Мұнайтранспорт кешенінің тиімді қызмет ету негіздері

1. Мұнайтранспорт кешенінің тиімді қызмет ету негіздері
2. Қазақстан Республикасында мұнай тасымалдау жүйесінің қалыптасуы мен дамуы
3. Мұнайды сақтау және тасымалдау
4. Мұнай тасымалдаудағы тәуекелдік жағдайларға талдау
5. Газ қоймасы, табиғи және жасанды газ сақтайтын резервуарлар
6. Мұнай мен газды тасымалдау тәсілдері
7. Мұнай тасымалдау жобасы бойынша экономикалық тиімділік көрсеткіштерін бағалау
8. Мұнайдың жиыны
9. Мұнайдың физика.техникалық және реологиялық қасиеттері
10. Мұнайды құбыр арқылы тасымалдау
11. Мұнай құбырларының жіктелуі
12. Магистралдік құбырлардың негізгі кешендері мен жасақтары
13. Мұнай айдаудың технологиялық сүлбе
14. Құбырдың сипаттамалары
15. Құбырдың есептік ұзындығын анықтау, ауытқу нүктелері
16. Құбырдың экономикалы ең тиімді диаметірін анықтау
17. Құбырлардағы апаттар, оларды байқау және жою
18. Мұнай және мұнай өнімдерінің жоғалуын классификациялау
19. Аса жоғары қысымдардан мұнай өткізгіштерді сақтау
20. Резервуар паркінің құрамы
21. Резервуар паркінің обьект болып басқарылуы
22. Резервуардағы мұнай деңгейін өлшеу жүйесі
23. Резервуар паркімен мұнай айдауыш кешенін басқарудағы тиімді жинақтау
24. Атырау мұнай өңдеу зауыты
25. Мұнайдың маңызы

Қазіргі таңда инвестициялық ресурстардың бірыңғай мұнайгаз саласына бағытталуы елімізде көп сынға алынуда. Бірақ, тәжірбие көрсеткендей, инвестицияны маңызды салаға қоюлуын тиімді екенін, яғни, мемлекет бұл жерде бәсекелік басымдылықты иемденеді айқын көрінеді.
Қазақстанның бәсекелік басымдылықты иемденуі, саладағы рыноктық потенциалдың жоғарылығымен, табиғат ресурстарының молдығымен, тєжірбиелі еңбек ресурстарымен қамтамасыз етілуімен, елдің стратегиялық орналасуымен т.б. факторлаға тікелей байланысты.
Еліміздің мұнайгаз кешені инвестицияны өзіне тартатын сала ретінде экономикадан дербес, бөлек дамуы мүмкін емес. Мұнайгаз кешені тек қана бір секторды ғана емес, сонымен бірге аралас салаларды, нәтижесінде экономиканың бәсекелестік қабілеттілігін арттыруы қажет, яғни бүкіл республика экономикасының локомотиві болуы тиіс.
Мұнаймен ішкі рынокті қамтамасыз етіп, әлемдік рынокқа отанымыздың мұнайын экспорттауға байланысты мұнай тасымалдау жүйесі еліміздің мұнайгаз кешенінің ажырамас бөлігін құрайды. Мұнайды тасымалдауда елімізде мұнайды магистральді құбырлармен тасымалдау жүйесінің алатын орны ерекше. Себебі, мұнайды магистральді құбырлармен тасымалдау Қазақстан экономикасы үшін стратегиялық маңызы бар. Мұнай өндіру көлемінің қарқындап үдей түсуі қызмет етіп тұрған тасымалдау жүйелерінің өткізу қабілеттілігі қанағаттандыра алмауы мүмкін, ал 2010 – 2015 жылдары арлығындағы кезеңде бұл мәселе өршіп кетуі мүмкін. Бұл, әрине, өз кезегінде Қазақстан мұнайын дүние жүзілік рынокқа тасымалдаудың тиімді жолдарын қарастыру қажеттіліктерін тудыруы сөзсіз. Осыған сәйкес маңызды маршруттарды таңдауда тек экономикалық жағдайлар мен көрсеткіштерге назар аударып қана қоймай, сонымен қатар рынок коньюктурасы мен әрбір жоба бойынша тәуекел факторлары тиянақты талдануы қажет. Өз кезегінде мұнай тасымалдау кәсіпорындарының сыртқы рынокқа шығуы мен бәсекелестік күреске қатысуы үшін экономикалық стратегияны құрудың маңызы зор.
Сондықтан, мұнай тасымалдау жүйесі мұнайгаз саласындағы бәсекелестікті жоғарылатудағы мақсатты стратегиясы болып табылады және Қазақстан экономикасындағы өндірісті дамытуда үлкен рөл атқарады. Қазіргі таңда мұнай тасымалдау жүйесіндегі инфрақұрылым мен технологиялық дәрежесін дамыту және

1. Ресейлік энциклопелиалық сөздік. Мәскеу үлкен Ресейлік энциклопедия ғылыми шығару 1-ші том, 2000 жыл.
2. Мұнай және газдың кен орындары Габриэлянц Г.А геологиясы – М: жер қойнауы 2003жыл, 285 бет
3. Мұнайды геология және газа бойынша Еременко Н.А анықтамасы – М: жер қойнау 2002 жыл, 485 бет
4. В.Л.Сункарлар, Мұнай және газ кен орнының Фурсов А.Я іздестіру және барлауы – М: жер қойнауы 2000 жыл, 296 бет.
5. Н.Е.Быкованың реакциясын мұнай кәсіпшілік анықтамасы. М: жер қойнауы 2001 жыл, 525 бет.
6. Мұнайлы – газды геологтың серігі: И.П.Чаловскийдің реакциясы. М: жер қойнауы 2000 жыл, 376 бет.
7. методологиялық оқулықтар, мерзімді баспасөздердің материалдары
8. http://kz.government.kz/structure/org/m15/page05 сайты

Пән: Мұнай, Газ
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 18 бет
Таңдаулыға:

Жоспары:

1. Мұнайтранспорт кешенінің тиімді қызмет ету негіздері
2. Қазақстан Республикасында мұнай тасымалдау жүйесінің қалыптасуы мен
дамуы
3. Мұнайды сақтау және тасымалдау
4. Мұнай тасымалдаудағы тәуекелдік жағдайларға талдау
5. Газ қоймасы, табиғи және жасанды газ сақтайтын резервуарлар
6. Мұнай мен газды тасымалдау тәсілдері
7. Мұнай тасымалдау жобасы бойынша экономикалық тиімділік көрсеткіштерін
бағалау
8. Мұнайдың жиыны
9. Мұнайдың физика-техникалық және реологиялық қасиеттері
10. Мұнайды құбыр арқылы тасымалдау
11. Мұнай құбырларының жіктелуі
12. Магистралдік құбырлардың негізгі кешендері мен жасақтары
13. Мұнай айдаудың технологиялық сүлбе
14. Құбырдың сипаттамалары
15. Құбырдың есептік ұзындығын анықтау, ауытқу нүктелері
16. Құбырдың экономикалы ең тиімді диаметірін анықтау
17. Құбырлардағы апаттар, оларды байқау және жою
18. Мұнай және мұнай өнімдерінің жоғалуын классификациялау
19. Аса жоғары қысымдардан мұнай өткізгіштерді сақтау
20. Резервуар паркінің құрамы
21. Резервуар паркінің обьект болып басқарылуы
22. Резервуардағы мұнай деңгейін өлшеу жүйесі
23. Резервуар паркімен мұнай айдауыш кешенін басқарудағы тиімді жинақтау
24. Атырау мұнай өңдеу зауыты
25. Мұнайдың маңызы

Қазіргі таңда инвестициялық ресурстардың бірыңғай мұнайгаз саласына
бағытталуы елімізде көп сынға алынуда. Бірақ, тәжірбие көрсеткендей,
инвестицияны маңызды салаға қоюлуын тиімді екенін, яғни, мемлекет бұл жерде
бәсекелік басымдылықты иемденеді айқын көрінеді.
Қазақстанның бәсекелік басымдылықты иемденуі, саладағы рыноктық
потенциалдың жоғарылығымен, табиғат ресурстарының молдығымен, тєжірбиелі
еңбек ресурстарымен қамтамасыз етілуімен, елдің стратегиялық орналасуымен
т.б. факторлаға тікелей байланысты.
Еліміздің мұнайгаз кешені инвестицияны өзіне тартатын сала ретінде
экономикадан дербес, бөлек дамуы мүмкін емес. Мұнайгаз кешені тек қана бір
секторды ғана емес, сонымен бірге аралас салаларды, нәтижесінде
экономиканың бәсекелестік қабілеттілігін арттыруы қажет, яғни бүкіл
республика экономикасының локомотиві болуы тиіс.
Мұнаймен ішкі рынокті қамтамасыз етіп, әлемдік рынокқа отанымыздың мұнайын
экспорттауға байланысты мұнай тасымалдау жүйесі еліміздің мұнайгаз
кешенінің ажырамас бөлігін құрайды. Мұнайды тасымалдауда елімізде мұнайды
магистральді құбырлармен тасымалдау жүйесінің алатын орны ерекше. Себебі,
мұнайды магистральді құбырлармен тасымалдау Қазақстан экономикасы үшін
стратегиялық маңызы бар. Мұнай өндіру көлемінің қарқындап үдей түсуі қызмет
етіп тұрған тасымалдау жүйелерінің өткізу қабілеттілігі қанағаттандыра
алмауы мүмкін, ал 2010 – 2015 жылдары арлығындағы кезеңде бұл мәселе өршіп
кетуі мүмкін. Бұл, әрине, өз кезегінде Қазақстан мұнайын дүние жүзілік
рынокқа тасымалдаудың тиімді жолдарын қарастыру қажеттіліктерін тудыруы
сөзсіз. Осыған сәйкес маңызды маршруттарды таңдауда тек экономикалық
жағдайлар мен көрсеткіштерге назар аударып қана қоймай, сонымен қатар рынок
коньюктурасы мен әрбір жоба бойынша тәуекел факторлары тиянақты талдануы
қажет. Өз кезегінде мұнай тасымалдау кәсіпорындарының сыртқы рынокқа шығуы
мен бәсекелестік күреске қатысуы үшін экономикалық стратегияны құрудың
маңызы зор.
Сондықтан, мұнай тасымалдау жүйесі мұнайгаз саласындағы бәсекелестікті
жоғарылатудағы мақсатты стратегиясы болып табылады және Қазақстан
экономикасындағы өндірісті дамытуда үлкен рөл атқарады. Қазіргі таңда мұнай
тасымалдау жүйесіндегі инфрақұрылым мен технологиялық дәрежесін дамыту және

мұнайды өткізу каналдарын кеңейту мәселелері өзекті мәселелердің қатарында.
Бүгінгі күні мұнай тасымалдау жүйесін дамыту үшін мұнай тасымалдау
қызметіне бәсекелестік баға қою мен уақытында сапалы мұнайды жеткізу, мұнай
тасымалдау жүйесінің қауіпсіздігін қамтамасыз етіп, сенімділігін
жоғарылату, тәуекел мен оны басқаруда механизмдерді минимализациялау т.б.
стратегиялық мақсаттар күн тәртібіне қойылған. Барлық жоғарыда аталған
мәселелер тақырыптың өзектілігі мен маңыздылығын анықтайды. Табиғи газ –
жер қойнауында анаэробты органикалық заттарндың ыдырауынан пайда болған
газдар қоспасы. Жиырмасыншы ғасыр әлем өркениетін дүліктірген оқиғалармен
қамтылған ғасыр. Жерді қайта бөліске салу күресі болды, саясаттың және
экономикалық өрісінде минералды шикізаттың қайнар көзі ықпал етті. Адамдар
қоғамы "қара алтын" өндіретін прогрессті өнеркәсіптерді салумен әуестенді.
Қазір адамзатты отын алаңдатады. Отын – энергия, өнеркәсіп және ауыл
шаруашылығының және тасымалдың негізі. Отынсыз адамдардың өмірі мүмкін
емес.

Мұнай ежелден белгілі. Археологтар оны б.з.д. 5-6 ғасыр бұрын тапқан деп
болжамдайды. Мұнайды өндірумен ежелден айналысып келе жатқан халықтарға –
Евфрата, Керчи және Сычуань жатады. Мұнай мен газды мұнай өндіретін
химиялық ірі өнеркәсіптерде және электростанцияларда тасымалдау өте
қолайлы. Теміржолдарымен мұнайды қазан(цистерн) арқылы тасиды. Ал теңіз
және мұхиттарда кемемен, мұнай танкерімен тасымалдайды. Көп жерлерде мұнай
мен газды мұнай және газ құбырлары арқылы тасымалдайды. Мұнай мен газ
құбырлары – магистралды, болаттан жасалған мұнай танктері, олар жер
қойнауында 1000 км – ден астам жерде жатады. Ал мұнайды сақтау, жен мен
көмірді сақтағаннан да қиын. Мұнайдан мұнай өнімдерін ала алатындай етіп
сақтау үшін арнайы металдық қойма(резервуар) салу қажет. Олар үлкен
консервті банкіге ұқсайды. Оның сыртын сұр түспен бояйды. Себебі оған
күннің көзі түспеуі қажет. Егер оған күннің көзі түсіп кететін болса, мұнай
қызып кетеді. Жиырмасыншы ғасыр әлем өркениетін дүліктірген оқиғалармен
қамтылған ғасыр. Жерді қайта бөліске салу күресі болды, саясаттың және
экономикалық өрісінде минералды шикізаттың қайнар көзі ықпал етті. Адамдар
қоғамы "қара алтын" өндіретін прогрессті өнеркәсіптерді салумен әуестенді.
Қазір адамзатты отын алаңдатады. Отын – энергия, өнеркәсіп және ауыл
шаруашылығының және тасымалдың негізі. Отынсыз адамдардың өмірі мүмкін
емес.
Мұнай ежелден белгілі. Археологтар оны б.з.д. 5-6 ғасыр бұрын тапқан деп
болжамдайды. Мұнайды өндірумен ежелден айналысып келе жатқан халықтарға –
Евфрата, Керчи және Сычуань жатады.
Мұнай мен газды мұнай өндіретін химиялық ірі өнеркәсіптерде және
электростанцияларда тасымалдау өте қолайлы. Теміржолдарымен мұнайды
қазан(цистерн) арқылы тасиды. Ал теңіз және мұхиттарда кемемен, мұнай
танкерімен тасымалдайды. Көп жерлерде мұнай мен газды мұнай және газ
құбырлары арқылы тасымалдайды. Мұнай мен газ құбырлары – магистралды,
болаттан жасалған мұнай танктері, олар жер қойнауында 1000 км – ден астам
жерде жатады. Ал мұнайды сақтау, жен мен көмірді сақтағаннан да қиын.
Мұнайдан мұнай өнімдерін ала алатындай етіп сақтау үшін арнайы металдық
қойма(резервуар) салу қажет. Олар үлкен консервті банкіге ұқсайды. Оның
сыртын сұр түспен бояйды. Себебі оған күннің көзі түспеуі қажет.

Егер оған күннің көзі түсіп кететін болса, мұнай қызып кетеді. Газды сақтау
үшін герметикалық, газ өтпейтін резервуарлар қажет. Газды сақтау кезінде
оның көп мөлшерді алмас үшін газды -160°С-та суыту арқылы газды сұйылтады.
Сұйылтылған газды берік,
арнайы болатты резервуарда сақтайды. Және оған қос қабырға орнатады. Екі
қабырға арасында жылуды ауыр өткізетін материал салады. Себебі, газ қызып
кетпеуі керек. Бірақ , ең қолайлы және ең ірі сақтау орнын жер қойнауына
салады. Жер астындағы газ сақтаушылар тау жынысының қабаты сақтап
қалу(сілкініп кетпес үшін) үшін арналған. Бұл газ сақтаушы құбырлар жер
астында терең жерде жатады. Мұнай қоймасы – мұнай және мұнай өнімдерін
сақтауға арналған жасанды резервуарда сақтайтын қойма. Резервуарлардың –
жер асты, жер үсті және жартылай жер асты түрлері болады.

Олар металдық, темір бетонды, жер асты болып келеді(тас тұзынан жасалған).
Жер үсті резервуарлары әдетте металдан жасалады. Олардың формасы:
цилиндрлік(тігінен, көлденең), сфералық және каплевидты түрде болады.
Болатты цилиндрлік резервуарды аз температурада конусты шатырдан, сфералық
жабындысынан жасайды. Конусты сфералық жабындыны 100 – 5000 сыйымдылығында
ұстайды. Резервуар кеңістігінде мұнайдың ішкі қысымы шамамен 0,9 – 1,0 тми
– ге тең болуы қажет. Қалқанша жабында 100-20000ми болса 0,9 тми
кеңістікті түгелдей қамтиды. Сфералық резервуарда 50000ми-дан астам мұнай
көлемі болса, ол да 0,9 тми кеңістігін қамтиды. Қысымы көп резервуарларға
көлденең цилиндрлік резервуарлар жатады.

Көбіне болатты резервуарларда ашық түсті мұнайларды сақтайды. Сфералық
резервуарлар сұйылтылған газдар мен сұйықтықтарға арнап салынады. Олардың
қысымы жоғары болғандықтан, оларды көпқатарлы етіп орнатады. Жартылай жер
асты резервуарларды көлемі 500-30000ми болатындай етіп темірбетоннан
тұрғызады. Конструкциялы түрде олар цилиндрлік болып келеді. Оларға арнайы
тіктөртбұрышты қабырға салынады.

Маусым аралығындағы мұнай өнімдерін сақтау(бензин, дизельді отын, керосин)
көбіне жер асты тас тұздарынан жасалған және 100м тереңдікте жататын
резервуарларында сақталады. Мұндай сақтау орындары суды тұз арқылы
жырмалаудың арқасында пайда болады. Қойманы мұнай өнімдерінен тазалау –
арнайы тұздарды пайдалануды талап етеді. Оларды жер асты және жер үсті деп
бөледі. Олардың негізгісі жер асты газ қоймасы болып табылады. Олар 100
млн. м3 (кейде млрд.м3) газды сақтай алады. Олар аса қауіпті емес, олар –
жер үсті қоймаладына қарағанда үнемділік жағынан өте тиімді. Бөлінген
салыстырмалы шығыны жер үстіндегі қоймаға қарағанда 20-25 есе азырақ.
Газольдерлерге қарағанда тәуліктік әркелкі газ тұтынысы тегістеу болып
келеді, жер асты га қоймалары маусымның біркелкі еместігін қалыпқа
келтіреді. Газ тасымалдаушы жүйе газды максималды түрде тұтыну есептейді,
егер жыл бойы газ тасымалдамаса, қала бір ай бойы газбен қамтылмайды.
Сондықтан газ тасымалдаушы жүйе өзінің орта өндірушілігімен газды көп
тұтынушыларға қоймадан газ тасымалдайды.
Маусымдық әркелкі газ тұтынушылар ішінара өзгертіп отырады: жазда газға,
қыста сұйық заттарға(мазут, бензин, керосин) буферлік тұтынушы көбейеді.
Жерасты газ қоймалары 2 типте болады: кеуек жынысы және тау жынысының
қуысы. Бірінші типке әлсіреген мұнай және газ кен орындары, және де су
іріккіш жатады. Табиғи газ әдетте газға айналған күйінде сақталады. Екінші
типке қараусыз қалған шахталарда, ескі туннельдерде, үңгірлерде, және
арнайы тау өнімін өндіру жерлеріндегі газдар жатады. Олар тығыз тау
жыныстарында көптеп кездеседі.

Тау жынысының қуыстарында газдар 0,8--1,0 Мнм2 (8--10кгссм2) сұйықталынып
сақталады. Әдетте пропан, бутан және оның қоспалары 60-х гг. – мен
өнеркәсіпте жер үсті газ сақтау қоймаларында сақталады. Әлсіреген мұнай мен
газ өткізгіші әлдеқайда арзан және қолайлы. Олардың көлемі жағынан
қолайлануы жаңа аппараттардың қондыруларымен, скважиналардың жөндеуден
өтуінен, қажетті қатынас төсемдерінің дұрысталуымен көрсетіледі. Табиғи газ
қажетті райондарда мұнайдың және газдың әлсіреген кендері болады. Газ
қоймалары су жыныстарын құрайтын болады. Су іріткіш қабат өзіне тән кенімен
танымал. Осындай кен орнын даярлау үшін су іріткіш кеуек болуы қажет.

Қазіргі кезде табиғи газды құбырлар арқылы тасымалдайды. Газ 75Па
атмосфералық қысымда диаметрі 1,4 метрлі құбырда жөнелтіледі. Газ құбырдың
бойымен өткенде мұнайдың кинетикалық энергиясы азаяды. Ал шайқалу күші
анағұрлым көбейеді. Жылу өткізгіштігі біраз өсіп қалады. Құбыр арқылы
тасымалдаудан гөрі танкер арқылы тасымалдаған жеңіл. Бұл газдың сұйылтылған
түрін тасымалдауға өте қолайлы. Газды тасымалдаудың алдында оны -150 -
160°С та суылтады. Танкерлердің әдеттегі көлемі 150.000 – 250.000ды
құрайды. Мұндай жолен тасымалдау құбыр жолымен тасымалдағанға қарағанда
әлдеқайда үнемді болып келеді.

Және танкерлер әлдеқайда қауіпсіз болады. Мұнай құбырларының үш түрі
болады. Атанылған түсініктеме өндірістердегі әр түрлі обьектлері бар
ұңғымақтарын жалғастыратын кәсіпшілік. өндіріс аралығы басқа да
магистральді мұнай құбырларының кен орындары немесе бастапқы мұнай газ
өндіруші кешеннің шек болатын алып тастаған өнеркәсіптік обьект туралы
жазған. Магистральді мұнай құбырлары қайта өзгерту және тұтынудың
орындарына туған жерлерінен мұнайды жеткізу үшін салады, соның ішінде мұнай
базасы, мұнай қима терминалдар, мұнай өңдейтін заводтар жатады. Әйтсе де,
мұнайдың халықаралық тасымалдануы танкерлері негізгі құрылғы болып келеді.
Мұнай және отынның тасымалдануы үшін қолайлы көлік теңіздегі және өзеннің
танкерлері болып табылады.
Өзеннің мұнай тасымалдары темір жолмен салыстырғанда, шығын 10-15% төмен,
автомобильдік жолмен тасымалдау салыстырғанда 40%.Арнайы мақсаттар автонарт
қолдан танкерлері – тау шайырлардың тасымалдаулар үшін соның ішінде(кимені
қабылдайтын жүктерді жалпы салмақпен) 16500-24999 тонналардың жалпы
тағайындалуы танкерлері, мұнай өнімдерін тасымалдау үшін қолданылады;
мұнайда мұнай өнімдері де(25000-44999 тонна) орташа тонна танкерлер жеткізу
үшін арналған үлкен тоннада 45000 тонналардың детвейт танкері, және оларға
болып есептеледі. Мұнай тасымалдау бойынша негізгі жүктеме теңіздегі
жолымен дәл келеді. Өзеннің күре тамырлары бойынша мұнай тасымалдаулар үшін
2000-5000 тонналардың детвейттерімен баржаны пайдаанылады. Кеме алыптар
кеме сондықтан тасымалдауға серіктестері едәуір шығынды қысқартады. Барлық
емес теңіз порттары дегенмен супер өсінде қабылдай алу. Мұндай алыптар үшін
терең порттар керек.
Мысалы: фарватер бойынша шектеулер артынан Ресейлік порттардың көпшілігі
осылай 130-150 мың тонналарға реквитті бар танкерлер қабылдау қабілетті
емес. Танкердің жүк тасу бөлмелері резервуаларымен бірнеше көлденең 1-3
ұзына бойына ысырып тауларымен бөлінген танкерлер. Кейбіреулер су
баластының қабылдауы үшін тек қана қызмет көрсетеді. Танкерлерге рұқсат
палубадан алуға болады-тығыз қақпақтарымен ықшамдауды қылтадан кейін.

Мұнай жыныс тауының белгісі және мұнай өнімдерінің теңіздегі ұйымын 2003
Халықаралық жолда апаттардың нәтижесіндегі төмендетулері үшін бір корпусты
Мұнай танкерлерінің пайдалануынан шығаруын үдеу туралы еуроодақтың ұсынысы
Мақұлдады. 2008 жылдың сәуірінен енді 2 есе шығын крпус жабдықталмаған
Форттардағы отынның барлық ауыр түрлерінің тасымалдауы тиым салынған.
Қабақпен танккерлерде жүкке мұнай және мұнай өнімдері, жүк түсіруді
апарады. Кеме үрлегіштері және танктердегі және палуба бойлвй салған
құбырлар көмегімен. Әдеттегідей 250000 тонналарға детвейт супер танкерлері
дегенмен портқа жай ғана Толық толтырылған бола келе алмайды. Олар
теңіздегі платформалар мен толтырады Және сұйық ішіндегі кішісі өлшемнің
танкерлеріне қотара жүк түсіреді. Теңіздер және әлемнің мұхиттары бүгін
4000 танкерден астам ұжыртады. Көпшілік Олардың ішінен тәуелсіз кеме
жүретін серіктестіктерге жатады. Мұнай Корпарациялары. Кемені тұрақтау
шарттары олармен қолдану кемелерге құқық ала тұжырымдайды.
Табиғи газ бірнеше километрге 1000 метрінен тереңдіктегі жерде болады
ұңғымақты тереңдіктен газда құйылуы 6000 метрден астам алынған. Газ жер
қойнауында мезгіл болуға деп аталатын болып микроскоптық қуыстарда болады.
Болғанша езгіл өзара микроскоптық каналдармен тұйықталған – ыссы заттармен,
газ бұл каналдар бойынша қысыммен аласалаумен дер кезінде биік қысымы бар
мезгіл болмайтын ұңғымалыққа түседі. Қабаттағы газа қозғалысы нақтылы
заңдарға бағынады.

Газ жер қойнауларынан ұңғымақтар арқылы табады. Ұңғымақтар кен орнының
барлық аумағы арналған бір қалыпты таратып салып қоюға тырысады. Бұл
шоғырдағы қойнау қаттық қысымды бірқалыпты қылу үшін істелінеді. Әйтпесе
кен орны шоғырының бұлайша мезгілсіз суландыруы облыстардың арасындағы
газдың құйылулары болуы мүмкін. Пайдаланушы тасымалдауға дайындау керек.
Ұңғымақтардың қазан, қалалық газ тораптары химия заводы дайындау керек
түсетін газ. Газ әзірлеуін қажеттілік қиыншылық тасымалдауға немесе қолдану
шамданған қоспалардың мақсаттық компоненттерінен басқа он да қатысумен
шақырған. Егер газ гелий немесе күкірт сутекте көп еселі болса онда газ
гелий күкірттерді ерекшелейтін газ өндіруші заводта жұмыстанады.
Газ жер қойнауларынан қабатта атмосфералық дүркін – дүркін артық болып
қысылатыны сол себепті шығады. Файт келгенде қозғаушы күш қабаттағы
қысымның әр түрлілігі және жиын жүйесі болып табылады. Мұнайды олда іс
жүзінде қосындысыз сдың шапшитын ұңғымақтардан болған мұнай кен орнының
өңдеулері бастапқы кезеңде әрбір кен орнында дегенмен мұндай мұнаймен
бүргені қабат су бастапқыда тіседіден азына мерзім содан соң барлық көп
еселі басталады.
Барлық мұнайлар үштен екі шамамен су басқан күйінде табылады. әр түрлі кен
орындарының ұңғымақ түзетін қабаттық сулар химия және бактериологиялық
құрам бойынша едәуір айырмашылығы бола алады. Қабаттық сумен мұнайға
шығаруда арасастырудан бірі әр түрлі өлшемдердің тамшысы басқа түрлі
көлемінде жіктелетін екі ерімейтін сұйықтардың механикалық қоспасын сияқты
қарау керек болатын эмульция құрасытырады. Мұнайда су бар болу тасылатын
суйықтың өсетін көлемдері және оның
тұтқырлығының үлкеюімен көліктің қымбаттауына байланысты алып келеді.
Мұнай өңдейтін жабдықта, мұнай айдайтында минералды тұздардың агрессивті
су ерітінділерінің қатысуы тез тозуына алып келеді. 0,1% су тіпті мұнайда
бар болуы оның өңдеудің технологиялық тәртіптерін Бұзатын және бұдан басқа,
конденсациялық аппаратураны балшықтайды, мұнай өңдейтін зауыттардың
реттификациялық бағаналарындағы қарқынды көбіктенуіне алып келеді.

Пентанға этаннан көмірсутек газдары мұнайдың жеңіл бөлікшелері органикалық
синтездің өнеркәсіпте кең қолданылатын тағы басқа өнімдер жасанды тал жіп
сұйық моторлы отындар, спирттер, синтетикалық каучук мұндай ерінкіш ретінде
өнімдер пайда болатын химия өнеркәсібінің бағалы шикізат тыңайтқыш болып
табылады. Сондықтан мұнайдан жеңіл бөлікшелердің жоғалтулары және келесі
олардың өңдеуі үшін мұнай қорын көкжиек алатын барлық көмірсутектерді
сақтауға, төмендетуге тырысу керек. Жаңа түрлер де, әртүрлі жоғары сапалы
майлар және отындар химия өнімінің қазіргі кешенді нефтехимиялық шығаратын
комбинаттары. Істеп шығарылатын өнімнің сапасы бастапқы шикізаттың сапасы,
өйткені көпшілігінде тәуелді болады. Мұнайлардың құрамы бірдей емес. Бірақ
олардың бәрінде де көмірсутектің үш түрі – парафиндер(көбінесе қалыпты
құрылысты), циклопарафиндер(нафтендер), және аромат қосылыстар болады, бұл
аталған көмірсутектердің мөлшері әр мұнай кендерінде әр түрлі болуы да
мүмкін. Мұнайдан ашық түсті өнімдерді бөліп алғаннан кейін қара түсті
тұтқыр да қоймалжың сұйықтық қалады, ол – мазут. Қосымша айдау арқылы
мазуттан автотрактор майы, авиация майы, дизель майы, т.б. жағармайлар
алады. Мазутты өңдеп жағрмай алумен қатар оны химиялық әдіспен өңдеу арқылы
бензинге айналдыруға болады, бу қазаны қондырғыларында сұйық отын ретінде
пайдаланылады. Маусымдық әркелкі газ тұтынушылар ішінара өзгертіп отырады:
жазда газға, қыста сұйық заттарға(мазут, бензин, керосин) буферлік
тұтынушы көбейеді.

Жерасты газ қоймалары 2 типте болады: кеуек жынысы және тау жынысының
қуысы. Бірінші типке әлсіреген мұнай және газ кен орындары, және де су
іріккіш жатады. Табиғи газ әдетте газға айналған күйінде сақталады. Екінші
типке қараусыз қалған шахталарда, ескі туннельдерде, үңгірлерде, және
арнайы тау өнімін өндіру жерлеріндегі газдар жатады. Олар тығыз тау
жыныстарында көптеп кездеседі. Тау жынысының қуыстарында газдар 0,8--1,0
Мнм2 (8--10кгссм2) сұйықталынып сақталады. Әдетте пропан, бутан және оның
қоспалары 60-х гг. – мен өнеркәсіпте жер үсті газ сақтау қоймаларында
сақталады. Мұнайдың кейбір сорттарынан қатты көмірсутектер қоспасы –
парафиндер алынады; Қатты және сұйық көмірсутектерді араластырып вазелин
алады. Табиғи газ – жер қойнауында анаэробты органикалық заттарндың
ыдырауынан пайда болған газдар қоспасы. Магистральді мұнай құбырлары қайта
өзгерту және тұтынудың орындарына туған жерлерінен мұнайды жеткізу үшін
салады, соның ішінде мұнай базасы, мұнай қима терминалдар, мұнай өңдейтін
заводтар жатады.

Әйтсе де, мұнайдың халықаралық тасымалдануы танкерлері негізгі құрылғы
болып келеді. Мұнай және отынның тасымалдануы үшін қолайлы көлік
теңіздегі және өзеннің танкерлері болып табылады. Өзеннің мұнай тасымалдары
темір жолмен салыстырғанда, шығын 10-15% төмен, автомобильдік жолмен
тасымалдау салыстырғанда 40%.Арнайы мақсаттар автонарт қолдан танкерлері –
тау шайырлардың тасымалдаулар үшін соның ішінде(кимені қабылдайтын жүктерді
жалпы салмақпен) 16500-24999 тонналардың жалпы тағайындалуы танкерлері,
мұнай өнімдерін тасымалдау үшін қолданылады; мұнайда мұнай өнімдері
де(25000-44999 тонна) орташа тонна танкерлер жеткізу үшін арналған үлкен
тоннада 45000 тонналардың детвейт танкері, және оларға болып есептеледі.
Мұнай тасымалдау бойынша негізгі жүктеме теңіздегі жолымен дәл келеді.
Өзеннің күре тамырлары бойынша мұнай тасымалдаулар үшін 2000-5000
тонналардың детвейттерімен баржаны пайдаанылады.

Магистральді мұнай құбырлары қайта өзгерту және тұтынудың орындарына туған
жерлерінен мұнайды жеткізу үшін салады, соның ішінде мұнай базасы, мұнай
қиматерминалдар, мұнай өңдейтін заводтар жатады. Мұнай жыныс тауының
белгісі және мұнай өнімдерінің теңіздегі ұйымын 2003 Халықаралық жолда
апаттардың нәтижесіндегі төмендетулері үшін бір корпусты Мұнай
танкерлерінің пайдалануынан шығаруын үдеу туралы еуроодақтың ұсынысы
Мақұлдады. 2008 жылдың сәуірінен енді 2 есе шығын крпус жабдықталмаған
форттардағы отынның барлық ауыр түрлерінің тасымалдауы тиым салынған.
Кемені тұрақтау шарттары олармен қолдану кемелерге құқық ала
тұжырымдайды.Әйтсе де, мұнайдың халықаралық тасымалдануы танкерлері негізгі
құрылғы болып келеді. Мұнай және отынның тасымалдануы үшін қолайлы көлік
теңіздегі және өзеннің танкерлері болып табылады.
Өзеннің мұнай тасымалдары темір жолмен салыстырғанда, шығын 10-15% төмен,
автомобильдік жолмен тасымалдау салыстырғанда 40%.
Арнайы мақсаттар автонарт қолдан танкерлері – тау шайырлардың тасымалдаулар
үшін соның ішінде(кимені қабылдайтын жүктерді жалпы салмақпен) 16500-24999
тонналардың жалпы тағайындалуы танкерлері, мұнай өнімдерін тасымалдау үшін
қолданылады; мұнайда мұнай өнімдері де(25000-44999 тонна) орташа тонна
танкерлер жеткізу үшін арналған үлкен тоннада 45000 тонналардың детвейт
танкері, және оларға болып есептеледі. Газ тасымалдаушы жүйе газды
максималды түрде тұтыну есептейді, егер жыл бойы газ тасымалдамаса, қала
бір ай бойы газбен қамтылмайды.
Сондықтан газ тасымалдаушы жүйе өзінің орта өндірушілігімен газды көп
тұтынушыларға қоймадан газ тасымалдайды.Ұңғымақтардың қазан, қалалық газ
тораптары химия заводы дайындау керек түсетін газ.

Газ әзірлеуін қажеттілік қиыншылық тасымалдауға немесе қолдану шамданған
қоспалардың мақсаттық компоненттерінен басқа он да қатысумен шақырған. Егер
газ гелий немесе күкірт сутекте көп еселі болса онда газ гелий күкірттерді
ерекшелейтін газ өндіруші заводта жұмыстанады.Газ жер қойнауларынан қабатта
атмосфералық дүркін – дүркін артық болып қысылатыны сол себепті шығады.
Файт келгенде қозғаушы күш қабаттағы қысымның әр түрлілігі және жиын жүйесі
болып табылады. Мұнайды олда іс жүзінде қосындысыз сдың шапшитын
ұңғымақтардан болған мұнай кен орнының өңдеулері бастапқы кезеңде әрбір кен
орнында дегенмен мұндай мұнаймен бүргені қабат су бастапқыда тіседіден
азына мерзім содан соң барлық Жер үсті резервуарлары әдетте металдан
жасалады. Олардың формасы: цилиндрлік(тігінен, көлденең), сфералық және
каплевидты түрде болады.
Болатты цилиндрлік резервуарды аз температурада конусты шатырдан, сфералық
жабындысынан жасайды. Автоматизация автоматтандырылған басқару жүйесінің
электронды есептегіш машинасымен пайдаланып қолдануды ұсынады.
Автоматизация жоғары өнімділікті алуға, экономикалық және социалдық
тиімділік жеңісін көтеруге мүмкіндік береді.Негізгі талаптар, яғни
мұнайгазбен қамтамасыз ету жүйесімен көрсетілген сенімділікпен және
тоқтамастан мұнайды тұтынушыға барлық технологиялық кешендерде қауіпсіздік
және үнемді жұмыста жеткізуді талап етеді. Автоматизация жоғарғы деңгейде
болғанда осы талаптар орындалуы мүмкін.
Өндірістік объектісінің мұнай көлігі үлкен әртүрлілікпен және үлкен ара
қашықтықта сипатталады. Сонымен қатар олар бір-бірімен технологиялық
байланыста және пайдалану үрдісінде бір-біріне әсер етеді. Мұндай
құрылымдар күрделі және бір уақытта бір-бірімен байланысты, жұмыс жүйесінде
оларға операциялық басқару сенімділігін және жетілдірілген автоматика
құрылғысын және есептегіш техникасын талап етеді.

Айдау станциясы - бұл күрделі инженерлік жасақтар кешені, айдайтын өнімі
магистралдық кұбырға жіктеледі. Жалпы осы тапсырмаларды магистралды сорап
агрегаты, көмекші жасақтар кешенімен және автоматизация аспаптар көмегімен
орындайды. Жабдық құрамы, сондай-ақ автоматизация көлемі құбыр арқылы мұнай
айдау тәсіліне байланысты. Мұнай айдау тәсілін 3 түрге ажыратамыз:
тізбекті, сорап станциясының бір резервуарынан кейінгісі, сораптан сорапқа
қосылған резервуар. Барлық айдаудың үш тәсілі дипломдық жобаның
технологиялық бөлімінде қарастырылған. Магистралды мұнай құбырларында
сораптық станция ортадан тепкіш сораптарымен жабдықталады. Айдаудың
қайталанатын құбылысы әдетте 3-4 тізбектей қосылған сораппен қондырылады,
ондағы біреуі сақталған қор.
пропан, бутан және оның қоспалары 60-х гг. – мен өнеркәсіпте жер үсті газ
сақтау қоймаларында сақталады. Әлсіреген мұнай мен газ өткізгіші әлдеқайда
арзан және қолайлы. Олардың көлемі жағынан қолайлануы жаңа аппараттардың
қондыруларымен, скважиналардың жөндеуден өтуінен, қажетті қатынас
төсемдерінің дұрысталуымен көрсетіледі. Табиғи газ қажетті райондарда
мұнайдың және газдың әлсіреген кендері болады. Газ қоймалары су жыныстарын
құрайтын болады. Су іріткіш қабат өзіне тән кенімен танымал. Осындай кен
орнын даярлау үшін су іріткіш кеуек болуы қажет.

Қазіргі кезде табиғи газды құбырлар арқылы тасымалдайды. Газ 75Па
атмосфералық қысымда диаметрі 1,4 метрлі құбырда жөнелтіледі. Газ құбырдың
бойымен өткенде мұнайдың кинетикалық энергиясы азаяды. Ал шайқалу күші
анағұрлым көбейеді. Жылу өткізгіштігі біраз өсіп қалады. Құбыр арқылы
тасымалдаудан гөрі танкер арқылы тасымалдаған жеңіл. Бұл газдың сұйылтылған
түрін ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.