Шойын

Пән: Құрылыс
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 4 бет
Таңдаулыға:

Жоспар:

Алынуы
Қолданылуы
Өндірісі
Таңбалануы
Түрлері
Домна өндірісі
Шойын жинағыш
Шойынды ағарту
Шойынпеш есігі

Металлургиялық зауыттарда темір кендерін өңдеу арқылы таза темір емес, оның құймалары - шойын мен болат алынады. Олар қазіргі өнеркәсіп пен техникада кеңінен қолданылады.

Шойын қара металлургияның бастапқы өнімі, ол темір оксидтерін көміртек (ІІ) оксидімен СО немесе кокспен тотықсыздырғанда түзіледі:

Ғе ₂ О ₃ + 3СО = 2Ғе + 3СО ₂

Ғе ₂ О ₃ + 3С = 2Ғе + 3СО

Шойын морт келеді, соғуға және жаншуға көнбейді. Шойыннан болат дайындау дегеніміз - ондағы көміртек және басқа зиянды қоспалар, күкірт пен фосфордың көп бөлігін аластап шығару.

Шойын (Чугун) - жақсы құйылатын қасиеті бар темірмен көміртектің (2% жоғарғы) қорытпасы, көміртек темір карбиді Ғе ₃ С түрінде байланыcқан күйде болуы мүмкін (сұр шойын) . Шойын темір кендерін домна пештерінде балқыту арқылы алынатын өндеудің бастапқы өнімі. Қолданылуы мен химиялық құрамына қарай шойын қолданбалы, яғни болат қорытуға арналған шойын, құйма шойын, арнаулы шойын болып бөлінеді. Шойын құймалардың сапасын жақсарту үшін азғана мөлшерде түрленгіштер қосып түрлендіру және шойынды әр түрлі элементтермен қоспалау қолданылады.

Көптеген адамдар, үй тұрғызып болғаннан кейін, оны жылытуға амал жасайды. Аязға төзімділігін арттыру үшін сыртынан жылу доғарғыш материал қаптайды немесе вермикулитпен сылайды. Ал, ішіне келгенде батареялар қондыруға тура келеді. Үй ішіне шойын батареяларын қондырған абзал. Шойын темірмен дәнекерленіп жалғанады. Ал темір жүрген жердің бәрінде жылу қоса жүреді.

Шойын біздің заманымызға дейінгі IV-VI ғасырда белгілі болған. Аристотельдің темір өндіру әдістері туралы еңбектеріне қарағанда, шойын біздің заманымызға дейінгі IV ғасырда Жерорта теңізінің жағасындағы елдерде кеңінен танымал болған. Олар кен орындарынан шағын шахталық пештегі ағаш көмірінің қызуымен темір, болат алуды үйренген.

Шойынның дүниежүзілік өндірісі 2009 жылы (898, 261 млн тонн) 2008 жылғыға (927, 123 млн тонн) қарағанда 3, 2 пайыз аз өндірілді. Шойын өндіруші елдердің топ - ондығы:

Қытай

543, 748 млн т

1: 2

Қытай: Жапония

543, 748 млн т: 66, 943 млн т

1: 3

Қытай: Ресей

543, 748 млн т: 43, 945 млн т

1: 4

Қытай: Үндістан

543, 748 млн т: 29, 646 млн т

1: 5

Қытай: Оңтүстік Корея

543, 748 млн т: 27, 278 млн т

1: 6

Қытай: Украина

543, 748 млн т: 25, 676 млн т

1: 7

Қытай: Бразилия

543, 748 млн т: 25, 267 млн т

1: 8

Қытай: Германия

543, 748 млн т: 20, 154 млн т

1: 9

Қытай: АҚШ

543, 748 млн т: 18, 936 млн т

1: 10

Қытай: Франция

543, 748 млн т: 8, 105 млн т

2010 жылдың алғашқы төрт айының шойынның дүниежүзілік шығарылымы 346, 15 млн тоннаны құрайды. Бұл көрсеткіш 2009 жылғы көрсеткішке қарағанда 28. 51 пайызға көп.

Шойынның түрлері әртүрліше таңбаланады:

Қайта жөндейтін шойын (передельный чугун) - П1, П2;
Құймаларға арналған қайта жөндейтін шойын (передельный чугун для отливок) - ПЛ1, ПЛ2;
Фосфорлы шойын - ПФ1, ПФ2, ПФ3;
Жоғары сапалы шойын - ПВК1, ПВК2, ПВК3;
Графиті бар шойын - СЧ
Үйкеліске қарсы сұр шойын - АЧС
Үйкеліске қарсы беріктігі жоғары шойын - АЧВ
Үйкеліске қарсы қақталатын шойын - АЧК
Құймаларға арналған графитті шойын - ВЧ
Қоспасыз шойын - Ч

Шойынның түрлері:

Ақ шойын. Құрамында көміртек темірмен химиялық қосылыс (цементит) түрінде болады. Ақ шойынның кристалдану процесі Fe-C диаграммасы бойынша жүреді. Қаттылық, беріктік, үйкеліске беріктік, морттық қасиеттері жоғары. Ақ шойын өндеуге келмейтіндіктен одан қорытпалар ғана алынады. Ақ шойынды соқаның тістерін, илем біліктерін, диірменнің шарларын құюға және соғылмалы шойын алу үшін пайдаланады.

Соғылмалы шойын - құрамына жапалақ түрлес графит кіретін және ақ шойынды босаңдату нәтижесінде алынатын шойын.

Сұйық шойын - домна пешінде немесе шойын пеште қорытылған шойын. Сұйық шойын қатайған соң тасымалданып тұтынушыға жеткізіледі. Құрылымында сфера түрлес графиттік кірме бар болатын, беріктігі жоғарғы шойын.

Шындалған шойын - механикалық қасиеттері жағынан сұр шойын мен болат аралығына сәйкестік көп. Шындалған шойынды кейде соғылмалы шойын деп те атайды. Шойынның технологиялық қасиеттері бойынша және оның тіпті соғылмайтындығын ескере отырып, шындалған шойын атауының дұрыс екенін ескерген жөн. Тұтқырлығы жоғары, құйма ретінде ақ шойындар қатарына жатады, ақ шойын құймаларын жоғары температурада ұзақ уақыт қыздырып, жасыту арқылы алады.

Сұр шойын - тілімшелі графит түріндегі көміртек едеуір дәрежеде немесе толық бос күйде болатын шойын. Құрамында Мn, Р, S қосындысы бар Fe-C-Si қорытпасы. Сұр шойын құрамында 2, 4- 3, 8% көміртек пен 1, 2-3, 5% кремний болады.

Шар тәрізді графитті беріктігі жоғары шойын - беріктік көрсеткіштері жоғары шойын. Негізінен, шойын құрылымын магний, кальций, және т. б. элементтер қосып түрлендіру арқылы алынады. Әдеттегі сұр шойындай емес, мұнда графит тақташа түрінде болмай, шар тәріздес болғандықтан мұндай шойын беріктігіне қоса илемді болып шығады.

Аса берік шойын - беріктік көрсеткіші өте жоғары шойын. Оны шойынға магний, кальций, церий және басқа элементтерді қосу арқылы алады. Иінді біліктер, шестернялар, шатундар, муфталар және т. б. өте беріктікті қажет ететін бөлшектер жасағанда болаттыңорнына пайдаланылады.

Ақ өзекті соғымды шойын (Белосердечный ковкий чугун) - сынған жері ақшыл түсті болатын перлитгі соғымды шойын.

Домна өндірісі - металлургия зауыттарында темір рудаларын тотықсыздандыра балқыту арқылы шойын өндіру. Домна пештерінде қорыту процесі кокстің көмегімен жүргізіледі. Пешке үрленген ауа кокстің жануын, қорыту процесіне қажетті жылу мен жоғары температураны қамтамасыз етеді.

Домна шойыны - темір және марганецті кендерден домна пештерінде балқытып алынатын сұйық шойын. Домна шойынының 80-85%-інен болат өндіріледі. Қазіргі заманғы домна пеші - металлургия өндірісіндегі ең ірі әрі ең жоғары дәрежеде механикаландырылған агрегат. Ол шихтаны тиеу, ауаны қыздыру, оны пешке үрлеу, қорыту процесінің өнімдерін жинау және тасымалдау үшін қажетті өте күрделі механизмдермен, автоматты құралдармен жабдықталған.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.