Станция жұмысының сапалы және аумақты көрсеткішінің есебі

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 39 бет
Таңдаулыға:

Жылдық жүк айналымы ХРн млрд. ткм – 36

Динамикалық жүктелме т:

жүктелген вагонға Рдг – 46,8

Жұмыс паркісінің вагонына Рдр –30,4

Ақаулы вагон жүрісінің қатынасы:

Жалпыға апр – 0,26

Жүк артылған пойызының орта салмағы Qбр г, т - 4450

Ақаулы вагонның орта құрылымы mn, вагон-66

Жүк вагонының орта тәулік жүрісі Sв, км - 256

Локомотивтің орта тәулік жүрісі Sл, км - 820

Пойыз локомотивтерінің ортақ жүрісінің коэффиценттерінің бас

пойыздарының жүрісіне қатынасы во-0,10

Вагон түрі – жартылай вагон

Вагон бағасы Кв, теңге – 12120

амортизация шығару мөлшері, %

күрделі жөндеуге және жаңартуға qр – 4,4

реновацияға (толық қалпына келтіру) qз - 3,5

Беті

Өлш. Беті Құжат. № Қолы Мерзімі

Мазмұны

Беті

Өлш. Беті Құжат. № Қолы Мерзімі

Шығыс мәліметтер.
Кіріспе
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... 5 бет
1.Жалпы өндірістегі көлік жүйесі және оның экономикалық қабілеттілігі

... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... 9 бет
2.Станция жұмысының сапалы және аумақты көрсеткішінің есебі ... ..17 бет
3. Жалақыны жоспарлау және ұйымдастыру ... ... ... ... ... ... ...22 бет
4.Өнім құндылығы және шығын есебі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 31 бет
5.Еңбек жоспарын ұйымдастыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .35 бет
6.Станция жұмысының сапалы көрсеткішін жақсарту әсерлігінің есебі . .
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... .43 бет
7.Өндіріс әсерінің жоғарлығы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .46
бет
8.Қорытынды
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..50
бет
9.Қолданылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 52
бет

Беті

Өлш. Беті Құжат. № Қолы Мерзімі

Кіріспе

Беті

Өлш. Беті Құжат. № Қолы Мерзімі

ҚР көлік кешенінде ҚР географиялық жағдайы және шикізат бағытындағы экономикасы
теміржол көлігінде негізгі рөл атқарады, 2003 жылғы агенттік көрсеткіштері және
статистикасы бойынша барлық түрлі көліктерінің жүк айналымы ішінде теміржол
көлігінің 60 пайызға жуық бөлігін құрайды.
Теміржол көлігінің негізгі жұмысқа деген талабы пойыздар жүрісінің қауіпсіздігін
толық қамтамасыз ету, сонымен қоса жолаушылар мен жұмыскерлердің
қауіпсіздігін, және де тасымал жүктерінің сақталуы. Қыста және жазда әртүрлі ауа
райына байланысты, пойыздар тасымалы жүк тиеу және жүкті түсіру, жолаушыларды
отырғызу және түсіру, күндіз де, түнде де, демалыс күндері де үзіліссіз жүріп
жатады. Бұл жұмыстың жетістіктері бүкіл теміржолшылардың нақты және
бірлікті жұмыстарына, кезекші айырушы қызметшісінен бастап, жол бригадирі, станция
кезекшілерінің жүргізушілері, жол басқармасы және іс сапар бөлімшелеріне
байланысты. Сондықтан теміржол аса маңызды негіз ол: орталық басшылығы және
қорғаныс тәртібін станцияларда қатаң сақтау, құралған станциялардың
көлігін реттеу акт қамтамасыз етіледі, теміржол көлігін пайдалану техникалық
заңдары поездардың жүру орағытталық жұмыстарының дабылы туралы нұсқаулық.
Телімдік станциялары мына жұмыстарға арналған: жеделткіш жүктерді, жолаушылар
поездарын жіберуі және ауысуы, құрамды учаскілік поездарын қалыптастыру, ал жеке
жағдайларда жүкті маршруттар және жолаушылар поездарының тонналық станцияларда
жүруі және келуі.
Поездармен және вагондармен жүргізілген жеке операциялары, өздігіне техника
мінездеме өнімділігінің жол мамандығы мәліметтері және парктарда құрамды жұмыс
ұйымдастыру техникалық процессті жиынтық ереже және тәртіп бойынша құрайды. Теміржол
көлігінің негізгісін біртұтас көлік жүйесі анықтайды: салыстырмалы төмен өз бағасы,
сенімді және тез тасымалдау, массалық үнемі, сетьттерінің қашықтыққа созылуы,
жүктерді жүк жіберушілері мен жүк алушыларының жеткізу мүмкіндігі, бір күндік
құрылған жоспар-сызбасының күнделікті зерттеме техникалық процесінің жұмыс өздігімен
көрсететіні, зерттеме сызба көріністерінің операциялары поездер мен вагондардың
станцияда бір тәулікте орындалуы қайта қарастырылады.
Бір тәулік сызба-жоспарында көрсетілетіні: тиесілі станцияларында қайта келу және
жіберілу поездарының келу сызбасы;ең көп тиеулі айыруларды пайдалану;паркке келген
және жіберілген поездарды өңдеу операциялары және оларды созылған жолдарға бөлу;
Беті

Өлш. Беті Құжат. № Қолы Мерзімі

іріктеу парктерінде вагондардың жиналуы;локомотивтердің орағытпаларының жұмысы;
жергілікті жұмыс орындарында арттырудың және түсірудің орындалуы.Көлік-мемлекет
экономикасының құрылыс саласы басқа да салаларды,олардың негізгі сабақтастығын,
өзара қатынас және жиынтығын дамытады.

Көлік өздігінен материалдық өндіріс салаларын білдіреді,функциалануы және дамуы
көлік процесінің білуін талап етеді (көліктік тәсілдерді пайдалану, көліктік-жолдық
жиынтықтарының ұсталу және даму жолдары, жеке көлік кәсіпорындары және
инфраструктуралық салалар).

Көлік процесін қажетті түрде білу, кадрларды қалыптастыру, басқару олардың
сұрақтарын ұйымдастыру бірліктерінде, таңдауы үнемді, орынды форма, интеграциялы
кооперация және т.б болып келеді.Негізгі экономикалық салалардың социалды
процестерін ескеретін қазіргі негізгі жағдайы, көлік саласындағы мемлекеттік
нарықтық социалды экономикалық қатынастарының қолдауы.

Мысалыға: қазіргі комплексті көліктің техникалық және технологиялық тәсілінде еңбек
негізінде механикалық және автоматты жеке операцияларының жаңа түрін ұйымдастыру
қолданылады, қазіргі информациялық және телекомуникациялық технологияларын үздіксіз
қолдану экономикалық процестерді және көліктерді басқаруға негізін тигізеді, толық
және тиімді қолдану барлық көлік түрлерінің даму салалары және жеке көлік түрін
мемлекеттің интегрессивті көлік системасын әлем көлік системасының жартысы ретінде
қалыптастыруы қолданылады.
Көлік экономикасы – табиғатты зерттейтін экономиканың маңызды бөлімдерінің бірі
болып табылады.

Беті

Өлш. Беті Құжат. № Қолы Мерзімі

1.Жалпы өндірістегі көлік жүйесі және оның
экономикалық қабілеттілігі

Беті

Өлш. Беті Құжат. № Қолы Мерзімі

Көлік - барлық ұлттық шаруашылықтың, кәсіпорындардың өнімдерін өндіруде негізгі
құралы болып келеді. Бұл үлкен көпсалалы сфера, мұнда жүктік және жолаушы
көліктерінің барлығы кіреді: теміржолдық, көліктік, теңіздік, өзендік, құбырлық,
әуедегі, өнеркәсіптік және қалалық.
Көлік тауар өндірушілер мен пайдаланушылардың тауарлары мен істерінің байланыс
бөлімі болып келеді, онсыз нарықтық және нарық қатынастары мүмкін емес.
Теміржол және де басқа көліктер түрін тасымалдау негізгі құрамы бойынша мемлекет
жекеменшігінің реттеулі тарифі болады. Экономикалық және технологиялық
тиімділіктері және де өндіріс салаларының функциялары біріктірілген көлік
жұмыстарына байланысты, ауылшаруашылығында құрылымдардың түрлі жекеменшік
формалары(ұжымдық, акционерлік, жекеменшік және т.б). Қысқасы көлік- қоғамның
өмірге бейімділігін және өмір сүруін қамтамасыз етеді және халық шаруашылығын,
шет ел мемлекеттерінің қатынастырын байланыстырады.
Өзінің даму жолында көлік барлық қоғамдық салаларымен тығыз байланысты. Көлік
кәсіпорын негізгі салаларының жаңа технологияларын құрайды, осының негізінде
жұмыстың көлемі, сапасы, жоғарлауы қамтамасыз етіледі. Өндіріс кәсіпорындарының
негізі- өнімдерді шығару яғни айырбастау және пайдалану. Материалдық пайдалануға
берілу көліктің негізгі мақсаты,қоғам қабылдауының үзіліссіз қамтамасыз етілуі.
Басқаша айтқанда, көлік процессі айналым сферасында, матриалдық салаларда
реттелуі, нарық, айырбаста пайдалануын жалғастыруда. Көлік тауардың жоқ болу
негізін білдірмейді, тасымалдау жүгімен ешқандай материалдық өзгеріс
болмайды. Жүк тасымалдау процесінде материалдық өзгерісі, орын ауыстыру
өзгерісі, оның кеңістікте болуы ерекше түрде жүреді. Көлік өнімділігі – жүрісі
болып келеді, яғни көлік құралымен құрылуы. Сонымен, көлік өндірісте,
ауылшаруашылығымен қоса материалдық өнімдер салаларына да қажет.
Жаңа өндіріс, егін шаруашылығы және өндірілген өндірістерінен басқа төртінші
материалдық жүйе өндірісі бар, ол өзінің даму өндірісінде нешетүрлі сынақтардан
өтеді: кәсіптік, мануфактуралық және көліктік. Бұл көлік өндірісінде жолаушыларды
да, тауарларды тасуына бола береді. Жолаушылар да, тауарлар да бір көлікте
тасымалданады, осы тасымалдануы өзінің негізі болып келеді.
Қажетті эффектісін процесс жүрісінде ғана пайдалануға болады. Бұл эффектісі
керемет тәсілі ретінде қаралмайды, қалай ол шыққанына байланысты тауар ретінде
функциоланады және қолданылады.
Тасымалдау көлемі тасымалданған тонналармен және жолаушыларымен өлшенеді. Көліктің
өнімі және қызмет көрсетуі көлік нарығында еркін түрде сатылады және сатып
алынады. Көлік бағасы жән қосылған бағасы (қосылған тауар) реализация кезінде
алынғанын құрайды.

Беті

Өлш. Беті Құжат. № Қолы Мерзімі

Көлік жұмыскерлері қоғам өніміне және республикаға мемлекеттік кірістерін жасауына
қатысады.
Көлік өнімдерін пайдалану, оларды тасымалдау қажетті эффектісі өнімдерін пайдалану
болып табылады, ал жолаушылар тасымалы – жеке. Тасымалдау процессі көлік
өнімінің кірісі болып саналады. Кірістер- эксплуатациялық шығындарды жабу үшін және
жинақтау үшін негіз болып келеді.
Өнімді өндіру және пайдалану процесіне байланысты екі дана акт жасалады,жеке -
жеке уақытта. Заттар ретінде жасалған өнімдер, өнім процесінен бөлек болады.
Көлікте іс өзгеше болады.
Көлік өз өнімдерін еркін сата алады: тікелей өнім процесінде, сонымен қоса
тасымалдау процесінде, тауардың орнын ауыстыруда. Пайдалы эффектісі – тасымалмен
тығыз байланысы.
Өндірістің негізгі және өндірілген құрал көліктерінің структурасы, құрылым жүйесін
айрықша болып келеді. Өндірілген құралдардың бөлігі көлікте азырақ, өндіріске
қарағанда. Сондықтан да тасымалдаудың өз құнында жалақы және амортизациялық
ұстаулары жоғары.
Қоғамға көліктің қажеттілігі қажет сферасындағы үндеуге байланысты емес, керісінше
қоғам өндірісінің қажеттілігіне байланысты, сонымен қоса өз қажеттілігіне,
еңбектің қоғамдағы бөліктерімен байланысты. Көлікті кей кезде мемлекет және оның
экономикасының басты жүйесі деп те атайды, өйткені ол халық шаруашылық салалары
мен кәсіпорындарын бір шаруашылық кеңістікте біріктіреді.
Көлік дамуы және оның жұмыстарының жетілдіруі ел өндірістік күші мен қоғамдық
өндірісінің дамуына байланысты және де адам өмірінің талаптары ауқаттылығы мен
мәдениетінің өсуіне байланысты. Қоғамның даму деңгейі жоғарланғаны сайын, көлік
адам іс-әрекетінің барлық салаларында қатысады.
Нарықтық экономика жағдайында көлік, Қазақстан ішінде және шет елдерде
сауда-саттық және қоғамдық өнімдердің қалыпты жұмыс істеуінде және дамуында
шешуші рөл атқарады. Осымен көліктің айналым саласы өндірістік процесті
жалғастыратын маңызды рөлі анықталады.
Көлікті және оның өнімін зерттеу үшін, оның қажетті ерекшеліктерін білу қажет:
көлік өнімінде заттық формасы болмайды, көлік жаңа заттарды өндірмейді,
бұл тек қана басқа материалдық өндіріс салаларында жасалған тауарлар мен
өнімдерді тасымалдайды;
Көлік өнімдерін жинақтауға және қорға салуға болмайды, өйткені көлік локомотив
және вагон қорларысыз және жолдағы өткізу қабілетісіз жұмыс істей алмайды;

Беті

Өлш. Беті Құжат. № Қолы Мерзімі

Көлікте және оның өнімінде баға қоюының негізгі формасы – тасымалдау тарифтері,
жолаушылар және жүк тасымалдауының бағасын анықтауда- тарифтік саясаты көліктің
негізгі есебі мен өның өнімінің таза түрде өлшенуі; тонна-километр,
жолаушы-километр, жөнелткен жолаушылар мен жүктердің тоннасы;
Көлікке- оның еңбек-тасымалдау жүгі жаттпайды, ол жүкті алатын және жіберетін
адамдарға тиесілі.
Тасымалданған тауарға көлік ештеңе заттай құрылымды қоспайды. Осыдан көлік құралдар
айналымының ерекшеліктері анықталады. Капитал айналымының формуласын зат түрінде Т
түсіп қалады, өйткені көлікте тасымалдау түрінде өндірістік процесс сатылады.
Өндіріс үшін айналым формуласы келесі түрдей жазылады:

ЖК
А Т ...П...Т А

ӨҚ

Мұнда ӨҚ-өндірістік құрал, ЖК–жұмыс күші, Т–тауар, А–ақшаға ауыстырылатын;
Мұнда өндірістік процесстің нәтижесі Т–тауар, А-ақшаға ауыстырылатын. Бұл
аяқталған тасымалдың сатылуын білдіреді, мұнда тауар-көлік өнімі.
Сондықтан айналым формасы келесі түрде көрсетіледі:

ЖК
А Т ...П. А

ӨҚ

Көліктегі өндірістік құрал құрамында ӨҚ-ға шикізат жоқ, бұның бағасы өндірістік
мекемелерде өте маңызды орын алады.
Айналым мен барлық көліктік процесті жылдамдату, бір жағынан, қайта өндірісті
ұлғайтуды және қоғамдағы қалыпты шаруашылық байланыстарды қамтамасыз етеді, екінші
жағынан, тасымалдау құнын тез арада іске асыру және көліктік жұмыскерлердің
еңбегінен құрылатын қосымша құнын қамтиды.
Сонымен, тауарлар мен жұмыскерлер күшін тасымалдау процессін жылдамдатса немесе
ақырындатса,көлік, өндірістік процесті қайта жаңғыртуға тура ықпал етеді, соның
салдарынан жұмыскерлер күші мен материалдық игіліктердің кеңейтілген өндірістік
процессін бұзады немесе қамтиды.
Көліктік капиталының айналым формуласы көліктің ерекшеліктерін көрсетеді: заттай
тауар түріндегі дайын өнімнің жақтығы –Т; өнімді пайдалану және өндіру актілерінің
уақытында түйісуі; өндірістік құралдар құрамында ӨҚ шикізаттың жоқтығы.

Беті

Өлш. Беті Құжат. № Қолы Мерзімі

Көлікте, барлық өндірістік салаларына ортақ тауарлық өндіру заңы әрекет етеді.
Көрсетілген қашықтыққа белгіленген тауар санын тасымалдауға кем заттай және
тірі еңбек жұмсаса, өндірістік еңбек күші кемиді және керісінше.
Жүкті тасымалдау, оның көлікке жұмсалған қаражат пен қызметкерлердің күші мен
жасалған қосымша өнімнің құнын ұлғайтады. Бұл құнның абсолюттік ұлғаюы.
Көлікке қосылатын тауарлар, басқа да бірдей мақсаттарында, көліктегі
өндірістік еңбек күшіне кері пропорционалды және өзінің тасымалдану орнының
қашықтығына тура пропорционалды келеді.
Көлік, ұлттық кіріс пен қоғамдық өнімнің бірігіп құратын, материалдық өндірісаласы
болып табылатындықтын, қосымша өнім мен құнды құрайтын, көліктік
қызметкерлердің еңбегі, өндірістік еңбек деп саналады.
Тауарларды тасымалдауды іске асыра отырып, көлік, қоғамда тауарлардың айырбастау
құралы және қоғамдық өнімді іске асырудың активті және объективті қажетті факторы
болып саналады. Ол, қоғамдық өндірістің өсуін жылдамдату үшін жақсы жағдай жасайды.
Теміржол көлігі айналым құралдардың айналымын жылдамдатуға және өндірістік қорын
қысқартуға үлкен ықпал етеді. Осыған байланысты, теміржолында және басқа да көлік
құралдар түрінде жылдамжықтың ұлғаюы көп мағына білдіреді. Барлық тасымалдау
процессін жылдамдату және жүкті жеткізу уақыттың қысқарту, темір жолдардың
маңызды саналы жұмыс көрсеткіші және экономикасының объективтік талаптары болып
табылады.
Теміржол көлігіне қатысты, халықтық шаруашылықтың пропорционалды даму заңының
есептік талаптары қолданылады, жоспарлау және болжау тәжірибесінде көлік пен
өндірістік дұрыс келістігі, өиткені бұл екі саланың орынды дамуы ғана емес, барлық
халықтық шаруашылықтың негізгі шарты болып табылады.
Бүгінгі күннің талаптарында көлік жұмысының пайдалылығын жоғарлату үшін мемлекет
экономикасын нарықтық қатынастарға ауысуын жоғарлату және интенсивті дамудың
жолдары мен соңғы жоғары нәтиже алу үшін;өндірістік жоспарларын өнуін қамту,
өнімді жеткізу, іске асыру және тасымалдау, көлік құралдар түрі арасында
тасымалдарды реттеу(нарықты, конкуренттерді, сұраныс пен ұсынысты ескере отырып),
өнімді тасымалдау кезінде минималды шығыстануы, көліктің әр түрінің
технико-экономикалық артықшылықтарын пайдалану, өндірістік күшті дамыту кезінде
көліктік факторды топтық есептеу, жаңа мекеме мен кәсіпорындарды ұйымдастыру және
құрылыс жүргізу қажет.
Көлік пен халықтық шаруашылықтың басқа да салаларын дамытуда дұрыс пропорцияларды
қамтамасыз ету қажет. Бұл қоғамдық күштерді максималды үнемдеп, көлік құралдарын
тиімді пайдаландырылады, тасымалдау процессін қамтуға бағытталған, қоғамдық
шығыстардың бір бөлігін қысқартады.
Жылжуда халықтың сұранысын қанағаттандыру және тауарларды жылжу процесімен
байланысты адамдардың қарым-қатынасы біріккен өндірістік қарым-қатынастарға
кіреді және осы қарым-қатынастар негізінде туындайтын, объективті экономикалық
заңдардың әрекетіне бағынады.

Беті

Өлш. Беті Құжат. № Қолы Мерзімі

Көлік, республиканың өндірістік күшінің біріккен және қажетті бөлігі бола отырып,
халықтық шаруашылығының дамуына үлкен ықпал етеді.
Көлік республиканы, ауылдарды, республиканың облыс және аудандарын байланыстырады
және жүк пен адамдарды тасымалдау сияқты халықтық шаруашылық қажеттіліктерін
қамтиды.
Осыдан оның мемлекеттік және қоғамдық мәдени мағынасы құрылады.

Беті

Өлш. Беті Құжат. № Қолы Мерзімі

2.Станция жұмысының сапалы және аумақты
көрсеткішінің есебі

Беті

Өлш. Беті Құжат. № Қолы Мерзімі

Жұмыс паркінің тонна-километрлі брутто ісі тонна-километрдің таза салмағының жалпы
саны мен вагон қорабының тонна-километрінің қосындысынан құрылады, яғни:
∑Рl брр= ∑Рl н + q т∑nl р

∑Рl брр= 36+23,2*0,8=54,56

Мұндағы ∑Рl н – жүк айналымның тонна-км таза салмағы;
q т - вагон қорабының салмағы твагон;
∑nl р – жүктелген вагондардың жүрген жолы және бос вагонкм.
Жұмыс паркіндегі вагондардың жалпы жүрген жолвн алу үшін, алдынала жүктелген
вагондардың көлемін табу керек:

∑nl r =∑Рlн Pgp

∑nl r =4550.8=0,88

Егер жұмыс паркі вагонының динамикалық жүктемесі мәлім болса, онда өту мына
формула арқылы жүзеге асырылады

Рgr = Рgr (1+апр)

Рgr = 32,4(1+0,41)=45,684

Мұндағы Рgr - жұмыс паркі вагонының динамикалық жүктемесі, - твагон;
апp – бос вагоннан жүктелгенге дейін жүрген жолының коэффициенті.
жұмыс паркі вагонының бос вагонның жүрген жолынан жүктелген және жалпы жұрген
жолының коэффициенттерінің ара қатынасы келесі байланыстармен мінезделеді:

апr = апр1- апр

апr =0,211-0,21=0,26

апr = апр 1+ апр апr =0,411+0,41=0,29

мұндағы апр – бос вагон жүрісінен жұмыс паркі вагонның жалпы жүрісінің коэффициенті
.
жұмыс паркі вагонының жалпы жүрісі мына формуламен анықталады.

Беті

Өлш. Беті Құжат. № Қолы Мерзімі

∑nl r=∑nl р (1+ апр)

nLp=45*(1+0.41)=63.45

Брутто поездінің орташа салмағы, бос құрамды есепке алғанда мына формуламен
анықталады

Qбрср=∑Рl брр∑ΝS r +∑ΝSn

Qбрср=1415,520.01+0.27=5055,42

Мұндағы ∑ΝSr– жүктелген поезд жүрісінің поезд-километірі
∑ΝS n - бос вагондардан поезд жүрісінің поезд-километірі
Жүктелген поезд жүрісі құрылады:

∑ΝS r =∑ Рl н + q т∑nl р Qбрср

∑ΝS n =45+21.6*0.884400=0.01

Мұндағы Qбрср- жүктелген поездінің орташа салмағы, т
Бос вагондардың жүрісі жолдардың тоқтау ұзындығына байланысты және бос вагонды
поездардың орта құрамынан анықталады.

∑ΝSr= апр ∑nl рmn

∑ΝSn=0.41*4567=0.27

Поездің орташа құрамы жұмыс паркінің вагон жүрісі және жалпы поездің жүрісі арқылы
анықталады:

mср = ∑nl р∑ΝS р+∑ΝSn

mср =63,450.01+0.27=226.60

Жұмыс паркісін орта тәулікті вагондардың жүрісі арқылы анықтауға болады:

nр=∑nl р365*Sв

nр=63.45365*270=0.00001987

Беті

Өлш. Беті Құжат. № Қолы Мерзімі

немесе орта тәулікті өнімдері арқылы

nр=∑nl р365*Wв

nр=45365*8748=50323,40

мұндағы Sв - жүктелген вагонның орта тәулікті жұмысы жүрісі, кмтәу.;
Wв – орта тәулікті жүктелген вагонның өнімі кмтәу;

Wв= Рgp Sв

Wв=32,4*270=8748 ткмтәу

Поезді локомотивті қолданылатын парк орта тәулікті локомотивтің жүрісі арқылы
анықталуы мүмкін:

М٨=(∑ΝS р+∑ΝSn)(1+βλ)365*S٨

М٨=(0.01++0.27)*(1+0.9)365*750=0. 00000194

Немесе орта тәулікті локомотивтің өнімділігі арқылы

М٨ =∑Рlбрр365* W٨

М٨ =1415,52365*8748=0,00044

Мұндағы βλ – коэффициент, локомотиытің қосымша сызықтық жүрісі бастапқы поездің
жүрісіне қарасты бөлігін ескереді;
S٨– локомотивтің орташа тәуліктік жүрісі, кмтәу;
W٨– локомотивтің орьаша тәуліктік өнімділік, ткм брутто,тәу;

W٨= Qбрср S٨(1-βλ)

W٨=1415,52*750(1-0.9)=106164

Беті

Өлш. Беті Құжат. № Қолы Мерзімі

3. Жалақыны жоспарлау және ұйымдастыру

Беті

Өлш. Беті Құжат. № Қолы Мерзімі

Нарықтық қатынастың даму шарты, өндірістегі жалақы төлемінің ұйымдастырылуы
келесі міндеттерін шешуді қамтамасыз етуге шақырады:
Әрбір жұмысшының еңбек ақысын оның еңбек нәтижесі және еңбек нарығында жұмыс
күшінің құнына қарай төленуіне кепілдік береді.
Еңбек берушіге қандай болса да мемлекет атынан сөйлесе де, акционерлік қоғам,
жекеменшік кооператив немесе басқа біреу; сондай бір жетістікке жету оған (тауарлар
нарығындағы өнімдерін жүзеге асырудан кейін) шығымды өтеу және кіріс алуды
қамтамасыз етеді.
Жалақыны ұйымдастыру арқылы еңбек беруші мен жұмысшының арасындағы керекті
қызығушылыққа жетуі, екі қозғалыс күшінің арасындағы нарық экономикасының социалды
серіктестігінің дамуына себеп болады. Өндірістегі жалақының ұйымдастырылуына
негізгі талаптары жұмысшы мен еңбек берушінің қызығушылығына жауап береді,
жалақының өсуін қажеттілігін қамтамасыз етуі оның өнімдерге шығымын төмендету
арқылы және әрбір жұмысшының еңбекақысын бүкіл өндірістің эффективті жұмысының
өсуіне қарай көтеру. Осы талаптарды сақтау нақты еңбекақы механизімін жетілдіру
арқылы өндірістің басшылары мен мамандары барынша дәрежеде бар ғылыми - техникалық
ұйымдастыру экономикалық және социалды қорды эффективті өнімдердің өсуін қолдануға
шақырады.
Осы талаптардың орындалуы практикада нақты қиыншылықтармен қабаттасуы мүмкін, әбден
ақталып, жұмыс берушіге рентабельдік деңгейдің кіріс массасының өсуіне, ал
еңбекшілерге тұрақты кірістің өсуін қамтамасыз ету, соңғысы сатып алу
қабілеттілігіме теңгені көтеру. Жалақыны ұйымдастыруды өндірісте жұмыс беруші мен
жұмысшының қызығушылығы жоғалады, олардың сәйкестігінің теңдігі ең басты шарты жан
жақтың еңбекақы сұрағының шешімі болып саналады.
Дегенмен осындай теңдік айтылғанымен және де бірнеше нормативті актілерде бейне
тауып, заң шығарушы және орындаушы өкімет, шынайы жақтардың теңдігін қамтамасыз ету
үшін, көп жылдар бойы шаруашылықта туған жағдайды әкімшіл жүйесінде жалғастыруды
қажет етеді.
Кәсіподақ пен әкімшіліктің бірігіп еңбек қатынастарының сұрақтары және де еңбекақы
сұақтарын шешімін қарастырады. Еңбекақыны төлеу өндірісте ұйымдастыру өзіне
енгізеді:
Еңбекақыны төлеу шартын белгілеу;
Еңбекақысын төлеу нормасын белгілеу (жұмысшының еңбек міндеттері)
Еңбекақының жүйесін анықтау, яғни есепке алу тәсілі жекеше және ұжымдық еңбек
нәтижесін төлеу арқылы.
Еңбекақысын төлемін ұйымдастыруға кіргізген өзгерістер тәртібі.

Беті

Өлш. Беті Құжат. № Қолы Мерзімі

Еңбек ақысының төлемін өндірісте ұйымдастыру жалпы қазақстандық еңбек
заңшығарушымен (минимальді кепіл деңгейін де, оны жұмыс беруші жұмысшыға жұмысқа
алуға қамтамасыз етуге тиіс) реттеледі, тарифтік қатынаспен (немесе басқа
ұйымдардың еңбекшілері) жүзеге асырады, жұмысшылар мен жұмыс берушінің
қызығушылығын өздері реттейтін саласында, тек мемлекет талабынан төмен емес,
ұжымдық келісімдері жұмыс берушілердің және басқа еңбекші ұйымдардың, яғни ұжымдық
өндірістердің келісімдері кепіл деңгейінде, жұмыс беруші және салық заң шығарушымен
көрсетеді.
Өндірісте еңбекақысын төлеу шарттары ең алдымен, еңбек үшін төлемін еңбек
міндеттері белгіленген шегінде, яғни еңбек нормасын төлеуін қарастырады.
Осы төлеу шарттардың санына минимальды белгіленген баға ставкасы (сағаттық,
күндізгі, түнгі, айлық), еңбек киындығына қарай жұмысшылар мамандығы,
жұмысшылардың өндіру орны процсінде дифференциалды төлеу кіреді.
Әрбір еңбек төленуі тиіс. Еңбекақы тікелей еңбектің саны мен сапалығына байланысты.
Еңбекті анықтайтын факторы қызметкердің мамандығы болып есептеледі, яғни оның
қабілеттілігі бар жұмыстағы белгілі қиындықтарды орындау.
Қызметкердің мамандығының деңгейі үш факторлар арқылы белгіленеді: жалпы білімі,
арнайы мамандық дайындығымен және өндірістік тәжірибесімен (практикалық жұмыс
тәжірибесімен). Мамандықты еңбек мамандықсыздарға қарағанда жоғары төленуге тиіс.
Жұмыс орындағы еңбек жағдайы денсаулыққа және еңбекқабілеттілігіне ықпал жасайды.
Теміржол көлігінде қолайсыз еңбек шартты мамандықтар да баршылық, олар жоғары
дәрежедегі қауіп-қатермен жауапкершілікпен, қиыншылықпен, күш салумен сипатталады.
Қиын және зиянды жағдайлы еңбек, және де жоғары дәрежедегі қауіп –қатерлі, жауапты
және күш салуды талап ететін жұмыс қалыпты жұмысқа қарағанда жоғары төленуі тиіс.
Еңбек саны заңдылық тәртібі бойынша жұмыс күнінің ұзақ уақытына қарай анықталады.
Еңбекақысын төлеу ұстанымы талассыз, бірақ нарық экономикасында нақты жұмыс
түрлеріне сұраныстың рөлі туралы, және әр түрлі жағдайдағы нарықтағы ұсыныстарды
ұмытуға болмайды. Егер де бір нақты жұмыстың ұсынысы үлкен және оған қатынасы
боса, онда еңбекақысы төмен болады. Егер де сұраныс үлкен болса, ал ұсыныстың
қатынасы аз болса, онда еңбекақысы жоғары болады. Еңбекақының деңгейі белгілі
нарықтың құрылымына байланысты.
Еңбекақысын төлеудің екі формасы бар: еңбекке және уақытына қарай. Әрқайсысы алуан
түрлі, оларды еңбектік төлем жүйесі деп атайды. Еңбекақысын төлеу формасы мен
жүйесі ережелер жиынтығын құрайды, олар қызметкерлердің еңбек сыйлығының көлемін
және олардың жұмыс өлшемін анықтайды.
Еңбекке қарай еңбекақысы келесі жағдайларда қолданылады: бар сандық көрсеткіштер
өндіруі, дұрыс еңбек кетіруін бейнелейтін және оларды жеткілікті нақтылықпен
қолдану мүмкіндігі; қызметкерлерге нақты мүмкіндік беру, белгіленген

Беті

Өлш. Беті Құжат. № Қолы Мерзімі

нормалармен салыстырғанда өнімдерді шығаруды көбейту (орындалған жұмыстардың
көлемі); өнім көлемін көбейту мүмкіндігі немесе белгілі жұмыс орындағы
орындалатын жұмыстар; нақты жасалынатын өнімдердің барлығы немесе орындалған
жұмыстың көлемі.
Жай еңбекке қарай еңбекақысын төлеуі әрбір бірлік өндіріс өнімдері (немесе
орындалған жұмыс көлемі) нақты саналығына қарай жұмыстың қиыншылығы мен жағдайына
қарай ертерек белгіленген бағасына қарай жасалынады.
Қызметкердің жеке материалды қызығушылығын жасай отыра жеке өндіруді көтеруде,
сонымен ол бос матералды оны жоғары жалпы көрсеткіштерін бөлімше жұмысын
өндірістің, сапалық жұмыстың көрсеткіштерін, үнемді материалды құндылықтың шығыны
қызықтырады.
Еңбекке сай жүйесіне қарай еңбекақы жұмысшы еңбекақысынан аса нақты еңбек
бағалауына қарай белгілі сандық және сапалық көрсеткіштері үшін, өндірісте сыйлық
жағдайларымен қарастырылатын әрекеттер үшін қосымша сыйлық алады.
Аккордты жүйе – бұл еңбекке қарай еңбекақы төлеудің түрі. Еңбекақының өлшемі
әрекеттік норманы өндіру мен еңбекке бағалаудан барлық жұмыс комплексіне
орнатылған. Бұл жүйе қазіргі уақытта таза қалпында практикалық қолданылмайды.
Темір жолдарда жұмысшылардың еңбекақысын төлеу кезінде қазіргі мағынасына қарай
жолдар, өнер құрылыстар және де басқа түрлі обьекттерде еңбекақы төлеудің
ерекшелігі болады. Осы жұмыстардың мінезіне себепті аккордты- сыйлықты жүйесі
қолданылады. Бұл жүйе күнделікті аккордты-сыйлықты жүйеден айырым белгісі,
бригадаға комплексті жұмысты орындау орнына белгілі километр жолдың саны, көпір,
тоннель немесе басқа құрылыстар бекітіліп және аккордты еңбекақының қосындысы
қазіргі жөндеу мен осы объектілердің мағынасы осы айлық нормасының ұйқастығы
белгіленеді.
Бұл қосындысы бригадаға бригададағы қызматкерлердің санына қарамастан (қалыптасқан
кемдігінен төмен емес) объектінің мағыналық жағдайына қарай қалыптасқан шектік
нормаға және жоспар бойынша кішіпейіл жөндеу орындауда төленеді.
Қызметкердің еңбекақысының әдісін анықтауына қарай еңбекақы еңбек жүйесіне қарай
жекеше және ұжымдық (топтық, бригадалық) бола алады.
Осындай жағдайдағы бағалауды бір қызметкерге ғана емес, қызметкерлер тобына және
барлық бригадасына белгілейді. Ұжымдық еңбекке қарай еңбекақы тиімділігі ебімен
материалды ынталандырумен байланысты. Ұжымдық еңбектің нәтижесін жекеленген
көрсеткіштерді есепке алумен әрбір адамның жұмысының еңбекақысын дұрыс таңдау
негізінде есептеу тәртібі, ұжымдық еңбекақысына және оны еңбекші ұжымның
мүшелері арасында бөліп таратумен байланысты.
Қызметкердің еңбекақыны уақытына қарай төлеу қосындысы оны белгіленген баға
ставкасы және нақты істелген уақымымен анықталады.
Жай уақытты жүйе теміржол көлігінде практикалық қолданылмайды. Өйткені ол
қызметкерлерді өнімдерді шығаруды арттыру оның сапалығын көтеру оның еңбек
өнімділігін өсіруде материалды қызықтырмайды.

Беті

Өлш. Беті Құжат. № Қолы Мерзімі

Басшылар мен мамандарға және олардың қызметкерлеріне қызметтік оклад жүйесі
қолданылады. Қызметтік оклад – бұл еңбек ақының абсолюттік өлшемі, аталған
қызметіне ұйқас белгіленеді. Қызметтік окладтың нормасы ай сайын тербелумен
байланыспайды. Қызметкер өзінің қызметтік окладына қосымша атқару және асыру
қойылған көрсеткіштері үшін сияқысын алуға мүмкін. Мысалы: кіріс рентабельдік
жоспардың асыру және атқыру үшін, еңбек өнімділігін өсіру үшін, материалды
отынды электроэнергияны және басқаны үнемдеу үшін.
Басқа еңбекақы мөлшері арасында қазіргі уақытта подряд кеңінен таратылған.
Мердігер – бұл келісім. Бір жақ (мердігерші) анықталған бір жұмысты орындауға
міндеттеледі. Басқа жақтың (тапсырушы) өзі алдымен орындалған жұмысты алып, төлеуге
міндетті болады. Еңбекақы төлемі кезең бойынша немесе соңғы нәтижесіне қарай
өндіріледі. Келесімге қатысқан жақтар жұмыстың жалпы бағасын және еңбекақысың
еңбекақы қорын анықтайды. Ұжым ішіндегі орта табыстың әр жұмысшының еңбекке деген
қосқан үлесіне байланысты.
Белгіленген баға қойылымы еңбекақыны реттейтін мамандығына, еңбек жағдайы және
басқа себепкер шартына байланысты, негізгі амалы болып табылады.
Белгіленген баға жүйесінің элементтері белгіленген баға мамандық анықтамашы жұмыс
және мамандық, белгіленген баға торы, қойылымы болып табылады.
Бірегей белгіленген баға – мамандылығын анықтамашы (өзінше бір жинақ) жұмыстың
күрделігін мінездейді. Әр бір белгіленген баға сатысын мамандығы және ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.