Энергетикалық алмасудың кезеңдері

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 8 бет
Таңдаулыға:

Жоспар

Кіріспе
Негізгі бөлім

Қорлық және құрылымдық липидтер
Энергетикалық алмасудың кезеңдері
Фосфолипидтер және гликолипидтер

Қорытынды
Қолданылған әдебиеттер

Кіріспе

Липидтер - табиғи заттар тобы. Олар іс жүзінде суда ерімейді, бірақ полярсыз еріткіштерде (хлороформ, эфир, ыстық этонол, күкіртті көміртегінде) ериді. Белоктармен, углеводтармен қатар липидтер де мал, адам және барлық тканьдері клеткаларының құрамыны кіреді. Липид - гректің Lipos - май деген сөзінен шыққан.

Липидтерге майлар және май тәрізді заттар - липоидтер жатады. Липидтердің молекуласының құрамына C, H, O атомдары кіреді. Құрамындағы элементтердің байланысына және құрылымына қарай липидтер алуан түрлі болып келеді. Барлық липидтерге тән жалпы қасиет - олардың молекулаларының полюссіздігінде (гидрофобтылығында) . Сондықтан липидтер полюссіз сұйықтықтарда: бензинде, эфирде, хлороформда жақсы, ал суда нашар ериді.

Қорлық және құрылымдық липидтер

Липидтер (грекше lipos - май) дегеніміз - полярлы емес еріткіштерде жақсы еритін төмен молекулярлы органикалық заттар. Химиялық құрылысы бойынша липидтер әртүрлі болады, бірақ олардың барлығы дерлік кез-келген спирттер мен май қышқылдарының күрделі эфирлері болып табылады. Сонымен қатар липид молекулаларының құрамына азотты қосылыстар, фосфор қышқылы және көмірсулар енуі мүмкін. Құрамы бойынша липидтердің барлығы жай, күрделі липидтер (липоидтер) және стеридтер болып жіктеледі. Адам мен жануарлар ағзасында жай липидтерден - үшацилглицериндер (бейтарап майлар) , липоидтардан - фосфоглицериндер (лецитиндер, кефалиндер, ацетальфосфатиттер, серинфосфатиттер және т. б. ) және сфингофосфатидтер (сфинглмиелиндер), ал гликолипидтерден - цереброзидтер мен ганглиозидтер, стеридтерден - холестеридтер болады.

Әртүрлі тканьдерде липидтердің болуы да әртүрлі болады. Сау адамның плазмасында липидтер мынадай мөлшерде болады.

жалпы липидтер - 4 - 7 г/л.

үшацилгицериндер - 0. 55 - 1. 650 ммоль/л

фосфолипидтер - 2 - 4, 4 ммоль/л

холестеридтер - 3. 9 - 6. 5 ммоль/л

Липидтердің биологиялық мәні мынада: олар энергетикалық материал болып табылады және қорғаныс, пластикалық, тасымалдау және реттеу қызметтерін атқарады.

Физиологиялық қызметтері бойынша ағза липидтері 3 топқа бөлінеді:

қорлық липидтер;

протоплазматикалық немесе құрылымдық липидтер;

тасымалдаушы липидтер (липопротеиндер) .

Қорлық липидтер негізінен үшацилглицериндер түрінде болады. Олар көп мөлшерде май депосында жинақталады да, қажет болған жағдайда оңай ыдырап, энергетикалық материал ретінде жұмсалады. 1 грамм май толығымен тотыққан жағдайда 9. 3 ккал энергия (38. 9 кдж) бөлінеді. Протоплазматикалық липидтер болса фосфолипидтер глицеридтер және глицерид еместер (сфингофосфатидтер), гликолипидтер және холестеридтер түрінде болады. Бұлар клеткалық мембраналардың құрылымдық компоненттері болып табылады және ағзадағы олардың деңгейі тұрақты болады.

Май тәріздес заттарды кейде күрделі липидтер деп атайды. Олар төрт топқа бөлінеді: 1) фосфолипидтер (фосфатидтер), 2) балауыз, 3) сфинголипидтер, 4) стеролдар (стериндер) мен стеридтер.

Энергетикалық алмасудың кезеңдері

Энергетикалық. алмасу кезеңдері. Энергетикалық алмасу үш кезеңге бөлінеді: дайындық, оттексіз және оттекті.

Бірінші дайындық кезеңін ас қорыту деп те атайды. Ол, негізінен, жасушадан тыс ас қорыту жолы қуысына түсетін ферменттер әсерінен жүреді. Осы кезеңде күрделі орга-никалық қосылыстар қарапайым заттарға: нәруыздар - аминқышқылдарына, көмірсулар (крахмал, гликоген) - глюкозаға, майлар - глицерин мен май қышқылдарына ыдырайды. Бұл кезде жылу түрінде таралатын энергиянын аз мөлшері бөлінеді.

Екінші оттексіз кезеңде ас қорыту процесінде түзілген жай молекулалар жасушаға түседі де, жасуша цитоплазмасында әрі қарай ыдырауға ұшырайды. Энергетикалық алмасудың екінші кезенінің едәуір маңызды бөлігі -глюкозаның ыдырауы - гликолиз. Гликолиз оттексіз де жүруі мүмкін. Ыдыраудың бірқатар ферменттік реакциялары нәтижесінде глюкозаның бір молекуласынан сүт қышқылының екі молекуласы түзіледі. Бұл кезде бөлінген энергияның шамалы бөлігі АҮФ-тің (аденозин үш фосфор қышқылы - энергия көзі) екі молекуласының синтезіне жұмсалады, яғни жинақталады, ал қалғаны жылу түрінде таралады. Анаэробты ортада тіршілік ететін организмдерде энергетикалық алмасу тек екі кезеңнен тұрады және екінші, оттексіз кезеңде аяқталады.

Энергетикалык алмасудың үшінші кезеңі оттек қатысында жүреді де, тыныс алу деп аталады. Оттекті ыдырау реакциялары сүт қышқылының молекулалары түсетін жасушаның арнайы органоиді - митохондрияда жүреді. Ферменттер қатысында, бірқатар өзгерістерден кейін соңғы өнімдер - көмірқышқыл газы мен су түзіледі. Олар содан кейін жасушадан шығарылады.

Фосфолипидтер және гликолипидтер

Липоидтардың ішінде әсіресе көп таралғаны фосфолипидтер. Олар майға жақын, глицериннің екі гидроксильдік тобы май қышқылдары мен этерленген. Үшінші гидроксильдік топ фосфор қышқылының күрделі эфирін түзеді, оған азоттық негіз қосылады. Липоидтердің азоттық негіздеріне холин, этаноламин (коламин), серин жатады.

Фосфолипидтер құрамына кіретін азоттық негіздерге байланысты мынадай топтарға жіктеледі: фосфатидилхолин немесе кефалин (құрамында этаноламин бар), фосфатидилсерин (құрамында серин бар) . Бұлардың ішінде әсіресе маңыздылары және жиі кездесетіндері α-лицетин мен α-кефалин.

Холиннің түзілу механизмі мен лецитиннің синтезінің зақымдалуы үшацилглицеридтер синтезінің іске қосылуын тудырады да, соның салдарынан бауырдың майлы инфильтрациясы дамиды. Холиннің синтезі кезінде метильді топтың донаторы ретінде метионин және холин бауырдың майлы дистрофиясының алдын алады, сондықтан липотропты факторларға жатады да, бауырдың ауруларын емдеу үшін пайдаланылады. ыдырауы фосфолипазалардың әсерінен сәйкес құрылымдық компоненттерге дейін жүреді.

Гликолипидтердің синтезі эндоплазматикалық ретикулум мембраналарында жүреді. Түзілген гликолипидтер эндоплазматикалық ретикулум цистернасын жауып жатқан мембраналардың үстінде орналасады. Бұл жерден олар Гольджи аппаратына тасымалданады да, ең соңында сыртқа шығарылып, плазматикалық мембрананың сыртқы қабатының құрамына кіреді.

Фосфолипидтер құрамында әрқашан полиқанықпаған май қышқылдары болады.

Фосфолипидтер мен сфинголипидтер басқа липидтерден бір құрылымдық ерекшелігі бойынша ажыратылады. Олардың молекулаларында әр түрлі екі топ бар: полярсыз гидрофоб “ құйрық ”, полярлы гидрофиль “ бас ”. Лецитиннің полярлы “ басы ” холиннің қалдығы болады, кефалиндікі - коламин қалдығы. Серин қалдығы жоғарыда цвиттер - ион түрінде берілген. Фосфолипидтердің басқа қалдықтары - полярсыз гидрофобты “құйрық”. Екі түрлі табиғаты бар мұндай қосылыстар амфипатиялық ( гректің “ екі жақты ” және “ сезім ” деген сөздерінен шыққан) деп аталады.

Амфипатиялық қасиеттерінің арқасында фосфолипидтер клетка мембранасының негізін құрайды. Фосфолипидтер денедегі барлық тканьдердің және клеткалардың құрамына кіреді. Олар нерв тканінің және мидың құрғақ массасының негізгі бөлігін құрайды. Фосфолипидтер жүрек, бауыр құрамында кездеседі. Белоктармен бірге фосфолипидтер клетка мембранасын құрайды, клеткалардың жұмысы, тұтас организм қызметі мембрананың зақымданбауына және оның құрылымына байланысты. Мембрананың липидтік бөлігінің 90 % фосфолипидтерден тұруы мүмкін. Триглицеридтермен салыстырғанда, фосфолипидтер құрамында қанықпаған қышқылдар көп.

Барлық липидтердің басты құрылымдық компоненттері май қышқылдары болып табылады. Барлық табиғи липидтер көмірсу атомының жұп саны бар май қышқылдарынан тұрады. Липидтердің құрамына қаныққан және қанықпаған май қышқылдары кіреді.

Клеткаларда бос май қышқылдарының метаболитикалық барлық айналымдары олардың белсендірілу процесінен басталады, яғни ацил - КоА түзілуінен басталады. Бұл реакцияларды ацил - коА - синтетазалар катализдейді.

Түзілген ацил - КоА - ның молекулалары митохондрияларға жеткізіледі де, сол жерде май қышқылдарының тотығуы жүреді. Ацил -КоА - ның митохондриялық мембраналар арқылы тасымалдануы карнитинді “ қайықты ” механизм арқылы іске асырылады. Алғашында карнитин ацетилтрансферазаның әсерінен ацилкарнитин түзіледі де, ол митохондрияларға өтеді.

Митохондрияларда ацилкарнитин HS - КоА - ның көмегімен тиолизге ұшырайды. Ацил - КоА және карнитин түзіледі. Карнитин қайтадан цитозольдан май қышқылдарын жеткізу үшін пайдаланылады, ал ацил - КоА β - тотығуға ұшырайды.

Май қышқылдарының тотығу механизмін 1904 жылы Кноп болжап айтқан болатын, бірақ толығымен оны Липман мен Линен зерттеді. Кооп мынаны анықтады: май қышқылы сірке қышқылына дейін ыдырайды, ол май қышқылы радикалының β - көміртекті атомның тотығу жолымен және тотығудың әрбір кезеңінде оның екі көміртегі атомына қысқарып отыруынан болады. Липман және Линен май қышқылдарының тотығуы HS - KoA - ның және мультиэнзимді комплекстің қатысуымен өтетінін және ацетил - КоА - ның түзілуімен аяқталатынын анықтады.

Дегидрогеназалардың тотықсызданған коферменттері ФАДН2 және НАДН2 сутегі атомын тыныс алу тізбегіне жеткізеді де, бұл жерде тотығу фосфорильденуінің әсерінен АТФ - тың 5 молекуласы синтезделіп, судың 2 молеуласы түзіледі.

Ары қарай тотығу кезеңі қайталанады, 2 көміртегі атомына қысқарған ацил - KoA ( Cn - 2 ) молекуласы тотығады. Соңғы кезеңінде 4 көміртегі атомы бар қышқыл радикалы - бутирил - КоА 2молекуласы және суды түзе отыра тотығады, ал босап шыққан энергия АТФ - тың 5 молекуласына жинақталады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.