Метеорологияның даму тарихы. Дүниежүзілік Метеорологиялық Ұйым. Қазақстандағы метеорологияның дамуы.

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 12 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының білім және ғылым министрлігі
әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университеті

Факультеті: География және табиғатты пайдалану
Кафедрасы: Гидрология және метеорология
СӨЖ
Тақырыбы: Метеорологияның даму тарихы. Дүниежүзілік Метеорологиялық Ұйым. Қазақстандағы метеорологияның дамуы.

Орындаған: Жиенбекова А.Т.
Тексерген: Жексенбаева А.К.

Алматы-2018 жыл
Мазмұны
I.Кіріспе ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3
II.Негізгі бөлім ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1. Метеорологияның шешетін мәселелері және зерттеу
әдістері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2. Метеорологияның даму тарихы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ...
3. Дүниежүзілік Метеорологиялық Ұйым(ДМҰ) ... ... ... ...
4. Қазақстандағы метеорологияның дамуы ... ... ... ... ... ... ..
III.Қорытынды ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
IV.Пайдаланылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ..

Кіріспе
Ауа райы біздің күнделікті істейтін әрекеттерімізге, жұмысымызға, денсаулығымызға және жайлылығымызға әсер етеді. Біз ауа райының қолайсыз жағдайлары кезінде немесе таза ауада өткізетін шараларымыз болмаса, көпшілігіміз ауа райына шамалы ғана назар аударамыз. Дегенмен, барлығымыз ауа райы деп атайтын феноменнен басқа физикалық қоршаған ортаның біздің өмірімізге әсер ететін бірнеше аспектілері бар.
Метеорология атмосфераның ғылыми-зерттеулері мен біз күнделікті айтатын ауа райы феномені болып табылады. Геология, мұхиттану, астрономиямен қатар метеорология жер туралы ғылымдардың бірі-біздің ғаламшарымызды түсінуге жәрдемдесетін ғылым. Жер туралы ғылымдар арасында қатаң шекара жоқтығын ескерген жөн, бұл ғылымдар бір-бірімен байланысты.[1]
Метеорология-біздің ғаламшарымыздың ауа қабатымен физикалық процестерді, олардың үстіңгі бетінен және ғарыш кеңістігімен өзара байланысы туралы зерттейтін ғылым. Ғаламшарды бірнеше айналамалы эллипсоид ретінде қарастыруға болады. Жердің экваторлық радиусы поляр радиусынан үлкен. Тіпті үлкен эллипсоид - атмосфера болып табылады. Бүгінгі таңда полюстерде атмосфераның тік мөлшері шамамен 28000 км, ал экватордан 42 000 км-ге жуық. Бұл биіктіктерге дейін жердің ауырлық деңгейі бөлек ауа бөлшектерін ұстай алады. Атмосфераның өткір шекарасы жоқ. Атмосфера біртіндеп планетааралық ортаға айналады. [2]
Метеорология (гректің meteora-атмосфералық құбылыстар және logos-ілім деген сөзінен шыққан) - жердің ауа қабаты - атмосфера туралы ғылым. Оның құрылысын, құрамын, қасиеттерін, онда жүріп жататын физикалық және химиялық процестерді олардың жер бетімен әрекеттесуін және де ауа массасының қозғалыстарын зерттейді. Яғни, метеорологияның зерттеу объектісі-атмосфера.[3]

1. Метеорологияның шешетін мәселелері және зерттеу әдістері
Метеорологиялық өлшемдер
Атмосферада сәулелі энергияның басқа энергия түрлеріне айналуы, жылу айналымы, су айналымы және ауа айналымы үздіксіз жүріп тұрады, сонымен қатар әртүрлі оптикалық, электрлік және тағы басқа құбылыстар дамиды. Атмосфераның қасиеттері біртекті емес және кеңістік пен уақыт бойынша өзгермелі келеді.
Метеорологияның негізгі шешетін мәселелеріне атмосферада жүріп жатқан процестер мен құбылыстарды зерттеу, олардың пайда болу заңдылықтарын анықтап, болашақта дамуын болжау және оларды басқару мүмкіндіктерін анықтау жатады.
Атмосфера күйіне сандық және сапалық сипаттама беру үшін әртүрлі метеорологиялық өлшемдер қолданылады.
тығыздығы
Ауа
Жел

бағыты
Метеорологиялық көріну қашықтығы
жылдамдығы
қысымы
Бұлттар мен тұманның сулылығы
температурасы

ылғалдылығы
Бұлт
Қар жамылғысы

биіктігі
мөлшері
биіктігі
қалыңдығы
су қоры
тығыздығы

Тұман
Атмосфера күйін метеорологиялық өлшемдерден бөлек, белгілі бір физикалық процестермен анықталатын атмосфералық құбылыстар да сипаттайды. Мұнар

Шық
Атмосфералық құбылыстар
Қырау

Поляр шұғыласы
Боран, дауыл
Жауын, найзағай

Берілген уақыттағы атмосфераның төменгі бөлігінің метеорологиялық өлшемдермен және атмосфералық құбылыстармен сипатталатын физикалық күйін ауа-райы деп айтады. Ауа-райы ұғымы мен климат ұғымы тығыз байланысты. Климат деп берілген жердің өзіне тән ауа-райының көпжылдық орташа режимін айтады. Климат ауа-райына қарағанда тұрақты және маңызды физико-географиялық сипаттама болып табылады.[3]
Зерттеу әдістері. Метеорологияда негізінен физикалық зерттеу әдістері қолданылады. Олардың негізгілері:

Бақылау әдісі
Эксперименттік әдіс
Теориялық (математикалық) әдістер
Метеорологиялық бақылау дегеніміз, метеорологиялық өлшемдер мен құбылыстарды аспаптармен өлшеп және көз мөлшермен бағалап, оларға сандық және сапалық баға беру. Себебі бұл ғылымда атмосфералық құбылыстар табиғи жағдайда бақыланып зерттеледі. Метеорологиялық құбылыстарды дер кезінде анықтап, олардың әрі қарай дамуын білу үшін метеорологиялық бақылаулар кеңістік пен уақыт бойынша үздіксіз жүргізілуі тиіс.
Үлкен кеңістіктегі атмосфералық процестерді үздіксіз бақылау үшін барлық мемлекеттерде метеорологиялық станциялар торабы бар. Ол станцияларда бекітілген ортақ бағдарлама бойынша біртекті құрал-аспаптармен белгілі уақыттарда метеорологиялық өлшемдер мен құбылыстарға бақылаулар жүргізіледі. Қазіргі кезде метеорологтар әртүрлі құрал-аспаптармен бірге қашықтық автоматтандырылған гидрометеорологиялық станциялар, ұшқыш шар, радиозонттар, радиолокаторлар, лидарлар, ауа-райы кемелері, ұшақтар, метеорологиялық және геофизикалық ракеталар мен жердің жасанды метеорологиялық серіктерін қолданады.
Тікелей бақылаулармен бірге жанама бақылаулар да жүргізіледі. Мысалы, бұлттардың қозғалысын бақылап биіктіктегі жел туралы мәлімет жинайды, поляр шұғыласын бақылау арқылы атмосфераның биік қабаттарындағы ауа құрамын анықтайды, т.б.[3]
Қазіргі кезде лабораторияда және табиғи жағдайда тәжірибелік жұмыстар қарқынды жүргізілуде. Мысалы, бұлттардағы физикалық процестерді моделдеу, арнайы камерада жасанды бұлт жасап оның дамуын бақылау арқылы жүргізіледі. Мұндай камераларда әртүрлі қысым мен температура жағдайында тамшы немесе мұз кристалдарымен бірге ауаның жоғары немесе төмен бағытталған қозғалыстарын туғызуға болады.[3]
Көпжылдық метеорологиялық бақылау нәтижелерін талдап атмосфералық процестердің заңдылықтарын анықтауға болады. Ол үшін статистикалық талдау әдістері қолданылады. Статистикалық әдіспен, берілген метеорологиялық сандық қатардың статистикалық сипаттамалары (орташа мәні, шеткі мәндері, медианасы, орташа квадраттық ауытқуы, вариация коэффициенті, экцесс, асииметрия), сонымен қатар әртүрлі метеорологиялық өлшемдердің арасындағы өзара байланыс тығыздығы (корреляция коэффициенті) анықталады.
Атмосфераның құрылымын және дамуын математикалық моделдер жасау (моделдеу) арқылы да сипаттауға болады. Математикалық модель дегеніміз зерттелуші объектінің құрылу және даму заңдылықтарын сипаттайтын формулалар мен теңдеулер жүйесі. Оны қолданып объекті туралы сандық және графиктік мәліметтер алуға болады. Математикалық моделдер өте күрделі жүйе болғандықтан, оларды жасау үшін компьютерлік техника қолданылады. Қазіргі таңда гидрометеорологиялық болжау әдістерінің бәрі де әртүрлі дәрежедегі математикалық моделдер болып табылады.[3]

2. Метеорологияның даму тарихы
Көптеген жылдар бұрын адам баласы жағымсыз атмосфералық құбылыстарға кезіккен. Оларды түсінбестен, атмосфераға байланысты негізгі және маңызды құбылыстарды құдай деп санаған (Перун, Зевс, Дажбог).[2] Атмосфералық құбылыстарды бақылап зерттеу туралы алғашқы мәліметтер ежелгі Қытай,Үндістан, Мысыр, Грекия және Рим мемлекеттерінің жазба қағаздарынан табылған. Ежелгі грек философы Аристотель кейбір атмосфералық құбылыстардың болу себебіне түсініктеме беруге тырысқан. Географиялық ұлы жаңалықтардың ашылу дәуірінде (XV-XVI ғасырлар) ашылған жерлер мен елдердің климатына сипаттама беріле бастады. Бірақ атмосфераны ғылыми түрде зерттеу XVII ғасырдан басталады. Бұл кезеңде алғашқы метеорологиялық аспаптар жасалды.
Метеорологиялық аспаптар
Термометр (Галилей, 1597 ж.)

Сынап барометрі (Торричелли, 1643 ж.)

Барометр-анероид (Лейбниц, 1700 ж.)

Флюгер, жауын өлшегіш т.б.

Құрал-аспаптардың жасалуы метеорологиялық бақылау мәліметтерін жинауға мүмкіндік беріп, метеорологияның жеке ғылым болып қалыптасуына негіз болады.
Алғашқы аспаптық бақылауларды Европада Флорентий тәжірибе академиясында Галилейдің шәкірттері жүргізді (1654 ж.)[3].
Осы кездерде алғашқы метеорологиялық теориялар пайда болды. Э.Галлей муссон туралы ең алғашқы түсінікті, ал Г.Хэдли (Гадлей) пассаттар туралы әйгілі трактатын жариялаған болатын.[5]
Ресейде ауа-райын аспаппен бақылау Петербургта Петр I кезінде ұйымдастырылды. Петр I Ғылым академиясы ашылғанда (1725 ж) академиктерге үздіксіз метеорологиялық бақылаулар жүргізу туралы нұсқау берді. Метеорологияның дамуына үлкен үлес қосқан орыстың ұлы ғалымы М.В.Ломоносов (1711-1765 жж.). Ол анемометр және теңіз барометрі сияқты біраз аспаптарды ойлап тауып құрастырды. М.В.Ломоносов найзағайдың пайда болу схемасын жасады, температураның биіктік бойынша өзгеруі туралы, атмосферадағы горизонтальді және вертикальді қозғалыстар туралы, ауа-райын болжау мүмкіндігі туралы маңызды ойлар айтты.
XVIII ғасырдың екінші жартысында жеке адамның ынтасы бойынша Маннгеймнің метеорологиялық қоғамы құрылып, Европада біртекті аспаптармен жабдықталған 39 метеорологиялық станциялар (оның үшеуі Ресейде-Петербург, Москва, Пышмен заводы) торабы құрылды. Ол станциялар торабы 12 жыл жұмыс істеп тұрды.
Ең алғашқы ғылыми метеорлогиялық мекеме- Бас физикалық обсерватория 1849 жылы Ресейде ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.