Экологиялық тәрбиелеу

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 33 бет
Таңдаулыға:

ХГТУ Ашық институтының

050103 - 04 ПП тобының

студенті Жұмабекова Арайлымның

«Экологиялық апат аймағындағы

студенттердің үрейлік деңгейін

зерттеу» тақырыбында орындаған

дипломдық жұмысына

СЫН ПІКІР

Диплом жұмысы мазмұнымен танысу барысында қалыптасқан көз қарас бойынша айтарымыз жұмыстың психология ғылымында қалыптасып келе жатқан экологиялық психология саласын қамтитындығы және де ғылыми мағынасында кең мағыналы сауатты орындалған зерттеу жұмысына айналғандығын баса айтуға болады.

Жұмыс өзектілігі біздің еліміз үшін ең бір шиеленісті күрделі мәселе экологиялық апаттарды негізге ала отырып белгілі бір мақсатта іріктеліп алынған студенттер контингенті көз-қарасымен, оларда қалыптасқан қорқыныш, қайғы, мұң, үрей сезімдерін, экологиялық апаттарға байланысты өзгелерге көрсету, сезіндіруге деген талпыныс, дипломанттың қол жеткізген жетістігі ретінде бағалауға болады.

Диплом жұмысында тақырыбына сәйкес теориялық шолулар, яғни түсініктемелер беруден бастап көптеген беделді зерттеушілер еңбектеріне сілтемелер жасай отырып, өз жұмысын тиянақты жұйелейді. Бөлім материалы әр түрлі ғылым салалары бойынша өр бітіледі. Сипаттамалар, көз қарастар және мәселенің туындау себептерін зерттеуші тиянақты, ұғынықты саралайды.

Зерттеу әдістермен таныстыру, нақты әдістердің қолданылуы және сандық және сапалық жағымен көрсете білген. Зерттеуші зерттеу әдістемелерін толық игерген.

Дипломант өз тақырыбын игергендіктен ғылыми жұмыспен шұғылдануға икемдігін көрсете алады.

Жұмыстың орындалу стилі талап мүдделеріне сай. Жұмыстың жазылу барысында кездесер кейбір грамматикалық қателіктер, жұмыс мазмұнына нүсқан келтірмейді. Жалпы зерттеушінің орындаған дипломдық жұмысының орындалуын жақсы деп жоғары бағалаймын.

Қазақстан халықаралық

халықтар достығы университеті

Отырар институтының

п. ғ. к. : Ахметов Т.

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ

ҒЫЛЫМ МИНИСТІРЛІГІ

«Қайнар» университетінің Оңтүстік Қазақстан

аймақ аралық филиалы

Педагогика және Психология факультеті

Педагогикалық пәндер кафедрасы

ИСАБЕКОВА ЭЛЬМИРА АЛМАХАНБЕТҚЫЗЫ

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС

Мамндығы 0314 - «педагогика, психология»

Шымкент - 2005 ж.

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ

ҒЫЛЫМ МИНИСТІРЛІГІ

«Қайнар» университетінің Оңтүстік Қазақстан

аймақ аралық филиалы

Педагогика және Психология факультеті

Педагогикалық пәндер кафедрасы

Қорғауға жіберілді

Кафедра меңгерушісі Сапарбеков. А.

«» 2005 ж.

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС

ЭКОЛОГИЯЛЫҚ АПАТ АЙМАҒЫНДАҒЫ

СТУДЕНТТЕРДІҢ ҮРЕЙЛІК ДЕҢГЕЙІН

ЗЕРТТЕУ

Мамндығы 0314 - «педагогика, психология»

Студент Исабекова. Э. А.

Ғылыми жетекші Мусабеков. Ө.

Шымкент - 2005 ж.

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ 4-9

I ТАРАУ, ЖАЛПЫ ЭКОЛОГИЯЛЫҚ ПРОБЛЕМАЛАРДЫҢ БВҒЫТЫН ТЕОРИЯЛЫҚ ЗЕРТТЕУ

Экологиялық апат аймағындағы тұрғылықтардың үрейленуіне

психологиялық сипаттама 10-22

Экологиялық проблемаға шетелдік және отандық көзқарастар

23-43

1. 3. Эмоционалдық үрейленудің туындауы 44-51

II ТАРАУ. ПСИХОЛОГИЯДА ЭКОЛОГИЯЛЫҚ ПРОБЛЕМАЛАРДЫ

ЗЕРТТЕУ ӘДІСТЕРІНЕ СИПАТТАМА ЖӘНЕ НӘТИЖЕЛЕРДІҢ

ТАЛДАУЫ МЕН ИНТЕРПРЕТАЦИЯ

2. 1. Ғылыми зерттеу әдістеріне түсінік 52-54

2. 2. Мәселеге арналған әдістер 55-58

2. 3. Алынған нәтижелер бойынша талдау жасау 59-63

ҚОРЫТЫНДЫ 64-66

ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТ 67-71

ҚОСЫМША

К І Р І С П Е

Қазіргі адамзатты қоршаған ортаның күрделі экологиялық проблемалары толғандыруда және оларды жедел шешу тәсілдері ізденістіруде. Бұл айналадағы орта туралы, яғни бүгінгі таңдағы Қазақстанның аймақтарында экологиядан өткен проблема жоқ. Әскери полигондар жарылыстардан, Арал мен Семей трагедиясынан қырылып, ауырып-сырқап әлсізденіп үрейге ұшырап жатқан адамдар өте көп.

Бұл арада шешілуге тиісті ең негізгі мәселе адамның табиғатқа тигізетін әсері қандай және адам қалпына келмейтін қандай тізбекті өзгерістер туындайтынын анықтауда болып отыр. Екінші жағынан қоршаған ортаның бүлінуінен әр бір адамның мазасыздануы өмірге деген мотивациялық қызығушылығы төмендеуі, тұрмыс жағдайының нашарлауы болып отыр. Бұл мәселені бір жағынан ғылымның ашқан жаңалықтары негізінде іс әрекет бастайтын білім ғана шешіп береді, даму жолында экология біліммен тәрбиенің мазмұны мен маңызы арта түсуде.

Қоршаған орта бүлініске ұшырап ауқымды туындаған қазіргі жағдайда білім мен насихат қоғамыныңәр мүшесіне табиғатқа аялауды қалыптастыруы тиіс.

Әлеуметтік экологиялық жағдайдың шиеленісуіне байланысты қоғамдық барлық құрылымы қолдап экологиялық жан-жақты іс-әрекет жасауға әзір игеруді қамтамасыз ету арқылы сапа мен іс-әрекетті түбірлі жақсарту тұрақты экономикалық даму жолына түсудің басты кепілі болып табылады.

Экологиялық апаттың болдырмау шарты - білім берудің мақсаты мен мазмұнына жаңа бағыт беру үздіксіз экологиялық білім беру

арқылы ғана әр түрлі деңгейлерді мамандардың экологиялық сауатсыздығын жоюға болады.

Табиғатты қорғау экономика, әлеуметтік саяси игілікпен байланыса жүзеге асырылады.

Студенттердің қоршаған ортамен қарым-қатынас мәдениетін қалыптастыру үшін берілетін дәлелі экологиялық ойларды қалыптастырғанда практикалық іс-әрекеттің жүйелігі және реттілігі қамтамасыз етіледі. Қоршаған ортаның ғылыми жаратылыстық жағынан түсінуі қоғамның іргелі құрылымнан қолдану тапқан экологиялық білім мен насихат қана жаңа адамды ХХI ғасырдың азаматын қалыптастыруды және аса күрделі шиеленіскен әлеуметтік-экологиялық жағдайда іс-әрекет жасауға үйретеді.

Экологиялық білімнің тиімділігі жүйелік тәсілі негізделіп үздіксіз жүзеге асырылғанда ғана артып табысқа жетеді. Үздіксіз экологиялық білім беру жүйесін құрудың мақсаты - ғылыми және тәжірибелік ғылымның білімнің бірлігі негізінде оқушылардың экологиялық көз-қарасын қалыптастыру, қоршаған ортаға жауапкершілікпен қарайтын құндылықты, мінез-құлықты қамтамасыз ету және сонымен бірге іс-әрекетті қамтамасыз етіп қалыпқа келтіру.

Қазіргі кезеңнің ерекшелігі экологиялық білім және тәрбие беруді қолма-қол енгізіп жетілдіру керек. Өйткені табиғаттағы апатты жағдайлар жасынан «экологияландырылған» ұрпақтың өсіп жетілуін күтуге, ұзақ мерзімді эксперимент жүргізуге уақыт қалдырмайды.

Экологиялық білім көпшіліктің санасына айналадағы ортаны қорғау сақтаудағы жауапкершілік идеяларын ұялатып, адамдардың назарына ілінуінің маңызы және теориялық негізін - В. И. Вернадскидің биосфера, ниосфера туралы ілімі. Бұл ілім «адам-табиғат» жүйесіндегі қарым - қатынастың әдістемелік негізін

құрады. Ол экологиялық қоршаған ортаның проблемаларын біріктіре қарастыруға меңзейді.

Реймеро Н. Ф. «Табиғатты қорғау және жеке адамның қоршаған ортасы», /1/ - деген еңбегінде, ал адам ұзақ уақыт бойы қоршаған табиғатқа тікелей байланысты тіршілік етті. Адам қызметі бұрын табиғатқа байқалмаған, сондықтан белгісіз болып келген. Енді адамзат қоғамның табиғатқа әсері негізі экологиялық фактордың бірі болып отыр. Адамның шаруашылық қызметі ғасырлар бойы орта мен табиғаттың арасындағы өзара үйлесімдігін байланысын түбірімен өзгерте отырып. Сонымен бірге тіршілік ортасының өзгеріске ұшырауы да адамның денсаулығы, олардың биологиялық, түр ретінде көркеюде осыған байланысты. Табиғатта адамның әрекетінің нәтижесіндегі пайда болады, осы факторлармен өзгерістердің бәрі антропогендік деп аталады. Демек адам (шикі зат көзі) қызметінде табиғат шикі зат көзі материалдық өндірістіктің негізі және өмір сүру ортасы ретінде көрінеді. /11/

Адамзаттың бірқалыпты дұрыс дамуына қоршаған орта тазалығының қаншалықты қажет екеніне, оны тұп-тұйық, таза кезінің өзінде-ақ көңіл аударып, болшақты ойлаған, қам жеген, оған көмек білдіруге ниет білдіріп әрекет істелген сол заман ғалымдарының көргендіктеріне таңқаласын.

Біздің жұмысымыздың өзектілігі.

Бүгінде қоршаған ортамызды мүлде бүлдіріп біткен жағымыз бар.

Егер осы уақытқа дейін миллиондаған адамдар қырылуының себепкері көбіне ел мен арасындағы қантөгіс соғыстар, жұқпалы індеттер, жерсілкіністері, топан сулар болып келсе, бұл күндері қоршаған ортамыздың шектен тыс ластануы салдарынан жер бетіндегі халықтардың жаппай қырылып кету қауіпі төніп тұр. Ең

өкініштісі, ғылым мен техникалық жетістіктерін сауатсыз пайдаланудың салдарынан қоршаған орта мен табиғатты адам баласы тұрмақ тіршілік атаулы өмір сүре ала алмайтындай қайғылы күйге түсірдік.

Қоғамдық формациялардың әрбір саласында адамзат сана-сезімнің даму дәрежесіне байланысты қошаған орта мен табиғатқа деген көзқарастар да өзгеріп отырған. Адам баласы, қай заманда, қай ғасырда, қай қоғамдық формацияда өмір сүрсе де, айналасындағы тіршілік атаулының мәселесі тәрізді өзінің де табиғаттың бір «төлі» екенін айқын түсінген. Ол табиғат мекеніне айналған жұмыр жердің де, аспаннан төгілген күн нұрыныңда, ауа мен судың да тіршілік атаулының қайнар көзі екенін бастан-ақ білген. Сондықтан да айналасында болып жататын табиғаттың таңғажайып құбылыстарына ғұмыр бойы табынумен, сиынумен, оларды әулие тұтумен келген. Алайда табиғатта болып жатқан күнмен, түнің, қыс пен жаздың, көктем мен күздің ауысып келуі, жердің селкінуі мен жанар таулардың атқылауы, даулардың соғуы, күннің тұтылуы мен жауын-шашындардың болуы, найзағай ойнап, күннің күркіреуі тәрізді құбылыстардың ар жағында құпия жатқанын көкіректерімен (интуицияларымен) сезіп, құпиялар сырын ашуға, стихиялы аппаттарды болдырмаудың амалын тауып, сондай алапат күштерді, адам игілігіне жарату үшін үнемі ізденіс үстінде болған.

Адам баласы жетістіктерге тынымсыз дене еңбегімен ой еңбегінің арқасында жеткендігі ақиқат. Еңбек күшінің құдыретті күшін қазақ халқы да терең түсініп, кейінгі ұрпаққа мынадай нақыл, өситеттер қалдырған «Жер өмірдің бесігі. Еңбек - ердің нәсібі. Еңбек еткен - мұратқа жеткен», «Еңбексіз өмір тұл, айсыз көңіл тұл», «Еңбекте ет те, егін ек, жарымасаң маған кел, белді бу да, бейнет қыл - байымасаң маған кел».

Осы замағы сан салалы әлемдік ғылым мен техниканың, мәдинеттің өзің үлгілерін жасауға, ғасырлар бойы талай елдің, талай ұлттардың дарынды перзенті ат салысты. Сондықтан өткен тарихыңды білмей тұрып, қазіргі жетістіктердің парқына жету, қадір қаситетін танып білу, болашақты болжау мүмкін емес. Ал оларды санауда саралап, ой елігінен өткізе жақсыларын қабылдап үйрену - өмір талабы. Онсыз алға жылжу, даму адамзат тарихында осы уақытқа дейін болған емес.

Дүниедегі ең күрделі құбылыстардың бірі - әйелдің екіқабат болуы мен өмірге нәрестенің келуі. Әйелдің «ана» деген атқа ие болуы да осы екіқабат сәтінен басталып аман есен өмірге дені сау ұрпақ алып келуімен жалғасады. Дені сау, анадан дені сау ұрпақ тарайды. Ал өз перзентін өмірге дені сау келуі үшін әрбір әйел екіқабат сәтінен бастап, босанғанға дейінгі өз денсаулығына, көңіл күйіне, дұрыс, сапалы тамақтануына, от басы, ошақ қасының тыныштылығы.

Айналасының таза болуына, жұтқан ауасы мен ішкен суының мөлдір болуына жауакершілікпен қарағаны жөн. Егер адамдардың өсіп өрбуіне қоршаған орта қалай әсер етсе, іштегі нәрестеге де анасның денсаулығы солай әсер етеді. Яғни шаранасындағы перзент үшін ана оргонизмі қоршаған орта саналады.

Нәрестенің іштен кеселді болып туылуының негізгі себебін білу үшін, әуелі әйелдің жүкті болатынына, перзентінің жатырда қалай жетіліп дамитынына, қалай өмірге келетініне тоқталсақ, ал адамдардың кемтар кеселді болуы қоршаған ортаның табиғатының зиянды әсерін әртүрлі сипатты жағдайлардан, денсаулығы, көңіл күйі және психикалық процестері бұзылып, оларды үрей қаптап, мазасызданып күйгелектене береді, даму барысы тежеліп шыдамсыз және басқада психикалық ауытқуларға душар болады.

Сол себептен, айналамызда, өзіміз өмір сүретін ортада болуы ықтимал экологиялық апаттарға бүкіл халық болып жол бермеу керек. /17, 13б/

Біздің теориялық негізімізді зерттеп психологиялық үлес қосқандардың бірі М. Черноушек, Л. Рубенштейн т. б. , олар экологияны психологиялық көзқарастар мен қарап экопсихология ұғымын ашты, мұнда экологиялық апат аймағындағы адамдардың үрейлену деңгейі көбінесе эмоционалдық процестерін әсер етіп, мінез-құлықтарын өзгертуі ықтимал. Сол себептен зерттеу жұмысымыздың пәні студенттердің үрейленуін қарастыруда.

Зерттеу жұмысымыздың обьектісі : Жоғарғы оқу орнына байланысты, экологиялық апат аймағынан келген студенттер.

Мақсаты : Экологиялық апат аймағындағы тұрғылықтардың үрейлену қатынастарын анықтау.

Біздің зерттеу мақсатымызға байланысты келесі мәселелерді қалыптастырамыз :

Зерттеліп отырған мәселелерге байланысты әдебиеттерге психалогиялық талдау;
Өңделген психологиялық әдебиеттердің деңгейін анықтау;
Біздің адекваттық мақсаттың зерттелу әдісін таңдау;

Болжам: студенттердің эмоционалдық қатынастарын экологиялық проблемада үрейдің пайда болуын, түсінуге байланысты деп болжаймыз.

Құрылымы : 2 тараудан :

Жұмыстық көлемі 80;
Қолданылған әдебиеттің көлемі 48.

I ТАРАУ. ЖАЛПЫ ЭКОЛОГИЯЛЫҚ ПРОБЛЕМАЛАРДЫҢ

БАҒЫТЫН ТОЕРИЯЛЫҚ ЗЕРТТЕУ

Экологиялық апат аймағындағы тұрғылықтардың

үрейленуіне психологиялық сипаттама

Қоршаған орта психологиясы және экологиялық психология ғылыми дерек болып қалыптасқан, экологиялық психология нені үйрету керек неге бағытталу керек және қандай проблемаларды шешуге болатынын айту, жауап беру қиынға түседі. Бірақ та психологиялық экология бұл ғылыми бағыт өзі жеке адамдардың психологиялық нормализация әрекетінен қоршаған ортаға табиғи ортаға сүйенетіні мәлім және әлеуметтік орта мен жеке адам, ішкі жан дүниесін кеңінен үйрететін ғылым. Бұл жөнінде М. Черноушек ғылыми деректе 4 тарауды ашып береді :

Адамның индустриалдық цивилизациясының қатысуы, яғни іс-әрекет барысында жақсы және жаман жақтарының көрінуі.
Психолог М. Черноушек жай қарапайым мысалмен былай деген.

Адам өмір сұретін орта психологияға тікелей әсер етеді. /2/.

Сыртқы кеңістіктер басқа адамға әсер ететінін, көріп өзімен байланыстырып қабылдауы.
Балалардың сыртқы кеңістікті психикасына қабылдау, яғни балаларды ортаға бейімдеп қалыптастыру керек деген.

Эстон психологы Гомас Нийт былай деген. Адамдардың ортаға белсенділігі, жауаптылығы болу үшін балалардың өзінің территориясы, бөлек бөлмесі, жеке басты орны, ойыншықтары және балалардың өз таңдауы болу қажет. Біз сол кезде ғана баланың руғани интеллектуалдық дамуын қалыптастыруына

10

көмек бере аламыз нәтижесінде белсенділігін жауашылығын айқын көре аламыз деген.

Эстон психологы К. Миктің айтуынша, біздің жанымыз бен бірге денеміз де өзгеріп, өсіп отырады. Сырттағы кеңістікпен оңай жеке қиын сәттерімен күресеміз, ортамен тікелей қарым-қатынас жасап, қайғыру, ренжу және қуаныш көңіл көтеру реакциясы эмоционалдық қатынастан көрсетіп отырамыз. Сол себептен физикалық, химиялық, биологиялық құбылыстардың әсерінен психологиялық құбылыс қамтылады деген.

Табиғаттың экологиялық бүлінуді және ластануы ғылыми түсінікте мынандай түрлерге бөлінеді. Себебі ;

а) Экологиялық апаттар, табиғи процестердің ритімі бұзылуы, кәзіргі кезде жиі туындап отыр. Ірі кең апаттар теңіздердің құрып жойылуы, теңіздерге құйылған нефт әр түрлі апапт әкеледі. Кіші апат өндірістік кәсіп орындарының өзен, көлдерге улы заттарды тастауы.

Флор жеке фауна, су қоймаларының жойылуы. Тағы бір кіші апаттың түрі, талдарды кесу, өрттің болуы, сонымен қатар құрт-құмырсқалардың көбейіп кетуі. Осындай әрекеттің нәтижесінен болып табылады.

Экологияға адамның қатынасы ; тірі және өлі табиғатпен, сандық және сапалық қатынастары мен өзгешеленіп үш белгімен негізделеді. Өзіне тән және адамның жалпы ортаға қатынас :

Масштаб ;
Комплестік ;
Орындаған әрекетін саналы түрде меңгеруі.

Экологиялық психология техниканың қарқынды дамуы әрекетін үйретеді. Осыдан қоршаған ортаның өзгеруінен, жеке адамның психологиялық процесі өзгереді, жеке адамның жүріс-тұрысы,

қабылдау реакциялары өзгереді. Мысалы, адам өзі әртүрлі бағытпен жүреді. Футболдық алаңда және тыныш орманды далада, экскурсияда, қаланың проспектілерінде әр түрлі рөлде болады. Сол себептен адам іс-әрекетпен қоғам, қоршаған орта өзгерсе, қоршаған ортаның бағытымен адам өзгеріп отырады. Заманына қарай уақыт кеңістікке қарай әр бір жеке адамның мінез-құлық, жүріс-тұрысы түрлі болғанымен, адамдарға ұқсастықтары байқалады. (идентичность) /3/

Құбылыс пен қоғам физикалық факторға кіргенімен адамның психикалық дамуның өзгеруімен айқындалады, себебі қоршаған орта адамның психикасына тікелей әсер етеді. Реакция мен интерпретацияның ортаға деген қарым-қатынасы индивидуалды және әлеуметтік байланыста жоспар құрылады, біз сонда ғана саналы түрде жауапкершілікпен қоршаған ортаға деген қарым-қатынасы өзгеріп психилогияның экологиямен байланыстылығын айқындай аламыз. Адам ортаның пассивтік жемісі емес, ол бір мақсатқа бағышталған жан.

Шын мәінде орта, адамға қалай әсер ететін білгіміз келсе, практикалық іс-әрекетте қабылдаған шешімді айқындаймыз, яғни жеке адамның ортадағы жүріс-тұрысын бақылау мұндай бақылаумен практикалық қорытынды шығаруға бағытталады. Мұндай әр бір жеке адам белгілі бір ортадан оптимальдық әрекеті таңдап алуы арқылы ортаның өзгеруі жеке адамның іс-әрекет табыстылығымен шешім қабылдаймыз.

Психология мен экология байланыстарын басқада жақтарымен қарасақ, мысалы экопсихологияның әлеуметтік проблемалары.

Адам өзінің ортасын белсенді меңгере отырып, тек өзіне ғана әсер етіп қоймай, басқада айналасындағы адамдарға әсер етеді. Үлкен қалаларда экопсихологиялық проблема спецификасын

тудырады. Шумның көбеюі адам арасындағы қатынасқа әсер етеді. Белгілі бір кеңестік шекаралығында адамның экологиялық мінез-құлқы өзгереді. Мысалы, адам демалуға тыныштық сақтарда, күннің ыстықтығы, немесе қапырық ауа адам организіміне тікелей әсер етіп демалғанын сезінбей қайтадан шаршау сезімі туындап отырады. /2/

Ортаның үйлесімділігі әлеуметтік және психикалық жеке адам орнатуымен байланысты. Өмір сапасы медико-әлеуметтік құбылыс- тардың жүйесімен және психофизиологиялық соманти-калық жеке адамның денсаулығымен қамталады. Олардың рухани, мәдени құндылықтары және цивилизациялық экономикалық қоғамның дамуымен жүзеге асырылады, өмірдің жалғасы индивиду- алдық, қоғамдық, жанұялық, кәсәппен қалыптасады.

В. П. Зинченконың айтуынша, ойлау іс-әрекет операторының негізгі рөлін ойнайды, әсіресе, әр-түрлі реальдық ситуацияларды, проблемдық модельдерді ойлау арқылы шешіледі, себебі ойлау процессі индивидің танымдық іс-әрекеті болып табылады. /3/

Психологиялық сұраптау барысында жеке адамның психикалық сапалық даму жиынтығы кәсіби, қолайлы, табысты, меңгерумен талаптары қатысты, жеке адам қоршаған ортаға жауаптылығымен экологиялық проблемаларды болдырмай ортаның комфартты- лығын көрсетеді, яғни субьективтілік сезіммен және обьективтік жағдайдың толық денсаулыққа әсері жағымдылығын түйсіне алғандылығын үрейлену қорқыныш болатынына көз жеткізе аламыз. Сонымен қатар, адам экологиясы атты анықтамаларға тоқталамыз, олар :

Абиотика фактор - орталығы: органикалық орта емес, бірақ органикалық ортаға әсерін тигізеді. Оларға радиация, күн сәулесі, космос, т. б. жатады.

Келесі анықтама :

Аггарвация - латынша aggravare - біреуге ауырлық түсіру, салмақ салу деген ұғым ауыртпалықты ұлғайтып аурыға шалдығу аггавация потологиялық-психикалық аурулардан соматикалық ауруды ұлғайтуы.

Агенезия - gene sis промсхождение тегі, әдеттегі нормадан ауытқуы (анатомия) бас миының жұмыс жасамауы.

Адапцииогенез - реакция және процес жиынтығының п. б. эволюция материалы процеске бейімделіп ортаны өзгертуі.

Алармизм - ангыл. Abarm - тревога, ғылыми бағытта, әр-түрлі апаттардан зейіннің акцентуациясын айтамыз. Яғни адам іс-әрекетінен табиғаттың лвастануы адам адамға тікелей әсер етіп үрейдің п. б.

Стихиялық апаттар - әртүрлі табиғи құбылыстардың бүлінуі (жерсілкінісі, су тасқыны, урагандарт. б. ) экономикаға және адам денсаулығына зиян тигізеді.

Экологиялық апат - (табиғат табиғиантропогендік, антропро-гендік), табиғи ортаның өзгерудің, тұрғылықты адамдардың шаруашылығына және денсаулығына зиян келтруі.

Экология тәртібі - әлеуметтік - психологиялық бағытта және табиғатқа белсенді әрекеті тікелей сана мен байланысын мақсатқа жететінін көреміз.

Экологиялық шиеленісу синдромы - қоршаған ортанның табиғи және антропрогенді жүріс-тұрысының өзгеруі мен экологиялық апаттардың болуынан иммунитеттің төмендігін және пубертанттық период тез дамып жеке адамныңтез қартайуын

сипаттаймыз. Осыдан психикалық процестің бұзылуын әр түрлі психикалық ауруларға шалдығады, мысалы: депрессия,

анатимия, т. б.

Экологиялық конфликт жағдайы - субьективтік психологиялық қолалсыздығы обьективтік ортаның денсаулыққа зияны болмаса да психологиялық қолайсыз жағдайын туындатуы ықтимал. Экологиялық конфликт ситуациясы күнделікті дистресс шақырады. Мұнда экологиялық жағдайы обьективтік напряженность өсіп отырады, эмоционалдық қарым-қатынастардан үрейлену, стресс, агрессия жиы туындай отырады. Россияның ғылыми медициналық және экологиялық академигі сонымен қатар астронавт Агаджанян Н. А. «Экология человека» атты еңбегінде жеке адамның экологиялық апаттардан психикалық процестердің зақымдалуын әр түрлі патологиялық ауруларға шалдығуын және жас ерешілік кезеңдерін дұрыс қалыптаспауын атап көрсеткен.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.