Құқық қағидаларының түсінігі және түрлері

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 30 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...3I ҚҰҚЫҚ ТҮСІНІГІ
1.1 Құқық түсінігі, мәні және қайнар көздері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..5
II .ҚҰҚЫҚ ҚАҒИДАЛАРЫ 2.1 Құқық қағидаларының түсінігі және түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..15
III ҚҰҚЫҚ ФУНКЦИЯЛАРЫ ЖҮЙЕСІ
3.1. Құқық функциясы түсінігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...19
3.2. Құқық функциясынын жүйесi ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..23
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..28ПАЙДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .30

КІРІСПЕ
Тақырыптың өзектілігі - әрқашанда пәннің сипаттамасын, мәнімен мағынасын аныктау.Ғылымда функция термині түрлі мағыналарда қолданылады. Математика да ,функция тәуелді деген ұғымды берсе,Ал заң ғылымында функция термині мемлекет пен құқықтың әлеуметтікОсылайша, функция терминінің мағынасы көп:
Құқық ұғымы. Адам әр түрлі әлеуметтік қатынастарға түседі. Қарым-қатынас нәтижесінде адамдар арасында өзара әрекеттестік қалыптасады, түсіністік пайда болады, қамқорлық жасау және көмек беру жүзеге асады.
Құқық дегеніміз - мемлекет арқылы қамтамасыз етілетін, әділеттілік туралы адамдардың көзқарастарынан көрініс табатын, жалпыға бірдей міндетті нормалардың жиынтығы.
Құқық (ағылш. 1. law (наука); 2. right) - мемлекет орнатқан және оның күшімен қорғалатын, жалпыға бірдей қоғамдық қатынастарды реттейтін тәртіп ережелерінің ( нормалардың ) жиынтығы. Құқықтың түсініктері бірнеше, бірақ мазмұндары біреу-ақ.
Құқық мазмұнының негізгі элементтері:
- қоғамның және адамдардың мүделі-мақсатын қорғау, орындау;
- қарым-қатынастарды реттеп, басқару;
- қоғамды дағдарысқа ұшыратпай, экономикалық, саяси, әлеуметтік, мәдениеттік т.б. бағытын дамытып, нығайту;
- мемлекеттік органдардың, ұйымдардың құзіретін, ара-қатынасын реттеп басқару.
Құқықтың екі түрлі түсінігі болады:
біріншісі - құқықтың обьективтік түсінігі, қоғамның обьективтік дамуына сәйкес жаңа қатынастардың қалыптасуы;
екіншісі - құқықтың субьективтік түсінігі обьективтік қалыптасқан қатынастарды реттейтін, басқаратын нормативтік актілерді уақытында қабылдап бекіту.
Құқықтың реттеу функциясы - нормативтік актілер арқылы қоғамдық қатынастардың байланысын, орындалу жолдарын, бағыттарын анықтап отыру.

Құқықтың қорғау функциясы - нормативтік актілердің қоғамдағы қарым-қатынасқа ықпалын, әсерін күшейту, жаман қатынастарға тыйым салу.
Жоғарыда айтылғандай, құқық - жалпыға бірдей міндетті, мемлекет қамтамасыз ететін, қоғамдық қатынастарды реттейтін нормалардың жиынтығы. Құқықтық норма - құқықтың бір клеткасы, қоғамдық қатынастардың жақсы дамуының үлгісі деуге болады. Ол адам істерінің, жұмысының, тәртібінің шеңберін анықтап, олардың бостандығын және қарым-қатынасын реттеп, басқарып отырады.
Курстық жұмыстың мақсаты - құқық қағидалары мен функцияларына қатысты заманауи көзқарастарды қалыптсатыру жане мақсатқа жету.Мақсатқа жету үшін келесі міндеттер алға қойылған: ☆құқық түсінігін жане түрлерiн талдау; ☆құқық қағидаларын сипаттау; ☆құқықтың жеке функциясы мен функциялар жүйесiн талдау.
Құқық саласында "қағида" жане "функция" термині қандай мағынаны береді? Құқық қағидасы мен функциясы деген не? және құқықтың қандай қағидасы мен функциялары ерекшеленеді? Осы және басқа да сұрақтардың жауаптары менің Құқық қағидалары мен функциялары атты курстық жұмысында талқыланды.

I ТҮСІНІГІ
1.1 Құқық түсінiгi және қайнар көздері
Адам әр түрлі әлеуметтік қатынастарға түседі. Қарым-қатынас нәтижесінде адамдар арасында өзара әрекеттестік қалыптасады, түсіністік пайда болады, қамқорлық жасау және көмек беру жүзеге асады.
Құқық дегеніміз -- мемлекет арқылы қамтамасыз етілетін, әділеттілік туралы адамдардың көзқарастарынан көрініс табатын, жалпыға бірдей міндетті нормалардың жиынтығы.Құқықтың белгілері: 1.Ерікті сипаты; 2. Жалпыға міндеттілігі; 3. Нормативтілігі; 4. Мемлекетпен байланысы; 5. Формалды анықталғандығы; 6. Жүйелілігі. Құқықтың мәнін қарастыру да екі аспектіні есепке алу маңызды:Объективті құқық - бұл мемлекет белгілеген, қамтамасыз ететін;Субъективті құқық - бұл тұлғаның өз мүдделерін қанағаттандыруға арналған.Құқықтың заңды мағынасындағы мәні мен қатар (объективті, субъективті) табиғи құқықтарТабиғи құқықтан, құқықтың заңды мағынасын дағылардан (объективті,субъективті) басқа позитивті құқықҚұқықтың пайда болуынан бастап және оның даму барысын да оныңКөпшілік (бұқаралық) құқық - бұл мемлекеттік істер облысы, яғниЖеке құқық - бұл жеке істер облысы, яғни дербестікке,Құқықтың қайнар көздері - бұл мемлекеттен туындайтын немесе құқықҚұқықтың қайнар көздерінің түрлері: 1. Нормативті заңды актілер; 2. Санкцияланған әдет - ғұрыптар;. 3. Заң прецеденті; 4. Нормативті шарт; 5. Құқықтың жалпы қағидалары; 6. Діни мәтіндер. Нормативтік құқықтық акт -- референдумда қабылданған не уәкілетті орган немесе мемлекеттің лауазымды адамы қабылдаған, құқықтық нормаларды белгілейтін, олардың қолданылуын өзгертетін, тоқтататын немесе тоқтата тұратын белгіленген нысандағы жазбаша ресми құжат болып табылады. Нормативтік құқықтық актілердің ресми мәтіндерін кейіннен жариялау.
Қазақстан Республикасы нормативтік құқықтық актілерінің эталондық бақылау банкіне сәйкестік сараптамасынан өткен нормативтік құқықтық актілерді баспа басылымында жарияланады.
Нормативтік құқықтық актілердің құқықтық мониторингі -- Қазақстан Республикасының заң намасына қайшы келетін, ескірген және сыбайлас жемқорлықты тудыратын құқық нормаларын анықтау, олардың іске асырылуының тиімділігін бағалау мақсатында Қазақстан Республикасы заңнамасының жай-күйі туралы ақпаратты жинау, бағалау, талдау, сондай-ақ оның даму динамикасын және қолданылу практикасын болжау бойынша тұрақты негізде жүзеге асырылатын мемлекеттік органдардың қызметі.
нормативтік құқықтық актінің деңгейі -- нормативтік құқықтық актінің нормативтік құқықтық актілер сатысындағы өзінің заң күшіне қарай алатын орны.
Нормативтік құқықтық актіні ресми жариялау -- нормативтік құқықтық актінің толық мәтінін ресми және мерзімдік баспа басылымдарында жалпы жұрттың назарына салу үшін жариялау болып табылады.
Нормативтік құқықтық актілер негізгі және туынды актілер болып бөлінеді.
Нормативтік құқықтық актілердің негізгі түрлеріне мыналар жатады:
1) Конституция, конституциялық заңдар, кодекстер, заңдар;
2) Қазақстан Республикасы Президентінің Конституциялық Заң күші бар Жарлықтары; Қазақстан Республикасы Президентінің заң күші бар Жарлықтары; Қазақстан Республикасы Президентінің өзге де нормативтік құқықтық Жарлықтары;
3) Қазақстан Республикасы Парламенті мен оның палаталарының нормативтік қаулылары;
4) Қазақстан Республикасы Үкіметінің нормативтік қаулылары;
5) Қазақстан Республикасы Конституциялық Кеңесiнiң, Жоғарғы Сотының, Қазақстан Республикасы Орталық сайлау комиссиясының және Республикалық бюджеттің атқарылуын бақылау жөніндегі есеп комитетінің нормативтік қаулылары;
6) Қазақстан Республикасының министрлері мен өзге де орталық мемлекеттік
органдар басшыларының нормативтік құқықтық бұйрықтары;
7) орталық мемлекеттік органдардың нормативтік құқықтық қаулылары;
8) мәслихаттардың нормативтік құқықтық шешімдері, әкімдіктердің нормативтік құқықтық қаулылары, әкімдердің нормативтік құқықтық шешімдері.
Нормативтік құқықтық актілердің туынды түрлеріне мыналар жатады:
1) регламент -- қандай да бір мемлекеттік орган мен оның құрылымдық бөлімшелері қызметінің ішкі тәртібін реттейтін нормативтік құқықтық акт;
2) ереже -- қандай да бір мемлекеттік органның мәртебесі мен өкілеттігін белгілейтін нормативтік құқықтық акт;
3) қағида -- қандай да бір қызмет түрін ұйымдастыру және жүзеге асыру тәртібін белгілейтін нормативтік құқықтық акт;
4) нұсқаулық -- заңдардың қоғамдық қатынастардың қандай да бір саласында қолданылуын егжей-тегжейлі көрсететін нормативтік құқықтық акт.
Қазақстан Республикасының заңда рын да туынды түрдегі нормативтік құқықтық актілердің өзге де нысандары көзделуі мүмкін.Заң - бұл жоғарғы күші баржәне аса маңыздыЗаңның түрлері: 1)Конституция; 2)Конституциялық заңдар;3)Жай заңдар. Заң күшіндегі актілер - бұл заңның негізінде және солардыңОларға мыналар жатады: 1. Президенттің жарлықтары мен өкімдері; 2. Үкіметтің қаулылары мен өкімдері; 3.Мемлекеттік аймақтық және жергілікті муниципалдық органдардың актілері; 4. Ведомстволық актілер. Құқықтың міндеті термині - бұл құқық шешуге тиісті.Құқық - бұл қоғамдық қатынастарды реттеуге бағытталған, мемлекетпен орнықтырылатын және қамтамасыз етілетін, жалпыға міндетті, формаларды анықталған заң нормаларыныңжүйесі. Құқықтың белгілері: 1) еріктілік сипаты; 2) жалпыға міндеттілігі; 3) нормативтілігі; 4) мемлекет пен байланысы; 5) формальды анықталғандығы; 6) жүйелілігі; Құқықтың мақсаты. Құқықтың қоғамдық жоғарғы мақсаты қоғамдағы бостандықтын ормативтік әртіпте қамтамасыз етуінен және кепілдеуінен, әділеттілікті қалыптастыруынан, қоғамды өмірден қателіктер мен өз бетімен кетушіліктерді жоя отырып қоғамдағы экономикалық және рухани факторлардың әрекететуіне мейлінше жағдай жасауынан көрініс табады. Құқықтың құндылығы. Бұл құқықтың азаматтардың және жалпы қоғамның әлеуметтік әділетті қажеттіліктерімен мүдделерін қамтамасыз ету құралымен мақсаты ретінде қызметке алу қабілеті. Құқықтың әлеуметтік құндылығының төмендегідей негізгі көріністерін атап өтуге болады: 1) құқық адамдардың әрекеттеріне ұйымдастырушылықты, тұрақтылықты, үйлесімділікті дарыта отырып, олардың бақылауын қамтамасыз етеді, осы арқылы ол қоғамдық қатынастарға реттеушілік элементінегізе отырып, оларды өркениетті құбылысқа айналдырады; 2)құқық тұлғалардың ерекше мүдделерін үйлестіру арқылы олардың жүріс тұрысы мен қызметіне әсерін тигізеді, яғни, құқық жеке мүдделерді басып жаншымайды, керісінше, оны қоғамдық мүддемен үйлестіреді; 3) құқық тұлғаның қоғамдағы бостандығын көрсетуші және анықтаушы болып табылады және осы бостандықтың шегін, шамасын анықтайды; 4) құқық әділеттілік идеясын көрсету қабілетіне ие, яғни, құқық материалды қигіліктердің дұрыс және әділетті бөлінуінің талаптарын орнықтырады, барлық азаматтардың заң алдындағытеңдігін бекітеді; 5) құқық қоғамдық дамудың тарихи кезектілігіне сәйкес қоғамның жаңаруының қайнар көзі болып табылады; әсіресе, оның құндылығы тоталитарлық режимдердің құлауымен жаңа нарықтық механизмдердің бекітілуі жағдайларында өсе түседі; 6) құқықтық тәсілдің жер халықаралық және ұлтаралық сипатағы мәселелерді шешудің негізі және жалғыз құралы болып табылады. Құқықтың оъективтік және субъективтік мағынадағы түсінігі.Табиғи құқық.Позитивтік құқық. Бұқаралық құқықы. Объективті құқық - бұл мемлекет белгілеген, қамтамасыз ететін, кепіл болатын және қоғамдық қатынастарды реттеуге бағытталған жалпыға міндетті, формалды анықталған құқық нормаларының жүйесі. Объективті құқық - бұл белгілі бір кезеңдегін акты мемлекеттің заңнама, құқықтық әдет - ғұрыптар, заң преценденттері және нормативті шарттар. Ол объективтілігі жеке адамның сана - сезімне байланысты еместігімен және оған тиесілі еместігі мен түсіндіріледі. Субъективті құқық - бұл тұлғаның өз мүдделерін қанағаттандыруға арналған заңды мүмкін болатын мінез - құлықтарының өлшемі. Субъективті құқықтарға адамның нақты құқықтары жатады (еңбек етуге құқық, білім алуға құқықжәне т.с.). Ол субъективтілігі субъектімен тікелей байланыстылығы мен және оған тиістілігі мен және оның сана - сезіміне, ерік- жігеріне тәуелдігімен түсіндіріледі. Құқықтың заңды мағынасындағы мәні мен қатар (объективті, субъективті) табиғиқұқықтардабар, олөмірсүругеқұқық, бостандыққақұқықсияқтықұқытардықамт иды. Табиғи құқықтарға жататын құқықтар қандай да бір құжаттарда бекілітілгенінен емес бекітілмегеніне байланыссыз өмір сүре береді, және де олар заттардың, өмірдің өзінен тікелей туындайды. Табиғи құқықтан, құқықтың заңды мағынасындағылардан (объективті,субъективті) басқа позитивті құқық сияқты, яғни заңдарда және басқада қайнар көздерде көрсетілген құқықтарда болады. Позитивтік құқықтың негізгі сипаттары: 1) оны адамдар немесе қоғамдық құрылымдар заң шығарушылар, соттар, құқық субъектілер қалыптастырады, яғни, олардың шығармашылығының, мақсатты ерікті қызметінің нәтижес іболып табылады; 2) заңдар немесе басқада қайнар көздер түрінде, яғни,жай ой идея түрінде ғана емес, нақты сыртқы көрінісі бара ретінде өмір сүреді. Құқықтың пайда болуынан бастап және оның даму барысында оның қарама-қарсы және де сонымен бір уақытта өзара байланысты екі жағы анықталды.Бірінші жағы бұқаралық- құқықтық жағы, екінші жағы- жеке - құқықтық жағы. Көпшілік (бұқаралық) құқық - бұл мемлекеттік істер облысы, яғни мемлекеттің құрылымымен қызметі көпшілік (бұқаралық) билік, барлық көпшілік институттар сияқты билікпен бағыныштылық бастауларына, субординация қатынастарына орнатылған. Жеке құқық - бұл жеке істер облысы, яғни дер бестікке, субъектілердің заңды теңдігіне,олардың бір - біріне бағынбаушылық бастауларына негізделген жеке бастың ерікті мәртебелерінің облысы. Құқық қоғамдық қатынастарды мемлекеттік реттеуші ретінде. Құқықтың түсінігіне кірген аса манызды белгілерінің бірі болып оның мемлекетпен тығыз байланысы табылады. Бұл белгі мыналардан көрініс табады: 1) мемлекет құқықты ресми түрде орнықтырып, оның орындалуын мемлекеттік мәжбүрлеу арқылы қамтамасыз етеді; 2) құқық мемлекеттік еріктің нормативтік көрінісі бола тұра қоғамдық қатынастарды таптық, жалпы әлеуметтік және басқа да мүдделерге сәйкес реттейді; 3) құқық жалпыға міндетті сипатқа ие, бұл оның ерекше әлеуметтік реттеуші,заңды және заңсыз әрекеттерді өлшеуші ретінде көрініс табуына мүмкіндік береді. 4) Басқа әлеуметтік нормаларға қарағанда құқықтың реттеушілік рөлінің ерекшелігі оның нормаларының өкілдік - міндеттеуші мазмұнымен байланысты. Құқықтың мәні өркениеттілік жағдайында қоғамдық қатынастарды реттеуден нормативтік негізде қоғамның тұрақты ұйымдастырылуына жете отырып , демократияның экономикалық бостандықтың , тұлға бостандығын жүзеге асырылуынан көрінеді. Құқықтың мәнін қарастыру даекіаспектіні ескерудің манызы зор; 1)формальдық- кез келген құқықтың ең алдымен реттеуші екендігі. 2)мазмұндығы - осы реттеушінің кімнің мүдделеріне қызмет ететіндігі. Құқықтың мәнін түсінуде келесі тәсілдерді бөліп атауға болады: - таптық, бұның шегінде құқық экономикалық үстемдік құрушытаптың заңда көрініс тапқан мемлекеттік еркін білдіретін , мемлекет пен кепілденген заң нормаларының жүйесі ретінде анықталады; - жалпы әлеуметтік ,бұның шегінде құқық қоғамдағы әртүрлі таптардың , әлеуметтік топтардың арасындағы келісімнің көрінісіретінде қарастырылады. Құқықәлуметтік нормалардың ерекше жүйесі болып мемлекетпен бірге өмірге келіп, қоғамды реттеп- басқарып отырады. Олар қоғамның, объективтік даму процесінің талабына сәйкес қалыптасты. Бірақ әр елдің, ерекшеліктеріне сәйкес құқықпен мемлекеттің нысаны әртүрлі, мазмұны бірдей болды. Бұл жерде қайталап өтейік,- құқық мен мемлекеттің өмірге келуінің, қалыптасуының негізгі объективтік заңдары: қосымша өнімнің пайда болуы, жекеменшіктің қалыптасуы, таптардың арасында күрестің басталуы, қайшылықтарды реттеп, қоғамды басқару үшін құқықпен мемлекеттің өмірге келуі. Бұл объективтік даму процесі қоғамның алдына бірнеше талаптар қойды: -қоғамның әкімшілік териториясында тұрақты тәртіп қалыптастыру қажет болды; -Қоғам бірнеше тапқа, топқа бөлініп, олардың арасында басталып, оны реттеп, мемлекттік бірлестіктердің арасындағы қайшылықтар күреске айналып, күрес соғысты өмірге әкелді. Міне, бұл күрес- қайшылықтарды бейбітшілік жолмен шешіп, реттеу қажет болды. Қоғамның объективтік даму процесінің бұл талаптарын іскеасыру үшін құқықтық нормаларды қарқынды, сапалы дамытып, қарым- қатынастарды тағы басқа құбылыстарды реттеу жұмыстары басталып, қоғамның жақсы дамуына жағдай жасалды және мазмұнына келсек, оның сан қырлы түсінігі, санқырлы мазмұны бардеуге болады. Ол қоғам мен бірге диалектикалық даму процесінде болғандықтан, оның мазмұны санқырлы бағытта дамып, байып отырды. Ғалымдар құқықты зертеген де бір- екі қырынан мазмұның анықтап әртүрлі қорытынды тұжырым жасап отырды. Мысалы, Аристотель құқықты саяси шындық, әділеттік, - деді. Орта ғасырдың ғалымдары - құқық діни норма, Ж.Ж.Рус со - құқық қоғамдық билік деп түсіндірді. Осы пікірдің бәрі дұрыс. Құқық адамдардың өмірімен тығыз байланысты дамиды: олардың бостандығын қалыптастырады, мінез - құлқына, іс- әрекетіне, тәртібіне, сана- сезіміне жан-жақты әсеретеді, мүде мақсаттарының іске асуына қолайлы жағдай, қамқорлық жасап қорғайды. Адамдардың жекелік топтық және қоғамдық қарым - қатынастарын реттеп, басқарып отырады. Осы тұрғыдан алсақ, құқықтық мазмұны, түсінігі - адам қоғамын басқарудағы құқықтық нормалардың ішкі тұрақты, саналы мәні, маңызы. Бұл түсініктемеде құқықтың құндылығын, маңыздылығын айрықша көрсетіп отыр. Бұл түсініктеме дұрыс бірақ жеткіліксіз. Құқық қоғамды реттеп басқарудағы негізгі құрал; құқық қоғамдағы бостандықты, әділеттікті теңдікті, адамкершілікті қалыптастыратын негізгі құрал; құқық мемлекеттік билікті, қоғамның саяси - экономикалық, мәдени - әлеуметтік даму процесінің даму бағыттарын анықтап отыратын негізгі құрал; құқық қоғамдағы заңдылықты, тәртіпті бақылап отыратын негізгі құрал; құқық мемлекетің ішкі - сыртқы істердегі егемендігін қамтамасыз ететін негізгі құрал т.б. Бұл пікірді жалғастыра беруге болады. Құқық қоғамның экономикалық базисінің үстіндегі қондырма. Оның қоғамдағы мәні, маңызы мен нысаны, сайып келгенде қоғамның экономикалық, мәдени- рухани сипатына байланысты. К.Маркс Гота программасын деген еңбегінде: Құқық еш уақытта да экономикалық құрылыстан және қоғамның соған сәйкес мәдени дамуымен жоғары бола алмақ емес - деді. Құқықтың нормалары қоғам дамуының саяси - экономикалық, мәдени - әлеуметтік мұқтаждарына неғұрлым сай келсе, соғұрлым пайдалы әсері мол болмақ. Қоғам өмірін құқық арқылы реттеу процесінде әртүрлі құқықтық қатынастар туады, яғни қоғам мүшелері, мемлекеттік мекемелер, қоғамдық ұйымдар құқықтық нормалардың талаптарын іс жүзіне асыру үшін өзара қарым - қатынастарға түсіп, заңда көрсетілген міндеттерді орындауға тиісті болады. Құқықтық қатынастар қоғам өмірінің негізгі салаларын қамтиды, бұлар; әкімшілік, қаржы, мүліктік, отбасы, еңбектік, т.б. Мемлекетке қажетті қоғамдық тәртіп құқықтық қатынастар негізінде ғана орындайды. Бұл - құқықтық қоғамдық қатынастарды реттеудегі көздейтін басты мақсаты. Біз, жоғарыда құқықтың түсінігін және мазмұнын нормативтік тұрғыдан қарастырып келдік. Бұл құқық тың түсігінің, мазмұнының негізгі бағыты. Өмір тәжірбиесінде біраз ғалымдар құқықтың мазмұнын кеңейтілген түрде зерттеп, түсінігін сол көлемде береді. Олардың қосымша зерттеген мәселелері: құқықтық қатынас құқықтық сана, субъективтік құқық, құқықты қолдану, құқықты бұзушылық және жауапкершілік. Міне осы мәселелердің бәрін олар құқықтың мазмұнына жатқызады. Біздінше бұл дұрыс пікір. Өйткені осы қатынастардың бәрі де құқықтық нормалармен реттеліп, шешімін тауып жатады. Екінші олардың кеңірек зерттген мәселесі - құқық пен заңның, бостандық пен құқықтың арақатынасы және айырмашылығы. Құқықтық норма абстрактік түрде қарастырып іс - әрекет қамтиды, ал заң нақты түрде бір немесе бірнеше мәселені қамтиды. Адамдардың бостандықтары мен құқықтарын бөліп қарауға блмайды - деп түсіндіреді. Бұл пікірде дұрыс, бірақ ғылыми зерттеу деп оларды жеке бөліп қарастырған жөн - анализ, синтез әдісімен зерттелсе, қорытынды тұжырым дұрыс болады. Қоғамның тарихи объективтік даму процесінде құқықтың маңызы туралы екі пікір бар: біріншісі- қоғамның дамуын басқарып, реттеп отырушы негізгі әлеуметтік факторлардың бірі құқық. Онсыз қоғам дағдарысқа ұшырап әлде қашан ақыр заман болар еді. Бұл пікірді - заңды көзқарас деп атайды.Екіншісі- бірінші пікірге қарсы пікір. Қоғамның дамуында құқықтың ешқанда рөлі, маңызы жоқ деп түсіндіреді. Бұл пікірді заңды ниглизм деп атайды. Ниглизм қоғамда қабылдаған, бүкіл адамға пайдалы нормаларды, жағымды мұраларды жоққа шығарып мойындамау. Заңды көзқарас көнеден қалыптасып құқықтың қоғамда процесіндегі рөлін, маңызын жан- жақты зерттеп, бірнеше ғылыми қортынды тұжырымдар жасалады. Құқық қоғаммен бірге эволюциялық прогрестік жолмен дамып, ХІХ - ХХ ғасырларда өзінің тарихи процесті құндылығын дәлелдеп, қазіргі заман да құқық мемлекетпен бірге қоғам дамуын басқарып, реттуші негізгі әлеуметтік факторлардың бірекенін кім күмән келтірмейді. Қоғамның объективті тарихи даму құқықтың маңызы мен рөлі туралы заңды көзқарас пікірінің дұрыс екенін дәлелдеп отыр. Заңды нигилизм пікірін қазір ешкім қолдамайды. Құқық- философиялық категория. Сондықтан, оның мазмұның, өмірге келуін, дамуын түсінуде әр түрлі пікрлер бар. Бірақ, құқықтық нормаларды пайдалануда солар қарым- қатынастарды реттеуде, мүдде- мақсаттар дыіскеасыруда, орындауда адамдардың, бірлестіктер дің, қоғамдық ұйымдарың іс- әрекетінде, жұмысында ғажап бірлестік бар.Мұның себебі адамдардың, ұйымдардың іс- әрекетінің, жұмыстарының құқық арқылы басталуы, құқық арқылы дамуы, құқық арқылы орындалуы. Құқықтың мазұның түсінуде қоғам көлемінде нақты бірліктің болуы. Бұл бірлестіктің анықтылығы қоғамдық тәртіптің дұрыс қалыптасуы, қарым- қатынастардың жақсы реттеліп, орындалуы. Құқықтың күнделігі қоғадық масштабта барлық құбылыстардың шешушіне негіз болуында. Бұл ғылыми қорытынды пікірді барлық мемлекеттердің және адам қоғамының миллиондаған жылдар тарихи толық дәлелдеп отыр. Заң ғылымында″құқық" термині бірнеше мағынада қолданылады. Біріншіден, құқықдеген ресми түрде танылған жеке және заңды тұлғалардың заңға сүйене отырып, әрекет жасаум үмкіндігі. Мысалы, азаматтардың ең бекету бостандығы, білім алу, меншік иесі болу, кәсіпкерлік пен шұғылдану құқығы. Заңды тұлғалардың ( мемлекеттік органдардың, қоғамдық ұйымдардың) да құқықтық мүмкіндіктері болады. Бұл көрсетілген жағдайларда құқық түсінігі субъективтік мағынада қолданылады. Екіншіден, құқық деген- құқық нормаларының жүйеге келтірілген жиынтығы. Бұл объективтік мағынадағы құқық, олардың қалыптасуы, жүзеге асырылуы диалектикалық процес арқылы жүріп жатады. Мысалы, Қазақстанда мемлекеттік құқықғы туралы Конституцияның 4 бабында былай делінген: Қазақстан Республикасында қолданылатын құқық Конституциясының, соған сай келетін заңдар дың, өзгеде нормативтік- құқықтық актілері болып табылады. Үшіншіден, құық термині оқу пәнін білдіретін ұғым ретінде қолданылады. Мысалы, конституциялық құқық, әкімшілік құқық, азаматтық құқық, еңбек құқығы, қылмыстық құқық, отбасы құқықғы т.б. Төртіншіден, құқық термині субъективтік құқықпен объекитвтік құқықтың жиынтығы ретінде қлолданылады. Мысалы, құқық жүйелерімен құқықтық жүйе. Сонымен, құқық терминінің көптеген мәнібар, оны зерттеушілердің көзқарасы бір жерден шығып, біртекті деп айтуға болмайды. Негізінен, құқықты таптық және жалпы әлеуметтік тұрғыдан түсіндіру ғылымда кең орыналып келді. Құқықты, оған байланысты құбылыстарды тек таптық тұрғыдан ғана зерттейді. Ал өркениеттік тұрғыдағы ілім бойынша құқық қоғамдағы барлық адамдардың еркін білдіріп мүдделерін қорғайтын құрал болып саналады. Өйткені адам тарихында болған қоғамдардың бәрінде де таптық мүдде не қоса құқық жалпы қоғамдық мүдде- мақсаттыда реттеп - басқарып отырады. Қазіргі замандағы өркениетті мемлекеттерде құқық барлық азаматтардың еркін білдіретін саяси құралға айнала бастағанын мойындау керек. Қазақстан мемлекетінде қалыптасып кележатқан құқыққада осындай жалпы әлеуметтік тұрғыдан қарау шындыққа сай келед десек қателеспейміз. Қоғамның диалекиткалық даму процесінде қарым - қатынастарды дұрыс реттеп, басқарып, дағдарысқа ұшыратпау үшін мемлекетпен құқық объективтік жолмен өмірге келді. Бұл қоғамның прогрестік жолмен дамуының нәтижесі. Құқық адамдардың, ұйымдардың іс әрекетімен тығыз байланысты, олардың бостандығының шеңберін, мүдде - мақсаттарының орындалу шеңберін анықтап, реттеп басқарып отырады. Құқықтық норманың қалыптасуы үш кезеңнең тұрады. Мүдде, қатынас, норма. Құқықтың негізгі үш тірегі бар: - имандылық; - қоғамның әлеуметтік - экономикалық жағдайы; - мемлекет; Құқық имандылықтан нәралады, неғұрлым құқықтың нормалары имандылық шарттарына сәйкес келсе, соғұрлым олардың сапасыда, абыройыда жоғары болады. Құқықтың таптық мәні, қоғамдағы рөлі, мазмұны мен нысаны, сайып келгенде қоғамның экономикалық, рухани мәдени сипатына байланысты. Құқықтың дамуына күресімен бірге саяси- әлеуметтік ұлттық қатынастар, идеология, қоғамның мәдени өсу дәрежесіде үлкен әсер етеді. К.Маркс Готапрограммасынасын дегенең бегінде: Құқық еш уақытта да эконогмикалық құрылыстан және қоғамның соған сәйкес мәдени дамуынан жоғары бола алмақ емес - деген. Құқықтың нормалары қоғам дамуының экономикалық мұқтаждарына неғұрлым сайкелсе, соғұрлым пайдалы болмақ. Қоғам өмірін құқық арқылы реттеу процесінде әртүрлі құқықтық қатынастар туады, яғни қоғам мүшелері, мемлекеттік ұйымдармен мекемелер құқықтық нормалардың талаптарын іс жүзіне асыру үшін өзара қарым - қатынастарға түсіп, заңда көрсетілген міндеттерді орындауға тиісті болады. Құқықтың түсініктері бірнеше, бірақ мазмұндары біреу- ақ. Құқықтың мазмұнының негізгі элементтері: - қоғамның және адамдардың мүдде- мақсаттарын қорғау, орындау; - қарым - қатынастарды реттеп - басқару; - қоғамды дағдарысқа ұшыратпай, экономикалық, саяси әлеуметтік, мәдениеттік т.б. бағытын дамытып, нығайту;

II ҚҰҚЫҚ КАГИДАЛАРЫ 2.1 Құқық қағидаларының түсінігі және түрлеріҚұқық салаларын, оның пәнін, әдісін құқықтық реттеудің салалық әдісін және құқықтық жүйені тұтасымен теориялық талдаудың маңызды инструментіне құралына құқық қағидасының түсінігі жатады. Құқықтық қағидалар қалай болмасын, құқықта көрсетілген дей, негізгі идеялар ретінде осы уақытқа дейін көрсетілуде. Қазіргі кездегі, біздің құқықтану да, құқықтық қағидалар теориясы құқық қағидасы ретінде қабылдаып, қандай күйде болсын құқықта бекітілген дей, негізгі бастаушы идеялар ретінде қалды. Ғалымдардың көзқарастарын дағы ол мәселе туралы ұқсастықтар орынды.Шектен тыс дауласу, әрине бұл жұмысқа кедергі. Алайда, бұл оқиғада ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.