Бастауыш мектептерге оқушылардың экологиялық санасын экологиялық ертегілерді ойынды оқыту процессінде қолданумен қалыптастыру

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 61 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ . . .

І. ОРТА МЕКТЕПТЕГІ ЭКОЛОГИЯЛЫҚ БІЛІМ БЕРУДІҢ ҒЫЛЫМИ-ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ . . .

Экологиялық білім берудің мақсаттары . . .
Экологиялық білім берудің мазмұны . . .
Экологиялық мәдениетті қалыптастыру процесін модельдеу . . .
Экологиялық сананы қалыптастырудың психологиялық-педагогикалық негіздері . . .

Бірінші бөлім бойынша қорытындылар . . .

ІІ. БАЛАЛАРДЫ ТӘРБИЕЛЕУ ПРОЦЕСІНДЕ ЭКОЛОГИЯЛЫҚ ЕРТЕГІЛЕРДІ ПРАКТИКАДА ҚОЛДАНУ . . .

Үздіксіз экологиялық білім беру жүйесінде бастауыш мектептің орны . . .
Оқушылардың қоршаған ортаны тану процесінде экологиялық ертегілердің тәрбиелік бағытталуы және рөлі . . .
Экологиялық ертегілердің әдістемелік жобалары . . .

«Тамшының саяхаты» экологиялық ертегісі . . .

«Өлең болмаған жерде - жаңғақтар болмайды» экологиялық ертегісі . . .

«Ағашты суарғысы келген Тамшы» экологиялық ертегісі.

«Әлемдегі ең қайғылы әңгіме» экологиялық ертегісі . . .

«Кішкентай өркен» экологиялық ертегісі . . .

«Тас көмір туралы ертегі» экологиялық ертегісі . . .

«Үлкен қалалар және сары шөп туралы ертегі» экологиялық ертегісі . . .

Экологиялық ертегілердің тиімділігін тәжірибе арқылы тексеру . . .

Екінші бөлім бойынша қорытынды . . .

ҚОРЫТЫНДЫ . . .

Қолданылған әдебиеттер тізімі . . .

ҚОСЫМША . . .

Кіріспе

Жұмыстың көкейкестілігі. Үшінші мыңжылдық ғасырдың басыңда адамзат өзінің масштарымен дәрежесімен тарихта аналогі жоқ қауіптерге ұшырады. Егерде барлық адамдардың өмір сүретін ортасын бір ортақ үй «өмір жүйесі» деп қарасақ, онда сол әр адамның ортақ үйдің экологиялық катастрофаға ұшырамауын ойлауы қажет. Адамның табиғатқа тигізетін әсерлерін алдын алу үшін және цивелизация денсаулығының қалпын сақтау үшін бір қатар педагогикалық мәселелерді шешуге тиісті, себебі өсіп келе жатқан ұрпақ мектеп жасынан ғылыми негізделген және табиғи қоршаған ортаға қамқорлықпен қарау тиісті. Ортақ жер үйіміздің бейнесі - адамзат, барлық трі ағзалар үшін ортақ үй түрінде балаларға табиғаттағы орнын, өзінің қоршаған ортаға, адамдарға қатынасын түсінуге көмектеседі. Ортақ үйде тіршілік ету - адамдың нәзік қоршаған ортамен үздіксіз байланыстарын көрсетеді. Қазіргі уақытта педагогтар мен психологтар ойын әрекетінің табиғат туралы ұсыныстардың қалыптасуымен байланыстырады.

Берілген жұмыста экологиялық сананың мектепте білім берудің бастауыш кезеңдерінде қалыптасуы байқалады. Сюжетті экологиялық ертегілер пайдалану бастауыш сыныптардағы балаларға білім берудің өзегше түрі болып саналады.

Сондай ертегілер әр түрлі оқу міндеттерін шешуге көмектеседі: балалардың ой әрекетінің қалыптасуына; жаңа білімдерді ұғынуға, алған білімдерді әр түрлі жағдайларда дұрыс пайлануға, ой әрекетінің белсенділігін арттыру баланың өнегелі - құқықтық қасиеттерін қорытындылау тәсілі болып саналады.

Сондықтан, жұмысымның актуальдігі: «Бастауыш мектептегі оқушылардың экологиялық ертегілерді ұйымдастыру процесінде экологиялық санасын қалыптастыру» тақырыпты таңдауында көрсетіледі.

Жұмыстың мақсаты: Бастауыш мектептерге оқушылардың экологиялық санасын экологиялық ертегілерді ойынды оқыту процессінде қолданумен қалыптастыру.

Зерттеу объектілері - экологиялық ертегілерді енгізген бастауыш сыныптарда өтетін оқу - тәрбиелік процесс.

Зерттеу пәні - экологиялық ертегілерді ұйымдастыру процесінде оқушылардың экологиялық санасын қалыптастыруына көмек болатын, табиғат туралы білімдерін алу.

Зерттеу гипотезасы - экологиялық ертегілерді ұйымдастыру процесінде оқушылардың экологиялық мәдениет деңгейін арттыру. Бұл гипотеза мектептегі экологиялық білім беруде нәтижелі болу үшін келесі сұрақтар байқауға тиісті:

Оқушылардың ойын процессінде экологиялық санасының дамуының әдістемелік негіздерін анықтау.
Экологиялық білім берудің мақсаттары, міндеттері және принциптары анықталуға тиісті.
Экологиялық білім берудің принциптері негізделуге тиісті.
Экологиялық мәдениет деңгейінің дамуы үшін қажетті қолайлы жағдайларды анықтау.

Міндеттері:

Аталған сұрақтар бойынша ғылыми және педагогикалық әдебиет бойынша теориялық талдау жасау.
Бастауыш мектептегі білім беру процесінде экологиялық ертегілерді қолдану әдістемелік бағдарламаларды құру.
Құрылған бағдарламаның нәтижелілігін эксперимент арқылы тексеру.

І Мектептегі экологиялық білім берудің ғылыми - теориялық негіздері

1. 1 Экологиялық білім берудің негіздері

«Адамзат жаңа өнегелік, жаңа білімдер,

жаңа менталитет және жаңа байлықтар

жүйесі қажет сызыққа жетті. Ал бұларды

басқаратын және құрастыратын кім?

Ойым бойынша пәнаралық экологиялық

білім беруді қадағалауда бастапқы

рөлді Мұғалім атқарады . . . »

Н. Н. Моисеев

Акадкмик Никита Николаевич Моисеевтің айтқан сөзі дұрыс. Себебі, балаларға білім беретін және цивелизацияны сақтау жауапкершілікті тәрбиелейтін мұғалім әр қашан да орта тұлға болып қала береді. Халық айтады: адамзаттың бірінші қажеттілігі Мұғалім мен Дәрігерде. Глобальды экологиялық дағдарыс кезінде бұл сөздер өте актуальді болады.

Экологиялық білім беруді игеру - әр мұғалім мен тәрбиелеушінің міндеті. Д. С. Лихачев бойынша мұғаліммен тәрбиешінің қолында біздің болашағымыз: «Настало время осознать каждому, что мы живем в озоновом одуванчике, что наша Земля - одинокий небесный цветок, расположенный на удачном расстоянии от Солнца. А мы взрываем в одуванчике бомбы! Мы прогрызаем его ранимую оболочку, стираем пыльцу, смахиваем нежные тычинки лесов».

Жер бетінде тіршілікті сақтауға азаматтық жауапкершілікті тәрбиелеу - бұл күрделі және ұзаққа созылатын процесс. Балалардың жауапкершілігін және адамның қоршаған ортамен мәдениетін тәрбиелеу процесінде педагог ең бастапқы рөл атқарады.

ХХ ғасырдың ғылыми - техникалық революциясы қоғам өмірінің барлық жақтарына әсер етті. Ғылыми - техникалық прогресстің тез дамуы адамның табиғатқа қысымын артты және қоршаған ортаны өзгертті. Адамның табиғатқа тигізетін теріс әсерлері денсаулығына зиянкелтіреді. Қоғам мен табиғат арасындағы келіспеушілік бүкіләлемдік дағдарысқа әкеліп соқты. Антропогендік әсерлерінің ұлғаюы адамзаттың жоюлуына әкеледі. Болашаққа сеніммен және үкіметпен қарап, біз болашақ өзімізге тәуелді екенен тіршілікке мүмкіндік беретін тек бір планета бар, ол планета Жер екенің түсінеміз.

Егер біз өзіміздің біздің уникалды планетамыздың табиғаты мен туысымызды түсенсек - барлық тірі ағзалар үшін ортақ үй болатын . . .

Егер біз өзіміздң қалыптасқан осы үйдегі бәрі біздікі деген ой санасынан жойсақ.

Егер өзімізде жауапкершілік сезімін тудырсақ . . .

Егер біз өнегелі принциптердің байлықтардың жаңа жүйелерін құрсақ және ол жүйе адамның табиғаттағы орның, адамзаттың қоршаған ортамен үнемді қарым-қатынастарын анықтаса.

Баяғыда «егер» деген тек оқымыстылардың емес, ол нақты әр адамды жер шарымыздың жағдайын бүкіл адамзаттың тағдырын ойландыратын мәселе.

Жақын уақытта ғалымдардың экологиялық дағдарыс туралы болжамдары адамдардың көпшілігімен сенімге алынбады. Жоғары мемлекеттік басқару деңгейлерде өмірге экологиялық жағынан қате проектер енгізілді: батпақ далаларды құрғату, оңтүстік жерлердің меллиорациясы, жүгеріні қолайсыз белдеулердне отырғызу, т. б.

Адамдардың көпшілігінде біздің планетамыз туралы жалпы толық қалыптасқан жүйе түрінде ұсыныстар болды. 1968 жылы Парижде өткен ЮНЕСКО бүкілхалықаралық табиғатты қорғау туралы конференцияда халықтармен мемлекет басқарушыларына жолдау қабылданды. Бұл жолдауда экологиялық білім беру саласында халықаралық ынтымақтастық қажеттілігі көрсетілді. Өткен конференция биосфераның ресурстарын тиімді пайдалануына және сақталуына негізделген ғылыми зерттеулердің халықаралық бағдарламаның құрылуына, мамандар дайындауына себеп болды. 1972 жылы Стокгольмде өткен конференция қоршаған ортаны қорғау саласында Стокгольмде өткен конференциясында қоршаған ортаны қорғау туралы Декларация қабылданды. 1975 жылы ЮНЕСКО - мен ЮНЕП (қоршаған ортаны қорғау комисиясы) бірігіп декларацияны орындауға бастады.

Экологиялық білім беру мәселелерге 1977 жылы Тбилисиде және 1987 жылы Мәскеуде өткен қоршаған ортаны қорғау және даму конференциясында ғылыми және білім беру сұрақтарын қарастырылды.

Экологиялық білім беру глобальді, аумақты және жергілікті тұрақты дамудың негізгі жағдайы болып саналады. Экологиялық білім беру экологиялық білім берудің жаңа байлықтар жүйесінде құрылады және адам табиғаттың құрамдас бөлігі деп, өмір уникалды деп қарастырады.

Адамзаттың қоршаған ортасын тек әр бір адам Жер планетамызға жауапкершілігін түсінсек мүмкін болады. Біз табиғаттың бөлігіміз және оған толық тәуелдіміз. Адамзатты глобальды экологиялық дағдарысқа әкеліп соққан технократияның орнына табиғатты сақтау үшін іс-әрекеттердің барлық түрлерін, планетамыздың мүмкіндігін есепке алып жаңадан құрастыру түсінігі туды.

Табиғаты қорғау Бүкіләлемдік Одақ адамзаттың және жердің тұрақты дамуының құжат-стратегиясын құрды. Цивелизацияның тұрақты дамуының негізгі шарты - барлық адамдардың экологиялық біліміділігі. Экология заңдары - бұл табиғат пайдаланудың ғылыми негіздер, сондықтан оларды білу ол қоғамның табиғатпен үйлесімді қатынастарының негізгі жағдайы.

Жалпы ортақ білім берудің концепциясы оны адамның даму, тәрбиелеу, білім беру үздіксіз процесс ретінде байқайды және ол ғылыми-практикалық білімдер мен дағдыларын, бағалылық ориентацияларын, қылықпен әрекеттерін жинақтауға бағытталған және ол қоршаған әлеуметтік - табиғи ортаға, денсаулыққа жауапкершілікті қатынасты қамтамасыз етеді.

Педагог - ғалымдар (И. Д. Зверев, А. Н. Захлебный, И. В. Суравегина, П. П. Симонова және т. б. ) бойынша экологиялық білім берудің негізгі мақсаты болып жеке адамның және қоғамның экологиялық мәдениетінің қалыптасуы болып саналады [3]

Адам экологиялық мәдениетінің аспектілерінің алуантүрлілігін келесідей көрсетуге болады:

Экологиялық мәдениетті өз басын адамзаттың тарихынан алады - табиғатқа қамқорлықпен қарау дәстүрлерінен, туған жердің табиғи байлықтарынан. Ежелгі де біздің табиғатты, ағзалардың қоршаған ортамен қатынастарын жақсы танитын болған.

Адам табиғат ресурстарға, ауа райы жағдайларына, апат жағдайларына тәуелді болды. Біздің ата-бабаларымыз табиғат жағдайларына тізе бүгіп, сонымен қатар өздерінің табиғатпен үзілмейтін байланыстарын сезді. Не оқу, не жазу білмей адамдар табиғат кітабін оқып, алған білімдерін ұрпақтан - ұрпаққа берді.

Табиғатпен қатысу процесс және оның заңдарын ұғып, адамдар бірте-бірте табиғатта жарайтын ережелермен нормалар тізімін құрды.

Олар, адам табиғат бұғын, өз болашағын бұзып атқаның түсінде. Жер бетіндегі тіршілікті сақтауға бағытталған халық дәстүрлер, мақал-мәтелдер бр неше мың жылдар бойынша жинақталған. Әр түрлі халықтардың шығармашылығында табиғат жеке орын алады. Алынған білімдер мен дағдылар ұрпақтан - ұрпаққа беріліп, туған жерін сыйлау сақтау қажеттіліктер жинақталды.

Халық педагогика ең басынан еңбек және табиғатта қамқорлықпен қарау деген фундаменталдық негіхдерде, жоғары өнегелі принциптарда, адамды сыйлауда құрылған.

Халық ақылы, табиғаттың қатан жағдайларында, тіршілікті сақтауға мүмкіндік берген, өз бейнесін ертегілерде, эпостарда, дәстүрлерімен ойындарда тапты. Өкінішке орай, адамның табиғатпен қатынастарының мәдениеті көп жағдайларда жоғалған. Сондықтан, қазіргі уақытта ең бірінші мәселе, педагогикалық ғылым мен практикасының ең басты міндеті - халық дәстүрлерін қайтадан жаңарту.

Біздің ойымыз бойынша, экологиялық мәдениетті қалыптастыру қоршаған ортаға көзқарасын анықтайтын процессі - күрделі комплекстік процесс және ол балалардың жастық ерекшеліктеріне және қабілеттеріне байланысты.

Орта мектептегі экологиялық білім берудің стратегиялық мақсаты келесі нәтижені жоспарлайды: идеал - орта мектептің түлігі. Бұл процес өте күрделі, келесі міндеттерін шешуін жоспарлайтын процесс:

Идеал - орта мектеп түлегінің алқасы: орта мектеп бағдарламасына енгізу экологиялық білім берудің стратегиялық мақсаты. Бұл келесі талаптарды қажет ететін өте күрделі процесс:

- Оқыту - Адам баласының мекендеу ортасы бойынша жер планетасының ұйымдастырылғанжүйесі жайлы білімді құру; білімі бойынша тәжірибелік іскерлік және интелектуальді жүйелік, тұрғылықты тұрғындардың денсаулығы мен қоршаған орта жағдайын жақсарту.

- Тәрбиелеу - қоршаған орта жағдайын жақсартумен салауатты өмір салтын құруды бағыттау.

- Дамыту - интелектуалды сфераның дамуы - экологиялық жағдайларының себептеріне талдау жасау; эмоционалды сфераның дамуы - қоршаған ортаның қалпын бағалау; күш сферасының дамуы - экологиялық мәселелерді шешу қабілеттеріне сенім болу; экологиялық білімдерді тарату және қоршаған ортаны қорғаудағы практикалық жұмыстарға қатысу.

1. 2 Экологиялық білімнің мазмұны

Экологиялық білім берудің мәселе қазіргі уақытта барлық ғалымдар, педагогтар, практиктардың алдында тұрған ең басты мәселе. Әлемнің ғылыи суретін салу үшін, осы әлемдегі қатынастарының ерекшеліктерін түсіну үшін балаларды қалай неге үйретуге тиісті?

Сөзсіз, бұл мәселені шешулуінің негізгі ориентирі - экологиялық білім берудің мазмұны.

Экологиялық жауапкершілік, табиғат жайында жауапкершілікті қатынас, экологиялық мәдениет деген түсініктердің интегративті мәні экологиялық білім беру күрделі комплексті мінезді ал мазмұны бірте-бірте оқу пәндер туралы айтады.

Экологиялық білім беру педагогикалық теориясымен практикасының приоритетті бағыты, сондықтан оның мазмұны бүгінгі күнде құрылу сатысына, зерттеу объектісін жанадан байқалуында әдістемелік жолдарын анықталуында.

Оқушыларға экологиялық білім берудің негізгі міндеттерін анықтап, жалпы құрастырылатын негіздерімен принциптерін ойластыруға тиісті. Себебі олар оқушының экологиялық оқытудың, тәрбиелеудің және дамудың нәтижелілігін анықтайды. Мысал ретінде, Ресей мектептегі жаратылыстану ғылымының қалыптасу кезенін байқайық. 1766 жылы 4 тамыздың 5 мектептерге бұл пәннің енгізуін кездейсоқ болды деп айтуға болады. Сол уақытта Ресей капиталистік қоғамдық қатынастардың жолына түсіп өсімдіктер мен жануарлар шикізаттарында, ауылшаруашылық өнімдерінде, қазба байлықтарында және табиғи байлықтарды игеретін мамандықтарда қажеттілігін түсінді. Бұл мектепте табиғаттану курсының енгізілуінің себебі болды және алған білімдерін табиғатта дұрыс пайдаланылатын адамдарды (мамандарды) дайындауға мүмкіндік берді. Материалды сұрыптаудың негізгі принципі практизм болды, ал негізгі педагогикалық міндеті - табиғатты утилитарлы-практикалық позициялардан, пайдасының позицияларынан байқау (7) . Табиғатты байқаудың және оған қатынасының практикалық ориентациясының мысалы болып Ресейде бірінші жаратылыс тарихы оқулықтың шығарылуын келтіруге болады. Оқулықты шығарған белгілі орыс ғалымы, академик В. Ф. Зуев (ХVIII ғасырда) .

Сол уақыттағы оқытудың схоластикалық әдістерінің арасында, утилитарлық - практикалық бағытталу прогрессивті құбылыс болып саналды. Бұл бағыт дамып, кем жатқан шаруашылықтың қажеттіліктерімен себептелген өсіп келе жатқан ұрпақта осылай табиғатқа тұтынушылық көзқарасы болды. Бұл көзқарас табиғат байлықтары бітпейтін материалды байлықтардың көзі деген ойды тудырды.

Айтуға тиісті, рационалды негіздерді құрылған, утилитарлы оқыту мектепте көп жылдар бойынша сақталады. Бүгінгі күнге дейін деп айтуға да болады. ХІХ ғасырдың екінші жартысында белгілі педагог М. М. Демков жазған. Жаратылыс ғылымдар туралы ен кең тараған және бекітілген пікір: барлық ғылымдардың маңыздылығы, мақсатпен оқытылады, Осы негізде жиі қойылатын сұрақ «Адамға пайдасы жоқ өсімдікке не жануарды байқау не үшін қажет?»(6)

Мәселен, сары масаның пайда жоқ болғаннан, оны зерттеу қажеттілігі де жоқ?! Бірақ - сары маса биосфераның коректену тізбегінің негізгі коректену үзбесі. Осылай адамның табинуы дамыған - патшаның, тұтынушының, т. б. Осылай адаммен табиғат арасында басталды. Қандай құбылыстарға әкеліп соққаның және қандай теріс әсерлері денсаулық ұшырады. Біз түсінеміз және сеземіз. Осы мәселені тағыда ғылымдар көзімен қарастырайық.

Н. Г. Холодный

Тірі табиғатта әрқашан энергия мен зат айналымы болып отырады, оған жер шарының бүкіл тірі ағзалар қалыптасады. Табиғаттың тұнық функциолдық маңызы осындай: мұның барлық қызметі бір-бірінен тығыз байланыста болады. Бұған адам баласы да кіреді. Ал кәзіргі уақытта тамаша сақталған жүйеге ең ауыр соққы тигізетін адам баласы болып отыр.

И. В. Петрянов-Соколов

Алуан түрлі және өте әдемі бау бақша бізге мұра ретінде қалып отыр, бірақ бізден жақсы бақшашы шықпайды. Бақшагердің өте қарапайым ережелерін ескермегендіктің нәтижесі. Бақшаны аялап күтпеу нәтижесінде өте жақын болашақта бақшамызды атом соғысынан да ауыр әлемдік дағдарыс күтіп отыр. Біздің бақшамызға деген қарым-қатынасымызды Ремброттың суретін қойшымен қиқаған мақұлық бейнесі тәріздіміз.

Джераль Даррелл

Адам баласы жер планетаның тұрғы екенін түсініп, бұл ойлау және іс-әрекет жасауға болатын жаңа оспектісінде, жеке тұлғалық оспектісінде немесе отбасылық, рулық, мемлекеттік немесе олардың бірлестігі арқылы ғана емес бүкіл планеталық масштабта болуы мүмкін екендігіне көзі жетті.

Адам баласы барлық тірі ағзалар сияқты ойлауы, іс әрекет жасауы, өмір сүруі биосферада өтеді. Жердің белгілі бір қабықшасындағы өтетін тығыз байланыстан ол ешқайда асып кете алмайды!

В. И. Вернадский

Адамның пайда болуы биосфераның коэволюциясының дамуына әкелді, ал ақыл-ой даму зандылықтарын ұғу және эстетикалық шектеушілік арқылы «апаттардың» болдырмауын қадағалау үшін пайда болған. Кәзіргі уақытта Қоғам және Табиғат коэволюциясын қамтамасыз ететін ақыл-ой сфераларының этикасы негізінде ғана болуы мүмкін.

В. Н. Голубаев

Адам, әрине табиғат иесі, бірақ оның экспутатор түсінігінде емес бүкіл тірі мен таңғажайыпты сақтап қалу мен жауаптылықты таситын түсінуші ретінде.

А. С. Арсеньев

Адам - болашаққа эстетикалық жауап беретін орталық тұлға.

Н. Н. Моисеев

Байқағанымыздай, ғалымдардың бұл пікір-таластарынан адам баласы биосферада алатын орны қожа ретінде емес, табиғаттың органикалық бір бөлшегі ретінде жаңа көзқарас құрылып, бәсекелестік алдында приоритетті әріптестілік ойлар туындайды. (Э. Ласло) Бұл жас өспірімділерге мен балаларға экологиялық білім берудің әр кезеңдерінде айқындалып көрінуі қажет. Қоршаған орта байланысы білім беру кәзіргі талаптарға сәйкес тұрақты даму концепциясынан шығып, жаңа құнды хабарларға сәйкес келіп, биосфера мен адам арасындағы байланыс этикалық принципті түрінде болуы керек. Мұндай жағдайда адамгершілік, пән аралық және интнграция, іс-әрекет және уайым т. б. мазмұндар өте маңызды.

Гуманизацияның принципі Адамгершілік принципі Жер планетасының тұрғылының, әр азаматтың құқығынан, ең басты бастауыш мектеп оқушысының қоршаған ортаға деген психикалық дамуының ерекшеліктерінен шығады. Баланы балақ кезеңінен бастап әлеуметтік тұрғыдан табиғат пен қоғамға өзінің жасаған іс әрекетіне жауап бере алатынына, бағалауға, жамандық пен жақсылықты ажырата білуге бейімдеу керек. Бұл үшін баланың қоршаған ортадағы барлық тірігі меиірімділігі мол болуы қажет. Тек осындай жағдайда ғана тәрбиелі бола алады. Сондықтан мектеп бақыт, жақсылық, адамгершілік құндылықтармен қарым-қатынасы мол мектеп болуы тиіс. Біздің ортақ үйіміз - Жер планетасының иесінің, адамгершілігі мол, табиғатты сүйетін адамды дайындап шығару үшін мектеп өте күшті жұмыс істеуі қажет.

Тану, әсерлену әрекет бірлігінің (байланысыны) принципі бастауыш мектеп оқушының қоршаған ортасына және өз денсаулығына жан-жақты көзқарастың қалыптасуын қамтамасыз етеді.

Пәнаралық принціпі қоршаған ортамен қарым-қатынастарының әр түрлі аспектілерін байқайды, сонымен қатар бұл принципті мектеп пәндерінің мазмұндарын жан-жақты білімдерін және көзқарастарының жинақтығы түрінде емес, осы мазмұнды экологиялық білім берудің негізгі мақсатына бағындыру ретінде байқауға тиісті.

Интеграция принципі. Жаратылыс ғылымы өнегелі - эстетикалық, әлеуметтік - экологиялық, құқықтық аспектілердің экологиялық қарым-қатынастардың интеграция принципі жастардың әр түрлі әрекеттерінің түрлерін теориялық және практикалық санасының барлық сфераларының байланыстарын қамтамасыз етеді (Жалпы орта экологиялық білім берудің Концепциясы, 1994) . Басқа сөзбен айтқанда, интеграйия білім, тану және әрекет тәсілдерін біріктіру процесс және нәтиже түрінде қоршаған әлемді толық ұғыну мен адамның әлемдегі ролін және орның әлеуметтік-табиғи ортадағы әрекетінің мінезін, түсінуге мүмкіндік береді. Толық айтқанда жоғарыда аталған принцип ғылыи-танымдық қатынастарының, қоршаған ортаға бағалы нормативті көзқарасын қалыптасуына, сонымен қатар табиғи ортаны қорғау және артттыру практикалық дағдыларын дамуына, табиғатта сақтайтын ережелерді құрығуға және салауатты өмір салтын қалыптасуына да мүмкіндік береді. Бұл әр түрлі компонентерінің мазмұнын дұрыс интеграциялау оқушының дұрыс экологиялық позициялар қамтамасыз етуге бейімделген жағдайында ғана мүмкін.

Мазмұнына байланысты аталған ынғайдарын педагогикалық нәтижелілігі экологиялық білім беру баланың психикалық процесіне, дене даму заңдылықтарына сәйкес болуына тәуелді, басқа сөзбен айтқанда табиғисәйкестік принципіне сүйегенде нәтижелі болады. Бұл принцип баланы табиғатпен бірлесіп және баланың экологиялық қолайлы ортасын қорғап тәрбиелеудің ұйғарады.

Қоршаған орта саласындағы білім берудің мазмұны өзіне мәні бойынша интегративті. Басқа сөзбен - пәнаралықты. Оны реализациялау үшін бастауыш мектептің оқу пәндерінің жүйесін толық қатыстыру қажет, оардың байланыстарына тек басты ойдын болу жағдайнда мүмкін, мысалы мынадай -

Жер - біздің ортақ үйіміз;

Барлығы бір-бірімен байланысты;

Еңбек - адамның табғатпен байланыстың

Негізгі жағдайы;

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.