Қазақстанда шағын және орта бизнестің қалыптасуы мен дамуы

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 21 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
1.Шағын және орта бизнестің теориялық негіздері
1.1. Орта және шағын бизнестің маңызы мен мәні
1.2 Орта және шағын кәсіпкерліктің қызмет атқару ерекшеліктері ... ... ... ... .6
1.3. Орта және шағын бизнестің нарықтық экономикалық елдерде алатын орны мен атқаратын ролі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...13
2. Қазақстанда шағын және орта бизнестің қалыптасуы мен дамуы
2.1 Ортажәнешағынкәсіпкерліктімемлекетт ікқолдау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 18
2.2 Орта және шағын бизнесті дамыту жағдайында Қазақстан Республикасының экономикалық саясаты ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
2.3 Қазақстан Республикасында шағын және орта бизнесті несиелеу.
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 28
Пайдаланған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 31
Қосымшалар

КІРІСПЕ

Курстық жоба тақырыбының өзектілігі қәзіргі кездегі Қазақстандағы орта және шағын кәсіпкерліктің хал-ахуалын бақылау.
Қазақстандағы орта және шағын кәсіпкерлікті талдау.Орта және шағын кәсіпкерлікті дамытудың жолдарын және оған кері әсерін тигізіп отырған факторларды көрсету.
Ортажәне шағынкәсіпкерліктің дамуы бір қатар әлеуметтік проблемаларды шешуге негізделеді, соның ішінде шағын және орта кәсіпкерлік саласында жаңа жұмыс орындарын құру арқылы жұмыссыздық деңгейін төмендету деп ойлаймын. Орта және шағын кәсіпкерлікті дамыту тиімділігі әлемдік тәжірибеде дәлелденген, шағын орта кәсіпкерлікті инвестицияға деген ең төменгі қажеттіліктермен отандық өнімнің едәуір бөлігін өндіреді. Сондықтан, шағын және орта кәсіпкерлік әлеуметтік критерийі мен тиімділік критерийіне сай келеді.
Шағын және орта кәсіпорындардың ең басты маңыздылығы -- бүл әлеуметтік аспектілігінде. Өзінің қүрылуымен шағын кәсіпорындар жұмыс орындарын көбейтуге жағдай жасайды, сөйтіп, жүмыссыздықты азайтадыШағын және орта кәсіпкерліктің нарықтық экономикадағы орнын анықтау, оның теориялық негіздеріне жалпы сипаттама беру хал ахуалын анықтау болып табылады. Осы мақсатқа жету үшін төмендегі сұрақтарға тоқталу керек.
1.Орта және шағын кәсіпкерліктің мәні және қызмет атқару ерекшеліктері
2. Орта және шағын бизнестің нарықтық экономикалық елдерде алатын орны мен атқаратын ролі
3.Қазақстандағы орта және шағын кәсіпкерліктіңдамуыжәнеқалыптасуы.
Қазіргі кезде мемлекет халықтың әл-ауқатын көтеруге байланысты сан алуан міндеттерді шешуге экономиканың түбегейлі мәселесі іске жұмылдыруға
Шаруашылықты жүргізудің жаңа фомаларын қолданбай еліміздің экономикасын жандандыру, халқымыздың әлеуметтік хал-ахуалын көтеру мүмкін емес. Соның бірі шағын және орта бизнестің дамуы болып табылады. Нақты айтқанда, жұмыссыздықты жоюда, жалақы мен зейнетақыны уақытылы төлеуде, рынокты халыққа қажетті тауарлармен толтыруда, жеке өндірушілердің монополиясын шектеуде, депрессияны бастан кешіріп отырған жекелеген аудандарды қалпына келтіруде осы шағын және орта бизнес шешуші фактор.
Шағын және орта кәсіпкерлікті дамытпай, нарықтық экономиканы қалыптастыру мүмкін емес. Өйткені, бұл - нарықтық қатынастарды алға жетелеуші буын. Нарықтық экономика элементтерін енгізудің әрекеттері монополияландырылған ортаның қарсылығына тап болуда.Ал монопо-
лизмге қарсы күресудің тиімді жолдардың бірі - шағын және орта бизнесті дамыту.
Қазақстанда орта және шағын бизнесті дамытуға байланысты шаралар Елбасы Н.Назарбаевтың 1997 жылы 6-наурызда қабылдаған Шағын және орта кәсіпкерлікке мемлекет тарапынан қолдау көрсетуді жеделдету шаралары деген қаулысынан басталды. Одан кейін Шағын кәсіпкерлікті мемлекеттік қолдау туралы, Жеке кәіпкерлік туралы Заңдар қабылданды. Шағын және орта кәсіпкерлікке қолайлы жағдайлар жасау үшін, қаржылай және ақпараттық қамтамасыз етуді жетілдіру мақсатында Елбасы Қазақстан Республикасында шағын кәсіпкерлікті қолдау мен дамытудың басымдықтары мен аймақтық бағдарламалары туралы жарлық шығарды. 1997 жылы 14-қыркүйекте Алматы қаласы әкімінің шешімімен шағын және орта бизнесті қолдау департаменті
құрылды. Оның мақсаты - кәсіпкерлікпен айналысушыларға, жеке субъектілерге қолдау көрсету, жаңа кәсіпорындар ашу.

1.Орта және шағын бизнестің теориялық негіздері
1.1. Орта және шағын бизнестің мәні мен маңызы

Шағын және орта кәсіпорындардың ең басты маңыздылығы -- бүл әлеуметтік аспектілігінде. Өзінің қүрылуымен шағын кәсіпорындар жұмыс орындарын көбейтуге жағдай жасайды, сөйтіп, жүмыссыздықты азайтады. Бүдан басқа халықтың жалпы білімділігінің артуы барысында азаматтар арасында жаппай өздерінің жеке қабілеттіліктерін көрсетулері үдей түседі. Ең алдымен бұған қол жет-квуде өз істерін ұнататындықтары және бұған бейімділіктерінің сай болуына қарай өздөрінің жеке ісін ашу, озінің бизнешен айналысуын жалғастыру бодып табылады. Мүның өзі сондай-ақ, шағын көсіпорындардың дамуына қажеттілігін тудырады.
Қазіргі кездегі кәсіпкер деп - пайда табуға бағытталған және тауарларға ( қызмет, өнім) сұранысты қанағаттандыру арқылы өз атынан жүзеге асыратын жауапкершілікті, инициативті қызметті атқарушы азаматтар.
Бұл тұрасында ҚР-дың Азаматтық Кодексінің 10-ші бабында: меншік түрлеріне қарамастан, азаматтар мен заңды тұлғалардың тауарларға ( жұмысқа, қызметке) сұранысты қанағаттындыру арқылы пайда табуға бағытталған ынталы қызмет және ол кәсіпкердің өз атынан, оның тәуекелдері мен мүліктік жауапкершілігімен жүзеге асырылады делінген.
Соңғы жылдары шағын және орта кәсіпкерліктің дамуы мынадай екі жағдайды қажет етеді:
ҒТП дамуының ерекшеліктері, шағын бизнестің
тиімді жүмыс істеуіне сәйкес материалдық базамен қам-
тамасыз ету;
халық табысы мен қызмет көрсету аясының өсу жағ-
дайына сәйкес пайдаланушылар сұранысын сараптау.
Кәсіпорын түрлері мен нысандары. Егер кәсіпорын мақсаты пайда көру болатын болса, онда ол коммерция-лыц үйым, ал егер де кәсіпорын пайда көру маңсатын көздемейтін болса, онда ол коммерциялық емес үйым болып табылады.
Кәсіпорынды меншік нысанына, өндіріс саласына, үйымдастыру нысанына және жүмысшылар санына бай-ланысты ажыратуға болады (сызба, "Қазақстан Респуб-ликасы кәсіпорындарының жіктелуі", "Кәсіпорынды ңүру реті").
Шаруашылың субъектілері ңызмет көрсету аясы (са-ласы) бойынша ажыратылады, ол материалдың және материалдық емес өндіріс салалары. Материалдың өндіріс саласына енеркәсіп кәсіпорындары, ауыл шаруа-шылығы, қүрылыс көсіпорындары жатады. Ал, мате-риалдық емес өндіріс саласының ерекшеліктері өнім шығаруда емес, қызмет көрсетуде болып табылады (түрмыстың, әлеуметтік, мәдени).
Өндіріс саласында шаруашылық субъектілері өнеркәсіп орындары (металл ургиялық, химиялық, тоқыма жөне т .6.) және ауыл шаруашылығы (мал шаруашылығы, көкөніс және т.б.) болып бөлінеді. Экономикальщ қызметі бойын-ша кәсіпорындар ңүрал-жабдықтарды және ңолдану зат-тарын өндіріп шығаратын болып бөлінеді.
Еңбек щралдарына әсер етуі бойынша шаруашылық субъектілері кен өндіру және қайта өңдеу болып ажыра-тылады.
Өндіретін өнім турлерінің мөлшеріне байланысты мамандандырылған кәсіпорын (шығарылатын тауарлар саны шектеулі) және көп профильді (әр түрлі тауарлар өндіріп шығаратын) болып бөлінеді.
Шаруашылыц субъектілерінің көлеміне байланысты ірі, орташа, шағын және монополияльщ кәсіпорындар болып бөлінеді. Кәсіпорын көлемі ондағы жүмысшылар еанына байланысты анықталады.
Ірі кәсіпорындар мынадай артықшылықтарымен ерекшеленеді:
Өндірістің кең көлемділігі. Еңбектің бөлінуі жөне
соның арқасында еңбек өнімділігін арттыруды неғүры-
лым кеңінен пайдалануға мүмкіндік туады;
Ірі кәсіпорындар ресурстары ірі көлемде сатып алу
нәтижесінде тауарларға көтерме сауда жеңілдігін ңам-
тамасыз етеді;
Ірі кәсіпорындар ғылыми зерттеу және тәжірибелік-
конструкторлық бағдарламаға қаражат бөле отырып,
шығындарын азайтып, тауар сапасын жақсартып, соның
нәтижесінде пайдасының көлемін арттыра алады.Шағын бизнестің артьщшылыц мүмкіндігі нарық-тың экономика конъюнктурасының өзгеруіне икемді.
Ол пайдалану сүранысының тез арада өзгеруін көрсетіп, аумақтық және салалың еңбек күшінің және капитал-дың алмасуын жеңілдетеді. Шағын кәсіпорындардың кеп болуы бәсекенің кең көлемде дамуын туғызады. Шағын кәсіпорындар тауар және ңызмет көрсету нары-ғында бәсеке туғыза отырып, елдегі экономикальщ және әлеуметтік жағдайға әсерін тигізеді.
Шаруашылық субъектілер меншік түрлерінің көптігіне байланысты түрлі үйымдық-қүңыңтың ны-сандарда болады.
Үйымдардың заңды нысандарының ең маңызды ерек-шеліктері:
шаруашылық үйымына қатысушылардың саны;
шаруашылық субъектісінің басқару нысандары;
пайда мен шығындарды реттеу;
шаруашылық ңызметінің материалдық негізін
қүрайтын мүлік көзі;
ңолданылатын капиталдың меншік иесі;
- мүліктік жауапкершілік шегі.
Коммерциялық цйымдар тек мынадай нысандарда бо-
луы мүмкін:
шаруашылың серіктестіктер;
акционерлік қоғам;
өндірістік кооператив;
мемлекеттік кәсіпорын.
Коммерциялық емес үйымдар мекеме, ңоғамдың бірлестіктер, қоғамдық қор, түтыну кооперативі, діни бірлестік нысандарында ңүрылады.
Шаруашылыц серіктестік. Жарғылық капиталы ңүрылтайшылардың (қатысушылардың) үлесіне (са-лымдарына) бөлінген коммерциялың үйым шаруашы-лың серіктестік деп танылады. Қүрылтайшылардың салымдары арңылы қүрылған және өз ңызметінің нәтижесінде шаруашылың кәсіпкерлікпен шығарған мүлкіне серіктестіктің мүлік ңүқығы болады. Серік-тестіктер толық серіктестік, коммандиттік серік-тестік, жауапкершілігі шектеулі серіктестік, қосым-
ша жауапкершілікті серіктестік нысандарында қүры-луы мүмкін.
Толыц серіктеспгік - мүлкі жеткіліксіз болған жағ-дайда қатысушылары серіктестік міндеттемелері бойын-ша өзіне тиесілі барлың мүлкімен ортақ жауапкершілік-те болады. Азамат бір ғана тольщ серіктестіктің қатысу-шысы бола алады.
Коммандиттік серіктестік - серіктестіктің міндет-тері бойынша өзінің бүкіл мүлкімен қосымша жауап бе-ретін, серіктестіктердің мүлкіне салған салымдардың жиынтығымен шектелетін бір немесе одан да көп ңаты-сушыларды да қамтитын және серіктестіктің кәсіпкерлік ңызметін жүзеге асыруға ңатыспайтын се-ріктестік болып танылады.
Жауапкершілігі шектеулі серіктестік (ЖШС) деп бір немесе бірнеше адам қүрған, жарғылықты капита-лы қүрылтай қүжаттарымен белгіленген мөлшерде үлес-ке бөлінген серіктестікті атайды; жауапкершілігі шек-теулі серіктестікке қатысушылар оның міндеттері бо-йынша жауап бермейді және серіктестіктің қызметіне байланысты заңдарға өздерінің қосқан салымдарының қүны шегінде тәуекел етеді.
Қосымша жауапкершілікті серіктестік деп қаты-сушылары серіктестік міндеттемелері бойынша өздерінің жарғыльщ капиталға салымдарымен жауап беретін, ал бүл сомалар жеткіліксіз болған жағдайда өзде-ріне тиесілі мүлікпен оған өздері иеленген мөлшерде енгізген салымдар арңылы жауап беретін серіктестік танылады.
Акционерлік цогам өзінің қызметін жүзеге асыру үшін ңаражат тарту мақсатында акциялар шығаратын заңды түлға болып танылады. Акционерлік ңоғамның акционерлері заң актілерінде көзделгеннен басқа жағ-
дайда оның міндеттері бойынша жауап бермейді жвне қоғамның қызметіне байланысты шығындарды өзіне тиесілі акциялар құнының шегінде көтереді.
Халыцтыц акционерлік цогам деп өз капиталының мөлшері тиісті қаржы жылына арналған республикальщ бюджет туралы Қазаңстан Республикасының заңында белгіленген айлың есептік көрсеткіштің кемінде 1000000 еселенген мөлшеріндей болатын және акцио-нерлерінің саны бес жүз және одан да көп болатын қоғам танылады.
Өндірістік кооператив - азаматтардың бірлескен кәсіпкерлік ңызметі үшін мүшелік негізінде олардың өз еңбегімен қатысуына және өндірістік кооператив мүшелерінің мүліктік жарналарын бірлестіруіне не-гізделген ерікті бірлестік. Кооператив мүшелері екеу-ден кем болмауы керек. Өндірістік кооперативтің мүшелері кооператив міндеттемелері бойынша өндіріс-тік кооператив туралы заңда көзделген мөлшер мен тәртіп бойынша қосымша (жәрдем беру) жауаптылық-таболады.
Мемлекеттік кәсіпорын. Мемлекеттік кәсіпорын-дарға жататындар:
шаруашылың ңүңығына негізделгещ
жедел басқару ңүқығына негізделген (ңазыналық
кәсіпорын) кәсіпорындар.
Коммерциялық емес үйымдар кәсіпорындары. Олар-ғамекемелер, қоғамдық бірлестіктер, қоғамдық қорлар, түтыну кооперативтері, діни бірлестіктер, заңды түлға-лардың қауымдастық (одақ) нысандарындағы бірлестік-тері жатады.
Шаруашылық субъектілері кооперация бойынша бы-лай жіктеледі:
өндіріс кооперативтері;
түтыну кооперативтері;
риалдық рөсурстар, ал кейде олар көп мөлшерде ңажет болады. Өндірістік кәсіпкерлік қызметінің нәтижесі мол өнім өндіру және оны сату мүмкіндігі болып табылады.
Коммерциялмқ кәсіпкерлікке -- ңызмет түрін сипат-тайтын, оның мазмұнъшың мөнін айқындайтын тауар-аңша қатынастары, тауар-айырбастау операциялары жата-ды. Мұның өндірістік кәсіпкерліктен айырмашылыгы -- мүнда өнім өндіруге -- байланысты өндірістік ресурс-тарды қамтамасш ету қажеттілігі тумайды. Технология-иың бастапқы сатысы ретінде, не сатып алу, неиі қайта еату және қай жерде екенін тавдай білу ңажет. Вүл моселелерді іске асыру, ең алдымен тауар бағасының өткізу бағасы н^ащайында квтерме сатып алу бағаоы елеулі жоғары болуы керек екеніне сүйену қажөт.
Қаржылық кәсіпкерлік -- коммерциялық кәсіпкерлік-тің бір түрі, солай болгандықтан оның сатъш алу, сату объектісі айрықшалыгы -- тауар больш есептеледі: ақша-лар, валюта, қүнды қагаздар (акциялар, облигациялар, век-сельдер, кеиілдштер және т.б.), ягаи бірдей ақшаларды сату тікелей немесе жанама формада жүргшледі. Солай болгөндықтан ңаржыльщ кәсіикерлік -- бүл коммерция-ның бір түрі, онда қаржылық кәсткерінің технологиялық мәмілесі коммерциялық технология мөмілесімен үқсас бо-лады, айырмасы тек тауар-қаржы активі болып саналады.

1.2 Шағын және орта кәсіпкерліктің қызмет атқару ерекшеліктері
Конструкция құру үшін қажетті бастапқы өлшемдер
Кесте №1
№
Өлшембелгісініңатауы
Белгініңтүрдегіатауы
Өлшемшамасы

Бой
Р
114,5

Мойынныңжартылайорамы
Сш
32

Кеуденіңжартылайорамы
Сг
64

Белдіңжартылайорамы
Ст
59

Бөксеніңжартылайорамы
Сб
65

Кеудеені
Шг
29

Алдыңғыбойдыңбелгедейінгіұзындығы
Дтп
29

Иықені
Шп
9,5

Арқаені
Шс
28

Артқыбойдыңбелгедейінгіұзындығы
Дтс
27

Қолтықтыңарқаданбиіктігі
Впрз
16

Иықтыңбелгедейінгіқиғашұзындығы
Впк
26

Жейдеұзындығы
Друб
53

Иықорамы
Оп
21

Білекорамы
Озап
16

Қолдыңорамы
Окис
18

Жең ұзындығы
Друк
44

Жилет ұзындығы
Диз
45

Шалбарұзындығы
Дбрюк
72

Қосымшалар туралы мәлімет
Киімдерді конструкциялау тәжірибиесінде негізгі бұйымдарға берілетін қосымшаны техникалық қосымша деп атайды және бұл қосымшалар тұлғаның динамикалық қозғалысына еркіндік береді.
Бұйымның сызбасын салу үшін тек қана адам денесінің өлшем бірліктері ғана емес; сонымен қатар дене өлшемдерінің бөліктеріне үстемелеп қосылатын қосымшалар қажет.
Бұйымдағы еркін қимылға арналған қосымша екі бөліктен тұрады: Техникалық қосымшалар мүмкіндігі бар қосымшалар және орташа конструктивті қосымшалар
Техникалық қосымшалар

Өндірістік кәсіпкерлік қызметінің нәтижесі мол өнім өндіру және оны сату мүмкіндігінтабу
Ресурстарды тиімді пайдалануға жету негізінде нарықтық экономиканың дамуындағы басты роль шет елдік тәжирбеде экономиканың иновациалық дамуының маңызды құралы ретінде өзін көрсеткен кластерлі тәсілге беріледі. Жетекші, өзек құратын класстер кәсіпорындар қызметін басты бағыттарға шоғырланып аралық өнімдердің
Коммерциялмқ кәсіпкерлікке -- ызмет түрін сипаттайтын, оның мазмұнныың мөнін айқындайтын тауар-ақша қатынастары, тауар-айырбастау операциялары жатады. Мұның өндірістік кәсіпкерліктен айырмашылыгы -- мүнда өнім өндіруге -- байланысты өндірістік ресурстарды қамтамасызету қажеттілігі тумайды. Технологияның бастапқы сатысы ретінде, не сатып алу, нені қайта сату және қай жерде екенін соның өткізу бағасы көтерме сатып алу бағасы елеулі жоғары болуы керек екеніне сүйену қажөт.
Қаржылық кәсіпкерлік -- коммерциялық кәсіпкерліктің бір түрі, солай болгандықтан оның сатъш алу, сату объектісі айрықшалыгы -- тауар больш есептеледі: ақшалар, валюта, қүнды қагаздар (акциялар, облигациялар, век-сельдер, кеиілдштер және т.б.), ягни бірдей ақшаларды сату тікелей немесе жанама формада жүргізіледі. Солай болгндықтан қаржыльқ кәсіпкерлік -- бұл коммерцияның бір түрі, онда қаржылық кәсткерінің технологиялық мәмілесі коммерциялық технология мөмілесімен үқсас болады, айырмасы тек тауар-қаржы активі болып саналады.

Келесі негізгі мәселе - ол тиімді қаржылық қолдау, яғни кәсіпкерлердің инвестициялық несиелерді алуы болып табылады. кәсіпкерлер республиканың банк жүйесінен; шағын кәсіпкерлікті дамыту қорынан; Европалық Қайта құру және Дамыту банкісінің ашық несиелік тізбегінен; шағын кәсіпкерлікті қолдайтын басқа да қаржы көздерінен ала алады. Бірақ шағын бизнесті қолдау көздері анықталғанымен, оны қолдану инвестициялау механизмінің жетілдіруін қажет етеді. Бұл тұрғыда несие алу кәсіпкерлер алдында жиі кездесетін кедергілерге;

Экономиканы дамытудың барлың кезеңдерінде кәсіпорын негізгі буын болып табылады, сондыңтан на-рықтық шаруашылық жағдайында кәсіпорын экономи-калық қызметтердің өзегі болып табылады, өндірілетін өнімнің көлемі мен ассортиментіне байланысты мөселе-лерді, сол сияңты басқа да өнімді өндіріп, оны өткізуді үйымдастыру мәселелерін шешеді. Кәсіпорындар, не-гізінен, оқшауландырылған мүлік меншігі бар үйым ре-тінде алынған заңды түлғалардың белгілерін иеленеді.'
Нарыңтық экономика жағдайында кәсіпкерлер мы-надай қасиеттерді меңгеру қажет, яғни ынталы дербес жүмыс істеу, табыс табуға ден қою және қауіп-қатерге төзе білу, әрі мүліктік жауапкершілікте болу.
Егер кәсіпкерлік өнімді өндіріп шығаруға бағыттал-ған болса, онда ол өндірістік кэсіпкерлікке жатады, ал егер кәсіпкерлік сату және сатып алу процестерімен си-патталатын болса, онда ол коммерциялық кәсіпкерлік
А
болып табылады. Егер ңызмет көрсету қүнды қағаздар-мен, валюта, ақшаны сатып алу және сатумен сипаттал-са, онда ол царжыльщ кәсіпкерлік болып табылады. Соңры жылдары кәсіпкерліктің консулътативті түрі дамып келеді (сызба, "Кәсіпкерлік түрлері").
Ресурс деп экономикалың игіліктерді ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.