Сакура тігін фабрикасының экономикалық потенциалын талдау және бағалау
Мазмұны
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .4
1 Кәсіпорынның өндірістік шаруашылық іс-әрекетінің теориялық негіздері
1.1 Кәсіпорынның өндірістік шаруашылығының экономикалық мәні ... ... ... .6
1.2 Өндірістік шаруашылықты талдаудың әдістері мен ерекшеліктері ... ... ..9
1.3 Өндірістік шаруашылықтың қызметін талдаудың мақсаты мен міндеті...12
2 Сакура тігін фабрикасының экономикалық потенциалын талдау және бағалау
2.1 Сакура тігін фабрикасының экономикалық сипаттамасы ... ... ... ... ... ...1 5
2.2 Тігін фабрикасының қаржылық тұрақтылығын талдау және бағалау ... ...17
2.3 Сакура тігін фабрикасының табыстылығы мен экономикалық көрсеткіштерін талдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .20
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..24
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .26
Кіріспе
Курстық жоба тақырыбының өзектілігі кәсіпорын қызметінің экономикалық жағдайда талдануы болып табылады.
Кәсіпорынның шаруашылық қызметін талдау - межелі көрсеткіштердің орындалуын талдау‚ ішкі шаруашылық сақтық қорларды анықтау және өндірістің тиімділігін арттыру үшін кәсіпорынның (кәсіпорының‚ компанияның‚ тағы басқа) өндірістік қызметінің жай-күйі мен дамуын оның техникалық деңгейімен және ұжымның әлеуметтік дамуымен өзара байланыста кешенді түрде білу. Талдау жалпы экономиканы талдау және техникалық-экономиканы талдау түрінде болып бөлінеді. Экономиканы талдау шаруашылық қызметтің қорытындылаушы құндық көрсеткіштерін зерттеуге бағытталған; техникалық-экономиканы кәсіпорынның техника деңгейін және оның экономикалық көрсеткіштерге әсерін зерттеп‚ бағалауға бағытталған. Зерттелетін мәселелердің мөлшеріне қарай нақты талдау (бүкіл шаруашылық қызметті талдау) және тақырыптық талдау (шаруашылық қызметтің жекелеген жақтары мен көрсеткіштерін талдау‚ мысалы‚ еңбек өнімділігін‚ негізгі қорлардың пайдаланылуын‚ жалақыны‚ пайданы‚ пайдалылықты‚ тағы басқаларды талдау) түрлеріне жіктеледі. Талдау материалдары арнаулы тәсілдер мен әдістер (салыстыру‚ топтастыру‚ математикалық статистика‚ тізбекті ауыстырымдар‚ тағы басқалар) арқылы зерттелініп‚ қорытындыланады.
Курстық жобаның мақсаты: Сакура тігін фабрикасының шаруашылық іс-әрекетін талдау. Курстық жобаның міндеті:
1. Сакура тігін фабрикасының экономикалық сипаттамасы
2. Тігін фабрикасының қаржылық тұрақтылығын талдау және бағалау
3. Сакура тігін фабрикасының табыстылығы мен экономикалық көрсеткіштерін талдау
Ұйымның тиімді жұмыс істеуін қамтамасыз ету олардың жұмысына экономикалық тұрғыдан дұрыс басқаруды талап етеді, бұл көбінесе оны дұрыс талдай білумен айқындалады. Кешенді түрде талдаудың көмегімен даму тенденциясы зерттеледі, қызмет нәтижелерінің өзгеру факторлары терең және жүйелі түрде зерттеледі, бизнес-жоспарлар мен басқару шешімдері негізделеді, олардың орындалуын бақылау жүзеге асырылады, өндіріс тиімділігін арттыру резервтері анықталады, кәсіпорынның қызмет нәтижелері бағаланады, оны дамытудың экономикалық стратегиясы жасалады.
Курстық жобаның зерттеу нысаны: Сакура тігін фабрикасы болып табылады. Фабриканың ірге тасы 2011 жылы наурызда қаланған. Меншік түрі - жеке болып табылады. Негізгі қызмет түрі - прет-а-порте стиліндегі жастар киімдерін тігу болып табылады. Сакура тігін фабрикасының өзінің банкте есеп шоты және озге де шоттары, мөрі, фирмалық және сауда белгісі бар.
Шаруашылық қызметке кешенді түрде талдау жүргізу - бұл бизнестегі басқару шешімдерін қабылдаудың ғылыми негізі болып табылады. Оларды негіздеу үшін қазіргі және болашақтағы мәселелерді, өндірістік және қаржылық тәуекелдерді анықтай және болжай білу керек, қабылдаған шешімдердің шаруашылық жүргізуші субъектінің тәуекелдік және табыс деңгейіне тигізетін әсерін анықтау керек. Сондықтан барлық деңгейдегі менеджерлердің кешенді түрде экономикалық талдау жасау әдісін игеруі олардың кәсіби дайындығының кәсіби бөлігі болып табылады.
Шаруашылық жүргізуші субьектілердің қызметінің жетістіктері басқару деңгейіне, қабылданған шешімдердің объективтілігі, нақтылығы, шұғылдығы мен ғылыми негізделуіне тікелей тәуелді. Үйлесімді шешімдердің қабылдануы материалдық, еңбек және қаржы ресурстарын тиімді пайдаланып, еліміздің экономикалық өсуіне бағытталады.
1 Кәсіпорынның өндірістік шаруашылық іс-әрекетінің теориялық негіздері
1.1 Кәсіпорынның өндірістік шаруашылығының экономикалық мәні
Талдау грек тілінен analisis деген мағынаны білдіреді, талдау деп - құрамдас бөлшектерді, талданатын жүйелер белгілерін және оларда болатын өзгеріс үрдісін анықтауға болатын құбылыстар мен үрдістердің ғылыми зерттеу танымын айтады. Ғылыми зерттеу әдісінде талдау қандай да болмасын бүтін бір бөлшектің құрамдас бөлігін ойша бөлшектеуден, және олардың жеке жақтарын, қасиетін, байланысын анықтау болып табылады. Осындай бөлшектеу талданатын үрдістің ішкі мазмұны мен табиғатын және олардың әртүрлі факторларға тәуелдігін қарауға мүмкіндігі бар. Талдау зерттелетін объектілердің бөлшектелген бөлімдерін біріктірілуін білдіретін синтез ұғымымен диалектикалық бірлікте болады. [1, 3-5 бет]
Экономикалық талдау - негізінді экономикалық құбылыстар мен үрдістерді құрамдас бөлшектерге бөлуге негізделген және байланыстардың барлық көптүрлілігін және тәуелділігін оқуға негізделген мазмұнын пайымдаудың ғылыми әдісі. Талдау- макро және микро деңгейде іске асырылатын басқару қызметі болып табылады. Осыған сай, макроэкономикалық және микроэкономикалық талдау болып бөлінеді. Макро деңгейдегі экономикалық талдау ұлттық әлемдік экономика деңгейінде экономикалық құбылыстарды зерттейді, ол экономика саласында мемлекеттік және биліктік орындаушы органдарының шешімдерін және әрекеттерін ғылыми негізінде шешу үшін негізделген.
Экономикалық талдау тақырыбы кәсіпорындардың, бірлестіктердің, ассоциялардың, шаруашылық үрдістері, экономикалық ақпарат жүйесі арқылы көрінетін объективті және субъективті факторлардың әсерінен құралатын әлеуметтік-экономикалық тиімділігі және олардың негізгі қызметінің түпкі қаржылық қорытындысы болады. [2, 5-7 бет]
Экономикалық талдаудың мәні, мазмұны және тақырыбы негізінен мына міндеттермен анықталады және тұрады:
oo кәсіпорын қызметінде жоспарлаудың ғылыми-экономикалық негіздемесін көтеру;
oo еңбек, материалдық және қаржы ресурстарының экономикалық тиімділігін білу;
oo өндірістік үрдістің барлық кезеңдерінде кәсіпорын қызметінің тиімділігін іздеу және қорды көтеру;
oo кәсіпорын қызметіне әсер етуші объективті және субъективті факторларды талдау;
oo жоспарлар және басқару шешімдерін орындалуын бақылау;
oo кәсіпорынның ағымдағы және келешектегі қаржылық жағдайын есептеу. [3, 11-15 бет]
Мемлекеттілік принципі экономикалық құбылыстарды бағалаудың мемлекеттік амалдарының негізінде болады. Осылайша, меншік нышанына қарамай, құрылымдық бөлімшелердің және кәсіпорындардың қызметін талдау барысында мемлекеттің экономикалық, әлеуметтік, экологиялық, халықаралық саясатын және одан пайда болатын халық шаруашылығының сәйкес даму кезеңіндегі міндеттерді ескеру керек.
Ғылымилық принципі кәсіпорын қызметінің экономикалық талдаудың жеке әдісі материалистік диалектика және саяси үнемділікке негізделуі тиіс, яғни, экономикалық талдау ғылыми сипатта болып, экономикалық заң талаптарын жан-жақты есепке алып жүргізілуі қажет. Ғылымилық принципі кәсіпорын қызметін талдау теориясын жетілдіру, қазіргі заманғы экономикалық- математикалық әдістерді және ЭЕМ-ді кеңінен қолдану жолы арқылы жүзеге асады. [8, 31-33 бет]
Объективтілік принципі экономикалық талдау барысындағы нақты экономикалық құбылыстар және үрдістерді, олардың себеп-салдарлық өзара қатынасын зерттеу шынайы және объективті ақпараттар жағдайында жүргізілуі тиіс, ал зерттеу қорытындысында алынған шешімдер нақты аналитикалық есептеулерге негізделуі керек. Талдау нысаналы, нақты және дәл болуы керек. Пайдаланылатын ақпараттар кәсіпорынның мүліктік жағдайын және оның қызмет корытындысы нақты көрсетуі және құжат түрінде негізделуге тиіс, өйткені оның шынайылылығы экономикалық талдаудың қорытындысына әсер етеді.
Жүйелілік принципі экономикалық талдау барысында кәсіпорын қызметі оңаша тұрғыдан емес, өзара байланыс тұрғысынан қаралуы керек, бұл жағдайда шаруашылық үрдістері динамикалық оқылуы тиіс.
Кешенділік принципі экономикалық талдау барысында талданылатын кәсіпорынның барлық кезеңдерін, құбылыстапрын, көрсеткіштерін олардың өзара байланыстылығымен жүйелі түрде оңашаландыру керек. [5, 14-15 бет]
Жеделділік принципі экономикалық талдаудың тез және нақты жүзеге асырылуын, талдау қорытындысы негізінде басқару шешімдерін қабылдайды. Сонымен бірге, осы шешімдер кәсіпорын қызметі үрдісінде нақты және уақытылы жүзеге асырылуы тиіс. Талдаудың жеделділігі сапалық және сандық көрсеткіштерді жоспарланған көрсеткіштерден ауытқудың себептерін уақытылы анықтау және ескертуден, теріс факторлардың көзін құрту жолдарынан тұрады. Осылайша, талдаудың уақыттылығы оны жоспарды орындауды бақылаудың жеделділігіне мүмкіншілік береді. Экономикалық талдаудан қажетті тиімділік алу үшін оның қорытындысы орындаушымен жедел түрде кәсіпорын басшылығына жеткізілуі қажет. [17, 16-18 бет]
Пәрменділік принципі өндірістік қызмет барысында және оның қорытындысына белсенді әсер етуге, яғни жетіспеушіліктерді, санаудағы қателіктерді, салақтықты уақытылы анықтауға мүмкіндігі бар. Осы принцип экономикалық талдау материалдарын кәсіпорынды басқаруға пайдалануға, нақты іс-шараларды дайындауға, жоспарлық мәліметтерді нақтылауға, түзетуге және анықтауға мүмкіндік береді.
Экономикалық талдаудың соңғы принципі - бұқарашылдық принцип. Бұл экономикалық талдау барысында озық тәжірибелерді неғұрлым анықтауға және қолда бар шараушылық ішілік қорларды пайдалануға мүмкіндік беретін кәсіпорын жұмысшыларының кең шеңберін аналитикалық жұмысқа жұмылдырады. [4, 23-25 бет]
1.2 Өндірістік шаруашылықты талдаудың әдістері мен ерекшеліктері
Қазіргі кезде экономикалық талдаудың барлық әдістерін үш топқа бөлді:
1. Дәстүрлі, олар құрамына статистикалық, бухгалтерлік, графикалық әдісті,сонымен қатар есептік ақпаратты өңдеудің түрлі әдістері мен тәсілдерін енгізеді.
2. Экономика-математикалық әдісі
3. Эвристикалық әдісі. [9, 19-21 бет]
Экономикалық талдаудың дәтүрлі әдістерін қарастырайық.
Экономикалық талдаудың статистикалық әдісі талдамалық топтардың жұмыстарының тәжірибесінде жиі қолданылады. Оның құрамына жататындар:
oo Статистикалық қадағалау, берілген қағидалар бойынша және нақты мақсатпен ақпараттарды жазуды анықтайды;
oo Кәсіпорын қызметінің абсолютті және қатысты көрсеткіштерді коэффициенттер мен пайыздар арқылы есептеледі;
oo Орташа шамаларды, соның ішінде арифметикалық, жай, өлшенген және геометриялық шамаларды өлшеу;
oo Абсолютті өсім, қатысты өсім, өсу қарқыны, өсім қарқыны енетін динамика қатарларын есептеу;
oo Нақты белгілері бойынша экономикалық көрсеткіштерді топтау мен жинау;
oo Кәсіпорын қызметінің көрсеткіштерін бәсекелестердің ұқсас көрсеткіштерімен, нормативтерімен динамикада салыстырады;
oo Салыстырылатын көрсеткіштерге факторлардың әсерін көрсететін индекстерді есептеу;
Экономикалық көрсеткіштің құрамдастарға ажырауын талдап тексеру (мысалы, жылдық еңбек өнімділігі сағаттық өнімділікке және жыл барысында пайдаланылған уақытқа тәуелді) [15,11-15 бет]
Бухгалтерлік әдістерге кіреді:
oo Екі жақты жазба әдісі;
oo Бухгалтерлік баланс әдісі;
oo Басқа бухгалтерлік әдістер.
Графикалық әдістер жазықтықта және үш өлшемді кеңістіктегі экономикалық көрсеткіштердің өзгерісінің графиктері мен диаграммаларын тұрғызудан тұрады. [7, 51-52 бет]
Экономика-математикалық әдістер экономикалық міндеттерді шешу үшін қолданылатын математикалық әдістерболып табылады. Олар экономикалық талдауды жетілдірудің маңызды бағыты. Олардың талдамалық жұмыстарда қолану кәсіпорынның шаруашылық қызметі мен оның бөлімшелерінің талдауының тиімділігін көтереді. Бұған талдауды жүргізу мерзімін қысқарту есебінен, дәстүрлі әдіспен мүлдем орындалмайтын талдаудың көп өлшемді есептерін шешу мен қою, шамаланған немесе қысқартылған есептеулерді нақты есептеулермен ауыстыру, коммерциялық қызметтің нәтижелеріне факторлардың әсерін толығымен қамту есебінен қол жетеді. Экономикалық талдауда экономико -математикалық әдістерді пайдалану үдерісі эконмикалық талдаудың математикалық есептерін тұжырымдау және алдыңғы уақытта осы жағдайда оны кез-келген ыңғайлы математикалық әдіспен шешуден негіз алады. [16, 36-38 бет]
Экономика-математикалық әдістер нақты белгілері бойынша келесі әдістер тобын енгізеді:
oo Элементарлы математика әдістері;
oo Дифференциалдау, интегралдау, мен вариациялық есептеу жататын математикалық талдаудың классикалық әдістері;
oo Бір өлшемді және көп өлшемді статистикалық жинақтарды зерттеу әдістері жататын математикалық статистиканың әдістері;
oo Өндірістік функциялардан және шығын - өнім әдістерінен тұратын эконометрикалық әдістер, оларға кәсіпорынның матрицалы техникалық өнеркәсіптік қаржылық жоспары, сала арасындағы баланс, ұлттық есепшілік әдісі;
oo Сызықтық, сызықтық емес, бүтін сандық, топтамалық және динамикалық бағдарламалауды қамтитын математикалық бағдарламалау әдістері;
oo Қорларды басқару; жабдықтарды ауыстыру мен техникалық тозуды анықтаудың әдістері; ойындар теориясы; кестелер еориясы; жаппай қызмет көрсету теориясы; жоспарлау мен басқару желілік теориялары жататын операцияларды зерттеу әдісі;
oo Экономикалық кибернетика әдісі, оның құрамына талдаулар жүйесі мен жүйелер теориясы, еліктеу теориясы, модельдеу әдістері, іскер ойындар, образдарды тану теориясы кіретін әдістер. [10, 32-34 бет]
Эвристикалық әдіс - бұл бұрынғы тәжірибе, интуиция, мамандардыі эксперттік бағалауы мен басқа әдістердің негізінде орын алған шаруашылық жағдаймен байланысты экономикалық міндеттерді шешудің бейресми әдісі.
Оған кәсіпорынның басшыларына алға қойған міндеттерді шешуге мүмкіндік беретін бейресми әдістер мен тәсілдердің жиынтығы кіреді. Іс-тәжірибеде біршама жиі қолданылатын әдістерге жатқызуға болады:
oo ми шабуылы әдісі, ол қандай да бір міндетті шешуді ұсыну туралы мамандардың сұрастыруын түсіндіреді. Жауаптары кез-келген болуы мүмкін. Шешімді іздеу жолында топ немесе мамандардың үлкен ұжымы да қатысады. Ұсынылатын шешімге әр қатысушы жауапкершіліксіз және қысылмай қойылған міндетке өз шешімін ұсына алатын атмосфера пайда болады. Ұйымдастырушымен бұл сұрастыру нәтиижесінде шешімдердің ең тиімдісі таңдалады;
oo Әр эксперт маман оған ұсынылып отырған шешімді бағалайды деп эксперттік бағалау әдісі тұжырымдалады. Бұл шешімдер он бағалы баға түрінде немесе қанай да бір басқа жүйе бойынша бағалануы мүмкін.бұл экспериментте топ немесе мамандар ұжымы қатысуына да мүмкіндік бар. Соңында орта шешімнің өлшенген көрсеткіш бойынша нұсқасы таңдалынады. [12, 21-23 бет]
1.3 Өндірістік шаруашылықтың қызметін талдаудың мақсаты мен міндеті
Шаруашылық қызметін талдау бухгалтерлік есеп пен басқару шешімдерін қабылдау арасындағы байланыстырушы негізгі буын болып саналады. Талдау барысында есеп мәліметтері аналитикалық өңдеуден өтеді: және қол жеткізілген нәтижелер өткен жылдардың, жоспарлы, басқа кәсіпорындардың не орташа салалық көрсеткіштермен салыстырылады; шаруашылық қызметінің нәтижесіне факторлардың әсері анықталады; жіберілген қателер, пайдаланылмаған мүмкіндіктер, перспективалар айқындалынады. Экономикалық талдау көмегімен ақпаратты игеру, түсіну жүзеге асырады. Талдау нәтижелері негізінде басқарушылық шешімдер жасалынып, нақтыланады. Экономикалық талдау шешімдер, іс-әрекеттердің бастамасы, өндірісті ғылыми басқарудың негізі болып саналады. [14, 28-32 бет]
Шаруашылық субъектісінің іс-әрекетіне экономикалық талдау жүргізудің басты мақсаты - шаруашылық субъектілерінің қызметінің тиімділігін арттырудың резервтерін табу болып табылады.
Экономикалық талдаудың негізгі мақсаты - кәсіпорын қызметінің тиімділігін арттыруды анықтау. Экономикалық талдау қолданбалы ғылым болып келеді, бірақ оның нақты пайдасы өндірістік үрдістің барлық кезеңдерінде пайдаланылмаған қорларды анықтауды жүргізген кезде іске асады. Кәсіпорын экономикасын дамыту қарқынын жоғарлату шаруашылық қорының барлығы жұмылдырылғанына, үнемділік режімінің басты қағидасы болып келетін - аз шығындармен, жоғары нәтижеге жету туралы негізгі қағидалар сақталуына тығыз байланысты. [11, 25-27 бет]
Экономикалық талдау мемлекеттілілік, ғылымилық, объективтілік, жүйелілік, кешенділік, жеделділік, пәрменділік, бұқарашылдық принциптеріне негізделген болады.
Экономикалық талдау нормативтік, статистикалық, бугалтерлік және жедел мәліметтердің, алғашқы құжаттардың, сонымен бірге мамандандырылған фирмалардың жүйесі ретінде қарауға болатын түрлі шығыс ақпаратқа негізделген. Ақпараттардың барлық дереккөздері ресми, нормативтік-жоспарлық, есептегі және есептен тыс болады.
Ақпараттардың ресми түріне:
oo ҚР заңдары;
oo ҚР Президентінің Жарлықтары;
oo ҚР Үкіметінің қаулылары және қараулары жатады.
Нормативтік-жоспарлық көздерге:
oo министерстволардың, мемлекеттік комитеттердің, федаралдық қызметтер және орындаушы биліктің орталық федералды органдарының нормативтік құжаттары (бұйрықтар, қаулылар, нұсқаулықтар және т.б.);
oo кәсіпорынның шаруашылық-құқықтық құжаттары (бұйрықтар, шарттар, келісімдер, рекламациялар т.б.);
oo акционерлер жиналысының шешімі;
oo кәсіпорында дайындалатын жоспарлар;
oo сметалар (бюджет);
oo бағалар жатады. [14, 8-11 бет]
Экономикалық талау жүргізудің есептегі дереккөздеріне:
oo бугалтерлік есеп және есеп берулер- осы көздердегі деректер шаруашылық құбылыстарды, үрдістер және олардың қорытындыларын нақты толық баяндайды;
oo статистикалық есеп ... жалғасы
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .4
1 Кәсіпорынның өндірістік шаруашылық іс-әрекетінің теориялық негіздері
1.1 Кәсіпорынның өндірістік шаруашылығының экономикалық мәні ... ... ... .6
1.2 Өндірістік шаруашылықты талдаудың әдістері мен ерекшеліктері ... ... ..9
1.3 Өндірістік шаруашылықтың қызметін талдаудың мақсаты мен міндеті...12
2 Сакура тігін фабрикасының экономикалық потенциалын талдау және бағалау
2.1 Сакура тігін фабрикасының экономикалық сипаттамасы ... ... ... ... ... ...1 5
2.2 Тігін фабрикасының қаржылық тұрақтылығын талдау және бағалау ... ...17
2.3 Сакура тігін фабрикасының табыстылығы мен экономикалық көрсеткіштерін талдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .20
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..24
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .26
Кіріспе
Курстық жоба тақырыбының өзектілігі кәсіпорын қызметінің экономикалық жағдайда талдануы болып табылады.
Кәсіпорынның шаруашылық қызметін талдау - межелі көрсеткіштердің орындалуын талдау‚ ішкі шаруашылық сақтық қорларды анықтау және өндірістің тиімділігін арттыру үшін кәсіпорынның (кәсіпорының‚ компанияның‚ тағы басқа) өндірістік қызметінің жай-күйі мен дамуын оның техникалық деңгейімен және ұжымның әлеуметтік дамуымен өзара байланыста кешенді түрде білу. Талдау жалпы экономиканы талдау және техникалық-экономиканы талдау түрінде болып бөлінеді. Экономиканы талдау шаруашылық қызметтің қорытындылаушы құндық көрсеткіштерін зерттеуге бағытталған; техникалық-экономиканы кәсіпорынның техника деңгейін және оның экономикалық көрсеткіштерге әсерін зерттеп‚ бағалауға бағытталған. Зерттелетін мәселелердің мөлшеріне қарай нақты талдау (бүкіл шаруашылық қызметті талдау) және тақырыптық талдау (шаруашылық қызметтің жекелеген жақтары мен көрсеткіштерін талдау‚ мысалы‚ еңбек өнімділігін‚ негізгі қорлардың пайдаланылуын‚ жалақыны‚ пайданы‚ пайдалылықты‚ тағы басқаларды талдау) түрлеріне жіктеледі. Талдау материалдары арнаулы тәсілдер мен әдістер (салыстыру‚ топтастыру‚ математикалық статистика‚ тізбекті ауыстырымдар‚ тағы басқалар) арқылы зерттелініп‚ қорытындыланады.
Курстық жобаның мақсаты: Сакура тігін фабрикасының шаруашылық іс-әрекетін талдау. Курстық жобаның міндеті:
1. Сакура тігін фабрикасының экономикалық сипаттамасы
2. Тігін фабрикасының қаржылық тұрақтылығын талдау және бағалау
3. Сакура тігін фабрикасының табыстылығы мен экономикалық көрсеткіштерін талдау
Ұйымның тиімді жұмыс істеуін қамтамасыз ету олардың жұмысына экономикалық тұрғыдан дұрыс басқаруды талап етеді, бұл көбінесе оны дұрыс талдай білумен айқындалады. Кешенді түрде талдаудың көмегімен даму тенденциясы зерттеледі, қызмет нәтижелерінің өзгеру факторлары терең және жүйелі түрде зерттеледі, бизнес-жоспарлар мен басқару шешімдері негізделеді, олардың орындалуын бақылау жүзеге асырылады, өндіріс тиімділігін арттыру резервтері анықталады, кәсіпорынның қызмет нәтижелері бағаланады, оны дамытудың экономикалық стратегиясы жасалады.
Курстық жобаның зерттеу нысаны: Сакура тігін фабрикасы болып табылады. Фабриканың ірге тасы 2011 жылы наурызда қаланған. Меншік түрі - жеке болып табылады. Негізгі қызмет түрі - прет-а-порте стиліндегі жастар киімдерін тігу болып табылады. Сакура тігін фабрикасының өзінің банкте есеп шоты және озге де шоттары, мөрі, фирмалық және сауда белгісі бар.
Шаруашылық қызметке кешенді түрде талдау жүргізу - бұл бизнестегі басқару шешімдерін қабылдаудың ғылыми негізі болып табылады. Оларды негіздеу үшін қазіргі және болашақтағы мәселелерді, өндірістік және қаржылық тәуекелдерді анықтай және болжай білу керек, қабылдаған шешімдердің шаруашылық жүргізуші субъектінің тәуекелдік және табыс деңгейіне тигізетін әсерін анықтау керек. Сондықтан барлық деңгейдегі менеджерлердің кешенді түрде экономикалық талдау жасау әдісін игеруі олардың кәсіби дайындығының кәсіби бөлігі болып табылады.
Шаруашылық жүргізуші субьектілердің қызметінің жетістіктері басқару деңгейіне, қабылданған шешімдердің объективтілігі, нақтылығы, шұғылдығы мен ғылыми негізделуіне тікелей тәуелді. Үйлесімді шешімдердің қабылдануы материалдық, еңбек және қаржы ресурстарын тиімді пайдаланып, еліміздің экономикалық өсуіне бағытталады.
1 Кәсіпорынның өндірістік шаруашылық іс-әрекетінің теориялық негіздері
1.1 Кәсіпорынның өндірістік шаруашылығының экономикалық мәні
Талдау грек тілінен analisis деген мағынаны білдіреді, талдау деп - құрамдас бөлшектерді, талданатын жүйелер белгілерін және оларда болатын өзгеріс үрдісін анықтауға болатын құбылыстар мен үрдістердің ғылыми зерттеу танымын айтады. Ғылыми зерттеу әдісінде талдау қандай да болмасын бүтін бір бөлшектің құрамдас бөлігін ойша бөлшектеуден, және олардың жеке жақтарын, қасиетін, байланысын анықтау болып табылады. Осындай бөлшектеу талданатын үрдістің ішкі мазмұны мен табиғатын және олардың әртүрлі факторларға тәуелдігін қарауға мүмкіндігі бар. Талдау зерттелетін объектілердің бөлшектелген бөлімдерін біріктірілуін білдіретін синтез ұғымымен диалектикалық бірлікте болады. [1, 3-5 бет]
Экономикалық талдау - негізінді экономикалық құбылыстар мен үрдістерді құрамдас бөлшектерге бөлуге негізделген және байланыстардың барлық көптүрлілігін және тәуелділігін оқуға негізделген мазмұнын пайымдаудың ғылыми әдісі. Талдау- макро және микро деңгейде іске асырылатын басқару қызметі болып табылады. Осыған сай, макроэкономикалық және микроэкономикалық талдау болып бөлінеді. Макро деңгейдегі экономикалық талдау ұлттық әлемдік экономика деңгейінде экономикалық құбылыстарды зерттейді, ол экономика саласында мемлекеттік және биліктік орындаушы органдарының шешімдерін және әрекеттерін ғылыми негізінде шешу үшін негізделген.
Экономикалық талдау тақырыбы кәсіпорындардың, бірлестіктердің, ассоциялардың, шаруашылық үрдістері, экономикалық ақпарат жүйесі арқылы көрінетін объективті және субъективті факторлардың әсерінен құралатын әлеуметтік-экономикалық тиімділігі және олардың негізгі қызметінің түпкі қаржылық қорытындысы болады. [2, 5-7 бет]
Экономикалық талдаудың мәні, мазмұны және тақырыбы негізінен мына міндеттермен анықталады және тұрады:
oo кәсіпорын қызметінде жоспарлаудың ғылыми-экономикалық негіздемесін көтеру;
oo еңбек, материалдық және қаржы ресурстарының экономикалық тиімділігін білу;
oo өндірістік үрдістің барлық кезеңдерінде кәсіпорын қызметінің тиімділігін іздеу және қорды көтеру;
oo кәсіпорын қызметіне әсер етуші объективті және субъективті факторларды талдау;
oo жоспарлар және басқару шешімдерін орындалуын бақылау;
oo кәсіпорынның ағымдағы және келешектегі қаржылық жағдайын есептеу. [3, 11-15 бет]
Мемлекеттілік принципі экономикалық құбылыстарды бағалаудың мемлекеттік амалдарының негізінде болады. Осылайша, меншік нышанына қарамай, құрылымдық бөлімшелердің және кәсіпорындардың қызметін талдау барысында мемлекеттің экономикалық, әлеуметтік, экологиялық, халықаралық саясатын және одан пайда болатын халық шаруашылығының сәйкес даму кезеңіндегі міндеттерді ескеру керек.
Ғылымилық принципі кәсіпорын қызметінің экономикалық талдаудың жеке әдісі материалистік диалектика және саяси үнемділікке негізделуі тиіс, яғни, экономикалық талдау ғылыми сипатта болып, экономикалық заң талаптарын жан-жақты есепке алып жүргізілуі қажет. Ғылымилық принципі кәсіпорын қызметін талдау теориясын жетілдіру, қазіргі заманғы экономикалық- математикалық әдістерді және ЭЕМ-ді кеңінен қолдану жолы арқылы жүзеге асады. [8, 31-33 бет]
Объективтілік принципі экономикалық талдау барысындағы нақты экономикалық құбылыстар және үрдістерді, олардың себеп-салдарлық өзара қатынасын зерттеу шынайы және объективті ақпараттар жағдайында жүргізілуі тиіс, ал зерттеу қорытындысында алынған шешімдер нақты аналитикалық есептеулерге негізделуі керек. Талдау нысаналы, нақты және дәл болуы керек. Пайдаланылатын ақпараттар кәсіпорынның мүліктік жағдайын және оның қызмет корытындысы нақты көрсетуі және құжат түрінде негізделуге тиіс, өйткені оның шынайылылығы экономикалық талдаудың қорытындысына әсер етеді.
Жүйелілік принципі экономикалық талдау барысында кәсіпорын қызметі оңаша тұрғыдан емес, өзара байланыс тұрғысынан қаралуы керек, бұл жағдайда шаруашылық үрдістері динамикалық оқылуы тиіс.
Кешенділік принципі экономикалық талдау барысында талданылатын кәсіпорынның барлық кезеңдерін, құбылыстапрын, көрсеткіштерін олардың өзара байланыстылығымен жүйелі түрде оңашаландыру керек. [5, 14-15 бет]
Жеделділік принципі экономикалық талдаудың тез және нақты жүзеге асырылуын, талдау қорытындысы негізінде басқару шешімдерін қабылдайды. Сонымен бірге, осы шешімдер кәсіпорын қызметі үрдісінде нақты және уақытылы жүзеге асырылуы тиіс. Талдаудың жеделділігі сапалық және сандық көрсеткіштерді жоспарланған көрсеткіштерден ауытқудың себептерін уақытылы анықтау және ескертуден, теріс факторлардың көзін құрту жолдарынан тұрады. Осылайша, талдаудың уақыттылығы оны жоспарды орындауды бақылаудың жеделділігіне мүмкіншілік береді. Экономикалық талдаудан қажетті тиімділік алу үшін оның қорытындысы орындаушымен жедел түрде кәсіпорын басшылығына жеткізілуі қажет. [17, 16-18 бет]
Пәрменділік принципі өндірістік қызмет барысында және оның қорытындысына белсенді әсер етуге, яғни жетіспеушіліктерді, санаудағы қателіктерді, салақтықты уақытылы анықтауға мүмкіндігі бар. Осы принцип экономикалық талдау материалдарын кәсіпорынды басқаруға пайдалануға, нақты іс-шараларды дайындауға, жоспарлық мәліметтерді нақтылауға, түзетуге және анықтауға мүмкіндік береді.
Экономикалық талдаудың соңғы принципі - бұқарашылдық принцип. Бұл экономикалық талдау барысында озық тәжірибелерді неғұрлым анықтауға және қолда бар шараушылық ішілік қорларды пайдалануға мүмкіндік беретін кәсіпорын жұмысшыларының кең шеңберін аналитикалық жұмысқа жұмылдырады. [4, 23-25 бет]
1.2 Өндірістік шаруашылықты талдаудың әдістері мен ерекшеліктері
Қазіргі кезде экономикалық талдаудың барлық әдістерін үш топқа бөлді:
1. Дәстүрлі, олар құрамына статистикалық, бухгалтерлік, графикалық әдісті,сонымен қатар есептік ақпаратты өңдеудің түрлі әдістері мен тәсілдерін енгізеді.
2. Экономика-математикалық әдісі
3. Эвристикалық әдісі. [9, 19-21 бет]
Экономикалық талдаудың дәтүрлі әдістерін қарастырайық.
Экономикалық талдаудың статистикалық әдісі талдамалық топтардың жұмыстарының тәжірибесінде жиі қолданылады. Оның құрамына жататындар:
oo Статистикалық қадағалау, берілген қағидалар бойынша және нақты мақсатпен ақпараттарды жазуды анықтайды;
oo Кәсіпорын қызметінің абсолютті және қатысты көрсеткіштерді коэффициенттер мен пайыздар арқылы есептеледі;
oo Орташа шамаларды, соның ішінде арифметикалық, жай, өлшенген және геометриялық шамаларды өлшеу;
oo Абсолютті өсім, қатысты өсім, өсу қарқыны, өсім қарқыны енетін динамика қатарларын есептеу;
oo Нақты белгілері бойынша экономикалық көрсеткіштерді топтау мен жинау;
oo Кәсіпорын қызметінің көрсеткіштерін бәсекелестердің ұқсас көрсеткіштерімен, нормативтерімен динамикада салыстырады;
oo Салыстырылатын көрсеткіштерге факторлардың әсерін көрсететін индекстерді есептеу;
Экономикалық көрсеткіштің құрамдастарға ажырауын талдап тексеру (мысалы, жылдық еңбек өнімділігі сағаттық өнімділікке және жыл барысында пайдаланылған уақытқа тәуелді) [15,11-15 бет]
Бухгалтерлік әдістерге кіреді:
oo Екі жақты жазба әдісі;
oo Бухгалтерлік баланс әдісі;
oo Басқа бухгалтерлік әдістер.
Графикалық әдістер жазықтықта және үш өлшемді кеңістіктегі экономикалық көрсеткіштердің өзгерісінің графиктері мен диаграммаларын тұрғызудан тұрады. [7, 51-52 бет]
Экономика-математикалық әдістер экономикалық міндеттерді шешу үшін қолданылатын математикалық әдістерболып табылады. Олар экономикалық талдауды жетілдірудің маңызды бағыты. Олардың талдамалық жұмыстарда қолану кәсіпорынның шаруашылық қызметі мен оның бөлімшелерінің талдауының тиімділігін көтереді. Бұған талдауды жүргізу мерзімін қысқарту есебінен, дәстүрлі әдіспен мүлдем орындалмайтын талдаудың көп өлшемді есептерін шешу мен қою, шамаланған немесе қысқартылған есептеулерді нақты есептеулермен ауыстыру, коммерциялық қызметтің нәтижелеріне факторлардың әсерін толығымен қамту есебінен қол жетеді. Экономикалық талдауда экономико -математикалық әдістерді пайдалану үдерісі эконмикалық талдаудың математикалық есептерін тұжырымдау және алдыңғы уақытта осы жағдайда оны кез-келген ыңғайлы математикалық әдіспен шешуден негіз алады. [16, 36-38 бет]
Экономика-математикалық әдістер нақты белгілері бойынша келесі әдістер тобын енгізеді:
oo Элементарлы математика әдістері;
oo Дифференциалдау, интегралдау, мен вариациялық есептеу жататын математикалық талдаудың классикалық әдістері;
oo Бір өлшемді және көп өлшемді статистикалық жинақтарды зерттеу әдістері жататын математикалық статистиканың әдістері;
oo Өндірістік функциялардан және шығын - өнім әдістерінен тұратын эконометрикалық әдістер, оларға кәсіпорынның матрицалы техникалық өнеркәсіптік қаржылық жоспары, сала арасындағы баланс, ұлттық есепшілік әдісі;
oo Сызықтық, сызықтық емес, бүтін сандық, топтамалық және динамикалық бағдарламалауды қамтитын математикалық бағдарламалау әдістері;
oo Қорларды басқару; жабдықтарды ауыстыру мен техникалық тозуды анықтаудың әдістері; ойындар теориясы; кестелер еориясы; жаппай қызмет көрсету теориясы; жоспарлау мен басқару желілік теориялары жататын операцияларды зерттеу әдісі;
oo Экономикалық кибернетика әдісі, оның құрамына талдаулар жүйесі мен жүйелер теориясы, еліктеу теориясы, модельдеу әдістері, іскер ойындар, образдарды тану теориясы кіретін әдістер. [10, 32-34 бет]
Эвристикалық әдіс - бұл бұрынғы тәжірибе, интуиция, мамандардыі эксперттік бағалауы мен басқа әдістердің негізінде орын алған шаруашылық жағдаймен байланысты экономикалық міндеттерді шешудің бейресми әдісі.
Оған кәсіпорынның басшыларына алға қойған міндеттерді шешуге мүмкіндік беретін бейресми әдістер мен тәсілдердің жиынтығы кіреді. Іс-тәжірибеде біршама жиі қолданылатын әдістерге жатқызуға болады:
oo ми шабуылы әдісі, ол қандай да бір міндетті шешуді ұсыну туралы мамандардың сұрастыруын түсіндіреді. Жауаптары кез-келген болуы мүмкін. Шешімді іздеу жолында топ немесе мамандардың үлкен ұжымы да қатысады. Ұсынылатын шешімге әр қатысушы жауапкершіліксіз және қысылмай қойылған міндетке өз шешімін ұсына алатын атмосфера пайда болады. Ұйымдастырушымен бұл сұрастыру нәтиижесінде шешімдердің ең тиімдісі таңдалады;
oo Әр эксперт маман оған ұсынылып отырған шешімді бағалайды деп эксперттік бағалау әдісі тұжырымдалады. Бұл шешімдер он бағалы баға түрінде немесе қанай да бір басқа жүйе бойынша бағалануы мүмкін.бұл экспериментте топ немесе мамандар ұжымы қатысуына да мүмкіндік бар. Соңында орта шешімнің өлшенген көрсеткіш бойынша нұсқасы таңдалынады. [12, 21-23 бет]
1.3 Өндірістік шаруашылықтың қызметін талдаудың мақсаты мен міндеті
Шаруашылық қызметін талдау бухгалтерлік есеп пен басқару шешімдерін қабылдау арасындағы байланыстырушы негізгі буын болып саналады. Талдау барысында есеп мәліметтері аналитикалық өңдеуден өтеді: және қол жеткізілген нәтижелер өткен жылдардың, жоспарлы, басқа кәсіпорындардың не орташа салалық көрсеткіштермен салыстырылады; шаруашылық қызметінің нәтижесіне факторлардың әсері анықталады; жіберілген қателер, пайдаланылмаған мүмкіндіктер, перспективалар айқындалынады. Экономикалық талдау көмегімен ақпаратты игеру, түсіну жүзеге асырады. Талдау нәтижелері негізінде басқарушылық шешімдер жасалынып, нақтыланады. Экономикалық талдау шешімдер, іс-әрекеттердің бастамасы, өндірісті ғылыми басқарудың негізі болып саналады. [14, 28-32 бет]
Шаруашылық субъектісінің іс-әрекетіне экономикалық талдау жүргізудің басты мақсаты - шаруашылық субъектілерінің қызметінің тиімділігін арттырудың резервтерін табу болып табылады.
Экономикалық талдаудың негізгі мақсаты - кәсіпорын қызметінің тиімділігін арттыруды анықтау. Экономикалық талдау қолданбалы ғылым болып келеді, бірақ оның нақты пайдасы өндірістік үрдістің барлық кезеңдерінде пайдаланылмаған қорларды анықтауды жүргізген кезде іске асады. Кәсіпорын экономикасын дамыту қарқынын жоғарлату шаруашылық қорының барлығы жұмылдырылғанына, үнемділік режімінің басты қағидасы болып келетін - аз шығындармен, жоғары нәтижеге жету туралы негізгі қағидалар сақталуына тығыз байланысты. [11, 25-27 бет]
Экономикалық талдау мемлекеттілілік, ғылымилық, объективтілік, жүйелілік, кешенділік, жеделділік, пәрменділік, бұқарашылдық принциптеріне негізделген болады.
Экономикалық талдау нормативтік, статистикалық, бугалтерлік және жедел мәліметтердің, алғашқы құжаттардың, сонымен бірге мамандандырылған фирмалардың жүйесі ретінде қарауға болатын түрлі шығыс ақпаратқа негізделген. Ақпараттардың барлық дереккөздері ресми, нормативтік-жоспарлық, есептегі және есептен тыс болады.
Ақпараттардың ресми түріне:
oo ҚР заңдары;
oo ҚР Президентінің Жарлықтары;
oo ҚР Үкіметінің қаулылары және қараулары жатады.
Нормативтік-жоспарлық көздерге:
oo министерстволардың, мемлекеттік комитеттердің, федаралдық қызметтер және орындаушы биліктің орталық федералды органдарының нормативтік құжаттары (бұйрықтар, қаулылар, нұсқаулықтар және т.б.);
oo кәсіпорынның шаруашылық-құқықтық құжаттары (бұйрықтар, шарттар, келісімдер, рекламациялар т.б.);
oo акционерлер жиналысының шешімі;
oo кәсіпорында дайындалатын жоспарлар;
oo сметалар (бюджет);
oo бағалар жатады. [14, 8-11 бет]
Экономикалық талау жүргізудің есептегі дереккөздеріне:
oo бугалтерлік есеп және есеп берулер- осы көздердегі деректер шаруашылық құбылыстарды, үрдістер және олардың қорытындыларын нақты толық баяндайды;
oo статистикалық есеп ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz