Нағыз күйелер - (Tineidae)

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 13 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының Ауылшаруашылық Министірлігі
Қазақ Ұлттық Аграрлық Университеті
Өсімдік қорғау және карантин кафедрасы

Семестрлік жұмыс
Тақырыбы: Нағыз күйелер - (Tineidae)

Алматы 2018
Жоспары:
I. Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
а)Нағыз күйелер (Tineidae)тұқымдасының жіктелу жүйесі ... ... ... ... ... ... ... . 4
б) Нағыз күйелер (Tineidae) тұқымдасының морфологиясы ... ... ... ... ... ... ... .7
II. Негізгі бөлім ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .10
а) Нағыз күйелердің (Tineidae) биологиясы ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ...10
б) Нағыз күйелердің (Tineidae) өсімдікті зақымдау белгісі, зақымдалатын өсімдіктің мүшелері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 14
в) Нағыз күйелердің (Tineidae) табиғи жаулары мен аурулары ... ... ... ... ... 15
III. Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 16
Пайдаланылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...17

Кіріспе
Күйе тәрізділер (Tineoidea) Күйе көбелектер - қарапайым көбелектердің көптеген тұқымдастарының жалпы аты. Қанаттары шашақталған ұсақ көбелектер. Нағыз күйе көбелектердің 2000 түрі бар. Жұлдыз құрттары жібек түтікшесінде, өсімдік және жануарлар қалдықтарынан жасалған құндақтарында, саңырауқұлақтарда, қыналарда өмір сүреді. Көпшілігі зиянкестер, азық-түлікті бүлдіріп, жүн, тері, қауырсынды құртады. Жұлдызқұрттары ағаш-бұталарда өрмек тәрізді ұялап тіршілік жасап, жапырақтарды жапсырып, өсімдік сабақтары мен жемісте ұя салады. Бұлардан басқа да табиғатта толып жатқан тұқымдастары тіршілік етеді.

Күйе көбелектің жалпы көрінісі

Нағыз күйелер (Tineidae)тұқымдасының жіктелу жүйесі
Нағыз күйелер (Tineidae) -350 - ден астам туыс пен 3000-ға жуық түрді қамтиды, оның 200 түрі Ресейде кездеседі. Олар әдетте ұсақ және орта көлемді, қанаттарының ауқымы 7-30мм, 34-46мм. Қанатының ұзындығы енімен тең болып келеді. Негізінен Палеарктикада көп тараған. Түнгі уақытта ұрықтану кезеңі қарқынды жүреді. Қорегінің негізгі көзі- саңырауқұлақ, қына, құс қауырсыны, жүн-маталар, өсімдіктер мен өлі сүтқоректілер қалдықтары болып табылады . Бұл туыстың көптеген түрлері көптеген зиян келтіреді.
Домен:
Эукариоттар
Патшалық (Kingdom):
Жануарлар (Animalia)
Патшалық тармағы:
Эуметазои (Eumetazoi)
Дәрежесі белгісіз:
Екі жақты-симметриялы
Дәрежесі белгісіз:
Алғашқыауыздылар
Дәрежесі белгісіз:
Түлеушілер
Дәрежесі белгісіз:
Panarthropoda
Тек (Phylum):
Буынаяқтылар (Arthropoda)
Тек тармағы:
Кеңірдектыныстылар (Tracheata)
Таптастар:
Алтыаяқтылар (Hexapoda)
Тап (Class) :
Бөжектер (Insecta)
Тап тармағы:
Қанатты бөжектер (Pterygota)
Инфратап:
Жаңа қанаттылар (Neoptera)
Топтастар:
Толық түрленіп дамитын бөжектер (Metabola)
Топ:
Қабыршақ қанаттылар (Lepidoptera)
Топ тармағы (Suborder)
Тұмсықтылар (Glossata)
Тұқымдас (Superfamily)
Күйе тәрізділер (Tineoidea)
Туыс (Family)
Нағыз күйелер (Tineidae)
Халықаралық ғылыми атауы - Lepidoptera Linnaeus, 1758

Нағыз күйелер (Tineidae) тұқымдасының түрлері:

Қырықжапырақ күйесі (Plutella maculipennis Curt)
Қырықжапырақ күйесі (Plutella maculipennis Curt)
Қойма күйесі (Nemopogon grannellus L.)

Қойма күйесі (Nemopogon grannellus L.)

Нағыз күйелер (Tineidae) тұқымдасы
Нағыз күйелер (Tineidae) тұқымдасы

Жеміс күйесі (Hyponomeuta padella L.)
Жеміс күйесі (Hyponomeuta padella L.)
Алма күйесі (Hyponomeuta malinella L.)
Алма күйесі (Hyponomeuta malinella L.)

б) Нағыз күйелер (Tineidae) тұқымдасының морфологиясы

Күйе тәрізділердің жалпы көрінісі
Бас. Бөжектердің басының денеге орналасуы жағынан әртүрлі болады.
Бастың денеге орналасуы типтері: прогнатикалық, гипогнатикалық, опистагнатикалық болып бөлінеді. Соның ішінде нағыз күйелердікі - опистагнатикалық типке жатады. Яғни ауыз аппараптыартқа қарайкөлбеу орналасқан. Бұлар өсімдік шырынымен қоректенуге бейімделген. Басы - зара бітіскен 5 бөлімнен тұрады:
1. Маңдай - Frons
2. Төбе - Vertex
3. Самай - Tempora
4. Бет - Genae
5. Шүйде - Occuput
Ауыз апараты. Cорғыш типіне жатын, иілген ұзын тұмсықтан тұрады. Тұмсығы жақсы жетілген. Жоғары еріні әлсізденген. Араларында кеңірдек орналасқан.
Мұртшалары. Бөжектердің мұртшалары түрлі бөліктерден тұрады: бірінші бөлігі - тұғырдан немесе скапус, келесі қылбұрау тұғыры немесе педицелл, үшінші бөлігі - қылбұрау деп аталады.
Қылбұрау азды - көпті бір - біріне ұқсас тізбектерден тұрады. Бөжектердің мұртшалары он бес типке бөлінеді. Нағыз күйелердің мұртшалары - жіп, қылшық, кейде тарақ тәрізді. Қысқа түктермен қапталған. Алдыңғы қанаттың 23-34 бөлігін құрайды.
Көзі. Бөжектердің көру мүшесі күрделі және қарапайым көздер ретінде кездеседі. Күрделі немесе фассетті көз әрқашанда тек бір жұп қана болады. Олар басының екі қырында орналасқан, кейде дамығаны соншалық, бүкіл бас көлеміне орналасады. Әрбір фассетті көз көптеген көру бірліктері - омматидтерден тұрады. Сыртынан әрбір омматид көз үстінде фасет ұяшығын құрайды, осыған байланысты күрделі көздер деп аталған. Пішіні бойынша фассеттер дөңгелек немесе көбінесе алтықырлы болады, ал олардың бір көзегі саны жүз және мыңға дейін жетуі мүмкін. Нағыз көбелекте бір жұпфасетті көзі болады. Ол үлкен алтықырлы болып келеді.

Көбелектің көзінің суреті
Кеудесі. Бөжектердің кеудесі 3 бөліктен тұрады:
6. Алдыңғы кеуде - prothorax;
7. Ортаңғы кеуде - mezothorax;
8. Артқы кеуде - metathorax;
Кеуденің тергиті, арқа немесе нотум, төс - стернит немесе стернум деп аталады. Әр кеуденің төс жағында бір жұптан аяқ, ал ортаңғы кеуде мен артқы кеуденің арқа жағында бір жұптан қанат орналасады. Қанаттары орналасқан кеуде бөліктерін птероторакс деп атайды. Нағыз күйелердің кеуде бөлігі 3 кеуде бөлігіне бөлінген. Артқы кеудесі жақсы дамыған.
Қанаттары. Қара түктермен қапталған. Олар әдетте ұсақ және орта көлемді, қанаттарының ауқымы 7-30мм, 34-46 мм. Ланцетті. Қанатының ұзындығы енімен тең болып келеді.

Қанатының құрылысы
Аяқтары. Күйелердің аяқтары жамбас, сирақ және табаннан тұрады. Алдыңғы аяғы қысқа, ортаңғы, артқы аяқтары ұзарған.
Құрсағы. Бөжектердің құрсақ бөлімі 2-11 сегменттен тұрады. Соңғы сегментінде жыныс мүшелері, жұмыртқа салғыш қынап, церкі, грифелкі орналасады. Құрсағының 2-7 дейінгі сегменті прогенетальді, 8-9 дейінгі сегменті генетальді және 10-11 дейінгі сегменті постгенетальді деп аталады. Нағыз күйелердің құрсағы 10 сегменттен тұрады. 9 дамып, 10-сы жетілмеген. Сондықтан құрсақтары генетальді деп аталған. Көбелектің личинкасын жұлдызқұрт деп атайды. Қуыршақтары көбінесе жабық келеді. Көпшілік көбелектердің жұлдызқұрттары фитофагтар, олардың ішінде көптеген түрлері ауыл шаруашылық өсімдіктердің аса қауіпті зиянкестері, кейбіреулері теріден және жүннен жасалған бұйымдарды жеп бүлдіреді, басқалары ара ұясына зақым келтіреді.

Нағыз күйелердің (Tineidae) биологиясы
Күйе көбелектер толық түрленіп дамиды. Яғни, жұмыртқа - дернәсіл -қуыршақ - имаго сатысынан өтеді. Күйе көбелектің бір жылда беретін ұрпақтарының саны мекендеген жерінің ауа райы жағдайларына байланысты. Көбелектердің дамуы аяқталған жұлдызқұрт фазасында топырақтың тығыздығы мен жұмсақтығына қарай 5-25 см тереңдікте қыстайды.

Көктемде орташа температура 10◦C жоғары көтерілген жұлдызқұрттар 5-6 см тереңдікте жер бесік жасап, сонда қуыршаққа айналады. Қуыршақтың дамуы ауа райы жағдайына байланысты 2-4 жетіге дейін созылады.Бұл түрдің жеке фазаларының даму ұзақтығы мына төмендегі температуралық көрсеткіштер бойынша анықталады.

Температураға байланысты күйе көбелектің даму ұзақтығы

Даму фазалары
Көрсетілген температурадағы даму ұзақтығы (күн)
Тиімді температураның жиынтығы (◦С)
Тиімді температураның жиынтығының құбылуы(◦С)

10◦
20◦
25◦
30◦

Жұмырқа
Жұлдызқұрт
Қуыршақ
Толық генерация
13
64
36
113
8
40
21
69
4
28
14
46
3
25
12
40
70
423
219
712
64-75
384-490
210-240
675-794

Көктемде көбелектердің ұшуы, яғни қуыршақтан шығуы, орташа тәулік температурасы 15-17◦C ,болғанда байқала бастайды. Олардың ұшуы ымырт жабылған кезде басталады. Ең қарқынды ұшуы 10 - 12 арасында. Көбелектер күндіз әр түрлі заттың астында немесе жер жарықтарын паналап жатады. Олар әр түрлі өсімдіктің гүл нектарымен қоректенеді. Бұл олардың өсімталдығын арттырады. Әрбір ұрғашы көбелек өз өмірінде 200- ден 2000-ға дейін жұмыртқа салады. Жұмыртқаларын бір - бірлеп немесе 3-5 топтап, жапырақ бетіне, қурап қалған сабаққа немесе топырақ кесектерінің үстіне орналастырады. Әсіресе егін шырмауығы сияқты төселме сабақты өсімдіктердің жапырақтарына салуды ұнатады. Қоршаған орта температурасына байланысты 25-35 күннен кейін жұлдызқұрттар топырақ арасына ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.