Мұнай газ өнімдерін сақтау резервуарлары

Гермиялық резервуарлар
Газ қоймасы, табиғи және жасанды газ сақтайтын резервуарлар

Газды сақтау үшін герметикалық, газ өтпейтін резервуарлар қажет. Газды сақтау кезінде оның көп мөлшерді алмас үшін газды -160°С-та суыту арқылы газды сұйылтады. Сұйылтылған газды берік, арнайы болатты резервуарда сақтайды. Және оған қос қабырға орнатады. Екі қабырға арасында жылуды ауыр өткізетін материал салады. Себебі, газ қызып кетпеуі керек. Бірақ , ең қолайлы және ең ірі сақтау орнын жер қойнауына салады. Жер астындағы газ сақтаушылар тау жынысының қабаты сақтап қалу(сілкініп кетпес үшін) үшін арналған. Бұл газ сақтаушы құбырлар жер астында терең жерде жатады. Мұнай қоймасы – мұнай және мұнай өнімдерін сақтауға арналған жасанды резервуарда сақтайтын қойма. Резервуарлардың – жер асты, жер үсті және жартылай жер асты түрлері болады.

Олар металдық, темір бетонды, жер асты болып келеді(тас тұзынан жасалған).
Жер үсті резервуарлары әдетте металдан жасалады. Олардың формасы: цилиндрлік(тігінен, көлденең), сфералық және каплевидты түрде болады. Болатты цилиндрлік резервуарды аз температурада конусты шатырдан, сфералық жабындысынан жасайды. Конусты сфералық жабындыны 100 – 5000 сыйымдылығында ұстайды. Резервуар кеңістігінде мұнайдың ішкі қысымы шамамен 0,9 – 1,0 т/ми – ге тең болуы қажет. Қалқанша жабында 100-20000ми болса 0,9 т/ми кеңістікті түгелдей қамтиды. Сфералық резервуарда 50000ми-дан астам мұнай көлемі болса, ол да 0,9 т/ми кеңістігін қамтиды. Қысымы көп резервуарларға көлденең цилиндрлік резервуарлар жатады.

Көбіне болатты резервуарларда ашық түсті мұнайларды сақтайды. Сфералық резервуарлар сұйылтылған газдар мен сұйықтықтарға арнап салынады. Олардың қысымы жоғары болғандықтан, оларды көпқатарлы етіп орнатады. Жартылай жер асты резервуарларды көлемі 500-30000ми болатындай етіп темірбетоннан тұрғызады. Конструкциялы түрде олар цилиндрлік болып келеді. Оларға арнайы тіктөртбұрышты қабырға салынады.

Маусым аралығындағы мұнай өнімдерін сақтау(бензин, дизельді отын, керосин) көбіне жер асты тас тұздарынан жасалған және 100м тереңдікте жататын резервуарларында сақталады. Мұндай сақтау орындары суды тұз арқылы жырмалаудың арқасында пайда болады. Қойманы мұнай өнімдерінен тазалау – арнайы тұздарды пайдалануды талап етеді. Оларды жер асты және жер үсті деп бөледі. Олардың негізгісі жер асты газ қоймасы болып табылады. Олар 100 млн. м3 (кейде млрд.м3) газды сақтай алады. Олар аса қауіпті емес, олар – жер үсті қоймаладына қарағанда үнемділік жағынан өте тиімді. Бөлінген салыстырмалы шығыны жер үстіндегі қоймаға қарағанда 20-25 есе азырақ. Газольдерлерге қарағанда тәуліктік әркелкі газ тұтынысы тегістеу болып келеді, жер асты га қоймалары маусымның біркелкі еместігін қалыпқа келтіреді. Газ тасымалдаушы жүйе газды максималды түрде тұтыну есептейді, егер жыл бойы газ тасымалдамаса, қала бір ай бойы газбен қамтылмайды. Сондықтан газ тасымалдаушы жүйе өзінің орта өндірушілігімен газды көп тұтынушыларға қоймадан газ тасымалдайды.
Маусымдық әркелкі газ тұтынушылар ішінара өзгертіп отырады: жазда газға, қыста сұйық заттарға(мазут, бензин, керосин) буферлік тұтынушы көбейеді. Жерасты газ қоймалары 2 типте болады: кеуек жынысы және тау жынысының қуысы. Бірінші типке әлсіреген мұнай және газ кен орындары, және де су іріккіш жатады. Табиғи газ әдетте газға айналған күйінде сақталады. Екінші типке қараусыз қалған шахталарда, ескі туннельдерде, үңгірлерде, және арнайы тау өнімін өндіру жерлеріндегі газдар жатады. Олар тығыз тау жыныстарында көптеп кездеседі.