Мұнай мен газды сақтау және тасымалдау
1. Мұнай. Мұнай өнімдері
2. Мұнайды сақтау және тасымалдау
3. Газ қоймасы, табиғи және жасанды газ сақтайтын резервуарлар
4. Мұнай мен газды тасымалдау тәсілдері
5. Мұнайдың жиыны
2. Мұнайды сақтау және тасымалдау
3. Газ қоймасы, табиғи және жасанды газ сақтайтын резервуарлар
4. Мұнай мен газды тасымалдау тәсілдері
5. Мұнайдың жиыны
Мұнай – май тәріздес сұйықтық, жанғыш, әдетте қара қоңыр түcті және
өзіне тән иісі бар; ол судан жеңіл және суда ерімейді. Мұнай көмірсутектер
қоспасы.
Мұнайлардың құрамы бірдей емес. Бірақ олардың бәрінде де көмірсутектің
үш түрі – парафиндер(көбінесе қалыпты құрылысты),
циклопарафиндер(нафтендер), және аромат қосылыстар болады, бұл аталған
көмірсутектердің мөлшері әр мұнай кендерінде әр түрлі болуы да мүмкін.
Мысалы, Маңғыстау мұнайы қаныққан көмірсутектерге, Баку аймағындағы
мұнай циклопарафиндерге бай келеді.
Мұнай құрамында көмірсутектерден басқа аз мөлшерде органикалық
қосылыстардың құрамына оттегі, азот, күкірт және басқа элементтер кіреді.
Ным және асфальт заттары сияқты үлкен молекулалы қосылыстар да болады.
Мұнай – молекулалық массалары әр түрлі, қайнау температуралары да бірдей
емес көмірсутектердің қоспасы болғандықтан, айдау арқылы оны жеке
фракцияларға(дистиляттарға бөледі, мұнайдың құрамында С5 – Сn
көмірсутектері бар және 40-200°С аралығында қайнайтын бензин құрамында
С8-С14 көмірсутектері болатын 150-200°С аралығында қайнайтын лигроин,
құрамында С12-С18 көмірсутектері болатын және 180-300°С аралығында
қайнайтын керосин алады, бұлардан кейін газойль алынады. Бұның бәрі – ашық
түсті мұнай өнімдері.
өзіне тән иісі бар; ол судан жеңіл және суда ерімейді. Мұнай көмірсутектер
қоспасы.
Мұнайлардың құрамы бірдей емес. Бірақ олардың бәрінде де көмірсутектің
үш түрі – парафиндер(көбінесе қалыпты құрылысты),
циклопарафиндер(нафтендер), және аромат қосылыстар болады, бұл аталған
көмірсутектердің мөлшері әр мұнай кендерінде әр түрлі болуы да мүмкін.
Мысалы, Маңғыстау мұнайы қаныққан көмірсутектерге, Баку аймағындағы
мұнай циклопарафиндерге бай келеді.
Мұнай құрамында көмірсутектерден басқа аз мөлшерде органикалық
қосылыстардың құрамына оттегі, азот, күкірт және басқа элементтер кіреді.
Ным және асфальт заттары сияқты үлкен молекулалы қосылыстар да болады.
Мұнай – молекулалық массалары әр түрлі, қайнау температуралары да бірдей
емес көмірсутектердің қоспасы болғандықтан, айдау арқылы оны жеке
фракцияларға(дистиляттарға бөледі, мұнайдың құрамында С5 – Сn
көмірсутектері бар және 40-200°С аралығында қайнайтын бензин құрамында
С8-С14 көмірсутектері болатын 150-200°С аралығында қайнайтын лигроин,
құрамында С12-С18 көмірсутектері болатын және 180-300°С аралығында
қайнайтын керосин алады, бұлардан кейін газойль алынады. Бұның бәрі – ашық
түсті мұнай өнімдері.
1. Ресейлік энциклопелиалық сөздік. Мәскеу үлкен Ресейлік энциклопедия ғылыми шығару 1-ші том, 2000 жыл.
2. Мұнай және газдың кен орындары Габриэлянц Г.А геологиясы – М: жер қойнауы 2003жыл, 285 бет
3. Мұнайды геология және газа бойынша Еременко Н.А анықтамасы – М: жер қойнау 2002 жыл, 485 бет
4. В.Л.Сункарлар, Мұнай және газ кен орнының Фурсов А.Я іздестіру және барлауы – М: жер қойнауы 2000 жыл, 296 бет.
5. Н.Е.Быкованың реакциясын мұнай кәсіпшілік анықтамасы. М: жер қойнауы 2001 жыл, 525 бет.
6. Мұнайлы – газды геологтың серігі: И.П.Чаловскийдің реакциясы. М: жер қойнауы 2000 жыл, 376 бет.
2. Мұнай және газдың кен орындары Габриэлянц Г.А геологиясы – М: жер қойнауы 2003жыл, 285 бет
3. Мұнайды геология және газа бойынша Еременко Н.А анықтамасы – М: жер қойнау 2002 жыл, 485 бет
4. В.Л.Сункарлар, Мұнай және газ кен орнының Фурсов А.Я іздестіру және барлауы – М: жер қойнауы 2000 жыл, 296 бет.
5. Н.Е.Быкованың реакциясын мұнай кәсіпшілік анықтамасы. М: жер қойнауы 2001 жыл, 525 бет.
6. Мұнайлы – газды геологтың серігі: И.П.Чаловскийдің реакциясы. М: жер қойнауы 2000 жыл, 376 бет.
Жоспары:
1. Мұнай. Мұнай өнімдері
2. Мұнайды сақтау және тасымалдау
3. Газ қоймасы, табиғи және жасанды газ сақтайтын резервуарлар
4. Мұнай мен газды тасымалдау тәсілдері
5. Мұнайдың жиыны
Мұнай – май тәріздес сұйықтық, жанғыш, әдетте қара қоңыр түcті
және
өзіне тән иісі бар; ол судан жеңіл және суда ерімейді. Мұнай
көмірсутектер
қоспасы.
Мұнайлардың құрамы бірдей емес. Бірақ олардың бәрінде де
көмірсутектің
үш түрі – парафиндер(көбінесе қалыпты құрылысты),
циклопарафиндер(нафтендер), және аромат қосылыстар болады,
бұл аталған
көмірсутектердің мөлшері әр мұнай кендерінде әр түрлі болуы
да мүмкін.
Мысалы, Маңғыстау мұнайы қаныққан көмірсутектерге, Баку
аймағындағы
мұнай циклопарафиндерге бай келеді.
Мұнай құрамында көмірсутектерден басқа аз мөлшерде органикалық
қосылыстардың құрамына оттегі, азот, күкірт және басқа
элементтер кіреді.
Ным және асфальт заттары сияқты үлкен молекулалы қосылыстар да
болады.
Мұнай – молекулалық массалары әр түрлі, қайнау температуралары
да бірдей
емес көмірсутектердің қоспасы болғандықтан, айдау арқылы оны
жеке
фракцияларға(дистиляттарға бөледі, мұнайдың құрамында С5 – Сn
көмірсутектері бар және 40-200°С аралығында қайнайтын бензин
құрамында
С8-С14 көмірсутектері болатын 150-200°С аралығында қайнайтын
лигроин,
құрамында С12-С18 көмірсутектері болатын және 180-300°С
аралығында
қайнайтын керосин алады, бұлардан кейін газойль алынады. Бұның
бәрі – ашық
түсті мұнай өнімдері.
Бензин ұшақ пен көліктердің поршенді двигательдері үшін
жанармай ретінде
қолданылады. Сол сияқты бензин майды, каучукты еріткіш ретінде,
матаны
тазартуға, т.б. қолданылады. Лигроин трактор үшін жанармай
болады.
Керосин – трактор, реактивті ұшақтар мен зымырандардың
жанармайы.
Ал газойльден дизель жанармайы өндіріледі.
Мұнайдан ашық түсті өнімдерді бөліп алғаннан кейін қара түсті
тұтқыр да
қоймалжың сұйықтық қалады, ол – мазут. Қосымша айдау арқылы
мазуттан
автотрактор майы, авиация майы, дизель майы, т.б. жағармайлар
алады.
Мазутты өңдеп жағрмай алумен қатар оны химиялық әдіспен өңдеу
арқылы
бензинге айналдыруға болады, бу қазаны қондырғыларында сұйық
отын ретінде
пайдаланылады.
Мұнайдың кейбір сорттарынан қатты көмірсутектер қоспасы –
парафиндер
алынады;
Қатты және сұйық көмірсутектерді араластырып вазелин алады.
Табиғи газ – жер қойнауында анаэробты органикалық заттарндың
ыдырауынан
пайда болған газдар қоспасы.
Жиырмасыншы ғасыр әлем өркениетін дүліктірген оқиғалармен
қамтылған ғасыр.
Жерді қайта бөліске салу күресі болды, саясаттың және
экономикалық өрісінде
минералды шикізаттың қайнар көзі ықпал етті. Адамдар қоғамы
"қара алтын"
өндіретін прогрессті өнеркәсіптерді салумен әуестенді.
Қазір адамзатты отын алаңдатады. Отын – энергия, өнеркәсіп және
ауыл
шаруашылығының және тасымалдың негізі. Отынсыз адамдардың өмірі
мүмкін
емес.
Мұнай ежелден белгілі. Археологтар оны б.з.д. 5-6 ғасыр бұрын
тапқан деп
болжамдайды. Мұнайды өндірумен ежелден айналысып келе жатқан
халықтарға –
Евфрата, Керчи және Сычуань жатады.
Мұнайды сақтау және тасымалдау
Мұнай мен газды мұнай өндіретін химиялық ірі өнеркәсіптерде және
электростанцияларда тасымалдау өте қолайлы. Теміржолдарымен
мұнайды қазан(цистерн) арқылы тасиды. Ал теңіз және мұхиттарда
кемемен, мұнай
танкерімен тасымалдайды. Көп жерлерде мұнай мен газды мұнай және
газ
құбырлары арқылы тасымалдайды.
Мұнай мен газ құбырлары – магистралды, болаттан жасалған мұнай
танктері, олар
жер қойнауында 1000 км – ден астам жерде жатады.
Ал мұнайды сақтау, жен мен көмірді сақтағаннан да қиын.
Мұнайдан мұнай өнімдерін ала алатындай етіп сақтау үшін арнайы
металдық
қойма(резервуар) салу қажет. Олар үлкен консервті банкіге
ұқсайды. Оның сыртын
сұр түспен бояйды. Себебі оған күннің көзі түспеуі қажет. Егер
оған күннің көзі
түсіп кететін болса, мұнай қызып кетеді.
Газды сақтау үшін герметикалық, газ өтпейтін резервуарлар қажет.
Газды сақтау
кезінде оның көп мөлшерді алмас үшін газды -160°С-та суыту арқылы
газды
сұйылтады. Сұйылтылған газды берік, арнайы болатты резервуарда
сақтайды.
Және оған қос қабырға орнатады. Екі қабырға арасында жылуды ауыр
өткізетін
материал салады. Себебі, газ қызып кетпеуі керек.
Бірақ , ең қолайлы және ең ірі сақтау орнын жер қойнауына салады.
Жер астындағы
газ сақтаушылар тау жынысының қабаты сақтап қалу(сілкініп кетпес
үшін) үшін
арналған. Бұл газ сақтаушы құбырлар жер астында терең жерде
жатады.
Мұнай қоймасы – мұнай және мұнай өнімдерін сақтауға арналған
жасанды
резервуарда сақтайтын қойма. Резервуарлардың – жер асты, жер үсті
және жартылай
жер асты түрлері болады. Олар металдық, темір бетонды, жер асты
болып келеді(тас
тұзынан жасалған).
Жер үсті резервуарлары әдетте металдан жасалады. Олардың формасы:
цилиндрлік(тігінен, көлденең), сфералық және каплевидты түрде
болады.
Болатты цилиндрлік резервуарды аз температурада конусты шатырдан,
сфералық
жабындысынан жасайды.
Конусты сфералық жабындыны 100 – 5000 сыйымдылығында ұстайды.
Резервуар
кеңістігінде мұнайдың ішкі қысымы шамамен 0,9 – 1,0 тми – ге тең
болуы қажет.
Қалқанша жабында 100-20000ми болса 0,9 тми кеңістікті түгелдей
қамтиды.
Сфералық резервуарда 50000ми-дан астам мұнай көлемі болса, ол да
0,9 тми
кеңістігін қамтиды.
Қысымы көп резервуарларға көлденең цилиндрлік резервуарлар жатады.
Көбіне
болатты резервуарларда ашық түсті мұнайларды сақтайды.
Сфералық резервуарлар сұйылтылған газдар мен сұйықтықтарға арнап
салынады.
Олардың қысымы жоғары болғандықтан, оларды көпқатарлы етіп
орнатады.
Жартылай жер асты резервуарларды көлемі 500-30000ми болатындай
етіп
темірбетоннан тұрғызады. Конструкциялы түрде олар цилиндрлік болып
келеді.
Оларға арнайы тіктөртбұрышты қабырға салынады.
Маусым аралығындағы мұнай өнімдерін сақтау(бензин, дизельді отын,
керосин)
көбіне жер асты тас тұздарынан жасалған және 100м тереңдікте
жататын
резервуарларында сақталады. Мұндай сақтау орындары суды тұз
арқылы
жырмалаудың арқасында пайда болады. Қойманы мұнай өнімдерінен
тазалау –
арнайы тұздарды пайдалануды талап етеді.
Газ қоймасы, табиғи және жасанды газ сақтайтын резервуарлар.
Оларды жер асты және жер үсті деп бөледі. Олардың негізгісі жер
асты
газ қоймасы болып табылады. Олар 100 млн. м3 (кейде млрд.м3) газды
сақтай алады. Олар аса қауіпті емес, олар – жер үсті қоймаладына
қарағанда
үнемділік жағынан өте тиімді. Бөлінген салыстырмалы шығыны жер
үстіндегі
қоймаға қарағанда 20-25 есе азырақ. Газольдерлерге қарағанда
тәуліктік
әркелкі газ тұтынысы тегістеу болып келеді, жер асты га қоймалары
маусымның
біркелкі еместігін қалыпқа келтіреді.
Газ тасымалдаушы жүйе газды максималды түрде тұтыну есептейді, егер
жыл бойы газ тасымалдамаса, қала бір ай бойы газбен қамтылмайды.
Сондықтан газ тасымалдаушы жүйе өзінің орта өндірушілігімен газды
көп
тұтынушыларға қоймадан газ тасымалдайды.
Маусымдық әркелкі газ тұтынушылар ішінара өзгертіп отырады: жазда
газға,
қыста сұйық заттарға(мазут, бензин, керосин) буферлік тұтынушы
көбейеді.
Жерасты газ қоймалары 2 типте болады: кеуек жынысы және тау
жынысының қуысы. Бірінші типке әлсіреген мұнай және газ кен
орындары,
және де су іріккіш жатады. Табиғи газ әдетте газға айналған күйінде
сақталады.
Екінші типке қараусыз қалған шахталарда, ескі туннельдерде,
үңгірлерде, және
арнайы тау өнімін өндіру жерлеріндегі газдар жатады. Олар тығыз тау
жыныстарында көптеп кездеседі. Тау жынысының қуыстарында газдар 0,8-
-1,0
Мнм2 (8--10кгссм2) сұйықталынып сақталады. Әдетте пропан, бутан
және
оның қоспалары 60-х гг. – мен өнеркәсіпте жер үсті газ сақтау
қоймаларында
сақталады.
Әлсіреген мұнай мен газ өткізгіші әлдеқайда арзан және қолайлы.
Олардың
көлемі жағынан қолайлануы жаңа аппараттардың қондыруларымен,
скважиналардың жөндеуден өтуінен, қажетті қатынас төсемдерінің
дұрысталуымен көрсетіледі. Табиғи газ қажетті райондарда мұнайдың
және
газдың әлсіреген кендері болады. Газ қоймалары су жыныстарын
құрайтын
болады. Су іріткіш қабат өзіне тән кенімен танымал. Осындай кен
орнын
даярлау үшін су іріткіш кеуек болуы қажет.
Табиғи газды тасымалдау және оңың тәсілдері
Қазіргі кезде табиғи газды құбырлар арқылы тасымалдайды. Газ 75Па
атмосфералық қысымда диаметрі 1,4 метрлі құбырда жөнелтіледі. Газ
құбырдың
бойымен өткенде мұнайдың кинетикалық энергиясы азаяды. Ал шайқалу
күші
анағұрлым көбейеді. Жылу өткізгіштігі біраз өсіп қалады.
Құбыр арқылы тасымалдаудан гөрі танкер арқылы тасымалдаған жеңіл.
Бұл газдың
сұйылтылған түрін тасымалдауға өте қолайлы. Газды тасымалдаудың
алдында оны
-150 - 160°С та суылтады. Танкерлердің әдеттегі көлемі 150.000 –
250.000ды құрайды.
Мұндай жолен тасымалдау құбыр жолымен тасымалдағанға қарағанда
әлдеқайда
үнемді болып келеді. Және танкерлер әлдеқайда қауіпсіз болады.
Мұнай құбырларының үш түрі болады. Атанылған түсініктеме
өндірістердегі әр түрлі
обьектлері бар ұңғымақтарын жалғастыратын кәсіпшілік. өндіріс
аралығы басқа да
магистральді мұнай құбырларының кен орындары немесе бастапқы мұнай
газ
өндіруші кешеннің шек болатын алып тастаған өнеркәсіптік обьект
туралы жазған.
Магистральді мұнай құбырлары қайта өзгерту және тұтынудың
орындарына туған
жерлерінен мұнайды жеткізу үшін салады, соның ішінде мұнай базасы,
мұнай қима
терминалдар, мұнай өңдейтін заводтар жатады.
Әйтсе де, мұнайдың халықаралық тасымалдануы танкерлері негізгі
құрылғы
болып келеді. Мұнай және отынның тасымалдануы үшін қолайлы көлік
теңіздегі және өзеннің танкерлері болып табылады. Өзеннің мұнай
тасымалдары
темір жолмен салыстырғанда, шығын 10-15% төмен, автомобильдік
жолмен
тасымалдау салыстырғанда 40%.Арнайы мақсаттар автонарт қолдан
танкерлері – тау
шайырлардың тасымалдаулар үшін соның ішінде(кимені қабылдайтын
жүктерді
жалпы салмақпен) 16500-24999 тонналардың жалпы тағайындалуы
танкерлері,
мұнай өнімдерін тасымалдау үшін қолданылады; мұнайда мұнай өнімдері
де(25000-
44999 тонна) орташа тонна танкерлер жеткізу үшін арналған үлкен
тоннада 45000
тонналардың детвейт танкері, және оларға болып есептеледі. Мұнай
тасымалдау
бойынша негізгі жүктеме теңіздегі жолымен дәл келеді. Өзеннің күре
тамырлары
бойынша мұнай тасымалдаулар үшін 2000-5000 тонналардың
детвейттерімен
баржаны пайдаанылады.
Кеме алыптар кеме сондықтан тасымалдауға серіктестері
едәуір шығынды қысқартады. Барлық емес теңіз порттары дегенмен
супер өсінде
қабылдай алу. Мұндай алыптар үшін терең порттар керек. Мысалы:
фарватер
бойынша шектеулер артынан Ресейлік порттардың көпшілігі осылай 130-
150 мың
тонналарға реквитті бар ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
1. Мұнай. Мұнай өнімдері
2. Мұнайды сақтау және тасымалдау
3. Газ қоймасы, табиғи және жасанды газ сақтайтын резервуарлар
4. Мұнай мен газды тасымалдау тәсілдері
5. Мұнайдың жиыны
Мұнай – май тәріздес сұйықтық, жанғыш, әдетте қара қоңыр түcті
және
өзіне тән иісі бар; ол судан жеңіл және суда ерімейді. Мұнай
көмірсутектер
қоспасы.
Мұнайлардың құрамы бірдей емес. Бірақ олардың бәрінде де
көмірсутектің
үш түрі – парафиндер(көбінесе қалыпты құрылысты),
циклопарафиндер(нафтендер), және аромат қосылыстар болады,
бұл аталған
көмірсутектердің мөлшері әр мұнай кендерінде әр түрлі болуы
да мүмкін.
Мысалы, Маңғыстау мұнайы қаныққан көмірсутектерге, Баку
аймағындағы
мұнай циклопарафиндерге бай келеді.
Мұнай құрамында көмірсутектерден басқа аз мөлшерде органикалық
қосылыстардың құрамына оттегі, азот, күкірт және басқа
элементтер кіреді.
Ным және асфальт заттары сияқты үлкен молекулалы қосылыстар да
болады.
Мұнай – молекулалық массалары әр түрлі, қайнау температуралары
да бірдей
емес көмірсутектердің қоспасы болғандықтан, айдау арқылы оны
жеке
фракцияларға(дистиляттарға бөледі, мұнайдың құрамында С5 – Сn
көмірсутектері бар және 40-200°С аралығында қайнайтын бензин
құрамында
С8-С14 көмірсутектері болатын 150-200°С аралығында қайнайтын
лигроин,
құрамында С12-С18 көмірсутектері болатын және 180-300°С
аралығында
қайнайтын керосин алады, бұлардан кейін газойль алынады. Бұның
бәрі – ашық
түсті мұнай өнімдері.
Бензин ұшақ пен көліктердің поршенді двигательдері үшін
жанармай ретінде
қолданылады. Сол сияқты бензин майды, каучукты еріткіш ретінде,
матаны
тазартуға, т.б. қолданылады. Лигроин трактор үшін жанармай
болады.
Керосин – трактор, реактивті ұшақтар мен зымырандардың
жанармайы.
Ал газойльден дизель жанармайы өндіріледі.
Мұнайдан ашық түсті өнімдерді бөліп алғаннан кейін қара түсті
тұтқыр да
қоймалжың сұйықтық қалады, ол – мазут. Қосымша айдау арқылы
мазуттан
автотрактор майы, авиация майы, дизель майы, т.б. жағармайлар
алады.
Мазутты өңдеп жағрмай алумен қатар оны химиялық әдіспен өңдеу
арқылы
бензинге айналдыруға болады, бу қазаны қондырғыларында сұйық
отын ретінде
пайдаланылады.
Мұнайдың кейбір сорттарынан қатты көмірсутектер қоспасы –
парафиндер
алынады;
Қатты және сұйық көмірсутектерді араластырып вазелин алады.
Табиғи газ – жер қойнауында анаэробты органикалық заттарндың
ыдырауынан
пайда болған газдар қоспасы.
Жиырмасыншы ғасыр әлем өркениетін дүліктірген оқиғалармен
қамтылған ғасыр.
Жерді қайта бөліске салу күресі болды, саясаттың және
экономикалық өрісінде
минералды шикізаттың қайнар көзі ықпал етті. Адамдар қоғамы
"қара алтын"
өндіретін прогрессті өнеркәсіптерді салумен әуестенді.
Қазір адамзатты отын алаңдатады. Отын – энергия, өнеркәсіп және
ауыл
шаруашылығының және тасымалдың негізі. Отынсыз адамдардың өмірі
мүмкін
емес.
Мұнай ежелден белгілі. Археологтар оны б.з.д. 5-6 ғасыр бұрын
тапқан деп
болжамдайды. Мұнайды өндірумен ежелден айналысып келе жатқан
халықтарға –
Евфрата, Керчи және Сычуань жатады.
Мұнайды сақтау және тасымалдау
Мұнай мен газды мұнай өндіретін химиялық ірі өнеркәсіптерде және
электростанцияларда тасымалдау өте қолайлы. Теміржолдарымен
мұнайды қазан(цистерн) арқылы тасиды. Ал теңіз және мұхиттарда
кемемен, мұнай
танкерімен тасымалдайды. Көп жерлерде мұнай мен газды мұнай және
газ
құбырлары арқылы тасымалдайды.
Мұнай мен газ құбырлары – магистралды, болаттан жасалған мұнай
танктері, олар
жер қойнауында 1000 км – ден астам жерде жатады.
Ал мұнайды сақтау, жен мен көмірді сақтағаннан да қиын.
Мұнайдан мұнай өнімдерін ала алатындай етіп сақтау үшін арнайы
металдық
қойма(резервуар) салу қажет. Олар үлкен консервті банкіге
ұқсайды. Оның сыртын
сұр түспен бояйды. Себебі оған күннің көзі түспеуі қажет. Егер
оған күннің көзі
түсіп кететін болса, мұнай қызып кетеді.
Газды сақтау үшін герметикалық, газ өтпейтін резервуарлар қажет.
Газды сақтау
кезінде оның көп мөлшерді алмас үшін газды -160°С-та суыту арқылы
газды
сұйылтады. Сұйылтылған газды берік, арнайы болатты резервуарда
сақтайды.
Және оған қос қабырға орнатады. Екі қабырға арасында жылуды ауыр
өткізетін
материал салады. Себебі, газ қызып кетпеуі керек.
Бірақ , ең қолайлы және ең ірі сақтау орнын жер қойнауына салады.
Жер астындағы
газ сақтаушылар тау жынысының қабаты сақтап қалу(сілкініп кетпес
үшін) үшін
арналған. Бұл газ сақтаушы құбырлар жер астында терең жерде
жатады.
Мұнай қоймасы – мұнай және мұнай өнімдерін сақтауға арналған
жасанды
резервуарда сақтайтын қойма. Резервуарлардың – жер асты, жер үсті
және жартылай
жер асты түрлері болады. Олар металдық, темір бетонды, жер асты
болып келеді(тас
тұзынан жасалған).
Жер үсті резервуарлары әдетте металдан жасалады. Олардың формасы:
цилиндрлік(тігінен, көлденең), сфералық және каплевидты түрде
болады.
Болатты цилиндрлік резервуарды аз температурада конусты шатырдан,
сфералық
жабындысынан жасайды.
Конусты сфералық жабындыны 100 – 5000 сыйымдылығында ұстайды.
Резервуар
кеңістігінде мұнайдың ішкі қысымы шамамен 0,9 – 1,0 тми – ге тең
болуы қажет.
Қалқанша жабында 100-20000ми болса 0,9 тми кеңістікті түгелдей
қамтиды.
Сфералық резервуарда 50000ми-дан астам мұнай көлемі болса, ол да
0,9 тми
кеңістігін қамтиды.
Қысымы көп резервуарларға көлденең цилиндрлік резервуарлар жатады.
Көбіне
болатты резервуарларда ашық түсті мұнайларды сақтайды.
Сфералық резервуарлар сұйылтылған газдар мен сұйықтықтарға арнап
салынады.
Олардың қысымы жоғары болғандықтан, оларды көпқатарлы етіп
орнатады.
Жартылай жер асты резервуарларды көлемі 500-30000ми болатындай
етіп
темірбетоннан тұрғызады. Конструкциялы түрде олар цилиндрлік болып
келеді.
Оларға арнайы тіктөртбұрышты қабырға салынады.
Маусым аралығындағы мұнай өнімдерін сақтау(бензин, дизельді отын,
керосин)
көбіне жер асты тас тұздарынан жасалған және 100м тереңдікте
жататын
резервуарларында сақталады. Мұндай сақтау орындары суды тұз
арқылы
жырмалаудың арқасында пайда болады. Қойманы мұнай өнімдерінен
тазалау –
арнайы тұздарды пайдалануды талап етеді.
Газ қоймасы, табиғи және жасанды газ сақтайтын резервуарлар.
Оларды жер асты және жер үсті деп бөледі. Олардың негізгісі жер
асты
газ қоймасы болып табылады. Олар 100 млн. м3 (кейде млрд.м3) газды
сақтай алады. Олар аса қауіпті емес, олар – жер үсті қоймаладына
қарағанда
үнемділік жағынан өте тиімді. Бөлінген салыстырмалы шығыны жер
үстіндегі
қоймаға қарағанда 20-25 есе азырақ. Газольдерлерге қарағанда
тәуліктік
әркелкі газ тұтынысы тегістеу болып келеді, жер асты га қоймалары
маусымның
біркелкі еместігін қалыпқа келтіреді.
Газ тасымалдаушы жүйе газды максималды түрде тұтыну есептейді, егер
жыл бойы газ тасымалдамаса, қала бір ай бойы газбен қамтылмайды.
Сондықтан газ тасымалдаушы жүйе өзінің орта өндірушілігімен газды
көп
тұтынушыларға қоймадан газ тасымалдайды.
Маусымдық әркелкі газ тұтынушылар ішінара өзгертіп отырады: жазда
газға,
қыста сұйық заттарға(мазут, бензин, керосин) буферлік тұтынушы
көбейеді.
Жерасты газ қоймалары 2 типте болады: кеуек жынысы және тау
жынысының қуысы. Бірінші типке әлсіреген мұнай және газ кен
орындары,
және де су іріккіш жатады. Табиғи газ әдетте газға айналған күйінде
сақталады.
Екінші типке қараусыз қалған шахталарда, ескі туннельдерде,
үңгірлерде, және
арнайы тау өнімін өндіру жерлеріндегі газдар жатады. Олар тығыз тау
жыныстарында көптеп кездеседі. Тау жынысының қуыстарында газдар 0,8-
-1,0
Мнм2 (8--10кгссм2) сұйықталынып сақталады. Әдетте пропан, бутан
және
оның қоспалары 60-х гг. – мен өнеркәсіпте жер үсті газ сақтау
қоймаларында
сақталады.
Әлсіреген мұнай мен газ өткізгіші әлдеқайда арзан және қолайлы.
Олардың
көлемі жағынан қолайлануы жаңа аппараттардың қондыруларымен,
скважиналардың жөндеуден өтуінен, қажетті қатынас төсемдерінің
дұрысталуымен көрсетіледі. Табиғи газ қажетті райондарда мұнайдың
және
газдың әлсіреген кендері болады. Газ қоймалары су жыныстарын
құрайтын
болады. Су іріткіш қабат өзіне тән кенімен танымал. Осындай кен
орнын
даярлау үшін су іріткіш кеуек болуы қажет.
Табиғи газды тасымалдау және оңың тәсілдері
Қазіргі кезде табиғи газды құбырлар арқылы тасымалдайды. Газ 75Па
атмосфералық қысымда диаметрі 1,4 метрлі құбырда жөнелтіледі. Газ
құбырдың
бойымен өткенде мұнайдың кинетикалық энергиясы азаяды. Ал шайқалу
күші
анағұрлым көбейеді. Жылу өткізгіштігі біраз өсіп қалады.
Құбыр арқылы тасымалдаудан гөрі танкер арқылы тасымалдаған жеңіл.
Бұл газдың
сұйылтылған түрін тасымалдауға өте қолайлы. Газды тасымалдаудың
алдында оны
-150 - 160°С та суылтады. Танкерлердің әдеттегі көлемі 150.000 –
250.000ды құрайды.
Мұндай жолен тасымалдау құбыр жолымен тасымалдағанға қарағанда
әлдеқайда
үнемді болып келеді. Және танкерлер әлдеқайда қауіпсіз болады.
Мұнай құбырларының үш түрі болады. Атанылған түсініктеме
өндірістердегі әр түрлі
обьектлері бар ұңғымақтарын жалғастыратын кәсіпшілік. өндіріс
аралығы басқа да
магистральді мұнай құбырларының кен орындары немесе бастапқы мұнай
газ
өндіруші кешеннің шек болатын алып тастаған өнеркәсіптік обьект
туралы жазған.
Магистральді мұнай құбырлары қайта өзгерту және тұтынудың
орындарына туған
жерлерінен мұнайды жеткізу үшін салады, соның ішінде мұнай базасы,
мұнай қима
терминалдар, мұнай өңдейтін заводтар жатады.
Әйтсе де, мұнайдың халықаралық тасымалдануы танкерлері негізгі
құрылғы
болып келеді. Мұнай және отынның тасымалдануы үшін қолайлы көлік
теңіздегі және өзеннің танкерлері болып табылады. Өзеннің мұнай
тасымалдары
темір жолмен салыстырғанда, шығын 10-15% төмен, автомобильдік
жолмен
тасымалдау салыстырғанда 40%.Арнайы мақсаттар автонарт қолдан
танкерлері – тау
шайырлардың тасымалдаулар үшін соның ішінде(кимені қабылдайтын
жүктерді
жалпы салмақпен) 16500-24999 тонналардың жалпы тағайындалуы
танкерлері,
мұнай өнімдерін тасымалдау үшін қолданылады; мұнайда мұнай өнімдері
де(25000-
44999 тонна) орташа тонна танкерлер жеткізу үшін арналған үлкен
тоннада 45000
тонналардың детвейт танкері, және оларға болып есептеледі. Мұнай
тасымалдау
бойынша негізгі жүктеме теңіздегі жолымен дәл келеді. Өзеннің күре
тамырлары
бойынша мұнай тасымалдаулар үшін 2000-5000 тонналардың
детвейттерімен
баржаны пайдаанылады.
Кеме алыптар кеме сондықтан тасымалдауға серіктестері
едәуір шығынды қысқартады. Барлық емес теңіз порттары дегенмен
супер өсінде
қабылдай алу. Мұндай алыптар үшін терең порттар керек. Мысалы:
фарватер
бойынша шектеулер артынан Ресейлік порттардың көпшілігі осылай 130-
150 мың
тонналарға реквитті бар ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz