Гиперхолестеринемия және оның себептері. Өт - mac ауруының пайда болу механизмі

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 10 бет
Таңдаулыға:

Жоспар
I. Кіріспе
oo Липидтердің алмасуы
II. Негізгі бөлім
oo Бауырда көмірсулардан майлардың биосинтезу ТӨТЛП-ге жинақталуы және тасымалдануы
oo Гиперхолестеринемия және оның себептері. Өт - mac ауруының пайда болу механизмі
oo Артеросклероздың биохимиясы
oo Бауырдың майлануы
oo Бауырдың химиялық құрамы мен атқаратын қызметтері
III. Қорытынды
IV. Пайдаланылған әдебиеттер

Липидтердің алмасуы және қызметтері Липидтер (грекше lipos-май) дегеніміз полярлы емес еріткіштерде жақсы еритін төмен молекулярлы органикалық заттар. Химиялық құрылысы бойынша липидтер эртүрлі болады, бірақ олардың барлығы дерлік кез-келген спирттер мен май қышқылдарының күрделі эфирлері болып табылады. Сонымен қатар липид молекулаларының құрамына азотты қосылыстар, фосфор қышқылы және көмірсулар енуі мүмкін.
Ішек қабырғасында липидтердің ресинтезі. Хиломикрондардың түзілуі жэне майлардың тасымалдануы. Бауырда көмірсулардан майлардың биосинтезу ТӨТЛП-ге жинақталуы және тасымалдануы
Ішектің шырышты қабатының клеткаларында липидтер қорытылуының сіңірілген өнімдерінен сәйкес липидтер синтезделеді. Бұл процесс- ішек қабырғасында липидтердің ресинтезі деп аталады. Бұл процестің биологиялық мәні мынада: ішек қабырғасында өзінің физико-химиялық қасиеттері және құрамы бойынша тағам липидтеріне емес, адам ағзасына сәйкес келетін липидтердің түзілуі.
Үшацилглицериндердің ресинтезінің қайнар көздері - глицерин, моноацилглицерин және май қышқылдары болып табылады. Сонымен қатар үшацилглицериндердің ресинтезі үшін ішектің эпителий клеткаларында синтезделетін май қышқылдары да пайдаланылады Ресинтез глицерофосфаттың түзілуі жэне май қышқылдарының белсеиді түріацилКоА-ның синтезінен басталады
Ары қарай ацилтрансферазаның қатысуымен глицерофосфат және май қышқылдарының белсенді түрлерінен фосфатидті қышқыл синтезделеді, ол үшацилглицериннің синтезі үшін немесе фосфолипидтердің синтезі үшін пайдаланылады:
Сонымен қатар диацилглицерин фосфолипидтердің синтезі үшін де пайдаланылады, мысалы лецитин синтезі үшін:
Сонымен қатар ішектің қабырғасында холестерин эфирлері де синтезделеді. Ішек қабырғасында ресинтезделген липидтер басқа мүшелер мен тканьдерге тасымаланады. Бұл процесс мынадай түрде жүреді: молекулаларының гидрофильдігіне байланысты фосфолипидтердің бір бөлігі қанға түседі де, бауырға жеткізіледі. Басқа фосфолипидтер, барлық үшацилглицеридтер, бос холестерин және оның эфирлері өздерінің ерімейтіндігіне байланысты белоктармен комплекс түзіп, липопротеиндердің тасымалдаушы түрлерін- хиломикрондар мен жартылай ТӨТЛП-ді түзеді. Хиломикрондар ішек эпителиінен ішектің лимфа жүйесіне өтіп, кеуденің лимфа ағынына түседі де, одан қан ағымына өтеді- Тамақтан соң 1-2 сағаттан кейін-ақ алиментарлы гиперлипемияны байқауға болады. Оның ең көп мөлшері тамақтан соң 4-6 сағат өткеннен кейін байқалады. Бұл кезде қан опалесцирленеді, ал ішектен ағатын лимфаның түсі - сүт тәрізді болады, Хиломикрондардың қанға түсуіне жауап ретінде дәнекер тканінің жуан клеткаларынан қанға гепарин бөлінеді, ол хиломикрондардың үшацилглицериндерін ыдырататын фермент-липопротеинлипазаны белсендіреді.
Бауырда хиломикрондар гепотоциттердің липопротеинлипазасының әсерімен бауырдың синустарында ыдырайды. Басқа тканьдерден ерекше май тканінде липопротеинлипаза капил-лярлар эндотелиінің мембраналарының бетінде орналасқан. Сондықтан, үшацилглицериндер гидролизінде түзілетін май қышқылдарын май тканьдері жартылай пайдаланады. Май қышқылдарының негізгі бөлігі қан плазмасының альбуминдерімен байланысып, басқа мүшелер мен тканьдерге жеткізіледі. Липопротеиназасы бар тканьдердің ішінде тек май ткані ғана глицеринді пайдаланбайтыны анықталған. Жақсы еритін зат ретінде глицерин қан ағымымен бауырға, бүйрекке, ішекке және басқа да тканьдерге жеткізіледі де, энергетикалық немесе құрылымдық материал ретінде пайдаланылады.
Бауырда май қышқылдарынан жэне глицериннен үшацилглицеридтер және басқа да липидтер синтезделуі мүмкін. Бауырда және май тканьдерінде липидтердің синтезі тек хиломикрондардың үшацилглицериндерінің гидролизі өнімдерінен ғана болып қоймайды. Сонымен қатар, липидтердің синтезіне көмірсулар алмасуының метаболиттері де қатысады, атап айтқанда глицериннің орнына фосфодиоксиацетон пайдаланылады, ол НАДН2-нің қатысуымен глицерофосфатқа тотықсызданады:
Егер май тканінде глицерофосфат үшацилглицеридтер синтезі үшін пайдаланылса, бауырда соның негізінде фосфолйпидтер синтезделеді, олар осы жерде түзілетін ТТЛП-дерге қосылып, қанның ағымымен басқа мүшелер мен тканьдерге жеткізіледі. Бауырда фосфолипидтердің синтезінің механизмі ішек қабырғасында фосфолипидтердің ресинтез процесіне ұқсас болады
Стероидтер алмасуы Холестериннің биосинтезі туралы түсінік. Гиперхолестеринемия және оның себептері. Өт - mac ауруының пайда болу механизмі Артеросклероздың биохимиясы
Стероидтарға 10 және 13 (андростан) немесе 13-орында (эстран) метильденген циклопентан-пергидрофенантреннің туынды-көмірсулары жатады.
Көптеген стероидтардың 17- орнында бүйірлі тізбегі бар. Осы бүйірлі тізбектің құрылысы бойынша стероидтар 4 топқа бөлінеді:
-стериндер (холестерин)- сегізкоміртекті бүйірлі тізбек
-өт қышқылдары-бескөміртекті бүйірлі тізбек -кортикостероидтар және прогестерон- екі көміртекті тізбек
-эстрогендер және андрогендер 17- орнында тізбек жоқ.
Ағзаның тканьдерінің негізгі стероиды холестерин болып табылады, одан сәйкес клеткаларда адам мен жануарлар ағзасының басқа да стероидтары синтезделеді (т қышқылдары, андрогендер және эстрогендер, глюкокортикоидтар және мииералокортикоидтар, прогестерон және провитамин ДЗ):
Жалпы алғанда ағзаның барлық тканьдерінде шамамен 140г. холестерин болады. Қанда холестерин және оның эфирлерінің концентрациясы 3.9-6.5 ммольл. Әсіресе жүйке ткані
және бүйрек үсті бездері холестеринге бай. Тканьдерде холестерин бос түрде және май қышқылдарымен этерифицирленген холестеридтер түрінде болады.
Ағзадағы холестериннің деңгейі тағаммен түсетін холестеринмен немесе оның ағзада синтезделуімен қамтамасыз етіледі. Өсімдік тектес тағаммен тамақтанған жағдайда, холестерин деңгейінің сақталу механизмі оның синтезі болып табылады. Холестериннің синтезі үшін қажетті ферменттер жетілген эритроциттерден басқа клеткалардың барлығында бар. Адам ағзасында бір тәулікте синтезделетін холестериннің жалпы мөлшері 1 грамға жетеді. Холестериннің көп бөлігі (80%) бауырда, 10%-ы жіңішке ішекте, 5%-тері клеткаларында синтезделеді,
Холестериннің синтезі үшін ең басты зат - ацетил-КоА болып табылады және (3 -гидрокси- р - метилглутарил-КоА түзілу кезеңіне дейін холестериннің синтезі кетон денелерінің синтезі сияқты өтеді:
Ары карай редуктазаның әсерінен тотықсызданған НАДФ-тың (НАДФІІ2) қатысуымен р -гидрокси- Р - метилглутарил-КоА (ГМГ-КоА) мевалон қышқылына (С6) айналады, одан бірнеше айналымнан кейін диметилаллилпирофосфат молекуласы (С5) түзіледі.
Ары қарай диметилаллилпирофосфаттың 2 молекуласынан геранилпирофосфат (С5) түзіледі. Геранилпирофосфатқа диметилаллилпирофосфаттың (С5) тағы бір молекуласы қосылып, фарнезилпирофосфат (С15) түзіледі. Фарнезилпирофосфаттың 2 молекуласынан бірнеше реакциялардан кейін НАДФН2-нің қатысуымен сквален (С30), ары қарай ланосте-рин, соңынан холестерин (С27) синтезделеді.
Холестерин синтезінің жылдамдығы теріс кері байланыс механизмы бойынша реттеледі. Реттеудің негізгі заты- мевалон қышқылын синтездейтін- ГМГ-Ко А- редуктаза ферменті болып табылады.
Холестерин осы өзінің синтезінің ферментін ингибиторлайды. Мысалы, тәуліктік тағамда холестериннің мөлшері 2-3 гр. болған кезде, адамның өз холестеринінің синтезі толығымен тоқтайды. Егер тағамда холестерин болмаса, онда тканьдердегі оның синтезі өте жоғары жылдамдықпен жүреді (тәулігіне шамамен 1 гр ). Холестерин тағаммен неғұрлым көп түссе, соғұрлым тканьде аз синтезделеді де, ағзадан шығарылатын холестериннің негізгі бөлігін тағамның холестерині құрайды.
Бауырда және жіңішке ішектің клеткаларында сиңтезделетін холестерин осы жерде түзілетін тығыздығы өте төмен липопротеиндердің (ТӨТЛП ) және тығыздығы төмен липопротеиндердің (ТТЛП) құрамына кіреді. Қанда айналымда болатын липопротеиндердің арасында өзара холестеринмен алмасу жүреді, әсіресе ол ТТЛП мен ТЖЛП арасында белсенді болады. Бұл алмасудың екі жакты сипаты бар, бірақ көбінесе холестериннің басқа липопротеидтерден гөрі ТЖЛП-ге ағылуы басым болады. Бұл ТЖЛП-дерде лецитин-холестерин-ацилтрансфераз(Л ХАТ) ферменті әсерінен холестериннің этерификациясының белсенді жүруіне байланысты.
Диффузия жолымен холестерин алмасуының екі жақты жүруі сонымен қатар липопротеиндердің клеткалармен байланысы кезінде де өтеді. ТЖЛП холестеринді клеткалық мсмбраналардан шығарып алса, ТТЛП керісінше, клетканы холестеринмен қамтамасыз етеді. Холестериңге толы ТЖЛП -ді ішек пен бауырдың клеткалары қан ағымынан эндоцитоз жолымен шығарады, ол жерде холестериннің артық мөлшері жинақталады немесе өттің құрамында шығарылады.
Бауырда холестериннен өт қышқылдары синтезделеді. Олардың түзілуі гидроксилазалардың қатысуымен гидроксильді топтарды енгізу реакцияларынан және холестериннің бүйірлі тізбегінің жартылак тотығу реакцияларынан тұрады.
Гепатоциттерде холестериннен хенодезоксихоль (3,7-диокеихолан қышқылы) және холь қышқылы (3,7,12-триоксихолан қышқылы) синтезделеді. Олар өттің құрамында ішекке шығарылған соң, ішек флорасының әсерінен олардан литохоль және дезоксихоль қышқылдары түзіледі.
Жоғарыда айтылғандай, өт қышқылдары ішекте майлардың эмульгирленуіне және олардың қорытылу өнімдерінің сіңірілуіне қатысады. Соның нәтижесінде, өт қышқылдарының басым бөлігі ішек қуысынан клеткаларға сіңіріледі, қақпа венасының қан ағынымен бауырға келіп түседі де, қайтадан өттің түзілуіне пайдаланылады. Өт қышқылдарының біраз бөлігі (тәулігіне 0.5г ) ағзадан нәжіспен шығарылады. Аралас мицеллалардың құрамында өт қышқылдарымен бірге холестерин де шығарылады.
Бауырда холестериннен өт қышқылдары синтезделеді. Олардың түзілуі гидроксилазалардың қатысуымен гидроксильді топтарды енгізу реакцияларынан және холестериннің бүйірлі тізбегінің жартылак тотығу реакцияларынан тұрады. Гепатоциттерде холестериннен хенодезоксихоль (3,7-диокеихолан қышқылы) және холь қышқылы (3,7,12-триоксихолан қышқылы) синтезделеді. Олар өттің құрамында ішекке шығарылған соң, ішек флорасының әсерінен олардан литохоль және дезоксихоль қышқылдары түзіледі.
ХОЛ(тағ)+ХОЛ((синт)=ХОЛ(шығ)+өт қыш(шығ)
Ағзадағы холестериннің түрақты, қалыпты деңгейде холестериннің болуы осы процестерге байланысты болады. Осы баланстың бұзылу салдарының бірі - гиперхолестеринемия болып табылады. Ол өт -тас ауруына, жүректің ишемия ауруына және атеросклероздың дамуына әкеледі. Өт -тас ауруы кезінде өт қуысында немесе өт жолдарында өт компоненттері холестерин мен билирубиннің тұнбаға түсуі мен кристалдануы әсерінен тастар түзіледі. Өт тастарында ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.