Дәріге патологиялық реакция

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:

Жоспар

Кіріспе
Негізгі бөлім

Фармакогенетика
Дәріге патологиялық реакция.
Тұқымқуалайтын аурулардың фармакогенетикасы

Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер

Кіріспе

Дәрі-дәрмектің ағзадағы тағдыры оның немесе оның сіңірілу, таралу (мүшелерге, ұлпаларға, жасушаларға, органеллаларға), рецепторлармен өзара әрекеттесу, метаболизм және ағзадан шығарылу құбылыстарына байланысты. Осы фармакокинетикалық құбылыстардың әрбір кезеңдері генетикалық тұрғыдан бақылауда болатыны, яғни, арнайы (спецификалық) және арнайы емес (спецификалық емес) ферменттердің қатынасуымен жүретіні сөзсіз. Адам популяцияларыңда кең колемді балансты полиморфизм болатынын ескерсек өрбір дәрі-дәрмектің фармакокинетикалық кезеңдердегі тағдыры полиморфты ферменттер немесе ақуыз жүйесімен байланысты екені өзінен-өзі түсінікті.

Фармакогенетика. Дәрілік препараттарға қарсы адамның тұқым қуалау апаратының реакциясы

Фармакогенетика - дәрілік заттардың емдік және токсикалық әсерлерінің генетикалық факторларға тәуелділігін зерттейтін клиникалық фармакологияның бағыты. Бірдей дәрілік препараттарды бірдей дозада қорданғанда әр науқастың оған реакциясы әр түрлі болатыны дәрігерлерге белгілі. Дәрілік заттардың көп бөлігі бауырда метаболизирленеді.

Дәрілік әсерлердің айырмашылықтарының клиникалық бақылауы алғаш рет 1950 жылы басылып шықты. Ол фармакогенетиканың дамуына түрткі болды, кейінірек фармакогеномикаға. Фармакогенетика дәрілер әсерінің генетикалық детерминирленуінің жалпы ерекшеліктерін зерттейді, ал фармакогеномика дәрілік емнің әсерінің жеке бастық айырмашылықтарын түсіндіреді.

Науқастың метаболитикалық фенотипі туралы мәліметтер қарқынды емнің оң нәтиже беруі және дәрілік заттарды қолдану кезінде болатын асқынуларды алдын ала жорамалдау үшін маңызды.

Ағзаның тұқым қуалайтын реакцияларының ерекшеліктері фармакокинетикалық құбылыстың барлық құрамдық бөлімдеріңде (сорылу, мүшелерде және ұлпаларда таралу, рецепторлармен әрекеттесу, метаболизм, шығарылу) сипатталған.

Қазіргі кезде дәрі-дәрмек қабылдағаннан кейін туыңдайтын патологиялық реакциялардың көптеген мутациялары табылған. Олардың тұқым қуалау типтері және алғашқы биохимиялық бұзылыстары зерттелінген. Олардың ішінде Г6-ФД (глюкоза - 6-фосфатдегидрогеназа) жетіспеушілігі жақсы зерттелінген.

Безгекке қарсы препараттарды (примахин, дифенилсульфан, сульфаниламидтер, кок толуидин т. б. ) қабылдау эритроциттердің гемолизденуіне (еруіне) алып келеді.

жетіспеушілігі моногендік жолмен тұқым қуалайды, гомозиготалы күйінде метгемоглобинемия ауруы дамиды. Гетерозиготалы ағзаларда примахин, хингамин, диафенилсульфон дәрі-дәрмектерін қабылдағаннан кейін метгемоглобинемия және цианоз (терінің когеруі) дамиды.

Суксаметонииға сезімталдық сарысу холинэстеразасы генінің мутациясымен байланысты. Бұзылған холинэстераза дитилинді активсіздендіре алмағандықтан осы ақуыз иелерінде ұзақ уақыт (1 сағат дейін) тыныс алу тоқталады. Бұл геннің 2 мутантты аллелі (Е ⁸ және Е ¹ ) түрліше әсер етеді, Е ^и - қалыпты аллель. Е ⁵ , Е ^г аллелдері бойынша гетерозиготаларда (Е ⁸ Е ¹ ) патологиялық әсер толық байқалады, ал Е ¹¹ Е ⁵ немесе Е ^и ЕҒ, яғни қалыпты генмен гетерозиготалыларда холинэстераза активтігі қалыпты болып ауру дамымайды.

Фармакогенетикалық аурудың тағы бір түрі - гипертермия ісігі. Ол доминантты тип арқылы тұқым қуалайды деп болжамдалады. Бұл ауруды қоздырушы факторлар болып кейбір ингаляциялық анестетиктер (фторэтан, этил эфирі, метоксифлуран) саналады. Ауру адамдардың дене температурасы 44С°-қа дейін көтеріледі және тахикардия, дем алудың жиіленуі, гипоксия, ацидоз, гиперкалиемия, гипокальцемия т. б. байқалады. Осыңдай 180 ауру анықталып, олардың 60 пайызы жүректің тоқтауы салдарынан қайтыс болған.

Фармакогенетикалық бұзылыстардың тағы бір түрі - дәрі-дәрмектің метаболизмінің бұзылуы салдарынан олардың ағзадан шығарылуындағы кедергілер. Бұған мысал ретінде бауырдың Чацетилтрансфераза генінің мутацияларын келтіруге болады.

Туберкулезге (өкпе қабынуы) қарсы қолданылатын изониозидті стандартты дозада қабылдаған кейбір адамдарда 6 сағаттан кейін оның сарысудағы концентрациясы күрт көтеріледі. Бұл осы препараттың ацетилденбей ағзадан баяу шығарылуына байланысты. Мұндай адамдарда изониазидке қосалқы реакция ретіңде перифериялық нервтердің зақымдануы байқалады. Патологиялық аллель аутосомды-рецессивті тип арқылы тұқым қуалайды.

Дәріге патологиялық реакция

Жоғырыда айтылғандарды ескере отырып, дәрілік заттарды ендіргенде генетикалық факторларға байланысты патологиялық реакциялардың бірнеше типін бөлуге болады.

Ондай реакциялар тікелей және жанама болуы мүмкін. Клиникалық жағынан аллергиялық әсер, препараттың әсерінің төмендігі немесе күшеюі, токсикалық әсері, дірінің арнайы әсерінің өзгеруі, препараттың ұзақтық модуляциясы, гемолиз, тыныстың ұзақ уақыт тоқтауы, цианоз, көз қысымының жоғарлауы, гипертермия, атаксия, нистагм.

Мұндай құбылыстардың себебін қарастырайық.

Дәрілердің метаболизмі

Адам геномында дәрілердің метаболизміне қатысатын ферменттердің 30 -дан астам тұқымдастығы анықталды. Барлық тұқымдастықтардың гендері генетикалық полиморфизммен ерекшеленеді. Ферменттер жалғыз генмен және мультигенді тұқымдастықтармен кодталады, мысалы, СҮР3Ф және Р-450 тұқымдастықтарымен.

Дәрілерді тасымалдаушылар

Абсорбцияның реттелуінде, көптеген дірілердің таралуында және экскрециясында тасымалдағыш белоктар маңызды рөл атқарады. Олардың ішінде кеңінен зерттелген болып АТФ тұқымдастығының мүшесі- кассеталарды байланыстырушылар табылады. Мүшелердің бірі - Р-гликопротеин, АВСВ1 адам генімен кодталады, ол МDR1 деп те аталады.

“Дәрілік нысаналардың генетикалық полиморфизмі”

Дәрілердің әрекетіне клеткалық рецепторлардың генетикалық варианттары да әсер етуі мүмкін. Жауапқа тікелей әсері беретін вариантты тізбектілік бета-2-адренорецептор генінде табылды, рецепторды бета-2-агонистерге кодтайды (43, 44) ; арахидон-5-липоксигенезалар (АLOX5), рецепторларды АLOX5 (42) ингибиторларына кодтайды; Дәрілік әсерлерге генетикалық полиморфизмнің тікелей әсер етуі кезінде, дәрінің әсер етуі дәрінің концентрациясының өзгеруіне байланысты. Генетикалық өзгерістер жанама әсер етеді, олар дәрілердің метаболизмімен және транспортымен байланысты емес. Мысалы, (MGMT) генінің промоторын метилдеу, кармустинмен емдеу кезінде глиоманың жауабын өзгертеді. Бұл әсердің механизмі метилирленген MGMTмен пациенттердегі алкилирлі ДНҚ -ң қалпына келу әсерін төмендетуге негізделген.

Дәрілердің әсеріне генетикалық полиморфизмнің жанама әсері

Дәрінің әсерінің өзгеруімен белоктарды кодтаушы дәрілік заттардың тікелей нысанасы болып табылмайтын және олардың тасымалдауына қатыспайтын гендердегі полиморфизм байланысты. Мысалы, коагуляция факторының полиморфизмі аяқ веналарының тромбозына, оральді контроцептивтерді қолданатын әйелдердің миындағы веналардың тромбозына әкеп соғады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.