Қазақстан Республикасы судьяларының мәртебесі

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 11 бет
Таңдаулыға:

Кіріспе

Қазіргі кезде Қазақстан Республикасы қызметінің барлық салалары белсенді даму мен түрлендірудің сатысында тұр. Жалпылай алғанда, қоғамның мемлекеттің саясатында, экономикалық өсімінде, интерұлттық және этника аралық азаматтардың қарым-қатынастарындағы қанағаттанғандығы анық. Демократиялық қоғам мен құқықтық мемлекеттің жағдайларында дауларды шешуге шақырылған барынша жетілген жүйе соттық болып табылады. Сот билігі негізгі бағыттардың бірі болып табылады, оларға біздің заманауи демократиялық мемлекетіміздің құрылысы негізделеді, соттарға Қазақстан Республикасының атынан соңғы шешімді қабылдаудың міндеттемесі қойылады. Судьяның жоғарғы лауазымы оны кәсіби дайын болуын, іскерлік қасиеттердің қажетті жиынтығына ие болуды, өзінің жұмысын ұйымдастыра білуді, сонымен бірге жоғарғы адамгершілік-этикалық қасиеттердің болуын талап етеді. Бес институциялық реформалардың жүзеге асырылуы бойынша 100 нақты қадам ұлттың Жоспарында ел Президенті Н.Назарбаев сот жүйесінің жетілдіру жолдарын атап көрсетті, сот жүйесінің жаңғыртылуына бағытталған 11 қадамды анықтады. Алайда республиканың сот жүйесі күйі тереңінен алаңдатады, ол ұзақ уақыт бойы күрделі жағдайда тұр. Сот жүйесінің дағдарысы сот өндірісімен мәжбүрлі түрде соқтығысатын тұлғалардың санында көрінеді, алайда мемлекеттің дамуының жалпы жағымды тенденциясында жаппай қозбайды. Сот жүйесін жетілдіру бойынша шаралардың жеткіліксіздігі, соттардың құқыққа қабілеттілігінің нашарлауы жеке азаматтардың наразылығын арттырады. Көптеген сот актілері басқа сот актілерінен мәтіндерді көшіру жолымен плагиат әдісімен ендіріледі, кейде тіпте тараптардың тегін өзгертусіз. Соттардың жұмыс бастылығы сот істерін объективті қарауға қабілетсіздікті тудырады. Істерді қараудың конвейерлі, ағылмалы әдістері жеке және жетеге қарағанда көбірек қолданылады. Көп жағдайларда жоғарғы тұратын сот инстанциялары отырыста істі қарастырады және ол бойынша шешімді бес минуттың ішінде шығарады. Соттармен шығарылатын күдікті шешімдердің санының артуы адамдардың құқықтарының сақталуы мен қорғанысымен жағдайлардың тұрақталмауына алып келуі мүмкін [1, б. 65]. Алдында біз айтып өткендей, құқық қорғау жүйесі заңдылықтың күйі мен оның бекітілуіне әсер етудің қарқындылығын негіздейтін элементтер жүйесінің маңызды құрам бөлігі болып табылады. Бұл ретте, осы жүйені құрайтындар құқық қорғау органдары мен құқық қорғау қызметтеріне ие болған органдар деп бөлінеді. Бірінші топқа - құқық қорғау қызметтері жалғыз немесе негізгі болып табылатын құқық қорғау органдары жатады (ІІМ, АФП, ҰҚК, прокуратура).

1. Қазақстан Республикасының сот жүйесі

Қазақстан Республикасының сот жүйесін -- Жоғарғы Сот және жергілікті соттар -- облыстық және оларға теңестірілген соттар, аудандық (қалалық) соттар құрайды. Конституция қандай да бір атаумен арнаулы және төтенше соттарды құруға жол бермейді. Бірақ бұл мамандандырылған соттарды құруға болмайды дегенді білдірмейді. Сот билігі сот ісін жүргізудің заңмен белгіленген түрінде жүзеге асырылады. Соттардың адам мен азаматтың конституциялық құқықтары мен бостандықтарына нұқсан келтіретін зандар мен өзге де нормативтік-құқыктық актілерді қолдануға құқы жоқ. Енді сот жүйесінің буындарын қарастырып көрелік.
Аудандық (қалалық) соттар -- соттар жүйесінің негізгі буыны -- сот әділдігін жүзеге асыруда ауқымды құзыретке ие және сот жұмысының елеулі блігін атқарады. Оларды ауданда, қалада (аудандық маңызы бар қалаларды қоспағанда), қала ауданында Әділет министрлігінің ұсынысы бойынша Президент құрады. Мұндай соттар төрағадан және аудандық судьялардан тұрады. Аудандық (калалық) сот өзге соттардың жүргізуіне жататын істерден басқа бірінші сатыға жататын барлық істерді қарайды.
Облыстық және оларға теңестірілген соттар (мысалы, Астана мен Алматының қалалық соттары) -- орта буын соттарын -- Президент құрады. Бұл буындағы соттар жүгіну, кассациялық және қадағалау ретіндегі бірінші саты соттары ретінде, сондай-ақ аудандық (калалық) соттарға катысты жоғары тұрған сот ретінде әрекет етеді.
Қаралып отырған соттар сот төрағасынан, алқалар төрағаларынан және тұрақты судьялардан тұрады. Қазақстан Республикасының Жоғарғы Соты -- сот жүйесінің ең жоғары буыны. Жоғарғы Сот азаматтык, қылмыстық және жалпы сот ісін жүргізудің соттарда қаралатын өзге де істер жөніндегі жоғары сот органы болып табылады. Заңда көзделген іс жүргізу нысандарында езінен төмен тұратын соттардың қызметін қадағалауды жүзеге асырады. Нормативтік қаулылар алу жолымен оларға сот практикасының мәселелері бойынша түсініктемелер беріп отырады. Жоғарғы Сот төрағадан, алқа төрағаларынан және тұрақты судьялардан тұрады.
Қазақстан Республикасының Конституциясына сәйкес: Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының төрағасын, алқалардың төрағаларың және Жоғарғы Соттың судьяларын Республиканың Жоғарғы Сот Кеңесінің кепілдемесіне негізделген Республика Президентінің ұсынуымен Сенат сайлайды. Облыстық және оларға теңестірілген соттардың төрағаларың, алқаларының төрағаларын және облыстық соттар мен оларға теңестірілген соттардың судьяларын Жоғарғы Сот Кеңесінің кепілдемесі бойынша Президент тағайындайды. Басқа соттардың төрағалары мен судьяларын Әділет біліктілік алқасының кепілдемесіне негізделген Әділет министрінің ұсынуы бойынша Президент қызметке тағайындайды.

Сот жүйесінің бірлігі
Қазақстан Республикасының сот жүйесінің бірлігі:
1) Конститутцияда , осы Конститутциялық заңда, іс жүргізу және өзге де заңдарда белгіленген, барлық соттар мен судьялар үшін ортақ және бірыңғай сот төрелігі мен принциптерімен;
2) сот билігін барлық соттар үшін сот ісін жүргізудің заңдарға белгіленген бірыңғай нысандары арқылы жүзеге асырумен;
3) Қазақстан Республикасының барлық соттарының қолданыстағы құқықты қолданумен;
4) заңдарда судьялардың бірыңғай мәртебесін баянды етумен;
5) заңды күшіне енген сот актілерін Қазақстан Республикасының бүкіл аумағында орындаудың міндеттілігімен;
6) барлық соттарды тек қана Республикалық бюджет есебінен қаржыландырумен қамтамасыз етіледі.
Қазақстан Республикасындағы соттар қызметінің тәртібін және судьялардың мәртебесін белгілейтін заңдар
Қазақстан Республикасындағы сот құрылысы мен судьялар мәртебесі , сондай-ақ сот төрелігін іске асыру тәртібі Қазақстан Республикасының Конститутциясымен , осы Конститутциялық заңмен жне басқа да заң актілерімен белгіленеді.

2. Қазақстан Республикасы судьяларының мәртебесі

Қазақстан Республикасының жасы жиырма беске толған, жоғары заң білімі, заң мамандығы бойынша кемінде екі жыл жұмыс өтілі (стажы) бар және біліктілік емтиханын тапсырған азаматтары судья бола алады. Судья қызметін алғаш рет атқарып отырған адам ант қабылдайды. Соттардың тұрақты судьялардан тұратындығын атап көрсету қажет; судьялардың тәуелсіздігі мен олардың құқына қолсұғылмаушылығы Конституциямен және заңмен қорғалады. Судьяның өкілеттігі "Қазақстан Республикасындағы сот жүйесі және судьялардың мәртебесі туралы" Конституциялық заңда көрсетілген негіздемелер бойынша ғана тоқтатылады.
Судья сот төрелігін іске асыру кезінде тәуелсіз және Конститудия мен заңға ғана бағынады. Судьяға ешкімнің ешқандай ықпал етуге құқығы жок. Судья сот әділдігін іске асыру кезінде Конституция мен Қазақстан Республикасының заңдарын сақтауға міндетті, судьялық этика (әдеп) талаптарын сақтауға тиіс, заңсыз араласуға жол бермеу жөн. Судьялардың кеңесінің құпиясың сақтауға міндетті. Судья оқытушылық, ғылыми немесе өзге шығармашылық қызметтерді қоспағанда, өзге де ақы төленетін жұмысты атқара алмайды. Судьяны тұткынға алуға, күштеп әкелуге, оған сот тәртібімен белгіленетін әкімшілік жазалау шараларын қолдануға, Республика Жоғарғы Сот Кеңесінің қорытындысына негізделген Қазақстан Республикасы Президентінің келісімінсіз қылмыстық жауапқа тартуға болмайды. Судьялар мен оның отбасы мүшелері және мүлкі мемлекет тарапынан қорғалады.
Конституциялық Кеңестің құқықтық мәртебесі
Конституциялық Кеңес мемлекеттік орган ретінде елілгіздің барлық аумағында Қазақстан Республикасы Конституциясының үстемдігін қамтамасыз етеді. Конститудиялық Кеңес жеті мүшеден тұрады, олардың өкілеттігі алты жылға созылады. Республиканың экспрезиденттері ғұмыр бойы Конституциялық Кеңестің мүшелері болып табылады. Конституциялық Кеңестің төрағасын Президент тағайындайды және қызметінен де Президент босатады. Конституциялық Кеңестің екі мүшесін Президент, Сенат төрағасы және Мәжіліс төрағасы сайлайды, қызметінен де солар босатады. Конституциялық Кеңес мүшелерінің жартысы әрбір үш жыл сайын жаңартылып отырады.
Конституциялық Кеңес кұрамына тағайындау үшін мынадай талаптар койылады:
oo Қазақстан Республикасынын азаматы;
oo жасы отызға толған;
oo республика аумағында тұрақты тұратын;
oo жоғары заң білімі бар;
заң мамандығы бойынша кем дегенде бес жыл жұмыс өтілі бар болуы керек.

Құқық қорғау органдары
3. Жоғарғы сот

Жоғарғы сот - мемлекеттің сот жүйесін басқарушы ең жоғары сот органы.Айрықша сот істерін, атап айтқанда, жоғары лауазымды адамдардың қылмыстары туралы және аса ауыр мемлекеттік қылмыстар туралы істерді қарайды. Сонымен бірге ол елдің барлық төменгі соттарының шешімдері жөнінде шағым жасалатын ең жоғары орган болып табылады. Кейбір мемлекеттерде (Мысалы, АҚШ-та, Үндістанда, Шри-Ланкада, Жапонияда) Жоғарғы Сот конституцияны түсіндіру және конгресс, штаттар мен федеральдік үкімет органдары қабылдаған актілердің конституцияға сай келуі туралы мәселелерді шешу, конституциялық бақылау міндеттерін де жүзеге асырады. Кейбір мемлекеттерде (Мысалы, Германияда, Ресейде) аталмыш міндеттер Жоғарғы Сотпен қатар арнаулы конституциялық соттарға да жүктелген.Қазақстан Республикасында бұл міндетті Конституциялық кеңес атқарады (Қазақстан Республикасының Конституциялық кеңесі). Конституциялық соты не кеңесі жоқ федеративтік мемлекеттерде Жоғарғы Соттың құзырына федерация мен оның субъектілері арасындағы, сондай-ақ федерация субъектілерінің өз арасындағы дауларды шешу жатады. Жоғарғы Сот түрлі мемлекеттерде түрліше ресми аталуы мүмкін. Мысалы, Қазақстанда, Австрияда, Ирландияда, Исландияда, Канадада - Жоғарғы Сот; Германияда - Жоғары федеральдік сот, Италияда - Жоғары кассациялық сот; Грекияда - Ареопаг; Эстонияда - Мемлекеттік сот; Швейцарияда - Федералдық сот, т.б.
Жоғарғы Сот, әдетте, істердің кейбір санаттары (азаматтық, қылмыстық, конституциялық) бойынша сенаттарды (палаталарды, алқаларды) қамтитын күрделі құрылым болып келеді. Мысалы, Ұлыбританияның (және Уэльстің) ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.