатынастардың бір буыны болып табылады. Оның дамуы мен түрлерінің өзгеруі салық жүйесінің өркендеуін білдіреді. Бүгінгі таңда “салықтар” мемлекеттің негізгі табыс көзі болып табылады. Одан басқа салықтардың бір қатар қаржылық функциялары бар. Оларға мыналар жатады: қоғамдық өндіріске мемлекеттің экономикалық әсері, ғылыми техникалық прогресстің дамуына әсері, кәсіпкерліктің дамуына немесе керісінше тежеуге ықпалын тигізуі және т. с. с.

Салық салу мәселелері жөнінде бірқатар ғалым-экономистер, философтар, әр дәуiрдiң мемлекеттік қызметкерлері зерттеулер жүргізіп, өз пікірлерін айтып өткен: Ф. Аквинскийдің ойынша, “салықтар - ұрлықтың бір түрі болып табылады”, Ш. Монтескьенің пікірінше, “салықтардың мөлшерін анықтау үшін арнайы білімнің қажеті жоқ”, Бенжамин Франклиннің ойынша, “өмірде екі нәрседен қашу мүмкін емес: салық және өлім”, ал салық салу теориясының негізін қалаушы Адам Смиттің айтуы бойынша, “салық төлеу құлдықтың белгісі емес, бостандықтың белгісі болып табылады”. Табыс салығы- жалпы салық түрлерінің ішінде ең кең тараған түрі болып табылады.

Салықтың мәнін түсіндіру үшін оның ұғымын айқындаудың үлкен маңызы бар [6, 93б. ] .

«Салық термині» өте ертеден қолданылады және құқықтық актілердің мәтіндерінде, әдебиеттерде де өте жиі қолданылады. Сонымен бірге, бұл ұғымнын мазмұны даулы болып қалуда. Салықтың дұрыс анықтамасы ерекше маңызды болып табылады. Бәрінен бұрын, бұл салықты бюджетке төленетін басқа да төлемдерден ажырату үшін және төлемнің әрбір түріне осы төлемнің экономикалық мәніне сәйкес келетін құқықтық режимді беру үшін қажет. Бұдан басқа осы мәселе филиалды себептер бойынша да мағынаға ие болуы мүмкін. Шет елдерде белгіленген тәртіпке орай, салықтар мен салымдар түрлі мемлекеттік органдармен енгізілуі мүмкін (бірінші - парламентпен, екінші - үкіметпен), олар әр түрлі ақша қорларының табысты көздері болуы мүмкін, оларды төлемегендігі үшін түрлі заңды жауапкершілік қарастырылуы да мүмкін.

Салықтар әскери олжа және баж салығымен қатар мемлекеттің өзіне ақша өндіруінің аса ежелгі әдісі болып табылады. Революцияға дейінгі атақты қаржыгер П. П. Гензель осы орайда «ежелгі дүниенің өзінде-ақ салық салудың техникалық тәсілдері, өндірудің сан алуан кадастрлары мен оңтайлы әдістері белгілі болған» деп атап өткен [7, 156. ] .

«Салық» ұғымының көптеген анықтамасы бар. Атап айтқанда, заңды анықтамаларымен бірге яғни, нормативтік - құқтық актілердің мәтіндерінде берілген доктриналық (яғни, ғалымдардың өз еңбектерінде ұсынылңан және осы категорияларды олдың ұсынылуын бейнелейтін) анықтамалар қолданылады. Авторлар көп жағдайда заңнамалық актілерде берілген заңды анықтамаларды жаңғыртумен шектеледі.

ҚР-ның Салық кодексі салықтың заңды анықтамасын береді. Кодекс «салық - мемлекет заңнамалық тұрғыда белгіленген тәртіппен белгілі бір мөлшерде жүргізілетін, қайтарымсыз және өтеусіз сипатқа ие бюджетке міндетті ақшалай төлемдер» деп қарастырылады.

Бұл салықтың жеткілікті түрдегі дәл және ғылыми нақтыланған, салық қатынастарын құқықтық реттеу қажеттіліктеріне және ҚР жағдайларына қолданылатын мемлекеттің салық қызметін жүзеге асыру іс-тәжірибесіне толығымен жауап беретін анықтама екндігін айту керек.

Алайда, ол салықтың барлық белгілерін сипаттамайды. Дегенмен, құқықтық нормада берілетін басқада анықтамалар тәрізді ол өзінің алдына мұндай мақсатты қоймайды - бұл ғылыми анықтамалардың міндеті.

Салықты сипаттау үшін «жарна», «алым» немесе «төлем» тәрізді терминдер жиі қолданылатын атап өтуіміз қажет. Осы себептерге байланысты келесілерді атауға болады.

« Жарна » термині қандай да бір нәрсеге енгізілген ақша (мысалы, мүшелік жарна) .

Салықты салық төлеуші «бірдене үшін» төлемейді. Мемлекет салықты жайдан-жай алмайды. Бұдан басқа, «жарна» ұғымында еріктілік реңкі болады. Сонымен бірге, салық бұл мәжбүрлі төлем [8] .

«Жарна» ұғымын әдетте «қоғамдық шарт» тұжырымдамасын жақтаушылар қолданатынын атап өтуіміз қажет, осыған сәйкес қоғамның мемлекетпен арасында қоғамдық шарт болады да, салық «азаматтардың ортақ іске ерікті жарнасы» болып табылады. Дәл қазіргі кезеңде осы тұжырымдама күтілетін нәрсе не шындық ретінде қабылданатын идеалистік тұрғыда бағаланады, немесе мемлекетпен өзінің салықтық өктелдігін боямалау немесе ақтау ретінде пайданылады.

«Алым» ұғымында міндеттілік және мәжбүрлік реңкі болады. Сонымен бірге бұл ұғым ақшаны бір нәрсеге немесе бір нәрсе үшін төлетуді білдіреді, яғни, мақсатты сипатта болды. Сондай-ақ салыққа оның әмбебаптығы тән. Бұдан басқа, «алым» ұғымы бір реттік және эпизодтықты білдіреді, ал салық қатынастары үшін тұрақтылық және ұзақтық тән.

«Төлем» термині туынды болып табылады, яғни, «төлеу» сөзінен

шықандығы мәлім. Әдетте, «төлеу» термині «бір нәрсе үшін сыйақы төлеу, орнын толтыру» дегенді білдіреді. Осылайша, «төлем» термині өзінің шығу тегі жөнінен төлем аталған қатынастың ақшалай элементін бейнелейтін Д - Т немесе Т - Д актілерін эквиваленттік, тауар - ақшалық қатынастарды бейнелейді. Салықтар тауар - ақшалық қатынастардан тауар формасындағы құның қарсы қозғалысымен сүйемелденбейтін ақшалай формадағы құнның бір жақты қозғалысымен бейнелейтіндігімен ерекшеленетіндіктен, қаржылық қатынастарды сипаттайтындығы себепті, «төлем» термині өзінің тура мағынасында салықты сипаттауда аздап жарамсыз. Сонымен бірге, салықты сипаттауда бұл термин біршама өзге мағынаға ие болды және қандай да бір құнның қарсы қозғалысымен байланыспайтын («тауарлық емес операциялардағы төлем») ақша аударымдарын белгілеу ретінде қолданылады [9, 44б. ] .

Біздің пікірімізше, салықтын мәнін неғұрлым дәл белгілеу үшін «алып тастау» термині қауанылғаны дұрыс, өйткені, онда бірнешеуін мәжбірлеу белгілері болады.

Айтылғандардың негізінде салыққа келесідей анықтама беруге болады. Салық - тиісті мемлекеттік органмен және формада қабылданған құқықтық акт негізінде жүзеге асырылатын, белгілі бір мөлшер және белгіленген тәртіппен жүргізілетін, міндетті, қайтарымсыз және өтеусіз сипатта болатын, ұйымдармен жеке тұлғаладың құқықтық меншігіне жататын ақша қаражаттарынөзінің қызметін қаржылық тұрғыда қамтамасыз ету мақсатында мемлекттің мәжбүрлеп алып қоюы.

Осы анықтама ғылыми (доктриналық) сипатта берілген. Ол салықтын экономикалық және қаржы - құқықтық категория ретінде мәнін ашуға байланысты туындаған теориялық дефикация тұрғысында әрекет етеді.

Салықтын мемлекеттік табыстардың құрамына енетін өзге де міндетті төлемдермен ара қатынасын қарастырайық.

1. Салықтар мен мемлекеттік алымдардың айырмашылығы. Дәстүрлі ұғымдарға сәйкес, мемлекеттік алым - бұл төлем төлеушіге қатысты заңды тұрғыда маңызды актіні іске асырғаны үшін мемлекеттік органға төлем төлеу. Сонымен, мемлекеттік алым төлем төлеушіге белгілі бір құқықтық мәртебе берілген, онсыз мүлікті пайдалануға рұқсат етілмейтін мүлікті заңды (мәселен, автомашинаны), бір нәрсені пайдалануға немесе қандай да бір қызметті жүзеге асыру құқықғын беруге рұқсат беру үшін алынады.

Салық Кодексінің өзінде атап көрсетілетін мемлекеттік тіркеу үшін алымдарға заңды тұлғаларды мемлекеттік тіркеу үшін алым, жеке кәсіпкерлерді мемлекеттік тіркеу үшін алым, жылжымайтын мүлікке құқықты және онымен жасалған мәмілелерді мемлекеттік тіркеу үшін алым, механикалық көлік құралдарын мемлекеттік тіркеу үшін алым, елтаңбалық алым және т. б. жатады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.