Жақан Сыздықов поэмаларындағы ақын шеберлігі және тіл көркемдігі

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 40 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

Кіріспе . . . 3-5

Негізгі бөлім . . . 6-12

Жақан Сыздықовтың “Қос қыран” поэмасындағы өмір шыңдығы

І тарау Жақан Сыздықов-эпик ақын

1. 1 Ақын шығармашылығындағы Отан қорғау тақырыбы . . . 12-19

1. 2 “Қос қыран” жинағы және оның сол кезеңдегі басқа

ақындар творчествосымен үндестігі . . . 20-26

ІІ тарау Жақан Сыздықов поэмаларындағы ақын шеберлігі

және тіл көркемдігі . . . 27-40

Қорытынды . . . 41-42

Пайдаланылған әдебиеттер . . . 43-45

Кіріспе

Өткен жылы елдігіміздің он бес жылдығын қуана қарсы алып, үлкен қуанышпен атап өткен болатынбыз. Содан бастап неміз бар, нендей жетістікке жеттік, неміз әлі ашылмай жатыр дегенді саралап қарасақ, біздің әлі де талай дүниеміздің зерттелмей, көпшілікке танылмай келгендігін айқын сезінеміз. Бүгінгі ұрпақ бұрын есімдерін де естімеген талай абзал азаматтардың асыл туындыларымен қайта қауышып жатса, екінші жағынан есімдері жұртқа таныс болғанымен, олардың еңбегін біле бермейтін, жаңа әдебиетіміздің көш басында болып, көп еңбек сіңірсе де, кейінгі ұрпаққа бейтаныс болып қала берген талай дарындар бар. Тіпті, атағы айдай әлемге белгілі Мұхтар Әуезов, Сәбит Мұқанов, Ғабит Мүсіреповтің өздерінің тағдыры туралы, олардың көптеген шығармаларының шындығы жаңадан бастап белгілі бола бастады. Өзінің туған халқының тағдыры үшін өмірлерін сарп еткен абзал жандар тауқыметіне тереңірек үңіліп, шын мәнінде өз халқы үшін тер төге еңбек еткендер хақында неғұрлым көбірек білгеніміз, әрине, қуантарлық жай.

Осы орайда, сонау жиырмасыншы жылдардан бастап [1924 ж. ] жаңа әдебиет көшін бастаушылардың бірі болған, кезінде әдебиет сүйер қауымның аса сүйікті ақындарының бірі болған, 1977 жылы өмірден өткенге дейін 60-қа жуық өлең, поэма, аударма кітаптарының авторы болған жерлес қаламгер Жақан Сыздықов шығармашылығын кеңінен насихаттау қазіргі ең өзекті мәселелердің бірі.

Бүгінде оның замандастары мен қатары кеңінен насихатталып, олар туралы ғылыми еңбектер жазылуда. Ал, кезінде жаладан жапа шегіп, кеңестік заманда көп қуғын көрген ақын өмірден өткенімен де әлі күнге дейін дұрыс зерттелмей, еңбегі еш болып қала беруде. Тек, 1991 жылы жазушылар одағы мен белгілі ғалым Тұрсынбек Кәкішевтің, ақынның інісі, жазушы, ақын-драматург Төлеген Қажыбаевтің, Көкшетау Мемлекеттік университетінің ұстазы Аманжол Есмағұловтың қозғауымен 90 жылдық тойы аталып өтті. Келесі 1992 жылы А. Ы. Есмағұловтың “Жақан Сыздықовтың ақындық әлемі” атты диссертациясы қорғалды, [1] екі томдық таңдамалары баспаға ұсынылды. Алайда нарықтық экономика бұл игі істің жүзеге асуына мүмкіндік бермеді. Тек қана 1990 жылы басылып шыққан төрт автордың “Шындық дауысы” [2] атты жинағына ақынның даңқын шығарған, дарынын танытқан, ұзақ жылдар бойы басынан өткерген тағдыр тауқыметіне себепші болған, “Әлі қарттың әңгімесі” поэмасы жарияланады да, мерей күніне арналған мақалалар республикалық, облыстық, аудандық газеттерде басылды. [3-9] Көп ұзамай ақын есімі басқа науқандық шаралар араласып, қайта ұмыт бола бастады. Әсіресе, 1996 жылы бұрынғы Көкшетау жері облыс болудан қалып, екі облысқа бөлінген кезден бастап, ақын есімі мүлде ұмыт болуға айналды. Соның салдарынан, елі үшін мол еңбек сіңірген ұлылар есімі ұмыт болуға айналды.

Солтүстік Қазақстан облысы бұрынғы көкшеліктерге өгейсіреп қарап, 2000 жылы екі бірдей үлкен дарынның - Смағұл Сәдуақасов пен Ғаббас Тоғжановтың 100 жылдық мерей тойлары мүлде атаусыз қалды да, аздаған ғана шүкірлік, тағы да 90 жылдығын өткізуге ат салысқан шағын топтың араласуымен Тайынша қаласында 2001 жылдың тамызында Жақан Сыздықовтың 100 жылдығы елеусіз аталып өтті. Аудандық, қалалық, облыстық газет беттерінде, “Қазақ әдебиетінде” мақалалары жазумен шектелінді. Қаржы тапшылығынан ақын жинақтары басылмады. [10-11]

Ал, Жақан болса кеңес кезеңіндегі алыптар тобымен тікелей араласқан, елу жылдан астам уақыт қазақ әдебиетінің өркендеуіне үлес қосқан дарынды тұлға. Сондықтан да оның шығармашылығы әдеби айналысқа берік енуі қажет. Әрі орта мектептің 5, 6, 7 сыныптарында бірді-екілі өлеңдері оқылатын факультатив сабағында “Әлі қарттың әңгімесі” өткізілетін, біздің университетте арнайы курс оқылатын ақын шығармашылығын тереңірек зерттеген жөн деп білеміз. Әрі поэзияға қазақ кеңес әдебиетінің ірге тасын қалаушылардың ізін шала, сонау 1924 жылы губерниялық “Бостандық туы” газетінде жарияланған “Домбыра” күйіне, “Атбасар суреттері” ол, тез арала қазақ поэзиясының көрнекті өкілі болып кеткен еді. Оған, 1927 жылы шыққан “Жыл құсы” альманағына екі бірдей поэмасының жариялануы [басқалардың бір ғана дүниесі жарияланған-ды] айғақ. Міне, содан бергі ұзақ жылғы ақындық жолында 60-қа жуық жыр кітаптарын беріп, [12-17] творчестволық жолда жалықпай ізденіп, өмірден өткенше қолынан қаламы түспей, талмай жазған өзіне де, өзгеге де талап-талғамы жоғарғы дәрежедегі ақынды елге кеңінен танытқан абзал.

Ол көрнекті ақын болумен қатар, көркем әдебиеттің әр саласында еңбек етіп ысылған жазушы, қаламы ұшқыр журналист, шебер аудармашы, білікті әдебиетші де бола білді. Ол ұзақ жылдай газет-журналдарда, баспада, республикалық радиода қызмет етті, қазақ-татар, ұйғыр әдебиеттері мен классикалық шығын әдебиетінің жаршысы болы, татардың классик ақыны Ғабдолла Тоқайды [16] қазақ оқырманына жеткізді. Сондай-ақ Қауа Нажми, Мұса Жалил поэзиясымен, башқұрт, ұйғыр, иран, тәжік поэзиясының көрнекті өкілдері Әбілқасым Лахути, Қадыр Хасанов, Әдқам Ахтямов, Садыр Палуан, Нұтфолла Мүталлип, Сәйфи Құдаш және басқалары мен біз де Жақан аудармасы арқылы таныспыз, татар жазушысы Ғылымжан Ибрагимовтың “Қазақ қызы”, ұлы орыс жазушысы Лев Толстойдың “Арылу” романдарымен де біз Жақан арқылы таныстық. Мұқтар Әуезов атындағы академиялық театрында бірнеше кезеңде сәтті қойылған Мирхайдар Файзидің “Ғалиябауын”, Абай атындағы опера және балет театрында қойыған “Башмағым” музыкалық комедиясының Тәжи Ғиззат жазған либреттосын аударған да Жақан Сыздықов еді.

Ол сондай-ақ көптеген әдеби шығармаларға сыни пікірлер жазып, дарынды қадамгерлер өміріне, шығармашылығына тереңдеп барып, құнды сыни пікірлер жазған білікті әдебиетші бола білді.

Біз өзіміздің бұл еңбегімізді негізінен Жақан Сыздықовты эпик ақын ретінде алып қарастырамыз да содан барып оның Ұлы Отан соғысы жылдарындағы еңбектеріне тоқталып, “Қос қыран” поэмасына тқталамыз. [17-430-444 б. ] Содан барып оның поэтикасына, тіл шеберлігіне, көркемдік ерешкелігіне тоқталамыз.

Негізгі бөлім. Жақан Сыздықовтың “Қос қыран”

поэмасындағы өмір шындығы.

І тарау Жақан Сыздықов - эпик ақын.

Бүгінде өміріне қайта үңіліп, творчествосына жаңа, жаңарған көзқараспен қарай бастаған қаламгеріміздің бірі де бірегейі - Жақан Сыздықов поэзиясының негізгі арнасы оның эпикалық туындылары.

Қазақ совет поэмаларының даму, өркендеу процессінде Жақан Сыздықов творчествосының алатын орны елеулі. Ұзақ жылдар бойы жиырмадан астам поэма жазған ақын көрнекті эпиктердің бірі болып қала бермек.

Ол жасап кеткен поэмалардың тақырыбы да әр-алуан, көркемдік шеберлігі де әрқилы.

Эпикалық поэзиядағы ақынның көп жылғы творчествосына тұтастай көз жіберсек, оның үнемді іздену, шеберлікті жетілдіру үшін талмай еңбектеніп, аянбай тер төккенін көру қиын емес. Шеберлігін шыңдау жеткен жетістіктері де аз емес. Іздену жолында ақынның тап болған сәтсіздіктері, өкінішті сәттері де жоқ емес. Өмір шындығын көрсетудің талай айла амалдарын біліп, оны қолданды да, өмір бұралаңдарынан аман қалу жолдарын да қарастыра отырып, қиыннан жол таба алғаны рас. Сол ұзақ жылдардағы шарқ ұрып іздену, сарыла еңбектену нәтижесінде ақын қаламынан қазақ әдебиетіне үлкен олжа салған идеялық, көркемдік дәрежесі өрелі бірнеше поэма туды. Олар тек қана ақын творчествосының ғана жетістіктері болып қоймай, қазақ поэзиясының, тіпті бұрынғы көпұлтты кеңес поэзиясының абыройын асырған аса ірі творчестволық жеңістерінің қатарына қосылды.

Тағы бір айта кететін жай, ақын жазған жиырмадан астам поэманың ең тартымдылары оның шығармашылық жолының бастапқы шағы мен алпысыншы жылдар кезеңінде, яғни толысқан шағында жазған туындылары екенін көреміз.

Қазақ совет поэзиясында оның қалыптасу кезеңінің көрінісіндей, оның баып дамығанының белгісіндей, эпикалық туындылар жасауға ұмтылыс жиырмасыншы жылдардың орта кезеңінен басталады. Оның алғашқы қарлығашы - қазақ поэзиясында жаңа заман шындығын асқан шеберлікпен суреттей білген поэтикалық ірі туынды - “Советстан” поэмасы еді. [18] Бұған дейінгі Бейімбеттің “Рәзия қыз”, “Маржан”, “Қашқын келіншек”, “Зәйкүл”, “Өтірікке бәйге”, Сәбит Мұқановтың “Пионер”, “Наурыз мейрамы”, “Құрдастар” поэмалары тек қана қазақ поэмасының туу барысындағы қажетті қадамдар ғана болатын, олар сюжетке құрылған өлеңнен көлемі арқылы ғана ажыратылатын еді.

“Советстан” поэмасы жарық көргеннен кейін қазақ поэзиясында көлемді эпикалық туындылар жазуға игі бетбұрыс басталды. Оның ақын белгісі - айналдырған екі-үш жыл ауқымында үлкен-үлкен тамаша поэмалардың жарық көруі еді. Олардың қатарына Сәкен Сейфуллиннің “Аққудың айрылуы”, “Чжан Цзолин”, “Көкшетау”, Бейімбет Майлиннің “Кемпірдің ертегісі”, “Қанай”, Сәбит Мұқановтың “Батырақ”, “Кешегі жалшы мен бүгінгі жалшы”, “Октябрь өткелдері”, “Балбөпе”, “Сұлушаш”, Иса Байзақовтың “Құралай сұлу”, Ілияс Жансүгіровтің “Мәйбек”, “Кәмпеске”, “Күй”, Жақан Сыздықовтың “Әлі қарттың әңгімесі”, [2] “Майкөл тамы” [16] т. б. атауға болады. Бұлардың дені тарихи аңыздар мен ертегілердің, ел оқиғасы мен хикаясы негізінде жазылған дастандар еді. Бұлай болуының өзіндік себебі де бар, уақыт талабы жаңа мен ескінің арасындағы айырмашылықты ғана емес, солардың өзара қақтығысы мен күресін барынша шыншылдықпен суреттеуді талап етті де, қазақ ақындарында өткенді жаңа дүние таным тұрғысынан жырлау тенденциясы берік орын ала бастады. Оның үстіне аңыз ертегі мен тарихи оқиғалардың, қалыптасқан дәстүрлі образдар мен көркем тәсілдердің болуы және сюжеттік желінің тартылуы т. б. жайлар ақындарға осы тақырыпты игеруге біраз жеңілдіктер тудырғанын да есте тұтқанымыз жөн.

Міне, осындай көптеген себептердің негізінде жиырмасыншы жылдардың екінші жартысынан бастап қазақ поэзиясында Сәкен Сейфуллиннің “Көкшетау”, Сәбит Мұқановтың “Сұлушаш”, Жақан Сыздықовтың “Майкөл тамы”, Иса Байзақовтың “Құралай сұлу” поэмалары реалистік, романтикалық жоспарда нақтылы, мәнді оқиға тартысы, негізгі идеялық - көркемдік түйіні мен қазақ поэма жанрының бір жақсы қырын анық танытты. Олар өздерінің көркемдік құнымен де жырға өзек болған мәнді оқиғасымен де, ел еңбекшілеріне берер үлгі-өнгесімен де әдебиет тарихынан айрықша орын алды. Ал, бұлардың бәріне жол бастаған Сәкенннің “Советстаны” болатын.

Бұл туралы Сәбит Мұқанов “Поэзия мәселесі” атты мақаласында: “Жас пролетариат ақындар [Асқар, Ғалым, Тайыр, Жақан мен де солардың ішіндемін т. б. ] “Советстан” түрімен көп жаңа нәрселерді жазды. Сәкен айта алмаған көп пікірлерді айтты. Жаңа пікірлер айтуға “Советстан” түрі пролетариат поэзиясына жол ашты” [18-604 б. ]

Халықтың аңыз-ертегілерінің негізінде бірсыпыра романтикалық поэмалар жазған ақынның бірі - Жақан Сыздықов “Майкөл тамы”, “Алмас”, “Арыс тарихынан”, “Меруерт тау”, “Маймыл ертегісі” [13-14] және басқа да поэмалары да осы топқа енеді. Басқа халықтар сияқты, қазақ халқының аңыз-ертегілерінде асқақ арманды, жалпы адамзаттық гуманизмді, батырлық пен батылдықты дәріптейтін романтикалық арқауы күшті жатады. Қазақ ақындары фольклорлық тақырыпқа барғанда да тозық дүние емес, озық дүниелерді таңдайды. Бұл тақырыптағы шығармалар ішінде “Майкөл тамы” поэмасының орны бөлек. Жақан қаламынан туған тұңғыш поэма 1927 ж. Қызылжар қаласында жазылып біткеннен кейін Жақанның поэма жанрындағы ең елеулі табысы, оның ақындық талантын елге танытқан, өмір жолындағы тілкекті тағдырына себепші болған, өзінің сүйікті туындысы, сол 1927 жылы жазылған “Әлі қарттың әңгімесі” поэмасымен бірге сол жылы шыққан “Жыл құсы” альманағының бірінші санында басылып шыққан болатын.

Жақанның “Әлі қарттың әңгімесі” [2] атты лирикалық поэмасы оқушының назарын бірден аударған поэма болды. Жақан бұл дастанында құлашы кең алысқа шабатын жүйрік ақынның нышанын бйқатты. Алған тақырыбы да елдегі кедейдің өмірі, оның мұң-мұқтажы, ашаршылықпен күресі, азамат соғысы жылдарының ауыр кезеңі. Поэмада осының бәрі аянышты халде көрсетілген. Ақырында сол қиындықты басынан кешірген кедей колхозға еніп, бақыт табады. Сондықтан да бұл поэманың қазақ совет әдебитеті тарихында алатын орны ерекше, әрі бұл поэма Жақанның ақындығын танытқан туынды ретінде оның творчестволық өресінде де ерекше тұратын туынды.

Ұзақ жылдар бойы “Советтік заманның тіршлігін, шаруалар тұрмысын қисық елестеткен; социализмге жабылған жала” [19-226 б. ] деп әдебитемізден шығарып тасталған, өзінің авторына да біраз қиындық әкелген бұл поэма қайта құру заманында ғана өз оқырманымен қайта қауышты. Поэма 1988 жылдың 13 майында “Қазақ әдебиеті” газетінде қайта басылып шықты. Сәрсенбі Дәуітов жазған түсініктемемен шыққан бұл поэма содан бері оқырмандар талқысына түсіп, түрлі пікірлер айтылуда. Сондай-ақ, 1990 жылы “Жазушы” баспасынан шыққан “Шындық дауысы” [2] атты жинаққа кезінде деректі социологиялық сын мен советтік шындық “күрескерлерінің” құрбаны болған ақындар Жақан Сыздықов, Шахан Мусин, Нұрқан Ахметбеков пен Бүркіт Ысқақовтың шығармалары топтастырылыпты. Халықтың сорына екі кезеңде де жай түсіп, қаншама қыр-шындарды алып кеткен аштық жайындағы [1920-1921 және 1931-1932 жж. ] . Жақанның “Әлі қарттың әңгімесі” мен халық ақыны Нұрқанның “Күләндам” поэмалары ел басына түскен ауыр қайғыны суреттесе, бірі 1937 жылдың, екіншісі 1951 жылдың қуғынынының әсерінен Қолыма лагерлерінің азабын тартқан Шахан мен Бүркіт жырлары өмір үстемдігіне, өмір әділетсіздігіне қаосы ақын жанының шырылын береді. [20] Бұл шығармалардың біреуінен ауыр зұлмат жылдарындағы елдің аянышты халі сезілсе, екіншісінен жалындаған жастық шағын абақтыда өткізген, айдауда Сібір, Тайга, Тундра, Магадан, Қолыма азаптарын белшеден баса жүріп өзінің өнерге құмарлығын өшірмеген, өмір құштардығын мәңгіге сақтаған өнер иесінің қасіретті тағдырын көрсек, үшінші ұлы ақындарымыз Сәкен, Бейімбет, Ілиястардың тас еден ызғарын сезе жазған жырларының, бізге жетпеген жырларының орнын толтырар, өзі де 1951-1956 жылдары репрессияға ұшырап тамұқтың тауқыметін көріп қайтқан жандардың жүрек толғанысын көрсетеді. Сондықтан да бұл жинақтың бүгінгі әдебиетімізде алар орны ерекше.

Осы жинақтан біздің арнайы тоқталатынымыз өз тақырыбымызға байланысты - “Әлі қарттың әңгімесі” поэмасы. Әрине, бұл сияқты тағдыры тәлкекке түскен поэманың өз оқырманын қайтадан табуы, оған жұртшылық назарының аууы, қуанарлық жайт. Өйткені, бұл Жақанның ақындық өресін айқан танытқан алғашқы ірі туындысы ғой. Әрі қазақ әдебиетінің Сәкен, Бейімбет сынды алыптарының Жақан шығармашылығына көңіл аударуы да осы поэмадан басталған екен.

Жақанның творчествосында елеулі орын алатын екінші шығарма - “Майкөл тамы” поэмасы. Алғаш “Жыл құсы” алманағында басылған бұл поэма, келесі 1928 жылы бірігіп шыққан [қаңтар-ақпан] “Жаңа әдебиет” журналының алғашқы санында ең таңдаулы шығарма ретінде Сәкен Сейфуллиннің “Жер қазғандар” повесі, Бейімбет Майлиннің “Қара бала”, “Мырзалар” әңгімелері, Сәбит Мұқановтың “Сұлушаш” романының бірінші бөлімі қатарында басылды. [21-317] Мұнан кейін ақын жинақтарының көбінде басылып, орыс-татар тілдеріне аударылған бұл поэмада сол кездегі ауыл өмірін, бірін-бірі сүйген екі жастың арманына жете алмаған жастың таргедиясын, байлардың озбыр қиянатшылардың нашарға көрсеткен зорлық-зомбылығын шындық пен нанымды көрсеткен. [14-280-291] Жақанның бұл поэмасының жемісі ел аузындағы аңыздан алынған. Тоқсан деген өнерлі, еті тірі жігіт пен Айсұлу атты қыздың бір-біріне қосыла алмай, трагедиялы халге ұшырағаны айтылады. Екеуінің арасына феодалдық ортаның содырлы қара күштері бөгет болады да оқиға Тоқсанның солардың қолынан қаза табуымен тынады. Әрі бұл қара күштер өз дегеніне жеткен соң Тоқсанның өлігінің қасына оны өлтірген қанға боялған қара пышақты тастап кетеді.

“Майкөл тамы” Жақанның ақындық талантының ілгері дамып, поэзиясының күрделі жанры-сюжетті поэма жазуға көшкенін, оның бұл саладағы алғашқы адымының сәтті болғанын ыспаттаған, “Әлі қарттың әңгімесімен” бірге ақын талантның биік шынын байқатады.

Поэмалық шығармаларының ішінде алғашқыларының бірі болып есептелетін “Күрес” поэмасы. Бұл поэманың көзге түскен бір ерекшелігі - көлемінің шағындығы, өлеңінің жатықтығы, тілінің құнарлығы. Ал, кемшілігі, өз кезіндегі үлгіге айналған тәсілден аспауы. Бұрын езілген жалшының Совет өкіметі тұсында ірі байларды аластау кезінде есесін алып шығуы-схемаға айналған сюжеттік тәсіл болатын. Ақын схемадан шықпай, жалпы сүрлеумен кеткен, қаһарманның ішкі дүниесін, жан құбылысын терең ашып, көрсете алмаған. Осы жылдары жазылған “Қызғалдақ” поэмасы да сол деңгейде.

Жақанның “Арыс тарихынан”, “Шағалалы басында”, “Алмас”, “Арсен туралы аңыз” поэмалары 30-шы жылдары жазылды да негізінен халқымыздың, көршілес елдерінің өткен тарихынан алынып, жаңа өмірді, жарқын болашақты аңсаудан туған. “Арыс тарихынан” [13-283-290] сонау Шыңғыс ханға қарсы күрескен халық өмірін көрестуден бастап, ұзық жыл бойына халықты қан қақсатқан әмір, бек билігін сөз ете, келіп, бүгінгі шаттық еңбекті жыр жолына түсіреді. “Алмас” [14-296-314] - еркіндікті, шат тұрмысты аңсаған Алмас пен оның ағаларының бақыт іздеп шығып, алдауға түсіп, жер астында қалуын, жауыздыққа, қара түнекке қарсы топ құрып күресуші екі батырға кезігіп еркіндікке жетуін жатық та көркем тілмен жырға қосқан тәп-тәуір туынды.

Ал, “Арсен туралы аңыз” [17-417-421] поэмасында өткен ғасырда азаттық үшін күрескен туысқан Грузия халқының адал ұлы Арсен ерлікпен қаза болады. Алайда, ол істеген істер ел есінде мәңгі сақталады. Өйткені ол бұхара халықтың қорғаушысы болды. Поэманың мазмұны ел үшін қызмет ет, керек болса жаныңды да қи, ол еңбегің мәңгі ел есінде өшпес емес деген Ғибрат.

“Мерует тау”, “Алмас”, “Маймыл ертегісі”, “Арсен” сияқты әр халықтың ертегілерін негізінде жазылған поэмалары, “Батыстағы үн”, “Дағдарыс долысы”, “Аспандағы айқас”, “Патрис Лумумба” [17] сияқты халықаралық мәселелерге арналған поэмаларының қай-қайсысын алсақ та Жақан өзі жазып отырған тақырыпты терең зерттеп, қанығып барып кіріскен. Өзі зерттеген мәселесіне ой жүгіртіп, одан өзіндік болжам да жасаған. Сонау 1958 жылы жазған [өкінішке орай бұл поэмасы да әлі қолжазба күйінде] “Аспандағы айқас” поэмасында, жердің жасанды серігі жасалды деп масайрап жатқан шағымызда, бұл қарудың болашақта ауаға, аспанға етер кері әсерін болжап, экологиялық зардабын айтып сақтандырған да Жақан Сыздықов болатын. Сондықтан да болар, біздің сақ цензорлар мен редакторлар оған әлі күнге дейін жарық көрсетпей келеді.

1. 1 Ақын шығармашылығындағы Отан қорғау тықырыбы .

Отызыншы жылдары қазақ поэзиясындағы ең бір көп жырланған тақырып болатын. Қазақтың пролетарлық әдебиетінің көшбастаушысы болған Сәкен Сейфуллиннің “Чжан Цзолин” атты поэмасы мен “Азия” өлеңінен басталған бұл үрдіске басқа ақындар да белсене араласты. Сәбит Мұқановтың, Асқар Тоқмағанбетовтың, Әбділда Тәжібаевтың, Тайыр Жароковтың, Ғали Ормановтың және басқа да ақындардың лирикасы, поэмалары жарық көрді. [18-160-163]

Испаниядағы азамат соғысы, Италия мен Германиядағы өршіп келе жатқан фашизм, Шығыста өрлеп келе жатқан жапон милитаризмі бас көтеріп, әр елге тиісіп, дүниежүзілік соғысы қаупі төніп тұрған шақта, кеңес қаламгерлері көз жұмып отыра алған жоқ. Осы шығармалар тууымен қатар, шет елдердегі еңбек адамының тұрмысын, олардың қара түнек басқан ауыр тұрмысында ақындар өз жырларына қосты. Асқар Тоқмағанбетовтың “Берлин көшесінде”, Әбділда Тәжібаевтың “Екі жаһан” поэмалары мен көптеген өлеңдер осы тақырыпта жазылған сәтті туындылар. [18-164]

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.