Еңбекшілдер ауданы бойынша бюджет кірісін және салық комитетінің жұмысын талдау

Қысқартылған сөздер тізімі

Ж. ж. -жылдар

Млрд. -миллиард

ЖТС-жеке табыс салығы

ҚҚС-қосылған құнға салық

ҚР-Қазақстан Республикасы

Млн. -миллион

КТС-корпоративтік табыс салығы

СТН-салық төлеушінің нөмірі

ЖАҚ-жабық акционерлік қоғам

тг. -теңге

Кіріспе

1998-2000 жылдарда Қазақстан Республикасында «Бухгалтерлік есеп пен аудитті» жақсартумен дамыту мен бағыттары өткізу мақсатында жасалынған. Қазақстан Республикасы Президентінің Жарлығымен №2372 1995 жылдың 26 желтоқсанда шыққан «Бухгалтерлік есеп туралы» заңда, есеп берудің заңнамалық негіздерін қалыптасу анықталған.

Бағдарламаның негізгі бағыты, ол бухгалтерлік есеп пен аудиттің дамуында бірігей әдістемелік концепциясын жасау. Оның ішіне мыналар кіреді: бухгалтерлік есеп стандарттары мен осы есепті компьютеризациялау сұрақтары, ішкі бақылау дамуындағы жағдайлар, тәуелсіз аудит, профессионалдық бухгалтерлер институтын жасау және де бухгалтерлік есеп пен аудиттің халықаралық қарым-қатынас сұрақтары.

Бухгалтерлік есеп пен аудиттің даму концепциясы келесілері анықтауы керек: жеке кәсіпкерлер мен заңды тұлғалардың бухгалтерлік есеп негізін, қаржылық есеп берудің публикациясы мен қалыптасу тәртібін, Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есеп жүйесін халықаралық жүйеге интеграциялау.

Жоспарлық экономикада статистикалық мәлімет, бірінші бухгалтерлік есепте қалыптасты. Осы кезде салықтық есеп реформасы екінші халықаралық тәжірибеде негізделді.

Осы есеп әдістемесінде бұған дейін болған әдістердің жоюын тілейді.

Нарықтық құралдардың дамуына, бухгалтерлік есеп пен аудит облысында мамандардың классификациясының жоғарлауына, экономиканың тұрақты болуына, тұрғындардың жағдайлары мен өндірістің өсуіне байланысты бухгалтерлік есеп аудит сұрақтарының кейбір реттеу функциялары мемлекеттік органдардан профессионалдық ұйымдарға ауысады.

Дипломдық жұмыстың басты мақсаттары болып, ол Володин В. П. жеке кәсіпкердің қаржылық жағдайын талдау, қаржылық іс-әрекеттің негізгі мәселелерін шығару және қаржылық бақылауда көмек беру.

Қазақстан Республикасы үкіметінің жұмыс бағдарламасында кәсіпкерліктің мемлекеттік қолдауды күшейту жолдарын анықтау бар. Осымен байланысты республикада кәсіпкерлік қызметті қолдаумен реттеудің кешенді механизмін жасалып жатыр. Осы механизмнің негізгі элементтерінің бірі болып салықтық реттеу табылады. Себебі бұл респуликада нарықтық экономиканың қалыптасуы мен дамуы жағдайында тиімді салық жүйесін жасау өте маңызды болады. Ол өз кезегінде республикада кәсіпкерлік қызметтің дамуына көп әсер етеді. Бұл жағдайда салықты фискалды және реттеу қызметін енгізетін кәсіпкерлік қызметінің салықтық реттеуді дамыту қиын мәселе болып табылады.

Менің пікірімше шағын бизнестің мынадай оң жақтары бар:

-Жалпы санының өсуі, бұл қоғамдағы экономикалық тұрақтылықтың басты кепілдігі, орташа класстың қалыптасуын білдіреді;

-Экономикалықтұрғыдан белсенді тұрғындар бөлігінің өсуі, бұл азаматтардың кірісін көбейтеді;

-Аз шығындалып, жаңа жұмыс орындарын ашу, әсіресе қызмет көрсету сферасында;

- Өндіруші монополиясын жою, бәсекелік ортаны жасау;

-Қаржы және табиғи ресурстарды мобилизациялау және оларды тиімді пайдалану.

Шағын кәсіпкерліктің дамуы экономикалық негізгі бағыты болуы керек. Бұл арқылы салалардың структуралық қайта құруын іске қосады, жаңа жұмыс орындарын ашуға мүмкіндік береді, экономикадағы монополиялылықтан өтеді, әлеуметтік мәселелерді шешуге мүмкіндік береді.

Шағын және орта кәсіпорындарының ең негізгі әлеуметтік функциялары оның жалпы халықтың жұмыссыздық экономикалық дағдарыс нәтежиесінде пайда болатын әлеуметтік қысымның төмендеуі.

Осы мақсаттардан шыға отырып, келесі міндеттерді қалыптастыруға болады:

• Балансты алдын-ала қарау және оны жою анализі;
• Кәсіпорынның негізгі және қайтарымды құралдардың және олардың қайтарылымдығының мінездемесі;
• Кәсіпорынның құралдар көзінің мінездемесі: өндірістік және қарыздық;
• Қаржылық тұрақтылық пен салық салу табысты бағалау;
• Қаржы-шаруашылық іс-әрекетті жақсартуға байланысты шаралар;
• Жоғарыда айтылған міндеттерді шешу үшін, Володин В. П. «Жеке кәсіпкер» есептей алынды.

1 Тарау. Қазақстан Республикасындағы салық жүйесі туралы ұғым және бюджетпен есеп айрысу тәртібі

1. Салық ұғымы және салықтарды классификациялау

Бұл бірінші және негізгі салық функциясы - ол мемлекеттік қазынаның құралдар көзі болып табылады. Салықтар арқылы ақша құралдардың қорлары қалыптасады, осыған байланысты мемлекет кәсіпорындарға экономикалық әсерін тигізеді. Шаруашылық өмірде нарықтық экономика мен әкімшілеу бірге жүре алмайды.

Нарықтық экономикада салықтың екінші функциясы - ол нарықтық бәсекелестікті дамыту мен ұстау құралы болып табылады. Тауар өндірушілерге салық салудың негізгісі тепе-теңдік қағидасы болып табылады. Ол бірдей салық ставкалар көмегімен өтеді. Көптеген мемлекеттерде кіші кәсіпорындар, орта және үлкен кәсіпорындарға қарағанда салықтарды төменгі бағамен төлейді. Салық салуда жеңілдіктер, кәсіпорынның ғылым және техника жетістіктерін ынталандыру үшін керек[1, 65 бет] .

Нарықтық экономикада салықтың үшінші функциясы - ол жағдайлары төмен тұрғындардың өмірін жеңілдету құралы болып табылады. Осы мақсатпен азаматтарға салық салу жүйесі прогрессивтік технология арқылы құралады, ол үлкен табыс алушылар салықтарды жоғары ставкамен төлейді. Кейбір жағдайларда, ол минималды табысқа балалар және басқа төлеушілер жеңілдіктеріне салық алынбайды.

Салық функциясы - ол салықтарды іс-әрекетте көрсетеді. Функция мемлекеттік табысты тағайындау мен қайта тағайындау құралы болып табылады.

Нарықтық экономика бар елдерде мемлекет субъектілердің екі тобына да салық салады: кәсіпорындар (заңды тұлғалар және азаматтар (жеке тұлғалар) ) . Салық салудың басты объектілері: кәсіпорынның пайдасы (табысы), өндіріс процесінде қосымша құн, тауар мен қызмет көрсету айналымы, азаматтар табысы мен мүлік. Кәсіпорынның үлкен міндетті төлемей, ол зейнет ақы мен әлеуметтік сақтандыруға байланысты пособиялар.

Өткен ғасырда, мемлекеттік шаруашылықта салықтар мемлекеттік және мүлік баждардан кейін екінші орында болып, қазір үлкен маңызын алды.

Зерттеу обьектісі шағын және орта кәсіпкерлікке салық салу кезіндегі салықтық қатынастар.

Осының арқасында нарықтық қатынастық дамуын ескере отырып шағын және орта кәсіпкерлікке салық салу механизмін жақсарту шараларын іс- жүзінде пайдалануға болады. Бұл шаралар салық салу механизмін шығындауға және салықтық шаруа қожалықтарының қаржылық жағдайын жақсартуға бағытталған[2, 150 бет] .

Салықтар - белгілі бір мөлшерде және белгілі бір уақытта алынатын мемлекетпен анықталған міндетті төлемдер. Беогіленген тәртіпте алынатын салықтар, баж салықтар және басқа да төлемдердің жиынтығы мемлекеттің салық жүйесін құрайды.

Ұлттық табыстың бір бөлігін құрайтын және мемлекет жинауымен, қызметтер мен міндеттерін іске асыруы салықтардың экономикалық мәні болып табылады. Салықтар қржылардың бастапқы категориясы болып табылады. Адамзаттың таму барлық тарихының бойымен салық түрлері мен әдістері өзгеріп, жетілдіріп, мемлекеттің жетіліктер мен сауамдарына үйлесіп отырды. Тауар-ақша жүйе қатынастарында, олардың күйіне ықпал етіп, ең үлкен даму деңгейінежетті. Тарихи тұрғыда салықта 2 салық үстеме жұмыстың салық ауырпалықтың бөлу қағидалары құрылды:

1. Пайда қағидасы (алған табиғаттың) ;
2. «құбандық» қағидасы (төлеу қабілеттілігі)

Ал классикалық қағидасы А. Смитпен ұсынылған. Олар келесіге әкеледі:

а) Әрбір салық төлеушінің кірісіне сәйкес салық салынуы тиіс. (әділдік қағидасы)

б) салық төлеу уақыты мен мөөлшері алдын-ала және тура анықталуы тиіс. (анықтылық қағидасы)

в) әр салық төлеуші үшін уақыт пен әдіс бойынша ыңғайлы алуы тиіс. (ыңғайлық қағидасы)

г) салық алу шығыстары ең аз мөлшерде алуы керек. (экономия қағидасы) Бұл қағиданы қолдануы салық салуда заңсыздықты шектеді, бұл процеске регламентация әкелді, срнымен қатар А. Смитке келесі қорытынды беруге рұқсат берді.

«Салық бұл оларды төлейтіндерге арналған, ол құндық белгісі емес бостандықтың белгісі болып табылады[3, 136 бет] .

Салық мәні оның функцияларынан көрінеді. Қаржы жағынан негізінде салықтар субъектісі категория екенін назарға алу керек. Сондықтан да қаржыларға қатысты салықтар функцияларын қаржылардың қатысты салықтар функцияларын қаржылардың бөлу функциясының подфункциясының құрамды бөлігі ретінде қарау керек:

1. Тарихи түрде бірінші болып . Бұл функция мемлекеттік бюджетке қаржылардың түсуін қамсыздандырады. Өндіріс, тауар-ақша қатынастардың дамуымен бұл функция мемлекетке барлық түскен ақшалай кірістердің түсімдерін анықтацды.
2. Салықтардың қайтабөлуфункциясы. Әр-түрлі шаруашылық кәсіпкершіліктердің кіріс бөлімдерін мемлекет пайдасына қайта бөлуімен айналысады. Бұл функциядағы әрекет масштабтары жалпы ішкі өндірістегі салық сыбағасымен анықталады, ал ұлттық табыстың мемлекеттендірілуі деңгейін көрсетеді, бұл сыбаға 1997 жылы - 19, 7%, 1998 жылы -16, 6%, 1999 жылы - 17, 4%, 2000 жылы - 22, 6% құрайды;
3. Салықтың үшінші функциясы -реттеушілік- ол мемлекеттің экономикалық әрекеттің өсуінен пайда болады. Ол қабылдайтын бағдарламаларға салық ұлттық шаруашылықтың дамуына әсер етеді. Сонымен қатар салықтар түрлерін таңдауы, олардың құндарын өзгертуі, алу әдістері, жеңілдіктер мен бағаны түсірулер пайдалылығы. Бұл реттеушілер қоғамдық құрамы мен пропорциясына, жинау мен пайдалану мөлшерлеріне әсер етеді. Сондықтан, Қазақстан үшін соңғы жылдар салық салмақтық төмендігі және оларға теңірістірілген төлемдер тән, бұл олардың жеткілікті емес мөлшердегі жинаушылықпен, яғни салық салудан түсіндеріледі.

Салық жүйесі - мемлекетте алынатын салықтар түрлерінің жиынтығы, олардың құрамының түрлері мен әдісітері, салықтық қызметі органдары мемлекеттік салықтық жүйесін құрайды. Салықтық жүйені жетер қиын модельдерді ұсына алады, өйткені салықтардың және оларды төлеушілердің түрлері өте көп, салық алу әдістері және салық жеңілдіктері бар. Салықты әртүрлі қағидалар бойынша классификациялауға болады:

- Салу объектісінен және төлеуші мен мемлекеттің қарым-қатынасынан пайдалану арқылы;

- Салықты алатын органан;

Экономикалық белгі арқылы.

Дипломдық жұмыстың ғылыми жаңашылығы республикадағы шағын және орта кәліпкерліктің салық салу механизмін жүйелі зерттеуде тұрады. Осының нәтежиесінде жаңа жағдайлар, ұсыныстар қалыптасты. Олар салық салу механизмімен байланысты. Келесі түрлері бар.

• Кәсіпкерлік қызметтің ( кооперативтер, шағын және орта кәсіпорындар) жүзеге асуының пішіндері теориялық - әдістемелік аспектіде негізделген және тереңдетілген нарықтық қатынас жағдайында қызмет етуінің ерекшеліктері анықталды.
• Шағын және орта кәсіпорындардың статусын мінездейтін көрсеткіштер жүйесі анықталды.

Бұл бірнеше көрсеткіштерден құралуы тиісті:

• Кәсіпорындағы жұмысшылар саны ;
• Жалпы түсіммен өткізудің көлемі;
• Жылына табатын ең төмен жалақының орташа көлемі ;
• Республикадағы шағын және орта кәсіпкерлікке салық салу механизмінің құрылымдық бөліктері нақтылануы тиіс [4, 95 бет] .

Әсіресе салық саны мен салық түрлері ( жанама және тікелей ) салық салу объектілері салық қойылымдары салықтарға жеңілдіктер беру мен салық жинау, сонымен қатар салық салуда есеп және есеп жүргізу механизмі . Салық салу механизмі біртұтас жүйе ретінде зерттелуі тиіс. Бұл жоғарыда айтылып өткен бөліктерінен құралуы тиіс және осының негізінде бөлек элементтердің маңыздылығы анықталады[5, 95бет] .

• Шағын және орта кәсіпкерлікке салық салудың жаңа механизмі жасалды, яғни кәсіпкерлердің жиынтық жылдың табысының салық салу механизмі;
• Шаруақожалықтарының салық салу механизмін жетілдіру жолдары анықталды. Бұл дегеніміз осы қожалықтардың тиімділігіне тәуелді салық қойылымдары мен жиынтық жылдық табысқа салық салу дифференциясын пайдалану болып табылады.

Зерттеу үрдісінде келесі әдістер қолданылды: ғылыми - абстракциялау және жалпылау, жүйелік - факторлық талдау, топтау мен экономикалық модельдеу.

Шағын және орта кәсіпкерлікке салық салудың жаңа механизмі негізінде жасалған зерттеудің нәтижелері салық механизмін жетілдірудің тәжірибелік қорытындысы болады. Сондықтан негізгі жағдайлар мен қорытындылар республикада кәсіпкерлікті салықтық реттеудің ғылыми және тәжіребиелік қызметінде пайдалануы мүмкін . Осы ұсыныстарды пайдалануы шағын және орта бизнеске салық салу механизмін қарапайымдап, республикада кәсіпкерлік қызметтің тиімділігін жоғарлатуға мүмкіндік береді.

Зерттеудің негізгі нәтежиелері мен қорытындылары, Қазақстан Республикасының кіріс министірлігінде және қаржы министірлігінде 1995-1999 жылдары өткізілген ғылыми - тәжіребиелік конференцияларда, семинарларда және жиналыстарда айтылып, кейбір еңбектер мен жазбаларда жариаланды[6, 106бет] .

Нарықтық қатынстардың жүйесі шаруашылық жүргізудің әмбебап моделі болып табылады. Ол кәсіпкерліктің дамуымен өндірілген тауарлар, жұмыстар мен қызметтің көлемі, құрылымы мен сапасын ұлғайту жолымен тиімдігін көтереді.

Осымен байланысты теориялық және іс- тәжірибелік аспектіде кәсіпкерлік түсінігінің экономикалық мазмұнын зерттеу маңызды болады. Ол өндірістік, коммерциялық-делдалдық, сауда, инновациялық қызмет, қаржылық лизинг, бағалы қағаздармен операцияларды өзіне енгізеді. Яғни кәсіпкерлік шағын бизнеспен тығыз байланысты, бірақ «шағын бизнес» деген анықтама бизнеске жұмысшылар саны, капиталдың жалпы активы, табыс пен жылдық айналыммен байланысты түсініледі[7, 361бет] .

«Кәсіпкерлік» деген түсініктің қазіргі отандық және шетелдік экономикалық әдебиеттерде көптеген анықтамалары бар. Бірақ кәсіпкерлікті шаруашылық қызмет ретінде қарастырғанда оның экономикалық мазмұны толық ашылмайды. Кәсіпкерліктің теориясы мен іс- тәжіребиелік шетелдік эдебиетпен кейбір отандық еңбектерде талдау жүргізгенде, оны шаруашылық жүргізудің ерекше формалары ретінде қарастырылады. Сондықтан нарықтық сфераларының бірі ретінде қарайды. Өйткені онда кәсіпкер өз пайдасын табу мақсатында тауарлар өндіреді, қызмет көрсетеді, нарықтық жаңа құрылымын қалыптастырады, жаңа жұмыс орындарын немесе ескі қызмет үстіндегі жұмыс орындарын сақтап отырады, инноциялар енгізеді[8, 89бет] .

Ол өз кезегінде басқалардың жасаған тауарлар мен қызметтерін сатып алушы мен белгілі салықтарды төлеуші болады. Осы барлық аспектілерді зерттеу әр-түрлі ұйымдастырушы - құқықтық формалар мен республикада салықтардың әсер етуін анықтауға мүмкіндік береді.

Біздің республикада кооперативтер, шағын және орта кәсіпорындар 1992 жылдан бастап қызмет жасады. Мемлекет кәсіпкерліктің осы пішіндерінің белгілі қолдау көрсетіп отырды. Бірақ кәсіпкерлікті қолдау мен мемлекеттік реттеудің бірегей орталықтанған жүйесін жасай алмады. Мұндай жүйе өзіне жүйенің құрылымды элементтерін енгізу керек. Ол жүйенің бірлігін қамтамасыз ететіносы элементтердің арасындағы байланысын жасау керек. Мемлекеттік реттеудің жүйесі мен кәсіпкерлікті қолдаудың негізгі жүйесі мен кәсіпкерлікті қолдаудың негізгі бөлшегі болып салық жүйесі табылады. Ол осы жүйенің басқа элементтерімен байланысты болуы қажет. 1991 -1994 жылдары салық жүйенің қызмет ету механизмі экономикалық механизммен байланысты болған жоқ. Осы периодта өндірістік, құрылыстық-жөндеу, қайтаөңдеу, ауылшаруашылық кооперативтері мен шағын кәсіпорындар алғашқы екі жыл ішінде салықтардан толық босатылды. Осының нәтежиесінде осы кәсіпорындар алғашқы екі жылды толық қуаты бойынша жұмыс істеп, қалған жылдары тек шағын кәсіпорын айналымын көсетіп, мемлекеттік залалды мемлекеттік кәсіпорындар кіріп отырды. Осы кәсіпорындардың басшылары осы салық салудан босатылу үшін жаңадан кәсіпорындар құрып отырды. Ал бұрыңғы кәсіпорындар залалды шаруашылықтар ретінде саналып отырды[9, 168бет] .

Сонымен шағын және орта кәсіпорындарын салық салудан толық көлемде босату, осы кәсіпкерлік түрін дамыта алмады. Ал керісінше, олардың кейінгі кеңеюмен дамуына кері әсер етіп, жаңартылуымен өндірістегі жаңа технологияларды енгізуге жол бермеді. Осның барлығы жергілікті бюджетке қаржы түсуінің азаюына себеп болды.

1. Салық механизмінің маңызы және реттеудің қажеттілігі

Мемлекет жақындағы 5-10 жылдың ішінде Қазақстан Республикасының дамуы стратегиясындағы ең біріншіден қойылған мақсатқа байланысты жаңа салық тәсілді анықтау керек.

Сол үшін, бізді «Қазақстан - 2030» жоспатлар, салалық даму жоспарлары сияқты программалар бар.

Біз «романтикалық» деп аталған салық салу дәуірден бас тарттық. Бұл дәуірде бюджетке байланысты техникалық сұрақ негізінде салық ставкалары бекітілген болатын.

Бірінші, сондай мемлекеттің көзқарасы көптеген мәселелерді және дауларды туғызады[10, 56бет] .

Олардың бірі, инерляциондық көзқарас туғызғандықтан, жанама салықтың ставкалардың өзгеруі. Жоғарғы ставкалары ұсынысты төмендетіп, бағаның көтеруіне мүмкіндік береді. Мөлшерінің және әдістеменің анықтауы әр-түрлі болып, қосымша құн салық (НДС) ставкалардың қолданатын әлемінде, мысалы: Англиядағы қосымша құн салық ставкасы - 10-17%; Германияда - 15%; Францияда - 20%; Ресейде екі ставка қолданылады - 20% және 10%. Біздің заңнамасы бойынша қосымша құн салығының 3 ставак бекітілген - 0, 10% және 20%. Бірақ, олар өндірістің көтерілуіне стимулдық әсер етуін қамтамасыздандырады. Экономикалық жеке салаларында ішкі нарықтың төмендетуіне және тұралауына (стагнация) ұшыратады.

Жалпы салық түсімдердің қосымша құн салығының жеке салмағы 20%, 1996 жылы - 25%, 1997 жылы - 21%, 1999 жылы - 22% жуық шамамен 19-20 млрд. теңге төмендеуін еске алып. Әлеуметтік қызметтерге байланысты, коммуналдық, ауыл шаруашылық салаларына байланысты қосымша құн салық ставкалардың деңгейін 16% және 12% өлшемдерінде бекітуіне ұсынамыз.

Бұл шешім, Республиканың бүкіл аумақтарында, бюджеттердің кіріс және шығыс құрылымын бұзбауына, әлеуметтік дамуының және экономикалық өсуіне байланысты мәселелердің шешуіне мүмкіндік туғызады.

Прогрессивтік салық салуы экономикалық қызметінен және салық хабарынан түсетін табыстардың түсуін түзетеді. Сондықтан, кәсіпкерлік экономикаға эффективті әсер етуі үшін, табыстардың өсуіне қарағанда төлем сомасына, ешбір жағдайда арттып өсуіне жол бермей, керісінше табыстың мөлшері (15-20% дейін салық салу керек, мысалы 1:1) . Мысалы: Өндірістің 18% тиімділігі табыс салығының 18% тең.

Біздің заңнамасы бойынша заңды тұлғалардан 30% деп табысқа байланысты деген салық бекітілген мөлшері ұтымды болып табылмайды, деп санаймыз[11, 79бет] .

Көрсетілген тізімі бойынша, кәсіптердің 50-дан көбі табысты 30%-н төмен тиімділігімен алады немесе бұл, салық салу қарқыны табыстардан жоғары екенін көрсетеді. Халықаралық терминологиясындағы бұндай қағида салықтың жағдайының артылып қалуын білдіреді.

Аумақтағы қазіргі кәсіпкерлерге (банктік және сақтандыру дивиденттер тағы басқалар) жоғарғы ставкасын жоғарлатуының енгізуі, әрине бюджеттік тәртіпті бұзбайды, керісінше нәтижені салықтық құрылымдық құруына туғызады.

Меншікке және ресурстарға байланысты салықтар бойынша ең біріншіден жер аймақтарының қолданылуына назар аудару керек. Жер иеленушілер мен жер пайдаланушыларды бар болған негізгі ставкалар қанағаттандырады.

Қазақстан Республикасына недроиеленушілердің арнайы салықтар мен төлемдері негізгі мағынасы болып табылады. Қол қойылған келісімдерден роялти, бонус деген тәрізді үлкен сомалар түседі. Бірақ оларға қойылған және қосымша табыстың ставкалары үлкен емес. Өткелі дәуірдегі бүкіл төмен орталық органдардың иеленуінде болып, және де жергілікті органдар ешбір үйлесімдік қайтарымсыз қызмет атқарады. Бюджеттің табыстық бөлімін , жергілікті органдар бар, облыстарға белгіленген салықтардан минимум 50% қалдыру керек. Бұл позиция, жергілікті деңгейдегі жаңа салықтық тәсілдердің өзгеруі мен енгізуі арқылы, экономиканың алғашқы реттеудің варианттарын толығымен шешеді[12, 305бет] .

Жалпы, республикалық не жергілікті деңгейдегі салықтардың құрылымын өзгертіп өтуіміз керек. Қазір бар салық салуының режимі өте орталықтандырылған және жағдайларда жергілікті тұрғындар жағынан қолуына ие болмайды. Салықтардың кетісімен көбілер өздерінің салымдардың әсерлігін байқамай қалады. Сонымен қатар, өткен жылдарымен салыстырғанда болашақта жергілікті органдар рөлінің күшеюуі болатыны мәлім. Бұл ұсыныс, олардың даму жағынан не болса, салық төлеушілердің алғашқы салық базасының өсуі мен дамыту жағынан, өзінді ақтайды. Соған байланысты салық құрылымды 3 деңгейдеұйымдастыру керек:

1. республикалық;
2. аумақтық;
3. жергілікті.

Бұл салық салу механизмінің маңызды мен әсерлігі қандай? Нарық кезінде Қазақстан экономикамен басқару жүйесін жоғалтып, және жергілікті тұрғындарымен қарым-қатынас үзілді. Осыған орай, Президенттің айтқан сөздерінен басқа ешқандай көмек және жаңа механизмінің әсерлгі сезінбеді. Өмір мүддесіз және өте қиындата бастады.

Өйткені 10 жыл болған мемлекеттегі, ауылдардың мүлік - экономикалық әлеуеті (потенциал) 80% және қалалардағы өнеркәсібі 50% қырынды. Осыған орай Қазақстанның экономикалық мәселелердің шешешуіне уақыт келді: бюджеттегі қаражаттардың әсерлігін көбейту.

Маркетинг пен менеджменттің қазақ институтының өкілі С. Түмтобаевтің айтуы бойынша: «Қазіргі уақытта Қазақстан орталықтағы өкілеттіктерін аумақтарға мен жергілікті деңгейіне беру сатысында болып тұр».

---

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс