Өнімнің ассортиментін, құрылымын және сапасын талдау
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .3
1. Өнімді өндіру мен өткізу жоспарының орындалуы мен динамикасын талдау.4
2. Өнімнің ассортиментін, құрылымын және сапасын талдау ... ... ... ... ... ... ... . ...5
3. Өндірістің ырғақтылығын талдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..7
4. Тауарлы және өткізілген өнім көлемінің жоспарлық көрсеткіштерінің орындалуын талдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..9
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .10
Пайдаланылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...11
Кіріспе
Қазіргі кезде әрбір кәсіпорын шаруашылық қызметін өз бетімен жоспарлап, өндіретін өніміне (қызмет, жұмыс) нарықтағы сұранысты зерттеудің негізінде өзінің даму болашағын анықтай алады.
Егер жоспарлы экономика жағдайында бірінші орынға өндірістік көрсеткіштер қойылса, ал нарық жағдайында өнімді өткізу көлемі өндірістік бағдарламаны жасаудың негізі болып табылады. Кез келген кәсіпорын өз қызметінде тұтынушылардың мүдделері мен өндірілетін өнімнің сапасына қоятын талаптарын басты назарда ұстауы тиіс. Кәсіпорын өнімін нарықта нақты өткізе алатындай көлемде ғана өндіруі қажет.
Өнімді өндіру мен өткізу көлемі - бұл кәсіпорын қызметін сипаттайтын негізгі көрсеткіштер және оларды талдау кәсіпорынның өндіріс пен өткізу көлемін жоспарлаудағы қызметін бағалауда маңызы зор.
1. Өнімді өндіру мен өткізу жоспарының орындалуы мен динамикасын талдау
Өндіріс көлемі және өнімді өткізу көлемі бір-біріне байланысты көрсеткіштер. Нарық жағдайы мен бәсекелестіктің күшеюінде сату көлемі негізгі өндірістік бағдарлама болып табылады. Кәсіпорын сатылатын өнімді шығаруы керек.
Өнімді өндіру мен өткізу көлемінің өсу қарқыны, өнімнің сапасын жоғарлату - кәсіпорын шығындары, табыстары және тиімділік шамаларына тікелей әсер етеді.
Сондықтан, кәсіпорын жұмысының талдауы өнімді шығару көрсеткіштерін зерттеуден басталады.Өндіріс көлемін талдау жалпы тауарлы өнімнің динамикасын, өсу мен өсімнің базистік және тізбекті қарқындарын есептеуден басталады.
1 - кесте - Тауарлы өнімнің динамикасы
Жыл
Салыстармалы бағадағы тауарлы өнім, мың теңге
Өсу қарқыны, %
базисті
тізбекті
1998
1999
2000
2001
2002
89000
92600
94300
93500
95000
100
104
105,9
105
106,7
100
104
101,8
99,1
101,6
Өсудің орташа жылдық қарқынын Т (өсім Тө) орташа геометриялық немесе орташа арифметикалық өлшем бойынша есептеуге болады. Оны орташа геометриялық формуламен есептейік:
Т = n-1√Т1* Т2 *Т3 *Т4 *Т5 = 4√1,0*1,040*1,059*1,050*1,067 = 4√1,23 = 1,0539 = 105,39%
Тө = 5,39% (105,39-100)
Сонымен, тауарлы өнімді өндіру көлемі 5 жылда 6,7%-ға өсті. Өсімнің орташа жылдық қарқыны 5,39%-ды құрады. Есепті кезеңде (ай, тоқсан, жыл) жоспардың орындалуын бағалау 2. кестеде келтірілген деректер бойынша есептелінеді.
Өнім өндірісінің көлемі бойынша жоспардың орындалуы жыл басынан бастап өсу қортындысымен талданады.
2 - кесте - Есепті кезеңде жоспардың орындалу көрсеткіштері
Бұйым
Өнім өндірісінің көлемі,
мың теңге
Жоспарлық шығарылымның өткен жылдан ауытқуы
Өнімнің нақты шығарылымының ауытқуы
алдың
ғы жыл
есепті жыл
мың теңге
%
жоспардан
алдыңғы жылдан
жоспар
нақты
мың теңге
%
мың теңге
%
А
В
С
Д
т. с.
31200
31000
19600
16300
28300
32400
19300
15800
25400
32370
21170
20100
-2900
+1400
-300
-500
-9,3
+4,5
-1,53
-3,06
-2900
-30
+1870
+4300
-10,2
-0,09
+9,6
+27,2
-5800
+1370
+1570
+3800
-18,6
+4,4
+8,0
+23,3
Барлығы:
98100
95800
99040
-2300
-2,34
+3240
+3,3
+940
+0,95
2. Өнімнің ассортиментін, құрылымын және сапасын талдау
Талдамалық жұмыстардың қажетті элементі - бұйымдардың ассортименті бойынша жоспардың орындалуын талдау болып табылады.
Ассортимент - бұйымдардың әрқайсысы бойынша саны көрсетілген бұйымдардың тізімі. Ол толық (барлық түрлері мен алуан түрлілігі), топтық (туыс топтары бойынша) және топішілік ассортимент болып ерекшеленеді.
Ассортименті бойынша жоспардың орындалуы төмендегідей бағалануы мүмкін:
- ең аз пайыз тәсілі бойынша;
- өнімді шығару жоспары орындалған, бұйымдар атауының жалпы тізіміндегі үлес салмағы бойынша;
- өнім ассортименті бойынша: орташа пайыз көмегімен, ол жоспар шегінде өнімнің жалпы нақты шығарылымын өнімнің жалпы жоспарлық шығарылымына бөлу жолымен есептелінеді (жоспарда қарастырылмаған немесе жоспардан тыс дайындалған өнім ассортименттер бойынша жоспардың орындалуына кірмейді).
Ассортимент бойынша жоспарды толық орындамау себебі сыртқы, сондай-ақ ішкі болуы мүмкін.
Өнімнің жекелеген түрлері бойынша жоспардың орындалуының біркелкі болмауы оның құрылымының өзгеруіне әкеледі.
Өнімнің құрылымы - бұл жекелеген бұйымдардың, олардың жалпы шығарылымындағы үлес салмағының қатынасымен анықталатын құрылым. Құрылымы бойынша жоспарды орындау дегеніміз - өнімнің нақты шығарылымында оның жекелеген түрлерінің жоспарланған арақатынасын сақтау. Өнім құрылымындағы өзгерістер шаруашылық қызметінің, өнімді шығару және өткізу, еңбек өнімділігі, өзіндік құн мен табыс сияқты жалпылама көрсеткіштерінің динамикасына әсер етеді.
Өндіріс құрылымының аталған көрсеткіштердің деңгейіне әсер етуін әртүрлі тәсілдермен анықтауға болады. Тізбектеп қою тәсілімен анықтау 3. кестесінде келтірілген.
3 - кесте - Тауарлы өнім құрылымын талдау
Бұйым
1мшб-ға көтерме баға, теңге
Өнім өндірісінің көлемі, мшб.
Тауарлы өнім жоспар бағасымен,
мың теңге
Құрылымы есебінен тауарлы өнімнің өзгеруі, мың теңге. (7б-6б)
жоспар
нақты
жоспар (5б=2б* 3б)
Жоспарлық құрылым кезіндегі нақтысы
нақты (7б=2б*4б)
А
В
С
550
600
700
56600
55000
32400
50400
54000
34600
31130
33000
22680
30049
31854
21893
27720
32400
24220
-2329
+546
+2327
Барлығы
1850
144000
139000
86810
83796
84340
+544
Тұтас кәсіпорын бойынша тауарлы өнім жоспарының орындалу коэффициенті
Кжо = 139000 : 144000 = 0,96528
Егер жоспарланған құрылым бұзылмаса, онда өндірістің жалпы көлемі жоспар бағасы бойынша 83796 мың теңгені құраған болар еді. Ал нақты құрылымда ол 544 мың теңгеге жоғары (84340-83796), яғни шығарылымның жалпы көлеміндегі анағұрлым қымбат өнімнің (бұйым) үлесі өсті. Сонымен қатар осы нәтижені басқа да оңай жолмен есептеуге болады. Ол үшін пайыздар айырмасының тәсілін қолданамыз. Өнім Осы есептеудің негізіне тізбектеп қою тәсілі алынған.
ЖӨVн = ∑(ӨVн.жалпы*ҮСнi*Бнi) = 84340 мың теңге.
ЖӨVшарт = ∑(ӨVН.жалпы*ҮСжi*Бжi) = 83796 мың теңге.
∆ЖӨVқұр = ЖӨVН - ЖӨVшарт = 84340 - 83796 = +544 мың теңге.,
мұндағы ЖӨV - жалпы өнім, мың теңге;
ӨVжалпы - өнім өндіру көлемі, мың теңге;
ҮСi - i - түрлі өнімнің жалпы көлемдегі үлес салмағы;
Бi - i - түрлі өнімнің бағасы, теңге
Құрылымдық фактордың өнімнің өндірісіне әсер етуін, сондай-ақ, абсолюттік айырым тәсілімен және орташа алынған бағаны анықтау тәсілімен есептеуге болады.
Өнімнің сапасы өндіріс кәсіпорындары қызметінің негізгі көрсеткіші болып табылады.
Өнімнің сапасы - арнауына сәйкес, білгілі бір тұтынуды қанағаттандыратын өнім қасиетінің жиынтығы. Өнімнің сапасы бұйымның тұтынушылық, параметрлік, технологиялық, дизайнерлік және басқа да қасиеттерді сипаттайды, оның стандартизациялық және бірыңғайлау деңгейі сенімділік пен ұзақ мерзімділік.
Өнім сапасының көрсеткіштері жалпылама, жеке және жанама болып бөлінеді.
Өнім сапасын талдаудың басты міндеті - көрсеткіштер динамикасын зерттеу, олардың деңгейі бойынша жоспарды орындау, олардың өзгеру себебін анықтау және өнім сапасының деңгейі бойынша жоспардың орындалуын бағалау. Өнім сапасының деңгейі бойынша жоспардың орындалуын жалпылама бағалау үшін әртүрлі тәсілдер пайдаланылады. Оның бірі бағалаудың балдық тәсілі болып табылады, оның мәні өнім сапасының орташа шамалы балын анықтап, сондан соң оның нақты және жоспарлы деңгейін салыстыру жолымен сапасы бойынша жоспардың орындалу пайызын табуда.
Сапасы сортымен сипатталатын өнім бойынша өндірістің жалпы көлеміндегі әрбір сорттың үлесі, сорттылығының ... жалғасы
1. Өнімді өндіру мен өткізу жоспарының орындалуы мен динамикасын талдау.4
2. Өнімнің ассортиментін, құрылымын және сапасын талдау ... ... ... ... ... ... ... . ...5
3. Өндірістің ырғақтылығын талдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..7
4. Тауарлы және өткізілген өнім көлемінің жоспарлық көрсеткіштерінің орындалуын талдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..9
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .10
Пайдаланылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...11
Кіріспе
Қазіргі кезде әрбір кәсіпорын шаруашылық қызметін өз бетімен жоспарлап, өндіретін өніміне (қызмет, жұмыс) нарықтағы сұранысты зерттеудің негізінде өзінің даму болашағын анықтай алады.
Егер жоспарлы экономика жағдайында бірінші орынға өндірістік көрсеткіштер қойылса, ал нарық жағдайында өнімді өткізу көлемі өндірістік бағдарламаны жасаудың негізі болып табылады. Кез келген кәсіпорын өз қызметінде тұтынушылардың мүдделері мен өндірілетін өнімнің сапасына қоятын талаптарын басты назарда ұстауы тиіс. Кәсіпорын өнімін нарықта нақты өткізе алатындай көлемде ғана өндіруі қажет.
Өнімді өндіру мен өткізу көлемі - бұл кәсіпорын қызметін сипаттайтын негізгі көрсеткіштер және оларды талдау кәсіпорынның өндіріс пен өткізу көлемін жоспарлаудағы қызметін бағалауда маңызы зор.
1. Өнімді өндіру мен өткізу жоспарының орындалуы мен динамикасын талдау
Өндіріс көлемі және өнімді өткізу көлемі бір-біріне байланысты көрсеткіштер. Нарық жағдайы мен бәсекелестіктің күшеюінде сату көлемі негізгі өндірістік бағдарлама болып табылады. Кәсіпорын сатылатын өнімді шығаруы керек.
Өнімді өндіру мен өткізу көлемінің өсу қарқыны, өнімнің сапасын жоғарлату - кәсіпорын шығындары, табыстары және тиімділік шамаларына тікелей әсер етеді.
Сондықтан, кәсіпорын жұмысының талдауы өнімді шығару көрсеткіштерін зерттеуден басталады.Өндіріс көлемін талдау жалпы тауарлы өнімнің динамикасын, өсу мен өсімнің базистік және тізбекті қарқындарын есептеуден басталады.
1 - кесте - Тауарлы өнімнің динамикасы
Жыл
Салыстармалы бағадағы тауарлы өнім, мың теңге
Өсу қарқыны, %
базисті
тізбекті
1998
1999
2000
2001
2002
89000
92600
94300
93500
95000
100
104
105,9
105
106,7
100
104
101,8
99,1
101,6
Өсудің орташа жылдық қарқынын Т (өсім Тө) орташа геометриялық немесе орташа арифметикалық өлшем бойынша есептеуге болады. Оны орташа геометриялық формуламен есептейік:
Т = n-1√Т1* Т2 *Т3 *Т4 *Т5 = 4√1,0*1,040*1,059*1,050*1,067 = 4√1,23 = 1,0539 = 105,39%
Тө = 5,39% (105,39-100)
Сонымен, тауарлы өнімді өндіру көлемі 5 жылда 6,7%-ға өсті. Өсімнің орташа жылдық қарқыны 5,39%-ды құрады. Есепті кезеңде (ай, тоқсан, жыл) жоспардың орындалуын бағалау 2. кестеде келтірілген деректер бойынша есептелінеді.
Өнім өндірісінің көлемі бойынша жоспардың орындалуы жыл басынан бастап өсу қортындысымен талданады.
2 - кесте - Есепті кезеңде жоспардың орындалу көрсеткіштері
Бұйым
Өнім өндірісінің көлемі,
мың теңге
Жоспарлық шығарылымның өткен жылдан ауытқуы
Өнімнің нақты шығарылымының ауытқуы
алдың
ғы жыл
есепті жыл
мың теңге
%
жоспардан
алдыңғы жылдан
жоспар
нақты
мың теңге
%
мың теңге
%
А
В
С
Д
т. с.
31200
31000
19600
16300
28300
32400
19300
15800
25400
32370
21170
20100
-2900
+1400
-300
-500
-9,3
+4,5
-1,53
-3,06
-2900
-30
+1870
+4300
-10,2
-0,09
+9,6
+27,2
-5800
+1370
+1570
+3800
-18,6
+4,4
+8,0
+23,3
Барлығы:
98100
95800
99040
-2300
-2,34
+3240
+3,3
+940
+0,95
2. Өнімнің ассортиментін, құрылымын және сапасын талдау
Талдамалық жұмыстардың қажетті элементі - бұйымдардың ассортименті бойынша жоспардың орындалуын талдау болып табылады.
Ассортимент - бұйымдардың әрқайсысы бойынша саны көрсетілген бұйымдардың тізімі. Ол толық (барлық түрлері мен алуан түрлілігі), топтық (туыс топтары бойынша) және топішілік ассортимент болып ерекшеленеді.
Ассортименті бойынша жоспардың орындалуы төмендегідей бағалануы мүмкін:
- ең аз пайыз тәсілі бойынша;
- өнімді шығару жоспары орындалған, бұйымдар атауының жалпы тізіміндегі үлес салмағы бойынша;
- өнім ассортименті бойынша: орташа пайыз көмегімен, ол жоспар шегінде өнімнің жалпы нақты шығарылымын өнімнің жалпы жоспарлық шығарылымына бөлу жолымен есептелінеді (жоспарда қарастырылмаған немесе жоспардан тыс дайындалған өнім ассортименттер бойынша жоспардың орындалуына кірмейді).
Ассортимент бойынша жоспарды толық орындамау себебі сыртқы, сондай-ақ ішкі болуы мүмкін.
Өнімнің жекелеген түрлері бойынша жоспардың орындалуының біркелкі болмауы оның құрылымының өзгеруіне әкеледі.
Өнімнің құрылымы - бұл жекелеген бұйымдардың, олардың жалпы шығарылымындағы үлес салмағының қатынасымен анықталатын құрылым. Құрылымы бойынша жоспарды орындау дегеніміз - өнімнің нақты шығарылымында оның жекелеген түрлерінің жоспарланған арақатынасын сақтау. Өнім құрылымындағы өзгерістер шаруашылық қызметінің, өнімді шығару және өткізу, еңбек өнімділігі, өзіндік құн мен табыс сияқты жалпылама көрсеткіштерінің динамикасына әсер етеді.
Өндіріс құрылымының аталған көрсеткіштердің деңгейіне әсер етуін әртүрлі тәсілдермен анықтауға болады. Тізбектеп қою тәсілімен анықтау 3. кестесінде келтірілген.
3 - кесте - Тауарлы өнім құрылымын талдау
Бұйым
1мшб-ға көтерме баға, теңге
Өнім өндірісінің көлемі, мшб.
Тауарлы өнім жоспар бағасымен,
мың теңге
Құрылымы есебінен тауарлы өнімнің өзгеруі, мың теңге. (7б-6б)
жоспар
нақты
жоспар (5б=2б* 3б)
Жоспарлық құрылым кезіндегі нақтысы
нақты (7б=2б*4б)
А
В
С
550
600
700
56600
55000
32400
50400
54000
34600
31130
33000
22680
30049
31854
21893
27720
32400
24220
-2329
+546
+2327
Барлығы
1850
144000
139000
86810
83796
84340
+544
Тұтас кәсіпорын бойынша тауарлы өнім жоспарының орындалу коэффициенті
Кжо = 139000 : 144000 = 0,96528
Егер жоспарланған құрылым бұзылмаса, онда өндірістің жалпы көлемі жоспар бағасы бойынша 83796 мың теңгені құраған болар еді. Ал нақты құрылымда ол 544 мың теңгеге жоғары (84340-83796), яғни шығарылымның жалпы көлеміндегі анағұрлым қымбат өнімнің (бұйым) үлесі өсті. Сонымен қатар осы нәтижені басқа да оңай жолмен есептеуге болады. Ол үшін пайыздар айырмасының тәсілін қолданамыз. Өнім Осы есептеудің негізіне тізбектеп қою тәсілі алынған.
ЖӨVн = ∑(ӨVн.жалпы*ҮСнi*Бнi) = 84340 мың теңге.
ЖӨVшарт = ∑(ӨVН.жалпы*ҮСжi*Бжi) = 83796 мың теңге.
∆ЖӨVқұр = ЖӨVН - ЖӨVшарт = 84340 - 83796 = +544 мың теңге.,
мұндағы ЖӨV - жалпы өнім, мың теңге;
ӨVжалпы - өнім өндіру көлемі, мың теңге;
ҮСi - i - түрлі өнімнің жалпы көлемдегі үлес салмағы;
Бi - i - түрлі өнімнің бағасы, теңге
Құрылымдық фактордың өнімнің өндірісіне әсер етуін, сондай-ақ, абсолюттік айырым тәсілімен және орташа алынған бағаны анықтау тәсілімен есептеуге болады.
Өнімнің сапасы өндіріс кәсіпорындары қызметінің негізгі көрсеткіші болып табылады.
Өнімнің сапасы - арнауына сәйкес, білгілі бір тұтынуды қанағаттандыратын өнім қасиетінің жиынтығы. Өнімнің сапасы бұйымның тұтынушылық, параметрлік, технологиялық, дизайнерлік және басқа да қасиеттерді сипаттайды, оның стандартизациялық және бірыңғайлау деңгейі сенімділік пен ұзақ мерзімділік.
Өнім сапасының көрсеткіштері жалпылама, жеке және жанама болып бөлінеді.
Өнім сапасын талдаудың басты міндеті - көрсеткіштер динамикасын зерттеу, олардың деңгейі бойынша жоспарды орындау, олардың өзгеру себебін анықтау және өнім сапасының деңгейі бойынша жоспардың орындалуын бағалау. Өнім сапасының деңгейі бойынша жоспардың орындалуын жалпылама бағалау үшін әртүрлі тәсілдер пайдаланылады. Оның бірі бағалаудың балдық тәсілі болып табылады, оның мәні өнім сапасының орташа шамалы балын анықтап, сондан соң оның нақты және жоспарлы деңгейін салыстыру жолымен сапасы бойынша жоспардың орындалу пайызын табуда.
Сапасы сортымен сипатталатын өнім бойынша өндірістің жалпы көлеміндегі әрбір сорттың үлесі, сорттылығының ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz