Кестені қолдан құру

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 19 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

Кiрiспе 4
1 MS Access мәліметтер қоры 6
1.1 Негізгі түсніктер: кесте, жазба, сұраныс, өріс 6
2 Delphi программалау ортасы 12
2.1 Delphi программалау жүйесі 12
2.2 Ұйымдастырушының ортасын икемдеу 16
3 Жобалық бөлім 21
3.1 ДББЖ да нақты реляциялық деректер базасын құру 21
3.2 Интерфейсті құру 22
3.3 Бағдарламалау 24
Қорытынды 27
Қолданылған әдебиеттер тізімі 29
Кіріспе

Delphi – дербес компьютерлер мен серверлерге қосымша құру және қолдау
үшін қолданылатын әзірлеме ортасы. Delphi кез-келген Windows типті 32
разрядты амалдық жүйеде жұмыс жасайды.
Қазіргі таңда Delphi объектілі — бағытталған бағдарламалау ортасы кең
тараған. Delphi ортасында жұмыс істеу технологиясы объектілі — бағытталған
және визуальді программалау идеяларына негізделген.
DELPHI тіліндегі қолданбалы программалар немесе қосымшалар IDE
(Integrated Development Environment)-дамып отыратын құрылымдық ортада
орындалады. IDE ортасы программаушының компьютермен қарым-қатынасын
ұйымдастырып, әр түрлі басқару элементтерінен құралған бірнеше терезелерден
тұрады. Осы ортаның құралдарын пайдалана отырып, қосымшаның интерфейстік
бөлігін жобалауға, программаның кодын жазуға және оны басқару
элементтерімен байланыстыруға болады. Аталған жұмыстар және программаны
түзету, оны орындау әрекеттері IDE ортасында орындалады.
Delphi ортасы – қолданбалы программалар (Қолданбалар) жасауда
программалау жұмыстарын жоғары дәрежеде қамтамасыз ететін күрделі, жан-
жақты мүмкіндігі зор көп терезелі жүйе. Бұл ортада қолданба құрудың барлық
этаптары жүзеге асырылады. Ортаның сырт көрінісі (интерфейсі) оның
бапталуына байланысты және программисттің қалауы бойынша әртүрлі болуы
мүмкін.
Delphi ортасы өмір сүруі қалауымыз бойынша бастапқы кезеңді таңдап,
алысқа баруымызға мүмкіндік берді. Демек Delphi ортасы жоғарғы деңгейлі тіл
термині программаларды өңдейді. Delphi ортасы программалау тілі орташа
бастауға тағайындалған. Delphi сөзі осы қарастырылып отырған мағлұматта
оның көптеген операцияларын орындайды. Delphi ортасы жылжымалы және Windows
үшін жұмыс жасайтын жоғарғы эффектілік жүйе. Қазіргі кезде не үшін
программаны өзіндік шығарамыз? Өйткені бұр компьютерден үлкен максималды
билік беретін жұмыс программа автоматты түрде, ескіше бөлікте біздің
жұмысымызда болатын қатеден құтылу үшін өндірістік жұмыс жасайды. Ал сол
қатерлердін көптеген орындалу үшін он шақты, кейде жүздеген машинаның
командасы шақырлады. Delphi ортасы Windows үшін өзінің меншікті програмасын
жасауға мүмкіндік береді.
Курстық жұмыстың тақырыбының актуалдылығы.
Бұл курстық жобаның мақсаты Ботанический сад ақпараттық базасын
калыптастыру, ақпараттық ішкі жүйесін құрастыру болып табылады.
Курстық жұмыстың құрылымы кіріспеден, үш бөлімі бар үш тараудан,
қорытындыдан, пайдаланылған әдебиет тізімінен тұрады.
1 MS Access мәліметтер қоры

1. Негізгі түсніктер: кесте, жазба, сұраныс, өріс

Мәліметтер қоры (МҚ) деп өзара байланысқан мәліметтердің
интеграцияланған жиынтығын айтады. Көбінесе мәлімет қорлары нақты бір
аумаққа, ұйымға немесе қолданбалы есептерге құрылады. Мәліметтер қорымен
жұмыс жасаудағы жеңілдету мақсатында мәліметтер қорын басқару жүйесі – МҚБЖ
(СУБД) автаматтандырылған жүйесі қолданылады. МҚБЖ өзінің құрылымында тек
қана мәліметтерді сақтап қоймай, сонымен қатар амал-әдістерді де сақтайды.
Ал олардың арқасында пайдаланушымен немесе басқа да программалық –
аппараттық кешендермен байланыс түзіледі. Қазіргі кезде дербес компьютерге
арналған МҚБЖ – ң ең танымал түрі – MS.Access. Мәліметтер қорының
бейкомпьютерлік, яғни өмірдегі мысалы- өзіміз күнделікті қолданатын “жұмыс
күнделігі” немесе “күнтізбе”- MS.Access осы “жұмыс күнделігі” мен
“күнтізбенің” компьютерлік аналогі. MS.Access жалпы мәліметтер қорын
басқаратын жүйе. Ол мәліметтерді сақтау, меузеу, кейбір жиі қолданылатын іс-
әрекеттерді, мысалы:есеп жүргізу, кіріс – шығыс есептеу, жоспарлау және
т.б. автоматтандыру үшін пайдаланылатын жүйесі. Access мәліметтерді енгізу
үшін әр түрлі қарапайым және ыңғайлы үлгілер құруға, деректерді өңдеуге
және күрделі қорытынды есепті қағазға басып шығаруға мүмкіндік береді. МҚ –
ң құрылымының негізін кестелер құрайды. Кесте баған және қатардан құрылса,
мәліметтер қоры құрылымы аймақтан және жазбадан тұрады.
Мәліметтер қорының қасиеттері
Мәліметтер қорының аймағы (поле) қор құрылымының ғана емес, сонымен
қатар әр аймаққа тиісті ұяшыққа жазылатын деректер қасиетін де анықтайды.
Кесте аймағының негізгі қасиеттері :
• аймақ аты– автоматикалық операция кезінде осы аймақ деректерімен қалай
жұмыс жасау керектігін анықтайды.
• аймақ типі– осы аймақ деректерінің типін анықтайды.
• Аймақөлшемі – деректердің шектік өлшемін анықтайды.
• Аймақ форматы– ұяшықтағы деректерді форматтау әдісін анықтайды.
• Енгізу маскасы– аймақтағы енгізілген деректер формасын анықтайды.
• Қолтаңба – берілген аймақ кестесінің баған атын анықтайды.
• Үндемеушілік бойынша мән –аймақ ұяшығына автоматты түрде енгізілетін
мән.
• Мәндік шарт– деректерді енгізу дұрыстығын тексеруге арналған шарт.
• Қате туралы мәлімет– деректерді енгізудегі қате туралы мәлімет.
• Міндетті аймақ– міндетті түрде толтырылатын аймақ.
• Бос қатар– бос қатарды енгізу қасиетті.
• Индексті аймақ– егер аймақ индекстелген болса, деректермен
жүргізілетін операциялар жылдамдатылады.
Деректер типі
• текстік – шектеулі өлшемді (255 таңбаға дейін) форматталынбаған тексті
сақтауға арналған тип.
• Аймақ Мемо – үлкен көлемді (65535 таңба) тексті сақтауға арналған тип
негізінде ол текст аймақта сақталынбайды. Аймақта тек көрсеткіш
орналасады.
• Сандық – нақты сандар типі.
• Күнуақыт– күнді және ағымдағы уақытты сақтау типі.
• Ақша– ақша сомасын сақтау типі.
• Есептеуіш– нақты сандарды автоматты өсуімен сақтау типі.
• Логикалық– логикалық деректерді сақтау типі.
• OLE Обьектісінің аймағы- OLE обьектісінің сақтау типі. Мысалы –
мультимедия.
• Гиперсілтеме– URL адресін және Web обьектілерін сақтау типі.
Біз МҚБЖ –мен жұмыс жасағанда тікелей қатты дискімен байланысамыз.
Сондықтан мәліметтер қорымен эксперимент жасауөте қаіпті, себебі МҚ –
қарапайым файл емес, енгізу, түзету сияқты операциялар кезінде деректер
біздің сақтауымызсыз – ақ сақталып отырады. Біз олардың көшірмесімен немесе
өзіміз жаңадан файл ашып қана жаттықсақ болады.
МҚБЖ – нің объектілері
MS.ACCESS -те 7 түрлі объектілер танымал:
• кесте – кез–келген МҚ-ң негізгі объектісі. Біріншіден кестеде МҚ-дағы
барлық деректер сақталады, екіншіден кестеде қор құрылымы сақталады.
• Сұраныстар– кестеден деректерді пайдалануға тиімді түрде беру үшін
арналған. Сұраныс арқылы деректерді сұрыптау, фильтрациялау сияқты
операциялар жүргізіледі.
• Пішін (форма)– егер сұраныс деректерді алуға арналса, пішін –
деректерді енгізуге арналған объект.
• Отчеты– деректерді принтерге шығару объектісі.
• Парақ немесе бет (страница)-HTMLкодында орындалған деректер мен
қатынас жасау объектісі.
• Макрос және модульдар– МҚБЖ-мен жұмыс кезінде қайталанатын
операцияларды автоматтандыруға және программалау арқылы жаңа функция
жасауға арналған объектілер.
Макростар – МҚБЖ-ң ішкі командалар қатарынан тұрады.
Модульдар – МҚБЖ-ң ішкі программалау Visual Basic тілінің құралдарымен
жасалады.
MS Access-тi іске қосу
MS ACCESS-тi жалпы Windows ортасында программалық әдістерді іске қосу
стандартын қолданамыз.
1. пуск – программы – MSACCESSпрограммасын таңдау.
2. жұмыс үстелінен MS office панеліндегі MSAccess–ті іске қосатын
батырманы таңдау.
3. мәліметтер қорына арнайы файылды құру арқылы және т.б.
Алғаш мәліметтер қорымен жұмыс жасағанда олар бос болады. MS Access
іске қосылғаннан кейін экран бетіне тақырып қатарында MS Access атауы бар
Access сұхбат терезе пайда болады. Бұл терезеден 3 параметрдің бірін таңдау
талап етіледі.
1. Бар, сақталынған МҚ ашу.
2. Жаңа МҚ ашу
3. Шебер көмегімен МҚ ашу
MS Access Программасының басты терезесі меню қатарының инструменттер
панелінен, қалып – күй қатарынан тұрады. Меню қатары ағымдағы терезенің
меню командаларын құрайды. Олар: файл, правка, вид, всатвка, формат,
записи, сервис, окно,?
Инструменттер панелеі: олар меню қатарынан кейінгі Access жұмыс
аймағына дейінгі аймақта орналасқан.
Қалып күй қатары Access терезесінің төменінде орналасқан. Ол
команданаң орындалу жұмысы жайлы және жүйенің ағымдағы жай күйін көрсетеді.

Кесте
Кестені қолдан құру. Кестені сақтау.
Кесте-мәліметтер қорының негізгі объектісі. Кесте құру үшін МҚ
терезесін ашып, Кестелер- Құру командасын беру керек. Жаңа кесте сұхбаттық
терезесі көрінеді. Оған кесте құрудың үш режимі енгізілген:
• Кесте режимі (кестені қолдан құру)
• Кестелер шебері (Кестені автоматты түрде құру)
• Конструктор.
• Алғашқы кезде кестені бірінші режим бойынша құрған жөн. Ол кесте
құруға машықтандырып, түрлі терминдермен танысуға көмегін тигізеді.
Кестені қолдан құру технологиясы
1. Жаңа кесте терезесінен Кесте режимі қатарын таңдап, ОК түймесін
шерту. Кесте1 атаулы бос терезе көрінеді.
2. Ретімен оның Өріс1, Өріс2, ... тақырыптарын екі реттен шертіп, олардың
орнына құрылатын кестенің өріс тақырыптарын енгізу.
3. Ұяшықтарға жазу элементтерін енгзу.
4. Терезенің жабу түймесін шертіп, терезені жабу, Access-те кесте
құрылымын сақтау сұралатын сұхбаттық терезе шығарады. Оның ИӘ түймесін
шерту.
Ескерту. Кесте не басқа МҚ объектілерінің берілгендері клавиатурадан
ендіріліп, бекітілген сайын Access оларды автоматты түрде сақтап қояды.
5. Кесте атаулы сұралатын сұхбаттық терезе көрінеді. Access уақытша
тағайындалған атауды өзгерткіңіз келс, жаңа атау ендіріп, ОК түймесін
шерту.
6. Кілттік өріс құру сұралатын сұхбаттық терезе еөрінеді. Егер Иә
түймесін шертсейіз, Access автоматты түрде кестеге код атаулы
есептегіш өрісті қосып қояды. Бұл өріс келешекте қажет болмаса, Жоқ
түймесін шерту.
Құрылған кесте МҚ –ның бөліміне жазылып қойылады. Жазылған кесте
мазмұнын көріп шығу үшін МҚ терезесінің Кестелер қондырмасын ашып, кесте
атауын ,одан әрі Ашу түймесін шерту жеткілікті.
Access кесте өрістерінің типтерін оларға енгізілген мәндер бойынша
автоматты түрде анықтап қояды. Бірақ кейде өріске енгізілген ибүтін сандық
берілгендер типін мәтіндік деп белгілейді. Кесте құрылымын өзгерту қажет
болса, Конструктор режимін пайдалану керек.
Конструктор режимі. Өрісті кілттік ету. Өріс қасиеттері
Кесте конструторын түрлі әрекеттер үшін пайдалануға болады.
• өріс атауын өзгерту;
• өріс типін өзгерту;
• өріс өлшемі мен форматын қайта орнату;
• жаңа өріс қосу;
• өрісті кілттік ету;
• жаңа кесте құру;, т.б.
Конструктор терезесін ашу үшін МҚ терезесінің Кестелер қондырмасынан
кесте атауын таңдап, Конструктор түймесін шерту керек.
Кестенің өріс типін өзгерту үшін осы терезенің Берілгендер типі
бағанынан өріс қатарында орналасқан ұяшықты таңдау керек. Оның оң жағында
тілсызық түймесі пайда болады. Оны шертіп, ашылған тізімнен қажетті типті
таңдаса болғаны.
Өрісті кілттік ету үшін көрсеткішті атауының үстіне әкеліп, тышқанның
оң түймесін шерту керек. Көрінген контекстік менюден Кілттік өріс қатарын
шерту жеткілікті.
Кілттік етілген өріс атауының сол жағына кілт белгісі орнатылып
қойылады.
Ескерту
1. Терезенің Сипаттау бөлімін толтыру міндетті емес.
2. Конструктор режимі арқылы Жаңа кесте құру үшін терезенің өріс атауы
бағанына сәйкес тақырыптарды енгізу керек.
3. Кестеге жаңа өріс қосу қажет болса да, тақырыбын Өріс атауы
бағанына енгізу жеткілікті.
Өріс қасиеттері
Әр кестенің өз құрылымы бар. Құрылым оның өрістер құрамы мен олардың
қасиеттерінен тұрады. Өрістің негізгі қасиеттері оның типі мен өлшемі.
Access құрылған кестенің өріс қасиеттерін автоматты түрде орнатып
қояды. Қажет болса, оны қолдан өзгерту де,жаңа кесте үшін қолдан орнату да
мүмкін. Түрлі типті өрістердің қасиеттері түрлі-түрлі. Өріс типі таңдалған
кезде оның қасиеттері конструктор режимі тересінің төменгі бөлімнде
көрінетін Жалпы қондырмасына енгізіліп қойылады. Access өріс өлшемі 1 мен
255 аралығындағы (1-255) символдар тізбегінен тұратын дай етіп алуға
болады.
Сандық типті өріс қасиеттерін орнату.
Сандық өрістер бүтін не нақты сандарендірілетін өрістер болып екіге
бөлінеді. Бүтін сандық өрістер мен жұмыс істеу кезіәнде олардың форматы
кескінделеді.
Жаңа құрылатын кестеде сандық өріс құру не өрісті күйге келтіру үшін
қондырмадан өріс өлшемін, өріс форматын орнатып қою керек. Олардың тізімін
экранға шығару үшін сәйкес қатардың шертілуі тиіс. Қатардың оң жағында
тілсызық түймесі пайда болады. Оны шертіп, көрінген тізімнен қажеттісін
таңдау керек.
МЕМО өрісі. Өріс мәтіндік өріс сияқты, бірақ ол ұяшықта [257-65535]
аралығындағы символдар тізбегінен тұратын ұзын типті мәтіндік берілгендерді
сидыруға арналған. МЕМО өрісінің ерекшелігі- берілгендер басқа жерде
сақтауға жіберіледі де, ол орналастырылған орында сілтеме көрсеткіш қана
сақталады.
Логикалық тжәне есептегіш типті өріс Форматтарын Access автоматты
түрде өзі орнатады. Логикалвқ өріс ұяшығына ауыстырып қосқыш белгісі
енгізулі тұрады. Оны орнату ұяшықта логикалық Иә (ақиқат), орнтуды алып
тастау Жоқ (жалған) мәнін енгізу деп қабылданады.
OLE объектісінің өрісі Басқа программалар арқылы құрылған сурет және
т.б. объектілерді кірістіру үшін, Гиперсілтеме өрісі Интернет не басқа
объектімен файлдарымен байланыс орнату үшін гиперсілтеме мәтінін енгізу
үшін құрылады.
Алмастыру шебері өріс типерінің соңғысы етіп енгізілген элемент. Ол
тип атауы емес, кестелер байланысын орнатуға арналған ішкі программа.

2 Delphi программалау ортасы

1. Delphi программалау жүйесі

Delphi 6 ортасын жүктегеннен кейін экранда интегралданған
программаланған ортасының терезесі пайда болады: негізгі терезе, проектілеу
ортасы код редакторы және объектілер инспекторы.
Экранның жоғарғы бөлігінде негізгі терезе орналасады. Онда құрал-
саймандар тақтасы (Standard. View. Debug және Custom) және компоненттер
палитрасы орналасады. Негізгі терезе Delphi 6 ортасы жабылмайынша ашық
тұрады. Негізгі терезені жабу арқылы Delphi 6 -ны жабамыз.
Тақырыбында қазіргі ашулы тұрған проектінің аты тұрады. Проекті
орындалу немесе проектілеу режимінде ашық тұруы мүмкін. Проект орындалу
режимінде ашық тұрса онда [Running] сөзі қосылып жазылады.
Мәзір жолағы программаны басқарудағы, тестілеуге және құруға керекті
командалардан тұрады.
Құрал-саймандар тақтасындағы түймелер мәзірдегі белгілі бір командаға
сәйкес келеді. Мысалы File менюіндегі Open командасын таңдасақ та немесе
Standard құрал-саймандар тақтасынан Open кнопкасын бассақ та бір нәтижеге
әкеледі.Құрал саймандар тақтасындағы пернелер көмекші түсіндірмелермен
(подсказка) жабдықталған.Егер тышқан курсорын перне қасына жақындатсақ онда
көмекші түсіндірме шығады. Қолданушы құрал саймандар тақтасының орналасуын,
көрініп немесе көрінбей тұруын Customize диалогтық терезесі арқылы өз
қалауынша өзгерте алады және оларды тышқан курсоры арқылы жылжытуына
болады. Customize терезесіндегі құрал-саймандар тақтасының үлгісінен
тышқанның оң жақ пернесін басу арқылы шақырылады.
Компоненттер палитрасындағы компоненттер арқылы программа құрылады.
Компоненттер Delphi программасының негізгі элементтері болып табылады. Олар
арқылы қолданбалы программаның қолданушы интерфейсін құруға көмек береді.
Ең бірінші Delphi-ді жүктегенде Standard палитрасы ашық тұрады. Қолданушы
өз қалауынша , компонеттер палитрасының орналасуын реттеуге болады. Осы
өзгерістердің барлығын Palette Properties терезесінде жүзеге асырылады. Бұл
терезені 2 жолмен шақыруға болады.
Палитраның кез-келген жерінен тышқанның оң жақ пернесін басып
Properties мәзірін таңдау.
DELPHI–дің артықшылықтары
• қосымшаны өндеу жылдамдығы;
• Жасалған қосымшаның өнімділігінің жоғарылығы;
• Жасалған қосымшаның компьютер ресурстарына төмен қажеттіліктерін талап
етуі;
• Delphi ортасына жаңа компоненттер мен құрылғыларды қосу арқылы
қосымшаның жұмысын арттыру;
• Delphi-дің жеке құралдарымен жаңа компонент пен инструмент құрудың
мүмкіншілігі;
Өнімнің негізгі сипаттамалары.
Delphi – бұл бірнеше маңызды технологиялардың комбинациясы:
• машина кодына аударатын жоғары өнімді компилятор;
• объекті-бағытталған модель компонент;
• программалық прототиптерден визуальді ( сонымен қатар жылдам )
қосымшаларды құру;
• мәліметтер қорын құру үшін арналған масштабталатын құралдар;
Delphi ортасы көп терезелі жүйе тәрізді ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.