ПЕДАГОГИКАНЫҢ ӘДІСНАМАЛЫҚ ҚОРЫ

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 67 бет
Таңдаулыға:

2-ТАРАУ. ПЕДАГОГИКАНЫҢ ӘДІСНАМАЛЫҚ ҚОРЫ

2. 1. Педагогика әдіснамасының мәнін зерделеу ұстанымдары

Әдіснаманы, көптеген ғалымдар, танымның жалпы әдістері туралы ілім, қоғамдық өмірді зерделеудің диалектикалық-материалистік ұстанымдары мен тәсілдеріне негізделген идеялар жиынтығы деп анықтайды. 90-жылдарға дейін кеңестік ғалымдар өз зерттеулерінде ресми қоғамдық-ғылыми теория болып табылатын марксизм-ленинизм әдіснамасын басшылыққа алған болатын. Әдіснаманың мемлекеттік идеологияға тікелей бағынышты болуына байланысты, зерттеулер түрлі салаларындағы партиялық-мемлекеттік саясат жетістіктерін насихаттау бағытында жүргізілді. Дегенмен, қайта құрудың соңғы кездерінде ғылыми еңбектерде партиялық ұстаныммен қатар, тарихилық және объективтілік ұстанымы жиі қолданыла бастады. ХХ ғасырдың 80-90 жылдары маркстік-лениндік әдіснамадан ғылыми зерттеудің көп түрлі әдістері мен тәсілдерін қолдануға көшу байқалды.

1990-жылдары біздің елімізде болған әлеуметтік-экономикалық қайта құрулар ғылыми зерттеулер әдіснамасының өзгеруіне әкелді. Жаңа қоғамдық-экономикалық жағдаяттың пайда болуы еліміздің тарихи өткен жолында қалыптасқан ұғымдарды, тұжырымдамалар мен тұғырларды қайта бағалаумен қатар жүрді. Осы жылдары ғылымдағы өткір дағдарыстың көрінісі қоғамтанудағы бұрынғы әдіснамалық ұстанымдарды жаппай сынға ұшырату болды. Оның ішінде, жаңа қоғамдық құрылысты бастап алып жүретін күрделі үдерісті зерттегенде диалектика ұстанымы да одан тыс қалған жоқ. Қазіргі уақытта, ғалымдардың пайымдауынша, алынып тасталған әдіснаманың орнына жаңа әдіснама орныққан да, жасалған да жоқ. Қазіргі зерттеулер түрлі теориялық және дүниетанымдық бағдарларды басшылыққа алады.

Педагогика әдіснамасының қалыптасу үдерісін талдап қорыту, оны түсінудің белгілі ұстанымдарын біріктіретін ортақ белгіні анықтауға және олардың айырмашылықтарын белгілеуге мүмкіндік береді. Мұны талдауда Ю. К. Бабанский, В. И. Загвязинский, Б. С. Гершунский, В. Е. Гмурман, В. В. Краевский, М. Н. Скаткин және басқалардың әдіснамалық еңбектеріне сүйенеді.

Айталық, ғалымдар педагогика әдіснамасы мәселелерін шешу философиялық және ғылымтану әдебиеттерінде түрліше түсіндіріледі деп пайымдады. Бір авторлар әдіснаманы - әдістер туралы ғылым, басқалары - философиялық үдерістер қолданылатын сала, үшінші біреулер - әдіснама тек жалпы емес, сонымен қатар, нақтылы (басқа терминология бойынша - арнаулы) зерттеу әдістерін жинақтауға арналған деп түсіндіреді. Аталған қарама-қарсы көзқарастар әдіснамалық мәселелердің өрісін не қисынсыз тарылтады, не ұлғайтып жіберетіні белгілі. Педагогика әдіснамасының мәнін ашып көрсету бағытындағы алғашқы тұғырлардың бірі гносеологиялық деп аталады. Бұл атау педагогикалық әдіснама ұғымына туыстас «әдіснама» ұғымы ғылыми әдебиетте «гносеология» немесе «таным теориясы» ұғымдарына жақындығымен сипатталады.

Аталмыш тұғырды жақтаушылар педагогика әдіснамасының бір бағыты - педагогикалық болмысты танып-білу әдістеріне немесе педагогикалық объектілерді тану үдерісінің өзі туралы ғылымға баса мән береді. Бұл ретте, педагогикалық болмысты тану және түсіндіру әдістерін толықтыру, жаңартудың факторлары мен бастаулары, сондай-ақ, педагогикалық болмысты қайта құру әдістері туралы ғылым ұзақ уақыт назардан тыс қалып келді. Педагогикалық әдіснаманы бұлайша түсінуге сәйкес, белгілі отандық әдістемеші М. А. Данилов былай деп жазды: «Педагогика әдіснамасы - дамушы қоғам жағдайында үздіксіз өзгерістегі педагогикалық болмысты дәл сипаттап көрсететін ғылымды қалыптастырудың қағидалары, тұғырлары және тәсілдері туралы педагогикалық теорияның бастапқы ережесі, негізі және құрылымы туралы білімдердің жүйесі болып табылады».

Педагогика әдіснамасын гносеологиялық мектептің (И. С. Ладенко) дербес ғылыми пәні ретінде ресімдеу:

педагогикалық болмыс объектілерін талдау және оларды дамытудың шарттарын іздеуде қайшылықтар теориясына сүйенді;
зерттеуші - педагогтардың ғылыми - педагогикалық ойлаудың проблемалық сипатына басымдық пен бағдар ұстануына және ғылыми - педагогикалық ізденудің логикалық негіздерін іздеумен байланысты болды.

Әдіснамалық ізденудің осы бағытына тән педагогикалық әдіснаманың тек гносеология ғана емес, сонымен қатар, онтологияның қызметін қатар атқаратын таным кеңістігінің әрекеті жүйесін ерекшелеу, шындығында, нақтыланған болатын. Жекелей алғанда, бұл ғылыми-педагогикалық фактілерді сипаттап, педагогикалық объектілердің мәнін ашатын, олардың бұдан әрі өзгеруі мен дамуының табиғаты мен шарттарын түсіндіретін сала ретінде педагогика ғылымының пәнінің түсіндіруінде қарастырылады.

Қаралып отырған кезеңнің ғалым-педагогтар қауымдастығы жасаған педагогика саласына диалектикалық ғылымның пәндік үлгісінің сызбасы педагогикалық объектілердің бірқатар сипаттамаларын түрлі жүйелерге біріктіруге және педагогикалық болмыстың алуан түрлілігін бейнелейтін педагогикалық зерттеушілердің сан қырлы болғанымен бірегей кең әдіснамалық стратегиясының қажеттілігін негіздеуге мүмкіндік береді. Аталмыш факті әдіснамашылардың педагогикалық әдіснаманы қалыптастырудың бірінші сатысының өзінде жүйелеуші тұғыр идеясы тірегінің көрсеткіші болып табылады.

Педагогика әдіснамасы пәнін дамытудың гносеологиялық парадигмасы аясында іргелі және теориялық педагогикалық білім алудың логикалық моделін жасау, оны талдау мен бағалаудың тиімді құралдары - диалектикалық логиканы тірек ете отырып, педагогикалық болмысты танудың күрделі үдерісінде анықталды. Педагогиканың әдіснамалық мәселелері саласында таным теориясын дамытудың арқасында ғана педагогикалық болмысты танудың табиғаты мен логикасын және әдістерін, көптеген педагогикалық құбылыстар мен үдерістердің мәндік сипаттамаларын анықтау және түсіндірудің тәсілдерін айқындай отырып, гносеологиялық тұғырды дамытты. Нәтижесінде, педагогиканың әдіснамалық қолданысына педагогтің зерттеу мәселесін алға қоюы мен оның нәтижелерін бағалауға дейінгі ойлау үдерісін қамтитын және ашып көрсететін педагогикалық зерттеулерді ұйымдастыру логикасын жан-жақты түсіну ұғымы енді. Белсенді даму үстіндегі педагогика әдіснамасы аясындағы гносеологиялық тұғырмен қатар, педагогика ғылымы, оның объектісі мен пәні шегінен тыс өмір сүретін философиялық ережелер жүйесі қаралған тағы бір ұстаным анықталды.

Педагогика ғылымын дамыту әдіснамасы ретінде, философиялық деп аталатын екінші тұғырдың авторлары, түрлі педагогикалық құбылыстар мен үдерістерді тануға және зерттеуге қолданылатын диалектиканың заңдарын, философиялық идеяларын қарастырады. Екінші ұстанымның жақтаушылары педагогика әдіснамасының «бастапқы ережелері мен қағидалары, түсініктердің мәні мен жүйесі, ең алдымен, философиялық тұғырнамамен анықталады және аталмыш ғылыми білім саласының құрамдас бөлігі болып табылмайды» деп тұжырымдайды. Тарихи талдауда аталмыш бағыттың өкілдері педагогика әдіснамасының ғылыми-педагогикалық білімнің дербес саласы ретінде даму мүмкіндігін жоққа шығарғанын атап өту маңызды.

Философия мен педагогика әдіснамасын теңдестіру педагогтар ғана емес, бірқатар философтар тарапынан қарсылық туғызды. Белгілі философтар және педагогтар (П. В. Копнин, В. Н. Садовский, В. А. Лекторский, Э. Г. Юдин, М. Н. Скаткин, Ю. К. Бабанский, В. В. Краевский, Г. П. Щедровицкий және т. б. ) бұл ғылым салаларының шекарасын анықтау философиялық мәселелердің шектен тыс ұлғаймауына мүмкіндік беретінін атап көрсетті. Бұл ретте, философия нақтылы білімнің арнаулы саласына жататындықтан, педагогика ғылымының әдіснамалық мәселелері есебінен теориялық ғылымтануға айнала алмайды. Философиялық талдау педагогикалық талдаумен қатар қолданыла алады, бірақ оның орнына қолданылмауға тиіс.

Педагогика тарихының бүкіл кеңестік кезеңінде ұзақ уақыт бойы маркстік-лениндік әдіснама педагогика ғылымының оның практикасымен байланысты түрде табиғаты мен дамуын объективті түрде және жан-жақты түсіндіретін бірден-бір дұрыс ілім ретінде саналды. Марксистік-лениндік әдіснамаға педагогтар ең алдымен педагогикалық болмысты дамыту жолдарын тану, түсіндіру және бағдарлауда басшылыққа алынатын идеологиялық бағдардың жиынтығы ретінде қарады. Осыған байланысты, педагогика әдіснамасын дамыту тарихында Ресейдегі кеңес кезеңіндегі педагогика ғылымы мен практиканың өзін дамытуға елеулі ықпал еткен үшінші идеологиялық тұғыр болғанын айтуға болады.

Кеңес дәуірінен кейінгі кезеңде 2001 жылғы әдіснамалық семинардың ғылыми мақалалары жинағының алғы сөзінде В. В Краевский былай деп жазды: «ұсынылған тұғырлардың қалыптан тыс, пікірлердің әралуандығымен бірге, өткен уақыттарда баршаға міндетті идеологиясыз елестету мүмкін емес әдіснама енді мүмкін болды. Осылайша әдіснаманың өз алдына өмір сүруге құқығы туралы ертеректе туындаған ой қолдау тапты».

Ғылым әдіснамасы мәселелерін басты назарға алған белгілі философтар

(М. Г. Ярошевский, А. Г. Спиркин, т. б) әдіснаманы жеке ғылым және оның даму құралдарын ғылыми қызметтің құрылымы, пішіні мен тәсілдері және үлгісі жөніндегі қағидалар ретінде қарастыру қажеттігіне барынша ден қойды. Осының арқасында философия аясында әдіснама туындап, белсенді түрде дамыды, ал қазіргі кезеңде ғылым дамуының тарихы өрістеу үстінде. Осының ықпалымен педагогиканың әдіснамасын түсінуге деген көзқарас біртіндеп өзгеріп, гносеологиялық, философиялық және педагогикалық тұғырлар барған сайын жиі сынға ұшырай бастады.

Нәтижесінде, төртінші тұғыр - ғылымтану болып анықталды, ол әдіснамалық, тарихи және теориялық ілімдерді ажырататын және біріктіретін ғылыми-педагогикалық білімдердің құрылымдарын жаңартып, педагогтардың әдіснамалық зерттеулерінің пәндік өрісі шекарасын анықтайтын, педагогика әдіснамасын ғылымтану құрылымындағы ғылыми білімдердің айрықша саласы ретінде түсіндірумен екрекшеленеді. Бұл тұғырдың ұстанымы бойынша педагогика әдіснамасы өз аясында ғылыми жүйе ретінде педагогика ғылымын дамыту қағидаларының, құралдарының, әдістері мен үлгілерінің ерекшеліктерін, объектісі жүйе ретінде педагогика ғылымы және оның даму үдерісі болып табылатын, табиғаты жағынан ғылыми зерттеудің әдіснамалық рәсімдері мен жеке әдістерін зерттеп, айқындайтын ғылыми сала болып табылады.

Баяндалған идея мазмұнында педагогика әдіснамасына «білім жүйесі сондай- ақ, осындай білім алу және арнаулы-ғылыми педагогикалық зерттеулерді әдіснамалық қамтамасыз ету бойынша қызмет жүйесі» ретінде педагогика әдіснамасына неғұрлым жалпы анықтама беріледі және әрі қарай мазмұны толығады. Мысалы, педагогика әдіснамасы мағынасында «педагогикалық болмысты бейнелейтін білім алудың қағидалары, тұғырлары және тәсілдері туралы, педагогикалық теорияның негіздемелері мен құрылымы туралы білімдер жүйесі, сондай- ақ, осындай білімдерді алу және бағдарламаларды, зерттеу логикасы мен әдістерін негіздеу, зерттеу жұмыстарының сапасын бағалау жөніндегі әрекет жүйесі» түсініледі.

Философиялық және педагогикалық білімдерді дамыту үдерісінде осы заманғы философтар мен педагогтар педагогика әдіснамасының объектісі мен пәні аясында педагогтардың жобалау, қайта құру қызметінің әдістемесі мен ғылыми- танымдық әдіснамасы ажырата бастады. Осыдан барып «танымдық және қолданбалы деп айтылуы мүмкін педагогика ғылымы жүйесінде салыстырмалы түрде ерекшеленген қос кіші жүйені құру идеясы пайда болды. Біріншісі шығарда ғылыми теориялар түрінде білімдер-бейнелеулерді береді. Алайда, оларды алу үшін ғылыми танымның әдісі пайдаланылады, оның құрылуы және қызмет етуі ғылыми танымның әдіснамасына, сондай-ақ, танымдық кіші жүйесінің құрамына кіретін ғылымдар рефлекстеледі.

Екіншісі, шындығында, қолданбалы ғылыми-педагогикалық білімді - педагогикалық практиканы қайта құру әдісін береді. Алайда, оларды алу үшін практиканы қайта құру әдістерін әзірлеуде шешілетін арнаулы аралық тапсырма болып табылатын ерекше білімдер-бейнелеулер қажет. Бұл білімдерді алу үдерістері қолданбалы зерттеулер деп аталынуы мүмкін. Олар ғылымның қолданбалы кіші жүйесінің ішкі аралық буынын құрайды».

Педагогикалық болмысты қайта құру әдістерін дамыту және іске асыру педагогикалық әдіснаманың басқа саласына - педагогикалық әдіснаманың құрамына кіретін және кейде «практикалық әдіснама» немесе «педагогикалық жобалау әдіснамасы» деп аталатын педагогикалық болмысты дамыту әдіснамасына сүйенеді.

В. С. Шубинский сол кезде педагогика әдіснамасы пәні педагогикалық білімді және педагогика саласындағы таным үдерісін оқып-үйрену болып табылатынын айтқан еді. Ал бұл әдіснаманы практикадан қол үзуіне мүмкіндік туғызады, оған басқа міндетті - практикаға да, теорияға да, қатысы бар шығармашылық - қайта құрушы міндетін орындауына кедергі келтіретінін атап көрсеткен болатын. Сондықтан, педагогика әдіснамасының дамуы оның пікірінше, «тек қана таным әдістерін ғана емес , әдіснамалық білімнің қайта құрушы рөлін ашатын педагогикалық болмысты қайта құру әдістерін әзірлеумен байланысты».

Педагогика әдіснамасының практикалық бағыттылығы, оның педагогикалық жаңашылдық практикасын дамытудағы елеулі алға басушылығына қатысты қайта құрушы қызметі мәселесі баспасөзде 1980-1990 бастап жылдардан жиі талқылана бастады. Бұл ретте, педагогика ғылымын дамыту мен педагогикалық практиканы дамыту әдіснамасын бөліп қарау мәселелері және олардың арақатынасын іздеу мына бағыттарда анықталды.

Бірінші бағыт зерттеушілердің педагогика әдіснамасының қандай болмасын практикалық бағыттылығын жоққа шығаруды білдіреді. Бұл бағыт өкілдері педагогика әдіснамасы жүйесін былайша жіктеді:

-педагогикалық болмыс объектілерін тану табиғатын және ерекшелігін бейнелейтін білімдерді алудың қағидалары, тұғырлары және тәсілдері туралы педагогика ғылымының негізі мен құрылымы туралы білімдер;

-басым түрде танымдық үдерістер ретінде арнаулы - ғылыми-педагогикалық зерттеулерді әдіснамалық қамтамасыз ету қызметі.

Аталмыш жағдайда әдіснама объектісі болып тек педагогика ғылымы және педагогтардың ғылыми-танымдық қызметі танылды. Мысалы, В. И. Загвязинский педагогика әдіснамасын анықтауда оны ғылыми-педагогикалық зерттеудің бастапқы ережесі, құрылымы, үлгісі мен әдістері туралы ғылым ретінде түсіндіреді. «Педагогикалық әдіснама» және «педагогика әдіснамасы» терминдері тек педагогика ғылымының және педагогикалық зерттеулердің әдіснамасы ретінде біржақты түсініледі.

«Педагогикалық әдіснама» термині мағынасы жағынан «педагогика әдіснамасы» терминіне қарағанда кең. Бірінші термин педагогикалық ғылымдарды дамыту, педагогикалық зерттеулер, педагогикалық болмыс объектілерін қайта құру, педагогтардың және оқытушылардың ғылыми-танымдық немесе ғылыми қайта құру қызметін бағалау әдіснамасын білдіреді. «Педагогика әдіснамасы» термині екі қырында - педагогикалық әрекетті ғылыми тану және педагогтардың ғылыми-зерттеу әрекетін әдіснамалық қамтамасыз ету негіздерінің әдіснамасы ретінде іске асырылатын педагогика ғылымы әдіснамасы ретінде түсініледі.

Бүгінгі таңда ғалымдар педагогика әдіснамасының практикалық бағыттылығын мойындайды. Бұл ұстаным осы заманғы әдіснамалық сипаттағы көптеген жұмыстардан көрініс тапқан. Педагогика әдіснамасы, бұл - ғылымдардың жалпыға бірдей әдіснамасынан және білімнің қоғамдық даму жүйесі бағыттарын зерттеуден, педагогикалық теория ережелерінен бастау алған білімдер жүйесі және педагогикалық құбылыстарды қарастырудың тұғырлары мен қағидалары, сондай-ақ, алған білімді тәрбиелеу, оқыту және білім беру практикасына ендіру жолдары екенін атап көрсетеді.

Көптеген зерттеушілер ұсынған пайымдаулар осы уақытқа шейін толықтай тұжырымдалмағандықтан қисынын таппай келеді - жай ғана ресми жария етіледі немесе ғылыми жетістіктерді практикаға ендірумен байланыстырылып, педагогика әдіснамасының практикалық-қайта құрушы қызметін тек осыдан қөреді. Педагогика әдіснамасы педагогикалық теория мен практика саласындағы әрекеттің құрылымы, логикалық ұйымдастырылуы, әдістері мен құралдары туралы ғылымды қамтиды. Ғалымдар дәстүрлі түрде «педагогика әдіснамасы» термині қолданылғанымен, ғылым мен практика әдіснамасының педагогикалық әдіснама құрылымындағы ара қатысы туралы былай деп айтты: «Педагогика әдіснамасы, бұл - ол туралы теориялық және практикалық әрекеттің нормасы, қағидалары мен білімдердің белгіленген жүйесі». Әдіснамалық білім тек қана педагогикалық білімнін өзгеруі туралы, педагогикалық болмысты тану туралы - оны алудың тәсілдері мен үдерістері туралы білім емес, сонымен қатар, (мұны атап айту керек) тиісті педагогикалық объектіні қайта құрудың тәсілдері мен құралдары, қағидалары мен логикасы туралы білім ретінде анықталып отыр.

Үшінші бағыт педагогика әдіснамасының танымдық-түсіндіруші және жобалау-қайта құрушы ретіндегі заңдылығын нығайтумен сипатталады.

Педагогика әдіснамасы ғылыми нәтижелерді ендірумен ғана айналыспауға тиіс, сонымен бірге, оның міндеттері аясына осындай үдерістерді ендіру жолдарын, жалпы тұғырлары мен іске асыру қағидалары енеді.

Педагогика әдіснамасының практикалық міндеттерін ашуда басқа да ұғымдар баршылық. Педагогика әдіснамасының практикалық бағыттылығы нақтылы педагогикалық әрекеттің ғылыми негізделген технологиясын жасауға арналған ережелерден тұрады - бұл нормативтік әдіснама. Бұл ереженің дамуы әлеуметтік саладағы жаңа педагогикалық, ақпараттық және гуманитарлық технологияларды жасаудың әдіснамасын іздеуде іске асады.

В. И. Журавлев педагогика әдіснамасын дамыту болашағының екі түрлі үрдісін атап көрсетті. «Олардың бірі - әдіснаманың ғылыми және практикалық әрекеттің түрлі саласына неғұрлым кең ауқымда енуі, оны әрекетті тану мен қайта құрудың құралы ретінде жалпы ғылыми қауымдастықтың тануы. Екіншісі - неғұрлым жетілдірілген және өнімді, танымдық, пәндік-өндірістік қызметті қамтамасыз ететін әдіснамалық рәсімдерді дамыту, кеңейту». Ғалымның пікірінше, педагогикалық праксиологияның педагогика әдіснамасының нәтижелі бөлігіне жақындауы туралы айтуға болады.

Педагогика әдіснамасының мазмұндық аспектісі педагогикалық болмыс туралы әдіснамалық білімдердің табиғаты мен көлемін ашады, нормативтік аспект - түрлі тұғырлар, қағидалар мен әдістерді білдіретін педагогикалық болмыс объектілерін тану және қайта құрудағы әдіснамалық бағдарлардың жиынтығы болып табылады.

Мағыналық аспект - педагогтің ғылыми-танымдық немесе ғылыми-жобалау әрекетіне қайсыбір әдіснамалық бағдардағы орны және маңыздылығы.

Сонымен, XXI ғасыр басында педагогика әдіснамасын түсінуде түрлі тұғырлардың бар екені анықталды, олардың ішінде гносеологиялық және праксиологиялық тұғырлар жиынтығында «педагогикалық болмысты тану және қайта құрудың әдістері туралы ғылым» ретінде әдіснама туралы жалпы көзқарасы дұрыс және педагогикалық әдіснама мағынасында ережелер мен ғылымтану тұғыры идеяларына сәйкес жалпы ұғымы нақтыланды. Бірақ дәл ғылымтану тұрғысынан педагогика әдіснамасы құрылымында педагогика ғылымының әдіснамасымен қатар, педагогикалық практиканы жобалау әдіснамасының құрылу қажеттілігі туралы тұжырым пайда болды.

Сұрақтар мен тапсырмалар

1. Педагогика әдіснамасы мәнін анықтаудың гносеологиялық тұғырын қысқаша сипаттаңыз.

2. Педагогика әдіснамасы мәнін анықтаудың философиялық, тұғырын қысқаша сипаттаңыз.

3. Педагогика әдіснамасы мәнін анықтаудың ғылымтанулық тұғырын қысқаша сипаттаңыз.

4. «Педагогика әдіснамасы» және «педагогикалық әдіснама» ұғымдарын салыстырыңыз,

5. Педагогика әдіснамасының практикалық бағыттылығын негіздеңіз.

2. 2. Педагогика әдіснамасының даму тарихы.

Педагогика әдіснамасы дамуындағы негізгі қарама-қайшылық - педагогикалық шынайылық пен педагогика әдіснамасы арасындағы сәйкессіздік. Бұл қарама-қайшылықты шешу үшін ғалымдар мынадай жолдарды ұсынады: педагогикалық құбылыстардың дамуы заңдылығында көрініс табатын зерттеу әдістерін құрастыру; педагогикалық шынайылықты қайта құру әдістерін іздестіру және жүйелеу.

Педагогика әдіснамасының даму үдерістері былайша аталады: 1) педагогика әдіснамасы пәнінің түсінігі мен мәнін тереңдету; 2) педагогика әдіснамасының міндеті - педагогикалық ойлау, ғылыми шығармашылық стилін диалектикалық дамыту мен педагогикалық сананы сақтау, қалыптастыру; 3) заманауи зерттеушілердің үш негізгі әдіснамалық талапқа бағыттылығы. Бірінші талап : кез келген педагогикалық зерттеуде зерттеу нысанасының қарама-қайшылықтарына мән беру керек, анықталған қарама-қайшылықтан зерттеу мәселесін құрастыру және оның шешімін сәйкессіздіктерді нақтылау арқылы негіздеу. Екінші талап : кез келген педагогикалық мәселе тәрбиелік және дидактикалық жүйенің интеграциясымен, педагогикалық білім мен үрдістің бірлігін, жүйелілігін ескеру арқылы қойылуы керек және шешілуі керек. Үшінші талап : кез келген педагогикалық зерттеу педагогикалық шынайылықты, оның қайта өзгеруі мен эмпирикалық таным нәтижелерін немесе әдістерін қолдануды қажет етеді.

В. С. Степиннің пайымдауынша, ғылым дамуы әдіснаманың сол кезеңге сай сипаттамасы мен түрлерін анықтайды. Ғылым дамуының классикалық кезеңі (XVII ғ. - ХХ ғ. басы) ғалымдардың нысана мәнін тану құралынсыз танымды жүзеге асыруға болады деген сенімділігімен байланысты болды. Классикалық емес кезең (ХХ ғ. басы және ХХ ғасырдың 60-жылдары) - нысананы зерттеу нәтижесінде алынған білім таным құралына қатысты болатынын ғалымдар басшылыққа алды. Неоклассикалық кезең немесе Классикалық еместен кейінгі кезең (ХХ ғасырдың 60-жылдарынан бастап) нысананы зерттеуге бағытталған пәндік-тәжірибелік іс-әрекет нәтижесінде алынған білім тек қана таным құралына ғана емес, субъектінің дүниетанымына, құндылықтары мен нормаларына да қатыстылығын түсіндірумен байланысты еді. Бұл соңғы жылдардағы әдіснамалық зерттеулердің нәтижесі, ғылыми ізденісте осыны басшылыққа алу керек болды.

В. В. Краевский педагогика әдіснамасының даму тарихын ғылым дамуының кезеңдерімен сәйкестендіру мәселесін қарастырды. Ол М. А. Данилов ұсынған педагогика әдіснамасының анықтамасы педагогика ғылымы дамуының «классикалық» кезеңіне сәйкес келетінін көрсетті. Педагогика әдіснамасын әдіснамалық іс-әрекет ретінде қарастыру ғылым дамуының «классикалық емес» кезеңіне сай келеді (В. В. Краевский, 1977) . Сондай-ақ, Е. В. Бережнованың (2003 ж. ) еңбегіндегі педагогика әдіснамасының мағынасы педагогиканың дамуының неоклассикалық кезеңіне сәйкес деп пайымдады.

Педагогика әдіснамасының даму үрдісін, қисынын ашу және тарихын зерттеуге ХІХ ғасыр соңы мен ХХ ғасыр бойындағы педагогика ғылымының даму кезеңдерң негіз болды:

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.