Жеке тұлға бойында ұлттық құндылықтарды қалыптастырудағы мектептердің рөлі

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 11 бет
Таңдаулыға:

Жоспары:

Кіріспе.

1. Жеке тұлға қалыптастыруды мороль адамгершілік категориясы
2. Жеке тұлға бойында ұлттық құндылықтарды қалыптастырудағы
мектептердің рөлі
3. Жеке тұлға бойында жалпы адамзаттық құндылық қасиеттерін
қалыптастыру жолдары

Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер

Кіріспе.
Жаңа кезеңдегі білім берудің өзекті мәселесі жас ұрпаққа адамгершілік-
рухани тәрбие беру. Құнды қасиеттерге ие болу, рухани бай адамды
қалыптастыру оның туған кезінен басталуы керек деген.
Қазақстан Республикасының 2015 жылға дейінгі білім беруді дамыту
тұжырымдамасында Білім берудің мақсаты - жылдам өзгеріп отыратын дүние
жағдайларында алған терең білімнің, кәсіби дағдыларының негізінде еркін
бағдарлай білуге, өзін-өзі іске асыруға, өзін-өзі дамытуға және өз бетінше
дұрыс, адамгершілік тұрғысынан жауапты шешімдер қабылдауға қабілетті, дені
сау жеке тұлғаны қалыптастыру делінген. Жоғарыда аталған қағидаларды
ұстана отырып, қазақстанда ұлттық және жалпы адамзаттық құндылықтарды,
тарихи тәжірибелерді, сан ғасырлық мәдени ұлттық дәстүрлерді ескере отырып,
қазіргі білім мазмұнын жаңғыртуда, жаңа талаптар қоя отырып ұлттық рухта
болашақ ұрпақты тәрбиелеу керек деп санаймыз.
Мораль (латын moralіs – әдет-ғұрып) – адамдар мен әлеуметтік
бірлестіктер арасындағы қарым-қатынастарды реттейтін қағида; адамның мінез-
құлқын реттеу қызметтерін атқаратын әлеуметтік институт. Мораль әлеуметтік
шындықтың этикалық сапаларын (ізеттілік, мейірбандық, әділеттілік, мінез-
құлық, әдет-ғұрып, т.б.) бейнелейтін қоғамдық сананың ерекше нысанына
жатады.
Адамдардың бірлесе өмір сүру тәжірибесінен, мәдениеттің дамуынан
Моральдық нормалар шыққан және оның орындалуын қоғамдық пікір қадағалап
отырады. Ынтымақтастық пен адамгершілікті нығайтатын қалыптар Мораль
ережелері болып қабылданады. Жеке тұлға қоғамның әдеп мәдениетін игеру
барысында өз мінез-құлқын реттей алатын қабілетке ие болып, айналасында
болып жатқан оқиғаларға Моральдық баға бере алады. Нәтижесінде адам кісілік
қасиеттерін дамыта алатын субъектіге айналып, оның бойында ар-ұят,
жауапкершілік, парыз, намыс, ізгілік секілді жоғары Моральдық, кісілік
қасиеттер қалыптасады.
1. Жеке тұлға қалыптастыруды мороль адамгершілік категориясы

Мораль (латын moralіs – әдет-ғұрып) – адамдар мен әлеуметтік
бірлестіктер арасындағы қарым-қатынастарды реттейтін қағида; адамның мінез-
құлқын реттеу қызметтерін атқаратын әлеуметтік институт. Мораль әлеуметтік
шындықтың этикалық сапаларын (ізеттілік, мейірбандық, әділеттілік, мінез-
құлық, әдет-ғұрып, т.б.) бейнелейтін қоғамдық сананың ерекше нысанына
жатады. Моральдың бірқатар ерекшеліктері бар:
• Моральдық ережелер мен талаптар қоғамның ғасырлар бойы
қалыптасқан құндылық негізін құрайды және жалпылама сипатта
болады;
• Моральдық қағидалар мен сезімдер нормативті, міндетті, тиісті
болып табылады;
• Мораль әлеуметтік мұраттың бір түріне жатады, ол күнделікті
тұрмыс қалыптарынан жоғары қойылады;
• Мораль мемлекеттік күшпен танылмайды, ол адамның еркіндігі
аясымен байланысты.
Мораль — тарихи кұбылыс, этиканың зерттеу объектісі. Мораль деп —
белгілі бір қоғамдағы өмір сүріп жатқан адамдар арасында қалыптасқан
адамгершілік құлық нормалары мен ұстанымдарының жиынтығын айтамыз. Мораль
жеке адамның қоғамда өмір сүре алу, басқалармен үйлесімді қарым-қатынаста
болу кабілетін танытады. Басқаша тұжырымдайтын болсақ, мораль — ізгілік,
адамгершілік ережелерінің жиынтығы екен. Моральдык нормаларды ұстану арқылы
әрбір жеке тұлға өзінің адамгершілік, ізгілік қасиеттерін қалыптастырады.
Мораль адамдардың бірлесе өмір сүруге дағдылану нәтижесінде, қарым-қатынас
жолында туындап отырған қарама-қайшылықтардан шығу барысында тарихи түрде
қалыптасқан. Мораль өзінің түп-тамырымен сонау қадым замандарға жалғасып
жатыр.
Бізді өзіміздің ең көне тегімізден алшақтататын уақыт аракашықтығына
орасан зор екендігін көзге елестету үшін мынадай шаманы алуға болады.
Адамның қалыптасуының тарихи кезеңін тұтас жүз пайыз деп алсақ, соның тек
бір пайызы ғана біздің "өз есімізді білген" тарихи уақыт болып табылады.
Яғни адамзаттың мақтан тұтар бес-алты мың- жылдық мерзімдегі мәдени-
өркениеттік кезеңі оның алдындағы адамзаттың қапастағы "тарихымен"
салыстырғанда түкке тұрмастай шамада. Ол — бізге таңсық, түсінгенімізден
түсінбегеніміз көп уақыт мерзімі.
Адамдардың бірлесе өмір сүру тәжірибесінен, мәдениеттің дамуынан
Моральдық нормалар шыққан және оның орындалуын қоғамдық пікір қадағалап
отырады. Ынтымақтастық пен адамгершілікті нығайтатын қалыптар Мораль
ережелері болып қабылданады. Жеке тұлға қоғамның әдеп мәдениетін игеру
барысында өз мінез-құлқын реттей алатын қабілетке ие болып, айналасында
болып жатқан оқиғаларға Моральдық баға бере алады. Нәтижесінде адам кісілік
қасиеттерін дамыта алатын субъектіге айналып, оның бойында ар-ұят,
жауапкершілік, парыз, намыс, ізгілік секілді жоғары Моральдық, кісілік
қасиеттер қалыптасады. Моральдық сана тек таңдау мүмкіндігі бар жерде ғана
әрекет етеді. Мәжбүрлеп істелген іске Моральдық баға беру қиын. Сондықтан
Моральдық санада мотив, пиғыл, мақсат мәселелері алдыңғы қатарға шығады.
Моральдық сананың үш сатысы болады. Біріншісі, адамның ішкі тылсым
дүниесін, яғни Моральдық қажеттіктер мен қабілеттерді, эмоциялар мен
сезімдерді, т.б. қамтиды. Әдептік сананың екінші сатысына рационалды ақыл-
ой елегінен өткен Моральдық түсініктер жатады. Рационалды Мораль, әдетте әр
түрлі әдептілік ережелерінен, адамгершілік туралы этик. теориялардан
тұрады. Моральдық сананың үшінші сатысы Моральдық интуиция (түйсік) болып
табылады. Моральдың негізгі бөлігіне іс-әрекет, мінез-құлық жатады.
Моральдық мінез-құлықта мотив-мақсатты, құрал мен нәтижені айыра білу
қажет. Әлеуметтік қатынастардың түрлі салаларына сәйкес кәсіптік,
отбасылық, тұрмыстық, т.б. Мораль түрлері айқындалады.
2. Жеке тұлға бойында ұлттық құндылықтарды қалыптастырудағы мектептердің
рөлі

Еркіндік пен демократия қанатын жайып, экономикасы дамып, келешегі
даңғыл қазақ еліндегі білім жүйесі де күрделі реформаларды басынан кешіріп,
ұлы кешке еруде. Жаңа әлемдегі жаңа Қазақстанды құру біздің алдымызға
үлкен мақсаттар қойып отыр. Ол - жеке тұлғаның және қоғамның, Парасатты
экономиканың қажеттіліктерің қанағаттандыру үшін бәсекелестікке қабілетті
білім беру жүйесін қалыптастыру.
Қытайлықтар ұлы қытай қорғанын, итальяндықтар сазды әуенімен таң
қалдырса, қазақ халқы ұлттық құндылықтар мен бай тілін мақтан етеді, -
деген екен ұлы кемеңгер жазушы М.О.Әуезов. Келе жатқан ғаламдану кезеңінде
ұлы жазушымыз атап айтқан ұлттық құндылықтармыз бен бай тілімізді келер
ұрпаққа жеткізуде мектептің ролі мен ұстаздар қауымының алар орны ерекше
және күн тәртібінен түспес өзекті мәселе болып қалуы керек. М.Жұмабаев
кезінде: Әрбір ел келешегіне негізді балаларын тәрбиелейтін, даярлайтын
мектебімен салмақ. Бір елдің тағдыры - мектебінің құрылысына байланысқан
нәрсе. Бұл ескірмейтін игі сөз, өзгермейтін бір шындық. Қазақтың тағдыры,
келешекте ел болуы да мектебінің қандай негізге құрылуына барып тіреледі.
Мектебімізді таза, сау, берік Һәм өз жанымызға қабысатын, үйлесетін
негізге құра білсек, келешегіміз үшін тайынбай-ақ серттесуге болады. Сондай
негізге құра алмасақ, келешегіміз күңгірт, - деп келешек ұрпақты ұлттық
құндылықтар жүйесінде тәрбиелеуге ой салады және де бұл педагогикалық аса
маңызды мәселе екенін меңзейді. Бүгінгі жаһандану үрдісінде әр ұлт, әр
мемлекет өзіндік менталитетін, өзіндік бет-бейнесін сақтап қалуға тырысуда.
Бізді де осы үрдістен алып шығар-ежелден қалыптасқан ұлттық құндылықтарымыз
және білімді ұрпақ. Сол себептен жас ұрпақты тәрбиелеуде басты ұстанар
бағытымыз – ұлттық құндылықтар болуы қажет.
Біз интернет жүйесімен жаңа озық технологиямен, тіпті ғарышты игерумен
ғаламды таң қалдыра алмаймыз. Санаулы жылдардан кейін еліміздегі барлық
мектептердің материалдық-техникалық базасы әлемдік стандартқа сай
болатынына шүбәміз жоқ. Сонда басқа елден немен ерекшеленеміз? Әрине ұлттық
мәдениетімізбен, әдет-ғұрыптарымызбен, тіліміз, ділімізбен қазақстандық
менталитетімізбен ғана ерекшеленеміз. 2007жылғы шілдеде қабылдаған Қ.Р.
Білім туралы заңының 11 бабында Ұлттық және адамзаттық құндылықтар,
ғылым мен практика жетістіктері негізінде жеке адамды қалыптастыруға,
дамытуға және кәсіптік шыңдауға бағытталған сапалы білім алу үшін қажетті
жағдайлар жасау, - деп білім беру жүйесінің міндетін анықтап берді. Қазақ
халқының кешкен тірлігі мен тұрмысы сонау көне ғасырдан бері жасасып келе
жатқан бай ауыз әдебиетінде сақталған. Ұлттық құндылықтардың кең өрісті,
келісті көрініс табуы – халықтың мақал-мәтелдерінде, шешендік сөздерінде,
даналықтарында. Мектепте бастауыш сыныптан бастап оқушыларға мақал-мәтел,
жұмбақ, жаңылтпаш, жыр жаттатып, ертегіні нақышына келтіріп баяндауды
үйретіп, рухани құндылықты бойына сіңіреміз. Жастайынан осыларды естіп,
ұлттық бұлақтан сусындап нәр алған бала ешқашан да ұлттық келбетін
жоймайды.
Баланың бойына ұлттық құндылықтың нәрін сеуіп, азамат қылып өсіру
ұстазға да байланысты. Тәрбиенің түп қазығы мұғалімнен бастау алады.
Сондықтан да ұстаздың білімді де білікті болуы керек. Білім туралы заңда
Педагогикалық қызметкер мәртебесі бөлімінің енгізілуі бізді қуантады әрі
үлкен жауапкершілік жүктейді.
Республикамыздың әрбір азаматы ұлтына, сенімі мен нанымына, саяси
көзқарасымен, ұстаған бағыт-бағдарына қарамастан, ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.