Айнымалыларға мән беру операторы. DATA операторы

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 15 бет
Таңдаулыға:

Айнымалыларға мән беру операторы.
DATA операторы

Айнымалыларға мән беруді DATA READ, RECTORE операторларының көмегімен
жүзеге асды.
DATA операторлары бұл оператордың LET операторын өзгешелігі мұнда
айнымалыларға мән беру мәліметтер блогын пайдалануға негізделген.
Айнымалыларға мән беру меншіктеу осы блокпен сандарды не символдық
тұрақтыларды оқу жолымен орындалады. Бұл бағдарламаны орындар алдында ЭЕМ
зердесінде қалыптастыратын реттелген сандық информацияларды бастапқы
бағдарламада DATA операторы арқылы беріледі.
Оператордың жазылу үлгісі:
k DATA C1,C2...Cn
Мұнда k-қатар нөмірі, DATA-оператордың аты, C1,C2...Cn- үтірлермен бөлінген
тұрақтылар.
Мысал:
10 DATA-1;0;86;0. 3Е-5 бұл оператор бойынша бағдарламаны орындар алдында
бір саны бірінші 0.86 саны екінші 5 және 0,310 саны DATA операторы
орындалуын операторы тобына жатады және бағдарламаның кез-келген жеріне
құрылған бағдарлама бойынша ЭЕМ-де есеп шығару екі кезеңнен тұрады.
1. Бағдарламаның операторын ЭЕМ-ге түсінікті үлгіге түрлендіру. Бұл
кезеңде DATA операторы арқылы берілген мәліметтер блогы қалыптасады.
2. Бағдарламаның операторын нөмірлерінің өсу ретіне қарай орындалады. Егер
бағдарламаның орындалуын барысында DATA операторы кезеңде өтіп кеткендіктен
ол есептеуге ешқандай әсерін тигізбейді. Осы бағанда алынған DATA операторы
орындалмайтын оператор болып табылады. Бастапқы бағандарда бірнеше DATA
операторлары болуы мүмкін бірақ олардан тек бір ғана мәліметтер блогын
жасалады.
Мысалы,
5 DATA 2,- 1,0
. . .
20 DATA 0,3 -71,12
. . .
100 DATA 10, 12
Бұл жағдайда мәліметтер блогы DATA операторының бағдарламада кездесу
ретімен жасалады.
DATA операторын басқа оператормен бірге бір қатарға жазуға болмайды ол
нөмірленген қатардағы жалғыз ғана оператор болуы тиіс. DATA операторы READ
операторлардың көмегімен оқылатын мәліметтер блогын жасайды.

READ операторы

READ операторы – деректер блогынан мәндерді іріктеп алуы операторлар
болып табылады.
Операторыдң жазылу пішімі:
k READ v1,v2,vN
Мұндағы k-қатар нөмері, READ-оператордың аты, v1,v2,vN- айнымалылардың аты.
Бұл оператор арқылы программаның орындалуы кезінде деректер блогын
сандық информация іріктемеліп алынып айнымалыларға меншіктеледі.
Мысалы, мынадай программа үзіндісі берілсін
10 DATA 6,-10 1.2, 100
20 READ X,Y,Z
.
.
.
50 READ A
.
.
.
20 қатардағы оператордың орындалуы кезінде х айнымалысына 10-мәнді A,Z
айнымалысына 1,2-мәні меншіктеледі, бұдан соң деректер блогында
пайдаланылған тек бір ғана 100 саны қалады. Ол ақырында READ-операторы
орындалғанда іріктелініп алынуы мүмкін. Мысалы, 50-қатардағы READ-операторы
орындалғанда сол қалған 100 саны А-айнымалысына меншіктеледі іріктелініп
алуға ғана рұқсат етеді. Мысалы, деректер блогын бірден үшінші санды
алынған деректер блогынан санды алуға әрекет жасау қате есептеледі.
Интерпретаторы ? таңбасымен баспаға шығарады және программаның орындалуы
тоқтатылады. Айнымалылардың бастапқы мәндерін қалыптастыру үшін READ-
операторын пайдалану ыңғайлы. Бұл оператордың жалпы санын үнемдейді.
Бастапқы параметрлерді өзгерту үшін тек DATA операторының тізімін
өзгерту ғана талап етіледі. Бір қатарға бірнеше операторды, жазуға READ-
операторын программаға кез-келген орынға жазуға болады. Программаны
орындалуының алдында интерпретатор барлық DATA операторын олардың
программадағы кездесу реті бойынша қарап шығып, бір ғана деректер блогын
жасайды. Программа READ-операторы кездескен сайын интерпретатор блогынан
мәндерді ретімен алады және оларды READ-операторының айнымалысына ретімен
оқылған дерек мәндерінің орны деректердің кезектегі элементтеріне
орналастырылған ерекше көрсеткіштің көмегімен есте сақталады. Келесі READ-
операторы мәндерді осы элементтен басып алады.
RESTORE операторы

Бұл оператор деректер блогынан мәндер алынып болған жағдайда оны
қалпына (бастапқы күйіне ) келтіру қызыметін атқарады. Оператордың жазылу
пішімі: RESTORE
Мұнда RESTORE (қалпына келтіру) оператордың аты. Бұл оператор
орындалғаннан кейін READ оператормен сандарды оқу деректер блогының бірінші
санынан басталады.
RESTORE операторы программа жұмысының кез келген кезеңінде, яғни
деректер блогынан барлық сандар оқылып болғанға дейін де орындала алады.
Мына:
10 DATA 10,0.3 2.8. -0.9
20 READ M,A,B,C.
.
.
.
• RESTORE
.
.
.
120 READ A,A,B,C.

программа үзіндісінде 20-оператор орындалғанда айнымалыларға мынадай
мәндер меншіктеледі.
М=10; A=0.3; B=2.8; C=-0.9.
Есепті шешу кезеңінде бұл айнымалылар қандайда бір басқа мәндерді де
қабылдай алады. Бұдан әрі А,В және С айнымалыларына М айнымалысының мәнін
қалпына келтірмей-ақ бұрынғы мәндерін қайтадан меншіктеу талап етілсін
делік. Бұл үшін деректер блогынан сандарды бірінші саннан бастап оқуды
даярлайтын RESTORE операторы пайдаланылады. М айнымалысына бірінші санды
меншіктеуді қалдырып кету үшін 120-операторда А айнымалысына екі рет
жазылған. Мұнда А айнымалысына бірінші меншіктелген мән жазылған, ал одан
кейін екінші рет меншіктелетін мән ақиқат болады.
RESTORE операторы DATA операторының кіші нөмерлі қатарларынан бастап
DATA операторындағы тұрақтыларды қайталап пайдалануға мүмкіндік береді.
RESTORE операторы қатардағы бірден бір оператор немесе қатардағы бірнеше
оператордың бірі бола алады.
Шартты өту операторы

Тармақталу алгоритм мектептік алгоритмдік тілде егер командасы арқылы
жүзеге асырылатындығын сіздер бұрыннан білдесіздер. Мектептік алгоритмдік
тілде егер командасы толық және қарастырылған пішімдер жазылады.
Толық пішім Қарастрылған пішім
Егер шарт Егер шарт
Онда 1-әрекет онда
әрекет
Әйтпесе 2- әрекет бітті
Бітті
Ал BASIC программалау тілінде осы егер команданың қызметін атқаратын
арнайы оператор бар. Оны шартты операторы деп аталады. Бұл операторды да
толық және қарастырылған пішімді жазып пайдалануға болады.
Шартты өту операторының толық пішімінің жазылу үлгісі:
1kIF el xe2 THEN k+10 ELSE k+20
2kIF el xe2 THEN k 1 ELSE m2
3 kIF el xe2 THENe1 ELSE e2
4 kIF el xe2 GOTO k+10 ELSE k+20
Мұнда:
• k қа тар нөмірі;
• IF- оператордың аты;
• el xe2 - тектлерілген шарт;
• е1*е2- арияметикалық өрнектер;
• х-қатынас оператордың таңбалары (,, =,)
• m1 m2 – шаттың сақталу немесе сақталмауына байланысты орындалатын
оператор:
- THEN- қызметші сөз:
• ELSE- Қызметші сөз:
• k+10- Шатты сақталған жағжайда оператордың нөмірі;
• k+20- Шартты сақталған жағдайда оператордың нөмірі:
• GOTO- шаттыз өту операторы:

Шартсыз өту операторы

Шарттсыз өту операторын GOTO (өту) есептеуді одан әрі жалғастыруда
программаның келесі кезекте орындалытын операторын көрсету үшін, яғни
программаның қандайда бір бөлігін өту үшін қолданылады. Оператордың жазылу
пішімі:
GOTOk
Мұнда GOTO-оператордың аты; k-GOTOоператордың соң орындалатын
оператордың қатарының нөмірі. Осылайша, GOTO операторы программаның табиғи
реттілікпен орындалатын бұзады. Мысалы, 10 GOTO 120 операторын нөмірі 10-
қатардан кейін 120- операторы орындалады.
Мысалы,
10 A=7
20 GOTO 40
30 A=1
40 A=A+3
50 PRINT A
60 END
Пргорамма орындалғанда 10- қатардағы меншіктеу операторы А айнымалысына
7 мәнін меншіктейді. 20 – қатардағы операторынна кейін 40- операторы
орыедалады, онда айнымалсына сол айнымалының алғашқы мәніне 3-ті қосқандағы
мән меншіктеліп нәтижесі баспаға шығарылады. Ал мына төмендегі программа
орындалғанда Ы. Алтынсариннің Кел балалар оқылық атты өлеңі экранға
шығады.
10 REM өлең
20 PRINT Кел балалар оқылық GOTO70
30 PRINT Ықылыспен тоқылық GOTO 80
40 PRINT Шамнан шырақ жағылар GOTO 90
50 PRINT Іздемей-ақ табылар GOTO 100
60 PRINT Оқығанды көңілге GOTO 30
70 PRINT Оқысаның балалар GOTO 40
80 PRINT Тілегенің алдыңнан GOTO 50
Бұл программа орындалғанда мына төмендегідей нәтиже экранға шығады.
Кел балалар оқылық
Оқығанды көңілге
Ықыласпен тоқылық
Оқысанңыз балалар
Шамнан шырақ жағылар
Тілегенің алдыңнан іздемей-ақ табылар.
Әзір циклі

BASIC тілінде циклді мектептік алгоритмдік тілдегі жазылуымен салстырып
былай жазуға болады.

Әзір шарт k IF NOT P THEN k+30

цб k+10S
әрекет k+20 GONO k
цс k+30 REM соңы

Мұнда к-қатарда шартты өту операторы тұр, ол қойылған шарт
сакталмаған жағдайда басқаруды к+30-қатарға, яғни қайталану
командасынан шығару құрылғысына береді. Цикл к+10-қатардан басталып
циклдің денесіне сай келетін к+20-қатардағы шартсыз өту операторымен
аяқталады, содан кейін басқаруды қайтадан шартты тексеру қатарына береді.
Осылайша, мектептік алгоритмдік тілдегі сияқты цикл қайталана береді.
Төменде циклдің бұл түрінің блок-схемасы BASIC тіліндегі жазылуымен
салыстырылып көрсетілген.

k IF ШАРТ THEN k+20

k+10 STOP

k+20 Командалар тізбегі

k+30 GOTO k

Мұнда командалар тізбегі шартты тексеруден орналасқан. Мұндай
жағдайда шартқа байланысты цикл денесі бір рет те орындалмауы мүмкін.
Циклдің бұл түрін ӘЗІР циклі деп атайды.

Дейін циклі

Бұл циклдің блок – схемасы мына суретте көрсетілген.

Жоқ

иә

k Командалар тізбегі
k+10 IF NOT шарт THEN k
k+20 REM цикл соңы

Циклдің бұл түрінде командалар тізбегі шартты тексеруге дейін
орналасады, сондықтан цикл денесі шартқа тәуелсіз, кемінде бір рет
орындалады. Циклдің бұл түрін ДЕЙІН циклі деп атайды. Әзір цикілінде цикл
денесі әзір-шарт ақиқат болса орындалады; мұндай жағдайда шарт циклді
жалғастырушы шарт болып табылады. Дейін циклінде цикл денесі, шарт ақиқат
болғанға дейін орындалады, мұндай жағдайда шартты циклді аяқтау шарты деп
атайды. Циклдің бұл түрлері нақты есептердің ерекшеліктеріне сәйкес
программа құруда қолданылады.
Мысалы, ДЕЙІН циклін пайдаланып х-тің мәні -10-нан +10-ға дейін 2 қадаммен
өзгеретін у= х2+в функциясының мәнін есептейтін программа құрыңыздар.

ДЕЙІН циклі бойынша:

Үшін цикілінің BASIC тіліндегі жазылуы.
FOR және NEXT операторлары

Жоғарыда айтылғандай циклді программаларды басқаруды беру операторы IF
арқылы ұйымдастыруға болады. Бірақ циклдер программа жасаудағы ең маңызды
және кеңінен тараған құрылым болғандықтан практикада BASIC программалау
тілінде оларды ұйымдастыру үшін арнайы
FOR және NEXT операторлары қарастырылған. Бұл операторларды циклдік
программаның ұзындығын қысқарту үшін және BASIC тіліндегі программада
циклдерді анық ажыратып бөліп көрсету үшін пайдаланады.
Мектептік алгоритмдік тілде параметрі бар қайталану командасын Үшін
цикілі деп атайды. Оның жазылу пішімі мынадай:

Цб: үшін і1 бастап і2 дейін
цикл денесі (командалар тізбегі)
Цс
BASIC программалау тілінде Үшін циклін жазу үшін FOR операторы
қолданылады. FOR операторын циклдің басының операторы немесе жай ғана
циклдің басы деп атайды. Олар әр уақытта қайталанатын командалар
тізбегінің, яғни циклдің денесінің алдында келеді. Сонымен цикл басының
жазылу пішімі мынадай болады:
k FOR v=e1 TO e2 STEP e3.

Мұнда к-қатар нөмірі, v-циклдің параметрі, e1, e2-цикл параметрінің
бастапқы және соңғы мәндері, TO (дейін) – қызметші сөздер, STEP (қадам) –
қызметші сөз, e3-цикл параметрі қадамының өзгерісі, яғни өсімшесі.
Программа жасағанда FOR операторынан соң циклдің денесін құрайтын
операторлар тізбегі жазылады. Цикл NEXT операторымен анықталады. Сондықтан
NEXT операторын цикл соңының операторы деп те атайды. NEXT операторының
жазылу пішімі:
k NEXT v

Мұнда k-қатар нөмірі, NEXT-(келесі) оператордың аты; v-циклдің
параметрі. Ол міндетті түрде FOR операторындағы параметрмен сәйкес келуі
тиіс. Сонымен, BASIC тілінде цикл былай ұйымдастырылады:
k FOR v=e1 TO e2 STEP e3

Командалар тізбегі.

k NEXT v
FOR және NEXT операторларын
пайдалану ережелері

Бұл оператордың көмегімен циклді программалауда мына төмендегі
ережелерді ескеру қажет.
1. FOR операторын қолданып циклге ендіруге рұқсат етілмейді. Яғни
циклдің денесін құрайтын операторға сырттан басқаруды беруге болмайды.
Сырттан басқаруды беруде е1,е2,е3 өрнектің мәні есептелмейді. Егер е1,е2,е3
айнымалы немесе тұрақтылар болса,
онда олардың мәні анықталмайды.
Сырттан басқаруды берудің мүмкін еместігіне мысал;
.
.
.
30. FOR I = N + 2 TO 20
40. Y (I) = X (I) + 5
50. NEXT I
60. A =A -3
70. IF A I=15 THEN 40
.
.
... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.