ШАРУАШЫЛЫҚТА АУЫЛШАРУАШЫЛЫҚ ДАҚЫЛДАРЫН ӨСІРУ ТЕХНОЛОГИЯСЫ

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 36 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым министрлігі

«С. Сейфуллин атындағы Қазақ агротехникалық университеті» АҚ

Агрономия факультеті

«Өсімдік қорғау және карантин» кафедрасы

Есеп

Іс -сана өткен мерзімі 05. 06. 17 - 12. 08. 17

Орындаған: 4 курс студенті Алекешова А. К.

Тәжірбие жетекшісі: Байбусенов Қ. С. .

Астана 2017

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ . . .

І. ТАРАУ. КӘСІБИ ІС-САНА ӨТКЕН ОРЫННЫҢ СИПАТТАМАСЫ . . .

1. 1 Жалпы мәліметтер . . .

1. 2 АШК Баянбайда ("Есіл Агро" ЖШС) жер пайдалану . . .

1. 3 Техникалық қамтамасыз ету . . .

1. 4 Климаттық және метеорологиялық жағдайлар . . .

1. 5 Топырақ сипаттамасы . . .

ІІ. ТАРАУ. ШАРУАШЫЛЫҚТА АУЫЛШАРУАШЫЛЫҚ ДАҚЫЛДАРЫН ӨСІРУ ТЕХНОЛОГИЯСЫ . . .

2. 1 АШК Баянбай да ("Есіл Агро ЖШС") дәнді дақылдарды өсіру технологиясына шолу . . .

2. 2 Арпаның даму фенологиясы . . .

2. 3 Шаруашылықта өсіретін сорттардың сипаттамасы . . .

ІІІ. ТАРАУ. Шаруашылықта зиянкестер мен ауруларды бақылау және есепке алу әдістемесі . . .

3. 1 Арпаның зиянкестерін бақылау және есепке алу әдістемесі . . .

3. 2 Арпаның ауруларын бақылау және есепке алу әдістемесі . . .

ІV. Шаруашылықта кездескен зиянкестер мен ауруларды бақылау және есепке алу нәтижесі . . .

4. 1 АШК Баянбайда ("Есіл АгроЖШС") бақылау нысандарының қысқаша сипаттамасы және таралуы . . .

4. 1. 1Арпа егістіктерінде кездескен зиянкестердің сипаттамасы және таралуы . . .

4. 1. 2 Арпа егістіктерінде кездескен аурулардың сипаттамасы және таралуы . . . , . . .

V Шаруашылықта арпаны өсіру технологиясында қолданылған фитосанитарлық шаралар және олардың тиімділігі . . .

5. 1 АШК Баянбайда ("Есіл АгроЖШС") арпаның даму кезеңдері бойынша жүргізілген фитосанитарлық шаралар . . .

5. 2 Тәжірибеде пайдаланылған препараттардың қысқаша сипаттамасы . . .

5. 3Тәжірибеде пайдаланылған препараттардың биологиялық тиімділігі . . .

5. 4 Тәжірибеде пайдаланылған препараттардың экономикалық тиімділігі . . .

VІ ТАРАУ. ҚОРШАҒАН ОРТАНЫ ҚОРҒАУ . . .

6. 1 Қоршаған ортаны қорғау туралы кодексі . . .

ҚОРЫТЫНДЫ . . .

ПАЙДАЛЫНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМ

КІРІСПЕ

Қазақстан Республикасының алғы мақсаттарының бірі ауыл шаруашылығын кеңейту. Оның ішінде егін шаруашылығының дәрежесін көтеру. Астықты мол өндіру және сапалы өнім алу экономикалық жағынан тиімді пайдалану.

Сондықтанда агротехникалық, биологиялық, химиялық шараларды уақытында және белгілі бір мөлшерде әр бір гектарға, тиімді қолдануымыз қажет, сонда экономикалық шығын мөлшері жағынан тиімді болады.

Нарықтық экономика жағдайында экономикалық қызметтің негізгі буыны- кәсірорын.

Сонымен қатар өсімдік өнімдерін-дәнді, мал жемі және мал азықтық дақылдар өнімін арттыру технологиялық жұмыстарды дұрыс пайдалану керек. Ең алдымен табиғат қорғауды, екінші жағынан экологиялық таза өсімдік және мал өнімдерін алуды ойластырған жөн. Сондықтан да осы заманєы ғылыми жетістіктерге сүйенген интенсивті технологияны қолдану табиғат қорғау шараларына кепілдік береді.

Қазақстан Республикасында бұл деңгейде қоғамға қажетті өнім өндіріліп, қызмет көрсетілуі тиіс. Бұған елімізде барлық жағдайлар бар. Өндірістік іс-сана өтудің басты міндеті теориялық білімізді тәжірибелік түрде жүзеге асыру. Ақмола облысының далалы аймағы жағдайындағы жаздық арпа егістіктерінде кездесетін негізгі зиянкестер мен ауруларының таралуын және зияндылығын анықтап, қолданылатын қорғау шараларының агробиологиялық негіздемесін беру. Біз осылайша егеменді елімізде астық шаруашылығын көтере аламыз.

Жұмыстың мақсаты: Ақмола облысының жағдайында жаздық арпа егістіктерінде кездесетін зиянкестер мен ауруларының таралуын және дамуын анықтап, тиімді қорғау шараларының негіздемесін беру.

Жұмыстың міндеті:

1. Aқмoлa oблыcы жaғдaйындa жaздық apпa егістіктерінде кездесетін негізгі зиянкестердің тapaлyын анықтау;

2. Aқмoлa oблыcы жaғдaйындa жaздық apпa егістіктерінде кездесетін негізгі аурулардың тapaлyы мен дамуын анықтау;

3. Қолданылатын қорғау шараларының биологиялық және шаруашылық тиімділігіне анықтау;

4. Қолданылатын қорғау шараларының экономикалық тиімділігіне анықтау;

5. Қоршаған орта жағдайларын қарастыру.

І. ТАРАУ. КӘСІБИ ІС-САНА ӨТКЕН ОРЫН

1. 1 Жалпы мәліметтер

Шаруашылықтың атауы «Есіл Агро» ЖШС Ақмола облысы, Бурабай ауданы, Кенесары ауылында орналасқан. Бұл шаруашылық Астана қаласынан 273, 1 км шақырым және Көкшетау қаласының облыстық орталығынан 38, 6 км жерде орналасқан.

«Есіл Агро» жауапкершілік шектеулі серіктестігі ірі көпсалалы ауыл шаруашылық құрылымы Бурабай ауданында 2006 жылы құрылды. ЖШС құрамына 6 ірі ауыл шаруашылық кәсіпорындары кіреді (СШБ) : Абылайхан, Ақылбай, Баянбай, Мәдениет, Қарабұлақ, Жанатілек. Алғашқы және қазіргі уақытқа дейін "Есіл Агро" ЖШС-нің жетекшісі Исмағамбетов Асылбек Сайлаубекұлы болып табылады. Басты агроном Нурбаев Сейілхан Трудханұлы. "Есіл Агро" ЖШС негізгі бағыты дәнді, бұршақ және майлы дақылдарды өндіру және өңдеу, мал шаруашылығын дамыту болып табылады. ЖШС-нің жалпы жер ауданы 81 157 гектарды құрайды, оның ішінде егістік аумағы 40 000 гектарды алып жатыр. Егіс алқаптарында «Есіл Агро» ЖШС-нің егіс алқаптарында келесі дақылдар өсіріледі: жаздық бидай, сұлы, арпа, рапс, бұршақ, тритикале, жүгері, көпжылдық шөптер. Осы технологияны пайдалану үшін қажетті техникалармен қамтамасыз етулуі қажет.

ЖШС құрылған кезінен бастап минималды нөлдік технологиямен (NO-till) жұмыс істейді. Бұл технология қолдану ылғал ресурсын үнемдеуге тиімді болып келеді.

1. 2 АШК Баянбай «Есіл Агро» ЖШС-дегі жер пайдалану

Кесте 1 - Шаруашылықтың 2017 жылы жер пайдалану жағдайы (мемлекеттік жер есебі бойынша)

Алқаптар

га

Алқаптар: Жалпы жер көлемі

га: 9050

%: 100

Алқаптар: Ауыл шаруашылығы алқаптарының барлығы, оның ішінде:

га:

Алқаптар: Егістік

га: 8680

%: 95, 9

Алқаптар: Шабындық

га: 1054

%: 4, 1

АШК Баянбай «Есіл Агро» ЖШС-дегі жер пайдалану кестеде ұсынылғандай жалпы жер көлемі 9050 га құрайды. Ауыл шаруашылығы алқаптарының оның ішінде егістік 95, 9% алса, 4, 1% құрайды.

Кесте 2 - Егістік жер, негізгі ауыл шаруашылығы дақылдарының астық өнімділігі мен жалпы өнімі

Атауы

Га

Өнімділігі, ц/га

Жалпыкірістерсомасы, т

2017ж

2016ж

2017ж

2016ж

Атауы: 1

Га: 2

%: 3

Өнімділігі, ц/га: 4

Жалпыкірістерсомасы, т: 5

Атауы: Егістік:

Га: 8680

%: 100

Өнімділігі, ц/га:

Жалпыкірістерсомасы, т:

Атауы: Егістік жерлері

Га: 7111

%: 81

Өнімділігі, ц/га:

Жалпыкірістерсомасы, т:

Атауы: Соның ішінде ауыл шаруашылығы дақылдары:

Га: 5336

%: 61

Өнімділігі, ц/га: 17, 6

Жалпыкірістерсомасы, т: 9, 2

9391

4909

Атауы: Бидай

Га: 4031

%: 46

Өнімділігі, ц/га: 19

Жалпыкірістерсомасы, т: 10

7664

4031

Атауы: Арпа

Га: 1040

%: 11

Өнімділігі, ц/га: 18, 3

Жалпыкірістерсомасы, т: 8, 5

1685

884

Атауы: Майлы дақылдар:

Га: 721

%: 8, 3

Өнімділігі, ц/га: 7. 5

Жалпыкірістерсомасы, т: 7. 2

540

519

Атауы: Күнбағыс

Га: 365

%: 4. 2

Өнімділігі, ц/га: 6, 9

Жалпыкірістерсомасы, т: 7, 4

251

270

Атауы: Рапс

Га: 356

%: 4. 1

Өнімділігі, ц/га: 8, 1

Жалпыкірістерсомасы, т: 7

288

249

Атауы: Бұршақ дақылдары

Га:

Өнімділігі, ц/га:

Жалпыкірістерсомасы, т:

Атауы: Фасоль

Га: 265

%: 3

Өнімділігі, ц/га: 4, 2

Жалпыкірістерсомасы, т: 3. 3

111

Атауы: Көпжылдық шөптер

Га: 152

%: 1. 7

Өнімділігі, ц/га: 18

Жалпыкірістерсомасы, т: 16

273

200

Атауы: Силос

Га: 812

%: 9. 3

Өнімділігі, ц/га: 45

Жалпыкірістерсомасы, т: 43

3654

3491

Атауы: Астық шөптер

Га: 90

%: 1

Өнімділігі, ц/га: 31

Жалпыкірістерсомасы, т: 24

279

216

Атауы: Таза сүрі

Га: 1569

%: 18

Өнімділігі, ц/га: -

Жалпыкірістерсомасы, т: -

1. 3 Техникалық қамтамасыз ету

Кесте 3 - Ауыл шаруашылық техника және шаруашылықта қолданылатын құралдар тізімі

Машиналар мен құралдар

Дана

Машиналар мен құралдар: 1

Дана: 2

Машиналар мен құралдар: Тракторлар, барлығы с. і. түрлері және маркалары:

Дана: 13

Машиналар мен құралдар: К701

Дана: 2

Машиналар мен құралдар: МТЗ 82

Дана: 5

Машиналар мен құралдар: МТЗ 80-сварка

Дана: 1

Машиналар мен құралдар: МТЗ 80-стогомет

Дана: 1

Машиналар мен құралдар: МТЗ 80-КУН

Дана: 1

Машиналар мен құралдар: МТЗ 80

Дана: 1

Машиналар мен құралдар: Фенд

Дана: 1

Машиналар мен құралдар: Бюллер

Дана: 1

Машиналар мен құралдар: Автотранспорт, барлығы

Дана: 16

Машиналар мен құралдар: ГАЗ 66

Дана: 1

Машиналар мен құралдар: ГАЗ 53-12

Дана: 1

Машиналар мен құралдар: ВАЗ 2121

Дана: 2

3 кестенің жалғасы

1: ГАЗ 53-бензовоз

2: 1

1: КАМАЗ 55102

2: 4

1: Приц. НЕФАЗ 8560 10-02

2: 4

1: ЗИЛ ММЗ 4502

2: 1

1: Ауылшаруашылық техника, барлығыс. і. маркаларбойынша:

2: 26

1: Приц. Тракторлы 5т

2: 2

1: Приц. 1ПТС-10

2: 1

1: Приц. 2ПТС-4-75

2: 1

1: Сеялка СЗС-6Т-12

2: 1

1: ПС-10

2: 1

1: Бүркігіштер АВАНГАРД и JOHNDEERE

2: 3

1: Жатка ДОН МАР

2: 4

1: ОП 3000

2: 1

1: Щелеватель ШР-4. 5

2: 1

1: Борона 3БЗС

2: 1

1: Борона БЗС 10

2: 1

1: Пресс. подбор. CLAAS

2: 1

1: Пресс. подбор. JD

2: 1

1: Волкообразов. KUHNGA 7822

2: 1

1: Борона БИГ-3

2: 1

1: Борона БМШ-15

2: 1

1: Катки ЗКК-6

2: 2

1: ПКУ-08 (КУН)

2: 2

1: Стогомет ТЗК-30

2: 1

1: Комбайндар, барлығы с. і. маркалар бойынша:

2: 5

1: Астықжинағыш комбайн ВЕКТОР

2: 5

1: Комбайндар, барлығыс. і. маркаларбойынша:

2: 3

1: HORSCHATD 18. 35

2: 1

1: HORSCHATD 12. 35

2: 1

1: JOHN DEERE730

2: 1

3-кестені талдай отырып, ауыл шаруашылық машиналар мен топырақ өңдеу, себу жұмыстарын, егістікті күтіп-баптау, жинау жұмыстарын өткізетін құралдарымен жоғары деңгейде қамтамасыз етілген.

Топырақты өңдеуге HORCSH қопсытқыштары мен зигзаг тырмалары қолданылады. Дәнді дақылдарды себу кешенді HORSCH ATD 12. 35 және HORSCH ATD 18. 35 . сепкіштермен жүзеге асырылады.

Жинау жұмыстарын жүргізу үшін шаруашылықта ВЕКТОРЫ комбайндар бар. Шаруашылықта қажетті жиынтығын техника толық көлемде қамтамасыз ететін барлық технологиялық процесс. Шаруашылықта барлық технологиялық процесстерді жүзеге асыратын, техникалардың қажетті жиынтығы бар.

1. 4 Климаттық және метеорологиялық жағдайлар

Ауа-райы жағдайлары Бурабай аудандық филиалы ММ "РФДжБӘО" келтірілген деректері бойынша.

Бурабай ауданы Ақмола облысының Солтүстік бөлігінде Щучинск қаласының орталығында орналасқан. Климаты күрт - континенталды. Аязсыз кезеңнің ұзақтығы 88-ден 139 күн. Орташа жауын-шашын мөлшері 220 - 300 мм.

Кесте 4 - Вегетациялық өсу кезіндегі метеорологиялық жағдайы, 2017 жыл

Ай

Онкүндік

Температура, ⁰ С

Жауын -шашын, мм

Салыстырмалы ылғалдылық, %

2017

Ай: Мамыр

Онкүндік: 1

Температура,0С: 24, 7

Жауын -шашын, мм: 4, 0

Салыстырмалы ылғалдылық, %: 44, 3

Ай: 2

Онкүндік: 24, 1

Температура,0С: 1, 3

Жауын -шашын, мм: 42, 5

Ай: 3

Онкүндік: 32

Температура,0С: 10, 6

Жауын -шашын, мм: 56

Ай: Ай

Онкүндік: 12, 4

Температура,0С: 15, 9

Жауын -шашын, мм: 47, 6

Ай: Маусым

Онкүндік: 1

Температура,0С: 31

Жауын -шашын, мм: 2, 7

Салыстырмалы ылғалдылық, %: 48, 8

Ай: 2

Онкүндік: 36

Температура,0С: 2, 3

Жауын -шашын, мм: 47, 1

Ай: 3

Онкүндік: 40, 5

Температура,0С: 3

Жауын -шашын, мм: 56, 8

Ай: Ай

Онкүндік: 19, 1

Температура,0С: 8

Жауын -шашын, мм: 50, 9

Ай: Шілде

Онкүндік: 1

Температура,0С: 34, 5

Жауын -шашын, мм: 28, 8

Салыстырмалы ылғалдылық, %: 67, 4

Ай: 2

Онкүндік: 28, 9

Температура,0С: 61

Жауын -шашын, мм: 76, 3

Ай: 3

Онкүндік: 42, 9

Температура,0С: 26, 7

Жауын -шашын, мм: 66, 3

Ай: Ай

Онкүндік: 15, 7

Температура,0С: 116, 5

Жауын -шашын, мм: 70

Ай: Тамыз

Онкүндік: 1

Температура,0С: 35, 2

Жауын -шашын, мм: 5

Салыстырмалы ылғалдылық, %: 54, 4

Ай: 2

Онкүндік: 20, 9

Температура,0С: 2

Жауын -шашын, мм: 41, 4

Ай: 3

Онкүндік: 38, 9

Температура,0С: -

Жауын -шашын, мм: 37, 4

Ай: Ай

Онкүндік: 16, 9

Температура,0С: 7

Жауын -шашын, мм: 44, 4

4-кестеде көрсетілгендей, мамыр айының бірінші, екінші онкүндіктердің бастапқы күндері бұлтты, жаңбырлы, ал үшінші онкүндіктің алғашқы күндері ашық, жауын-шашынсыз болды. Мамыр айындағы ең төменгі температуралар -4 ⁰ С(01. 05), күндізгі +8-ден +24 ⁰ С-қа дейін жетті. Салыстырмалы ауа ылғалдылығы - 47, 6%. Жауын - шашын мөлшері - 15, 9 мм. Орташа тәуліктік температура - +5, 5 ^о С-дан +21, 5 ^о С-ға дейін.

Маусым айындағы бірінші онкүндік ашық, жаңбырлы күндермен сипатталса, екінші және үшінші онкүндік ашық жауын-шашынсыз ашық күндерімен сипатталады. Күндізгі ауа температуралары +15-тен +34 ⁰ С, ал түнгі температуралары +7 ⁰ С-дан 10 ⁰ С-ға дейін болды. Орташа тәуліктік температура от +12 ^о С до +23, 5 ^о С. Жауын - шашын мөлшері - 8 мм. Салыстырмалы ауа ылғалдылығы 50, 9%.

Шілде айында алғашқы бірінші, екінші онкүндіктерінде бұлтты, жаңбырлы болса, үшінші онкүндігінде ашық болды. Күндізгі ауа температуралары +17-ден +30 ⁰ С-ға дейін, ал түнгі 11 ^о С-дан +19 ^о С-ға дейін көрсетті. Орташа айлық ауа температурасы 15, 7 ⁰ С. Түскен жауын-шашын мөлшері 116, 5 мм. Салыстырмалы ауа ылғалдылығы 70% болды.

Тамыз айының бірінші онкүндігінде күн ашық болса, екінші онкүндігінде ашық, ыстық, туні салқын, үшінші онкүндігі ашық, жауын-шашынсыз болды. Күндізгі температуралар +14-тен +30 ⁰ С, ал түнгі 7 ^о С-ден +18 ^о С көрсетті. Салыстырмалы ауа ылғалдылығы 44, 4%. Түскен жауын-шашын мөлшері 7мм.

1. 5 Топырақ сипаттамасы

Шаруашылық территориясындағы топырақ - қара оңтүстік карбонатты сазды топырақ. Топырақ гумус мөлшері жоғары болғандығымен және жоғары алмасу сыйымдылығымен сипатталады . Бұл калий мен азоттың қажетті алмасуына негізделеді. Карбонаттар жыртылатын жер қабатының жоғарғы бөлігінде байқалады, тереңдеген сайын оның мөлшері артады. Гипс 100-120 см тереңдікте кездеседі. Топырақта тез еритін тұздар метрлік қабатында тұнба шегінде 0, 050- 0, 070 % кездеседі, құрамында сульфаттар басым. Топырақтағы рН 7, 0-7, 5-ке тең.

Кесте 5 - Топырақтың агрохимиялық сипаттамасы

Гумус мөлшері, %

Қоректік заттар мөлшері (мг/1кг топыраққа)

рН

P2O5

K2O

NO3

Гумус мөлшері, %: 6

Қоректік заттар мөлшері (мг/1кг топыраққа): 3, 2

рН: 60

9, 2

7, 0 - 7, 5

Оңтүстік карбонатты қара топырақ жоғары нитрификациялық қабілетімен сипатталады. Пайда болған нитраттар сүріден кейінгі екінші және үшінші дақылдардан кейін де жоғары өнім (урожай) алуды қамтамасыз етеді. Осыған байланысты дәнді дақылдар себілген топыраққа еңгізілген фосфорлы тыңайтқыштың тиімділігі артады. Оңтүстік карбонатты қаратопырақ ауыл шаруашылығы дақылдарын өсіруге қолайлы.

ІІ. ТАРАУ. ШАРУАШЫЛЫҚТА АУЫЛШАРУАШЫЛЫҚ ДАҚЫЛДАРЫН ӨСІРУ ТЕХНОЛОГИЯСЫ

2. 1 АШК Баянбайда ("Есіл АгроЖШС") дәнді дақылдарды өсіру технологиясына шолу

Жаздық арпа нөлдік технологияда өсіріледі. Нөлдік технология кезінде өнім жинаудан себуге дейін және себуден өнім жинауға дейін топырақ өңделмейді. Топырақ тек қана тұқым сепкіштермен тіліктерді жасағанда ғана шамалы өңделеді. No - till технологиясы топырақтың құрылымының бұзылуын көздемейді, тек себу кезінен басқа.

Ауыспалы егіс нөлдік өңдеу жүйесінің негізгі элементтерінің бірі болып табылады, сондай-ақ ауыспалы егістермен ғана емес, топырақты жақсартатын, арамшөптермен күресуде маңызды рөл атқаратын сидереаттар да қолданылады.

Нөлдік технологияда себу алдында химиялық өңдеу жүргізіледі. Гербицидтердің таңдау типі және олармен өңдеу уақыты арамшөптердің санына, түр құрамына және климаттық жағдайына байланысты болады.

Жоғары және сапалы өнім алуда минералды тыңайтқыштардың орны ерекше. Нөлдік технология қолданған жағдайда сүрі жердайындауда және тікелей себу кезінде азот-фосфорлы тыңайтқыштардың 50кг/га мөлшерімен еңгізу ұсынылады. Минералды тыңайтқыштарды қоладану топырақтың агрохимиясына, яғни топырақтағы қоректік заттар құрамына байланысты негізделуі тиіс.

Себу жұмыстарын 25 мамырдан бастаған абзал. Сепкіштерді бұрыштық, сол сияқты дискілі ашқыштармен қолданады. Біркелкі өскіндерді алу үшін дән себу тереңдігін 4-6 см болуы қажет.

Қорғау шаралары уақытылы жүргізілмеген жағдайда орны толмас өнім шығынына алып келеді, сондықтан әр уақытта ауру қоздырғыштардың және зиянкестердің пайда болуынабақылау жұмыстарын жүргізіп отыру қажет. Нөлдік технологияда - бұл әсіресе берілген технологияда арамшөптер және олармен күресу, байқау жұмыстары үшін өте ыңғайлы, алайда дәстүрлі жер өңдеуден қарағанда зиянкестер мен аурулардың дамуы өте жылдам. Бұған себеп егістікте өсімдік қалдықтарын қалдыру болып табылады. Әсіресе, ауыспалы егсітікте бір ғана дақыл болғанкезде қатты байқалады.

Нөлдік технологияда жинау жұмыстары сабандардан егістікте біркелкі жоғары жазық тілгіштермен тазартылуы керек.

Сабандардан тазарту және ұсақтау үшін комбайндардың көп бөлігі құралдармен жабдықталады. Шабудан кейінгі сабанның биіктігі қардың жеткілікті жинақталуы үшін 25-30 см болуы керек. 10 центнерге / гектарға дейін шығымдылықпен, сабан кесу міндетті емес. Егістікте өнімділік 15 ц/га-дан жоғары болғанда, сабанның бір бөлігі егістіктен тазартылуы керек.

Ақмола облысы жағдайында арпаның келесі сорттарын қолданылуғарұқсат етілген: Астана 2000, Кедр, Целинный 91, Омский 90, Целинный 2005, Карагандинский 5, Памяти Раисы.

Топырақ өңдеу үшін HORCSH культиваторлары және зигзаг тырмалары қол жетімді болды. Астық дақылдарын себу HORSCHATD 12. 35 и HORSCHATD 18. 35 комплексті сепкіштерімен жүзеге асады. Егістікті пестицидтермен өңдеу үшін АВАНГАРД и JOHNDEERE бүркігіштері қолданылады. жинау жұмыстарын жүргізу үшін шаруашылықта ВЕКТОР комбайндары бар. Шаруашылық толық техникалық процестерді қамтамасыз ететін барлық техникалармен қамтамасыз етілген.

2. 2 Арпаның даму фенологиясы

Арпа қысқа өсіп-жетілу кезеңді дақылдар қатарына жатады (55-тен 111 тәулікке дейін) . Солтүстік Қазақстанда өсірілетін сорттарының өсіп-жетілу кезеңінің ұзақтығы - 68-80 тәулік.

Көктеу. Әуелі ұрықтық тамыршалар пайда болады. Тамыршалардың соңынан іле-шала өскін пайда болады, ол колеоптилемен (түрөзгерісіне ұшырған бірінші қынаптық жапырақ) көмкерілген. Колеоптиледен пайда болған бірінші жасыл жапырақтың топырақ бетіне шығуымен көктеу, немесе егін көгінің пайда болу кезеңі басталады.

Түптену кезеңі өсімдіктерде алғашқы бүйір өркендері жапырақ түрінде негізгі өркеннің (сабақтың) төменгі жапырақтарының қынабынан шыққанда белгіленеді. Арпаның түптенуі көктегеннен кейін 12-15 тәуліктен соң басталады.

Түтікке шығу кезеңі. Бұл кезеңде қысқа буын аралықты ұрықтық гүл шоғыры бар ұрықтық сабақ ұзара түседі де жапырақ түтікшесінің ішімен жоғары қарай көтеріледі. Түтікке шығу кезеңінің басталуымен сабақтың және сабақ ішіндегі гүл шоғырының өсуі тез қарқынмен жүреді де қысқа уақыттың аралығында 7 . . . 8 см жетеді.

Масақтанукезеңі гүл шоғырының жоғарғы жапырақ қынабынан шығумен сипатталады.

Гүлдеу. Арпа тек қана өздігінен тозаңданады. Өздігінен тозаңданатын астық дақылдарында гүлдену масақтанумен бір мезгілде (2-3 тәулік айырмашылықпен) жүреді, ал арпада - масақтануға дейін, бұл кезде масақ әлі жапырақ қынабының ішінде болады.

Дәннің қалыптасуы және пісуі. Жатынның қалақша аузына түскен тозаң 1-2 сағ. соң өне бастайды және орташа тәуліктік температура 20-26°С-да 1, 0-1, 5 тәуліктен кейін тозаңдану басталады. 2-3 тәулікте түйіннің (завязь) айтарлықтай өсуі байқалады.

Дәннің қалыптасуы мен пісуі бидай дақылында Ресейдің Омбы облысы жағдайында Н. Н. Кулешовпен барынша толық зерттелді. Оның тұжырымы бойынша ұрықтың даму үрдісі өте шапшаң жүреді және ұрықтанған соң алғашқы онкүндікте толық аяқталады, ал эндосперм баяу қалыптасады. Дән әуелі ұзын бойына, содан соң еніне және кейіннен жуандығына өседі [1] .

Кесте 6 - Арпаның даму кезеңдерінің ұзақтығы

№

Даму кезеңдері

Кезеңнің ұзақтығы, күндер

№:

Даму кезеңдері:

Кезеңнің ұзақтығы, күндер:

№: 1

Даму кезеңдері: Көктеу

Кезеңнің ұзақтығы, күндер: 7-12

№: 2

Даму кезеңдері: Түптену

Кезеңнің ұзақтығы, күндер: 14-17

№: 3

Даму кезеңдері: Түтікке шығу

Кезеңнің ұзақтығы, күндер: 7-10

№: 4

Даму кезеңдері: Масақтану

Кезеңнің ұзақтығы, күндер: 10-12

№: 5

Даму кезеңдері: Гүлдеу

Кезеңнің ұзақтығы, күндер: 1-3

№: 6

Даму кезеңдері: Дәннің қалыптасуы және пісу

Кезеңнің ұзақтығы, күндер: 20-28

Кесте 7 - Шаруашылық бойынша арпаның даму кезеңінің ұзақтығы

№

Даму кезеңдері

Кезеңнің ұзақтығы, шаруашылық бойынша күндер

№: 1

Даму кезеңдері: Көктеу

Кезеңнің ұзақтығы, шаруашылық бойынша күндер: 8-10

№: 2

Даму кезеңдері: Түптену

Кезеңнің ұзақтығы, шаруашылық бойынша күндер: 14-16

№: 3

Даму кезеңдері: Түтікке шығу

Кезеңнің ұзақтығы, шаруашылық бойынша күндер: 8-12

№: 4

Даму кезеңдері: Масақтану

Кезеңнің ұзақтығы, шаруашылық бойынша күндер: 10-12

№: 5

Даму кезеңдері: Гүлдеу

Кезеңнің ұзақтығы, шаруашылық бойынша күндер: 1-3

№: 6

Даму кезеңдері: Дәннің қалыптасуы және пісу

Кезеңнің ұзақтығы, шаруашылық бойынша күндер: 22-29

АШК Баянбайда ("Есіл АгроЖШС"-де) көктеу кезеңінде өткен жылға қарағанда 2-3 тіулікке ертерек аяқталды. Себебі, бұл кезеңде арпаға ауа райы жағдайлары өте тиімді болды. Түптену кезеңінде ауа ылғалдылығы (47%) аз болғанмен орташа есеппен 14-16 тәулікке созылса, түтікке шығу, масақтану және гүлдену кезеңдерінде орташа тәуліктік температуралар (+23⁰С), да ауаның салыстырмалы ылғалдығы да (60%) өсімдікке оң әсер етті.

2. 3 Шаруашылықта өсіретін сорттардың сипаттамасы

Сорт жоғары потенциалды өнімді, жапырылуға төзімді, аурулармен залалданбайтын, тыңайтқыштарға қайтарымы мол болуға тиіс.

Пайдалануға рұқсат етілген сорттар:

Ерте пісетін: Арна - (Ақмола, СҚО, Қостанай облыстарында) ; Сәуле, Бәйшешек (Жамбыл, Қызылорда, Онтүстік Қазақстан облыстарында) .

Орташа мерзімде пісетіндер: Целинный 91 (Ақмола, Павлодар, Шығыс Қазақстан обл. ) ; Донецкий 8 (Ақмола, Қостанай, СҚО, Қарағанды, Ақтөбе, Шығыс Қазақстан, Батыс Қазақстан, Оңтүстік Қазақстан обл. ) ; Медикум 85 (Ақмола, Қостанай, Павлодар, СҚО) ; Гранал (Қостанай обл. ) ; Кедр (Ақмола, СҚО), Карабалыкский 150 (Қостанай обл. ) ; Жұлдыз (Алматы, Қызылорда обл. ) .

Ортадан кеш пісетін: Омская 87 (Ақмола, СҚО) [1] .

Астана 2000. Сабағы тік, тұқымы дөңгелек, жалаңаш, эллипс пішінді. 1000 тұқымның массасы 46, 1 г. Түр құрамы «медикум». Биологиялық ерекшеліктері: вегетациялық кезеңі 73-75 күн. Орташа пісетін сорт тобына жатады.

Құрғақшылыққа, шашылуға төзімді, жапырылмайды, қара күйені әлсіз қабылдайды. Бұл сорт аққуызға бай болғандықтан жемшөпке өсіруге негізделген. Жоғары өнімділігімен ерекшеленеді. Орташа өнімділігі 28, 2 ц/га, стандартты көрсеткіштен 3-4 ц/га-дан жоғары өнімділікті көрсетеді.

Астана-2000 сорты 2005 жылдан бастап Ақмола, Қостанай және Солтүстік Қазақстан облыстары бойынша аудандастырылған[2] . .

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.