Ақпараттық жүйелер. Ақпараттық жүйенің есептері

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:

ДӘРІС №1

Дәріс тақырыбы: Ақпараттық жүйелер. Негізгі түсініктер

Дәріс мақсаты: Ақпараттық жүйелер. Жүйелер теориясының қосымша түсініктеріне шолу.

Жоспары:

Ақпараттық жүйелер.
Жүйелер теориясының жалпы түсініктері.

Есептеу техникаларын кеңінен қолданбай жəне əртүрлі бағытта ақпараттық жүйелерді құрусыз қазіргі кезеңдегі адам қызметінің əртүрлі аяларының дамуы мүмкін емес. Осындай жүйелерде ақпараттарды өңдеу дербес ғылыми-техникалық бағытқа айналды.

«Жүйе» ұғымын пайдалануға деген қажеттілік өте ертедегі уақыттан əртүрлі физикалық табиғат объектілері үшін пайда болды: сол кездің өзінде-ақ Аристотель, тұтастық (яғни, жүйе - авт. ) - оны құраушы бөліктердің қосындысы ғана еместігіне назар аударды.

Нақтылай айтқанда, «жүйе» термині жəне онымен байланысты кешенді, жүйелік көзқарасты философтар, биологтар, психолог-тар, кибернетиктер, физиктер, математиктер, экономистер əртүрлі мамандықтардағы инженерлер зерттейді жəне солар ой елегінен өткізеді.

Математикада жүйе термині математикалық өрнектер неме-се ережелер жиынтығы - «теңдеулер жүйесін», «санау жүйесін», «өлшемдер жүйесін» жəне т. б. бейнелеу үшін пайдаланылады. Осы жағдайларда «жиын» немесе «жиынтық» терминдерін пайдалануға

Болады. Бірақ жүйелер ұғымы реттілік, тұтастық, белгілі бір заңдылықтардың болуын атап көрсетеді.

Қандай да бір формалардағы алғашқы анықтамаларда, жүйе - бұл элементтер жəне олардың арасындағы байланыстар (қатынас) екендігі туралы айтылады.

Мысалы, жүйелер теориясының негізін қалаушы Людвиг фон Берталан-фи жүйені өзара əрекеттесуші элементтер кешені немесе бір-бірімен жəне ортамен белгілі бір қатынастарда болатын элементтердің жиынтығы ретінде анықтады.

А. Холл жүйені заттар арасындағы жəне олардың белгілері арасындағы байланыстармен бірге заттар жиыны ретінде анықтайды. Қай термин - «қатынас» немесе «байланыс», қолданысқа жақсы деген талас жүруде.

«Философиялық сөздікте» жүйе белгілі бір түрде бір-бірімен қатынастарда жəне байланыстарда болатын, кейбір тұтастық бірлікті құрайтын элементтер жиынтығы ретінде анықталады.

Кибернетиканың негізін қалаушылардың бірі У. Р. Эшби алғашқы болып зерттеуші мен зерттелетін жүйе арасындағы өзара əрекетті есепке алу қажеттілігін атап көрсетсе, соңғы уақыттарда жүйелер ұғымын анықтауда элементтермен, байланыстармен жəне олардың қасиеттерімен, мақсаттарымен қатар бақылаушы термині енгізіле бастады.

Жүйелердің құрылымы мен жұмыс істеуін сипаттайтын негізгі ұғымдарды қарастырамыз.

Элемент. Жүйенің ең қарапайым бөлінбейтін бөлігін элемент деп түсіну қабылданған. Осындай бөлік болып не саналады деген сұраққа біржақты жауап беру мүмкін емес жəне жүйе ретінде объектіні қарастыру мақсаттарына, оған деген көзқарасқа немесе оны зерттеу аспектісіне қатысты болады. Осылайша, элемент - бұл қойылған мақсатты жəне нақты есептерді шешу көзқарасы тұрғысынан жүйелердің бөліну шегі. Жүйені, мақсаттардың тұжырымдалуына жəне зерттеу үдерісінде оны нақтылауға қатысты əртүрлі тəсілдермен элементтерге бөлшектеуге болады.

Ішкі жүйе. Жүйе элементтерге бірден бөлінбеуі мүмкін, ол элементтерге қарағанда неғұрлым ірі компоненттер жəне сол мезілде, тұтас жүйеге қарағанда, неғұрлым дəл толық компоненттер болып көрінетін ішкі жүйелерге тізбекпен жүйелі бөлшектенеді. Жүйелердің ішкі жүйелерге бөліну мүмкіндігі, жүйенің жалпы мақсаттарына жетуге бағытталған ішкі мақсаттарды, салыстыр-малы тəуелсіз функцияларды орындауға қабілетті, өзара байла-нысты элементтердің жиынтықтарын бөлшектеумен байланысты болады.

Құрылым (stucture) . Құрылым жүйедегі өзгерістер кезінде шамалы өзгеретін жəне жүйелер мен оның негізгі қасиеттерін қамтамасыз ететін элементтер мен олардың топтары арасындағы неғұрлым түбегейлі өзара қатынастарды көрсетеді. Құрылым - бұл элементтер мен олардың арасындағы байланыстардың жиынтығы.

Құрылымдарды көбінесе сатылы (иерархиялар) түрде береді.

Байланыс. «Байланыс» ұғымы «элемент» ұғымымен қатар жүйелердің кез келген анықтамасына кіреді жəне құрылымдардың жəне жүйелердің тұтастық қасиеттерінің пайда болуын жəне сақталуын қамтамасыз етеді. Нақты жүйелердегі байланыстар бір мезгілде бірнеше аталған белгілермен сипатталуы мүмкін.

Модель. Оның қасиеттерінің белгілі бір тобын бейнелейтін жүйелердің сипаттамасы жүйелердің моделі болып түсіндіріледі. Сипаттаманы тереңдету - модельдерді дəл толық сипаттау. Жүйелер моделін құру, жағдайлардың белгілі бір диапазонында оның тəртібін жорамалдауға мүмкіндік береді.

Ақпарат ұғымы. Ақпарат - қоршаған ортадан қабылданатын, қоршаған ортаға берілетін ақпараттық жүйенің ішінде сақталатын, мəліметтер жиынтығы.

Деректер - заттық аймақтағы объектілер, осы саланың оқиғасы мен жағдайын көрсететін олардың қасиеттері мен өзара байланыстары туралы нақты ақпаратты формалды түрде елестету.

Деректер ақпараттық жүйелердің оларды жинауды, сақтауды жəне ары қарай өңдеуді автоматтандыруына мүмкіндік беретін түрде беріледі. Деректер - бұл сəйкес кодта жазу.

АЖ мынадай негізгі есептерді шешеді:

Ұзақ жинақталатын жəне жоғалған орнын толтыруға келмейтін ақпараттарды іздеу , өңдеу жəне сақтау . Компьютерлендірілген АЖ, адамға тəн кездейсоқ қателіктерді болдырмау, шығындарды үнемдеу, адамдардың өмірін барынша жайлы ету үшін ақпараттарды тез жəне сенімді өңдеуге арналған.

Əртүрлі құрылымдардағы деректерді сақтау . Деректердің жалғыз біртекті файлымен жұмыс жасайтын дамыған АЖ жоқ. Оның дамитындай болуы ақпараттық жүйеге қойылатын парасат-ты талап болып саналады. Оны орындау үшін жаңа құрылымы бар қосымша деректер қажет болатын, жаңа атқарымдар пайда болуы мүмкін. Бұл ретте бұрын жиналған (жинақталған) ақпарат сақталған күйде қалуы тиіс.

Қоғамда жылжығыш ақпараттардың əртүрлері мен типтерінің ағындарын талдау жəне болжам жасау . Есептеу маши-наларында тиімді өңдеу үшін оларды барынша азайту, стандарттау жəне бейімдеу мақсатында, ақпараттарды таратудың əртүрлі арнала-ры арқылы өтетін ақпараттар ағындары зерттеледі.

Ақпараттарды беру мен сақтау тəсілдерін зерттеу, табиғаты əртүрлі ақпараттарды формалды сипаттау үшін арнайы тілдер жасау, ақпараттарды қысу мен шартты белгі берудің арнайы тəсілдерін əзірлеу, көлемді (ауқымды) құжаттарды аннотациялау жəне оларды рефераттау. Осы бағыттар шеңберлерінде, есептеу машиналары үшін қолжетімді формадағы əртүрлі білім салаларынан алынған ақпарат сақталатын, үлкен көлемде мəліметтер қорларын жасау жұмыстары дамытылуда.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.