Физикалық есептерді шығару тәсілдері

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 33 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

Кіріспе . . .

Кіріспе . . .: 1

4: Физикалық есептердің мектеп курсында алатын орнымен шығару тәсілдері . . .

Кіріспе . . .:

4: 1. 1

Орта білім беретін мектепте физиканы оқытуда физикалық есептердің алатын орны . . .

Кіріспе . . .:

4: 1. 2

Физикалық есептерді шығарудың әдіс-тәсілдерімен классификациясы . . .

Кіріспе . . .:

4: 1. 3

Есептерді шығару алгоритмі . . .

Кіріспе . . .:

4: 1. 4

Орта білім беретін мектепте физикалық есептерді шығаруға жалпы ескертпелер . . .

Кіріспе . . .: 2

4: Орта білім беретін мектепте «Электродинамика» бөлімі бойынша есеп шығару әдістемесі . . .

Кіріспе . . .:

4: 2. 1

10 сыныпқа арналған «Электродинамика» бөлімі бойынша күнтізбелік - тақырыптық жоспар . . .

Кіріспе . . .:

4: 2. 2

«Электродинамика» бөлімін мектеп курсында оқыту әдістемесі . . .

Кіріспе . . .:

4: 2. 3

Сапалы білім - практикалық жұмыстың негізі . . .

Кіріспе . . .:

4: 2. 4

Практикалық сабақтың үлгі жоспары . . .

Кіріспе . . .: ҚОРЫТЫНДЫ . . .

4: 60

Кіріспе . . .: ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ . . .

4: 61

Кіріспе

Қазақстан Республикасының Президенті Н. Ә. Назарбаевтың Қазақстан халқына Жолдауында: «Ұлттық бәсекелестік қабілеті бірінші кезекте оның білімділік деңгейімен айқындалады. Әлемдік білім кеңістігіне толығымен кірігу білім беру жүйесін халықаралық деңгейге көтеруді талап ететіні сөзсіз» - деп көрсетілген. [1]

Қазіргі кезде өскелең ұрпақтың білім алуға деген қызығушылығына көңіл аудару, оқу-тәрбие үдерістерін ұтымды ұйымдастыру, оқушының өздігінен дамытуын, ойлауы мен есте сақтау қабілеттерінің белсенділігін арттыру дағдысы-осының барлығын физика сабағында қазіргі заманауи технологияларды қолдану барысында білім сапасының жетілуін қамтамасыз етеді. Қарапайым және күрделі есептерді физикада шығару кезінде, сұрақтарға жауап алу барысында негізгі формулаларды және заңдылықтарды қажетті жерде дұрыс пайдалануға үйрету, эксперинметтік тапсырмаларды атқаруда ебдейлеуге дағдыландыру. Сол себепті, білім беру барысында мұғалім жан-жақты болуы керек. К. Д. Ушинскийдің сөзімен айтқанда: «Мұғалім өзінің білімін үздіксіз көтеріп отырғанда ғана - мұғалім, оқуды, ізденуді тоқтатысымен оның мұғалімдігі де жойылады».

Физика пәні мұғалімінің негізгі міндеттерінің бірі - оқушылардың ғылыми көзқарастарын қалыптастыру болып табылады.

Электродинамиканың техникада, өнеркәсіпте қолданылуы электр энергиясын өткізгіш сымдар көмегімен алыс жерлерге жеткізуге болатынына, оны қолданушыларға бөліп пайдалануға тағы да басқа мәселелерге негізделген.

«Электродинамика» бөлімін оқыту барысы негізінен орта білім берудің 10-11 сыныптарында толығымен қамтылады. 10 сыныпта бұл бөлім электростатикадан (стационар күйдегі элементар зарядтар физикасы) тұрақты электр тогы және электр, магнит индукцияларымен қамтылса, 11-сыныпта бұл тарау ары қарай электромагниттік тербелістер мен электр энергиясы тақырыптарымен жалғасады.

Электродинамиканы оқытудың әдістемесі шамамен бір ғасыр аралығындағы даму мерзімі кезінде физиканың ең негізгі бөлімдерінің бірі ретінде қалыптасты. Ғылыми-техниканың жылдан-жылға дамуымен байланысты физиканың бұл саласы, яғни электродинамика күрделеніп келеді. Оқушыларға физиканы оқыту кезінде, берілген бөлімді жетік әрі заманға сай талаптарды қолданып оны іске асыру үшін «Электродинамика» бөлімі бойынша физикалық есептерді шығаруға әдістемелік нұсқау жүйесін жасау тақырыбын таңдадық.

Дипломдық жұмыстың мақсаты: орта білім беретін мектепте оқушыларға «Электродинамика» бөлімі бойынша физикалық есептердің шығарылуының жалпы сипаттамаларын бере отырып, теориялық білімді практикамен ұштастырып әдістемелік нұсқау жүйесін құрастыру.

Дипломдық жұмыстың міндеттері:

1. «Электродинамика» бөлімі бойынша есептерді шығаруға қойылатын талаптарды анықтау.

2. «Электродинамика» бөліміне қатысты есептерді шығаруға дайындық жүйесін және алгоритмін жасау;

3. Теориялық білімдерін практикамен ұштастыруды үйрету;

4. «Электродинамика» бөлімі бойынша әдістемелік нұсқауды тәжірибелік эксперименттік тұрғыда сынау;

Зерттеу нысаны: орта мектепте физиканы оқыту үрдісі.

Зерттеу пәні: мектептегі физиканы оқыту барысында есептерді түсіндіре отырып тиімді шығару жұмыстарын жүзеге асыру.

Зерттеу болжамы: физика пәні бойынша білім сапасы сонымен қоса оқушыларды оқытудың дәрежесі жоғарылайды, егер оқушылардың танымдық іс-әрекетін басқару бағыты кезінде сабақтарды құрастыру барысында, келесі шарт қолданылса:

ұсынылған есептерді шығару алгоритмі негізінде құбылыстардың сыр- сипатын дұрыс және толық ұғынуға бағыттаса.

Зерттеу өзектілігі: өз бетімен жұмыс жасау-іздену дағдыларының, интуициялық ойлау қабілеттіліктерінің қалыптасуына ықпал жасау.

Зерттеудің мақсатына жету және жорамалдауды тексеру үшін келесі міндеттерді орындауды дұрыс деп таптық:

оқылатын орта мектепте «Электродинамика» бөлімін қамтитын тақырыптар көлеміндегі сабақтардың мазмұнымен танысу;
зерттеу мәселеріне арналған ғылыми, психология-педагогикалық әдебиеттерді зерттеу және талдау;
практикалық сабақтардың мектептегі физиканы оқыту үрдісіндегі қажеттілігі;
орта мектептегі физикадан математикалық амалдарды қолдана отырып есептеу жұмыстарының сапалы қолдануын қарастыру және дәлелдеу;
зерттеудің маңыздылығы физикадан практикалық сабақтарда есептерді әдіс-тісіліне, деңгейіне байланысты шығаруға дағдыларын қалыптастыру.

Дипломдық жұмыстың құрылымы: кіріспе, екі негізгі тарау, қорытынды, пайдаланған әдебиеттер тізімі.

1. Физикалық есептердің мектеп курсында алатын орнымен шығару тәсілдері

1. 1 Физикалық есептер шығарудың маңызы және мектеп курсында алатын рөлі

Ежелден педагогика ғылымында маңызды рөл атқарып келе жатқан «есеп» ұғымы дербес сипатта болып келді. Бүгінге дейін «есеп» термині негізінен оқу материалы мен оқу тапсырмасының белгілі түрін сипаттау үшін қолданылып келеді.

«Есеп» термині ғылыми әдебиетте сан алуан мағынада пайдаланылады. Олардың ішінде көбірек тарағаны есептің мағынасын ойлау қызметінің мақсаты ретінде түсіну, өткені ойлау процесінде қалай да бір соңғы нәтиже алу үшін есепті шығарудың жолы мен амалдары іздестіріледі.

«Есеп» деп - жауабы арифметикалық амалдардың көмегімен тұжырымдалған сұрақты түсінеміз.

Психология ғылымы жүз жылдан астам уақыт адамның есеп шығару процестерін зерттеумен шұғылданып келеді. Осы зерттеуледің нәтижесінде есеп шығарудың көптеген заңдылықтары ашылады және есеп шығару процесінің маңызды сипаттамалары табылады. Бұл процеске белгілі психолог С. Л. Рубинштейннің берген жалпы сипаттамасына ерекше назар аударуға болады. Ол адамның есеп шығаруын есептің шарттары мен талаптарын үздіксіз жүргізіліп отыратын процесс деп сипаттайды.

Есептің жалпы анықтамасы белгілі Кеңес психологы А. Н. Леонтьевтің іс-әрекет теориясында келтірілген: есеп дегеніміз - «белгілі бір анықталған жағдайда берілген мақсат». Бұл анықтаманы С. Л. Рубинштейн пайдаланып, есепті «жеке адамның ойлау қызметі үшін қойылатын мақсат» - деп қарастырған. [2]

Есептер шығару - көп күш талап ететін еңбек, оның астарында шығармашылық жетістіктердің қуанышы, пәнге деген сүйіспеншілік, сәтсіздіктер, өз күшіне сенімсіздік, физикаға деген қызығушылықтың жоғалуы да жатуы мүмкін. Сондықтан есеп шығару - бұл сезімтал барометр, сол барометр арқылы мұғалім әрдайым оқушылардың жетістіктері мен көңіл-күйін, өзінің оқу-тәрбиелік жұмысының тиімділігін бақылай алады.

Оқу тәжірибесінде физикалық есептерді математикалық әрекеттер, логикалық ойлау, физика әдістері мен заңдарына сүйенетін эксперименттер көмегімен шешілетін кішігірім проблема деп атайды. Негізінен, физика сабағында оқу бағдарламасын меңгеру барысында туындаған әр сұрақ оқушы үшін есеп болып табылады.

Кейбір оқушылар теорияны меңгеру және анықтамалар мен заңдылықтарды тұжырымдайтын формулаларды есте сақтау оларға қиындық туғызбайтынын, ал есеп шығаруға келгенде олар тығырыққа тірелетінін мойындайды. Кейбір есептердің шартын оқи отырып есептеуді неден бастау керек екенін де түсінбейді. Кейбір кезде есеп шығару барысында білетін теорияға көз салып көптеген формулалар, теңдіктер мен заңдылықтарды дәптерге жаза отырып оқушы есепті шығарған-шығармағанын, есептің шешіміне жақындағанын-жақындамағанын білмейді. Әрине, физикадан есеп шығару оңай емес. Теорияны жақсы біле отырып тіпті оңай есептерді шығара алмау мүмкін. Бұл кездейсоқ емес. Есептерді жақсы шығару үшін теорияны білу қажет, бірақ жеткіліксіз екен. Сонымен қатар (нақты білімнен басқа) жалпыланған білімді меңгеру қажет екен. Жалпы жағдайда ол тәжірибе, есеп шығару кезінде меңгеріледі. Жалпыланған білімнің негізін әдіснамалық сипаттамаға ие физиканың фундаменталды түсініктері құрайды. Физиканың фундаменталды әдіснамалық түсініктері салыстырмалы көп емес. Оларға физикалық жүйе, физикалық шама, физикалық заң, физикалық жүйенің күйі, өзара әрекеттесу, физикалық құбылыс, идеалды объекттер, идеалды құбылыстар, физикалық модель түсініктері жатады. Бұл түсініктер өзара байланысты болып келеді және бір жүйені құрайды. Физикалық құбылыстың қалған басқа фундаменталды түсініктермен байланысы ерекше мағынаға ие. Физикадан фундаменталды түсініктер жүйесін қолдану теориялық есептің жалпы анықтамасын кейбір физикалық байланыстары мен шамалары белгісіз құбылыс ретінде қалыптастыруға мүмкіндік береді.

Физиканы оқу үрдісінде оқушылардың оқу-танымдық іс-әрекеттері таным белсенділігінің түрлі мотивтер жүйесі арқылы таратылады. Мотивтердің әр түрлілігіне байланысты оқушылардың даму дәрежесі де әр түрлі болады. Егер оқушы есеп шығару кезінде тек мұғалімнен немесе ата-ананың қолдауымен ғана, нашар баға алудан сақтану мақсатында және тағы басқа осы сияқты мотивтер болса, онда оның есеп шығару тәжірибесі дамымайды. Оқу - танымдық қызметтің мотивтерін талдай келе, Л. И. Божович оқытудың барлық мотивтерін үлкен екі категорияға бөледі. Олардың біріншісі «оқушылрдың оқу - танымдық іс - әрекеттерімен байланысты болса», екіншісі «оқушылардың қоршаған ортамен кең түрде өзара қарым-қатынаста» болумен байланысты. Осыған орай барлық іс-әрекеттер мотивтері екі топқа бөлінеді:

1. есепті шығару әрекетінен тыс сыртқы мотивтер (мысалы, өзінің міндетін орындау, жақсы баға алуға талпыну, тағы басқа)

2. есепті шығару үрдісіндегі ішкі мотивтер (мысалы, есепті шығаруға құлшыныс, кездесетін қиыншылықтарды жеңуге талпыныс, тағы басқа) . [3]

Физикалық есептер келесі үшін пайдалынады:

Проблемалық жағдай құру үшін;
Жаңа білімдерді хабарлау үшін;
Тәжірибелік білім мен дағдыларды қалыптастыру үшін;
Берілген білімнің тереңдігі мен беріктігін тексеру; материалды бекіту және қайталау үшін;
Оқушылардың шығармашылық мүмкіндіктерін дамыту және т. б. үшін.

Психологияның көзқарасы бойынша, есеп - бұл есеп пен субъект білімі талаптарының сәйкес келмеуін білдіретін проблема және оны шешу үшін субъект шығармашылық ойлау қабілетін қосу керек.

Мұндай анықтама «есеп» сөзінің кең түсінігі. Америкалық математик Д. Пойа былай деп жазған: «Біздің саналы ойлауымыздың негізгі бөлігі есептерді шығарумен байланысты. Көңіл көтеріп, армандамаған сәтте біздің ойымыз түпкі мақсатқа бағытталады, біз ол мақсатқа қол жеткізудің жолдары мен құралдарын іздейміз, сол түпкі мақсатқа жету үшін бір бағытты белгілеуге тырысамыз». (Пойа Д. Есепті қалай шешу керек)

Проблеманың пайда болған кезінде оны шешу жолдары анық болса, онда есеп пайда болмайды; ал, ондай жол болмайтын жағдайда, ол есепке айналады. Сонымен, есеп анық көрініп тұрған, бірақ тікелей қол жетпейтін мақсатты бағындыру құралын іздеу қажеттілігіне жатады.

Әдістемеде физикалық есеп деп логикалық ой қорытындысының, математикалық іс-әрекеттер, физикалық заңдар мен әдістер негізінде тәжірибелердің көмегімен шешілетін проблеманы атаймыз.

Әр есепте сұрақ болып табылатын ақпараттық бөлім, шарты мен талабы болады. Ақпараттық бөлім әжептәуір толық болады, сондықтан есептің өз мағынасы тарихпен, техниканың жеткен жетістіктерімен таныстыра отыра, басқа ғылымдардан мәліметтер алуға мүмкіндік береді.

Есептерді шешу оқудың тәжірибелік әдістеріне жатады және де физиканы оқытуда сол аталған функцияларды атқарады: білім, тәрбие, дамыту, бірақ оқушының белсенді ойлау қызметіне сүйенеді.

Есептің білім беру функциясы оқушыларға белгілі бір мағлұмат бере отыра, олардың бойында тәжірибелік іскерлікпен дағдыларды өндіру және оларға физикаға тән және жалпығылыми әдістер мен ғылыми білім алу принциптерімен таныстыруға мүмкінді береді.

Белгілі отандық психологтар П. И. Зинченко мен А. А. Смирнов келесі заңдылықты белгіледі: (Смирнов-Зинченко заңдылығы) : «Егер оқушы белсенді ойлау қызметін атқарса және осы материалды түсінуге бағытталған болса, ол материалды өздігінен ұғып алуы мүмкін».

Есептерді шешу, әрине, белсенді ойлау қызметін талап етеді. Сондықтан, есептер материалдарында мұғалім оқушыларға жаңа білім беруі мүмкін, сонымен бірге теориялық материалды есеп арқылы түсіндіруге болады.

Әдістеме аксиомаларының біріне сәйкес, оқушы білімін тәжірибеде қолдана алса ғана, ұғынған болып саналады. Есептерді шешу - тәжірибелік қызмет. Демек, есеп білімді меңгеру рөлін де ойнайды. Есепті шеше білу арқылы біз оқушы осы заңды қаншалықты түсінгені туралы айта аламыз. Ал оған сол есептерді шығару арқылы ғана үйретуге болады. Тәжірибе көрсетіп отырғандай, әр түрлі ережелердің, заңдардың физикалық мәні нақты бір мысал - есептерге бірнеше рет қолдану арқылы ғана түсінікті болады.

Есептерді шығару тағы бір білім функциясын - физиканың негізгі ұғымдарының бірі - физикалық өлшем түсінігін қалыптастыру және байытуын атқарады.

Физикалық есептер оқу процесінде политехнизм принципінің жүзеге асырылуында үлкен рөл атқарады. Олардың көбі физиканың өмірмен, техникамен және өндіріспен байланысын көрсетеді.

Есептердің тәрбиелік функциясы оқушылардың бойында ғылыми көзқарасты дамытуға септігін тигізеді. Олар табиғаттың көріністері мен объектілерінің әралуандылығын дәлелдеуге және адамның оларды тануына көмектеседі.

Есептерді шешу жалпы адамзаттық қасиеттерді де тәрбиелейді. Д. Пойа былай жазған еді: «Есепті шығару өнеріне үйрету еркіндікке үйретумен тең. Өзін үшін аса қиын емес есепті шығару арқылы оқушы қайсар адам ретінде қалыптасып, жетістікке қол жеткізе алмағанда, ынсапты жетістіктерді бағалауға, шешу идеяларын сабырлықпен іздеп, ол идея пайда болған жағдайда, оған бар күшін береді. Егер оқушы мектеп табалдырығында есептерді шешу арқылы пайда болатын кезектесетін сезімдерді басынан өткермесе, оның математикалық білімінде кемістік пайда болады». Бұл сөздерді толық көлемде физикалық есептерге байланыстыруға болады. Есептерді шешу кезінде оқушылардың бойында еңбексүйгіштік, ақылдың ұшқырлығы, тапқырлық, байымдаудың дербестігі, оқуға деген қызығушылық, қайсарлық пен мінез қалыптасып, қойылған мақсатқа жетуге табандылық пайда болады.

Есептердің дамыту функциясы есептерді шығару кезінде оқушы барлық ойлау қабілетін қолданады: назар, қабылдау, ес, ойын, қиялдау. Есептерді шығару кезінде логикалық және шығармашылық ойлау қабілеті пайда болады. Бірақ, жаңа тақырыпты түсіндірген кезде келесіні естен шығармау керек:

Оқушыға тек қана бір типті есепті ұсыну;
Олардың әр шешуі тек бір ғана операцияға әкеп соғады; (операцияларға) ;
Бұл операцияны оқушы осындай жағдайларда болуы мүмкін басқа шешімдердің арасынан іздемейді;
Бұл есептер оқушы үшін үйреншікті емес болып көрінбейді;
Ол өз әрекеттерінің қатесіз екеніне сенімді,

Сонда ғана оқушы екінші немесе үшінші есептерді шешу кезінде есептердің шешуін дәлелдемей, есептерді ойланбай, тек қана алдындағы есептерге сәйкестендіріп, пайымдаусыз істей бастайды. Бұл есептерді шешу кезінде дамыту жағынан әлсіретеді. Сондықтан оқушыларды есептерді әр түрлі әдістермен шығаруға үйрету қажет. Бір есепті әр түрлі тәсілдермен шығару пайдалы, бұл оқушылардың жан-жақты дамуына себеп болып, шығармашылық ойлау қабілетін дамытады. [4]

1. 2 Физикалық есептерді шығарудың әдіс-тәсілдерімен классификациясы

Физикалық есептер бұл оқушылардың физикалық құбылыстарды танып зерттеу логикалық ойлауын, білімдерін қалыптастыру және өзінің түсініктерін тәжірибеде пайдалана алуын жетілдіру үшін қолданылатын жаттығулар.

Есептер шешу мен шығару оқу процессінің негізгі құрамды бөлігі болып келеді және еңбексүйгіштікті, ақылдың танымдылығын, пікірлердің тәуелсіздігін қалыптастырып, оқуға деген қызығушылықты арттырады, еркі мен мінезін жандандырады, құбылыстарды талдай алу әрекетін дамытып, ақпараттарды жалпылауы пайда болады. Есеп шығару оқытудың политехникалық қағидасының іске асуында маңызды рөл атқарады және білімдерінің жүйеленуі мен жетілдіруін және кеңейуін қаматамасыз етіп, өмірге деген көзқарастарын арттырады. Есеп шығару ғылым мен техниканың жаңашылдықтарымен және жетістіктерімен таныстыра отыра, физика курсын толықтай меңгеруге мүмкіндік береді.

Физика сабағында есептер шығару негізінен: проблемалық жағдаяттарды туғызу үшін; тәжірибелік дағдылары мен іскерліктерін қалыптастыру үшін; жаңа ақпаратты жеткізу үшін; оқушылардың шығармашылығын дамыту үшін; білімнің жетіктігі мен тереңдігін тексеру үшін; материалды қайталаумен бірге бекіту үшін қолданылады. Есеп шығару әрбір сабақтың негізгі бөлігі болып табылады. Аралас сабақтарда оларды сабақ сұрау кезінде және өткен материалды бекіту барысында бірнеше рет пайдаланамыз. Қайталау кезінде жиі аралас есептерді іріктеп аламыз. Оқушылардың білімдерін бағалаудың басты құралдарының бірі есептер.

Есептер сипаттарына қарай бөлінеді және мазмұнына байланысты: нақты, абстрактілі, техникалық, тарихи түрде; дидактикалық сипатына байланысты: жаттығу, шығармашылық, зерттеушілік, бақылау түрінде; шарттарына байланысты: мәтіндік, графикалық, эксперименттік, сурет есептер түрінде; күрделілігіне байланысты: қарапайым, күрделі, құрамалы, аса күрделі түрде; талаптарына байланысты: белгісізді табуға, дәлелдеуге, құрастыруға беріледі; шешу жолдарына байланысты: эксперименттік, есептеушілік, графикалық түрде болады. [5]

Есептерді осылай жіктеу шартты түрдегі мағынаға ғана ие, өйткені, әрбір есеп басқа топтарға жатуы әбден мүмкін. Есеп шығару кезінде қандай логикалық операциялардың пайдаланатынына байланысты оны шешудің жолдары аналитикалық, синтетикалық және аналитикалық-синтетикалық болып келеді. Аналитикалық шешу жолы есепті бірнеше қарапайым есептерге бөлшектеу арқылы болады. Шешуді ізделінетін шаманы табудан бастаймыз, соның нәтижесінде ізделінген шаманы табудың қажетті заңдылығы ашылады. Заңдылықтың құрамына өзге де белгісіздер кіретін болса, онда оларды есептің белгілі шарттарымен байланыстырамыз.

Синтетикалық шешу жолында шамалардың арасында байланыстар анықталып, теңдеуге қажетті белгісіз шама табылғанға дейінгі іздестіру жүргізіледі. Аналитикалық және синтетикалық шешу амалдары қашан да бір бірімен байланысты болады. Есеп шешуге математикалық ақпаратты пайдаланудың келесі жолдары бар: арифметикалық, алгебралық және геометриялық.

Арифметикалық тәсілде физикалық шамаларды теңдеу құрмай өзгертудің математикалық амалдары қолданылады. Алгебралық тәсілде теңдеуді құру физикалық формулаларға негізделіп, ізделінетін физикалық шама анықталады.

Геометриялық тәсілдің орнына көбінесе геометриялық әдіс термині қолданылады. Ол кескіндердің геометриялық және тригонометриялық қасиеттерін шығару барысында пайдаланылады.

Белгілі бір есептерді шығару кезінде бұл жүйенің кейбір сатылары қолданылмауы да мүмкін. Қазіргі уақытта физикалық есептерді шығаруда алгоритмдік тәсілдер жиі пайдаланылуда.

Сабақ үстінде оқушыларды есеп шығаруға тартудың нысандары мынадай болуы мүмкін:

Есепті тақтада мұғалімнің өзінің шығаруы. Мұндай тәсіл типтік есептің шешілуі барысын көрсету үшін болмаса күрделі есептерді шығару үшін қолданылады. Мұғалім оқушылардың белсенділігін арттыру үшін оларды есепті талдауға тартады.
Есептің шешімін іздеу мен талдауды ұжымдық түрде жүзеге асырып, соңынан оқушылардың бірі шешімді тақтаға, қалған оқушылар дәптерге жазады. Тақтада күрделі есепті шығару барысында бірнеше оқушы кезектесіп жұмыс істеуі мүмкін. Бірақ, мұндай жұмыстың барысында оқушылардың дербестігі мен белсенділігі төмендейді.
Оқушылар ұжымдық талдаудан кейін есепті дербес шығарады. Оқушылардың дербестігі мен белсенділігі жоғары болғандығына қарамастан олардың барлығы есепті бір мезгілде шығарады деп күтуге болмайды. Сол себептен, бірқатар қиындықтар туындайды. Осыған орай, мұғалім есепті шығарудың барысын үнемі қарап, оқушыларға кеңестер береді, кемшіліктері мен қателеріне назар аудартып, түзетулеріне көмектеседі.

Қазіргі кезде физика есептерін шығарудың практикада негізінен екі әдісі, атап айтқанды, аналитикалық және ситатикалық әдістері қолданылады.

Аналитикалық әдіс.

Бұл әдіс есептің мазмұнын талқылап, күрделі үрдісті оңай процестерге жіктеп, ізделініп отырған физикалық шаманы оңай процесс заңдылығының формуласының көмегімен өрнектеп жазамыз. Алынған өрнектің оң жағында есеп шартында берілген шама болса, онда құбылыстар арасындағы байланыстарды тағайындап, бұл шаманы белгілі шамалар арқылы анықтап алатын формулалар жазылады. Осылай негізгі іздеп отырған шаманы белгілі шамалар арқылы анықтайтын өрнегін алуымыз керек.

Синтетикалық әдіс.

Синтетикалық әдісте есеп шартындағы көрсетілген физикалық шамалар бейнелейтін үрдістердің заңдылықтары қарастырылып, оларды басқа шамалармен өзара әрекеттестігі анықталады. Осы әрекеттестік формулалары арқылы анық болған аралық шамалар көмегімен өрнегінде белгісіз, ізделініп отырған шама бар теңдеу жазылып, есеп шығарылады. [6]

Есеп шығарудың осы екі әдісін де жиі қолдануға болады. Олардың бір- бірінен артықшылығы жоқ. Бірақ дидактикалық жоспарда оқу үрдісінде ескеруге қажет әрқайсысының өзгешіліктері бар. Қиын есептерді шығаруда аналитикалық - синтетикалық және синтетикалық - аналитикалық, яғни комбинацияланған есеп шығару тәсілдері қолданылады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.