Психологиялық тесттер тарихы

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:

Жоспар

I Кіріспе

II Негізі бөлім

1. Психодиагностика дамуының алғышарттары.

Психологиялық тесттер тарихы.
Экспериментальды психологияның шеңберінде психодиагностиканың қалыптасуы.

III Қорытынды

IV Пайдаланылған әдебиеттер.

Кіріспе- бұл жұмыста психодиагностика дамуының тарихы мен қалыптасуын, тесттердің пайда болуы мен қолданылуы, Экспериментальды психологияның шеңберінде психодиагностиканың қалыптасуы жайлы мәліметтер қамтылған.

Психодиагностика дамуының алғышарттары.

Осы заманғы психодиагностика тарихы XIX ғасырдың I ширегінен басталады, яғни алғашқы кезең психологиялық білімдер клиникалық негізде қалыптасты. Бұл кезең адамдар туралы эмперикалық психологияның білім негізінде дәрігерлердің айналыса бастауы мен негізделеді. Дәрігерлерді қиын сауықтырулардың шығу тегі мен себептерінің әлемнің дамыған елдерінде жан ауруымен және невроздар жаралған жылдарында қызықтырды. Дәрігер психиатр Европа клиникаларында жүйелі бақылау жүргізе бастады. Өздерінің бақылауларын қорытындылап, анализдеп жазып отырды. Осы уақытта бақылау сұрастыру құжаттары туралы психодиагностиканың әдісі пайда болды. Психодиагностиканың сандық әдісінің құрылу бастамасын XIX ғасырдың II ширегінен санауға болады. Сол кезде көрнекті неміс психологы Вельгельм Вундтың басшылығымен әлемде бірінші эксперименталды лабораториясы құрылды. Онда психологияның мақсатында техникалық жабдықтар мен құралдар қолданыла бастады. Осы уақытта физикалық және психикалық құбылыстар арасындағы сандық байланысты көрсетіп амалдарды құруды көздеген психо-физиологиялық заңның ашылуы мен негіздеді. Негізгі психо-физиологиялық заң психологиялық құбылыстарды өлшеуге мүмкіндік туғызады және бұл ашылу түйсікті өлшеу үшін субъекті шкаланың құрылуына әкелді. Бұл заң мен сәйкес өлшеу объектінің негізгі адамның түйсігі болады және XIX ғасырдың аяғына дейін практикалық психодиагностика түйсікті өлшеумен шектелді. Негізгі психологиялық процестерге, қасиеттерге және адамның күйіне жанасатын психодиагностиканың қазіргі әдістерінің қалыптаса бастау кезеңін XIX ғасырдың аяғымен XX ғасырдың басын алып қараймыз. Психологиялық жұмыстардың орталықтары болып әртүрлі мемлекеттерде құрылған арнайы лабораториялар болып табылады. Бірінші проритет неміс университеті болды. Бірақ параллельді түрде зерттеулер Ресейде, АҚШ-та, Англияда және Италияда жүргізілді.

Осы кездерде психологиялық құбылыстардың сандық психодиагностикасы үшін арнайы амалдар құрыла бастады. Мысалы, анализ факторы алғаш рет ал жеке тұлғаның кескін психодиагностикасы үшін және интеллектуалды даму деңгейі үшін қолданылады. Алғаш рет арнайы психометриялық мекеме ағылшын Гальтон көмегімен Англияда құрылды. Ол антропометикалық лабораторияны қалады. Бұл лабораторияға келушілерге өздерін қабылдап өлшеуге мүмкіндік береді. Осы психометриялық экспериментті 10 мың адамға жуық өтті. Гальтон психологияда статистиканы қолдануда бастамашы болып табылды және оған статистикалық әдісті өңдеудегі еңбегі ұсынылды. 1877 жылы дәл осы Гальтон психологияда кариляция әдісін қолдануды ұсынды. Гальтон, Персон және Пишер тәрізді ғалым математиктерді бұлар жұмыс жасауда математикалық статистикада атақтары шықты. Фирсен дисперсонды анализді ойлап шығарды. Келесі Гальтонның замандасы факторлы анализді қалыптастырды. Бұл екеуі математикадан гөрі психологияда жақсы нәтиже көрсете білді. Психология тарихынан Спермен өзінің «жалпы интеллект объективті ашықтан-ашық және өлшенген» 1904 жылы басылған. Айзенг және Кеттельді жеке тұлға кескінінің психодиагностикасы үшін факторлы анализді қолданады. Интеллект тесттерін өлшеп басып шығарған. Француз ғалымы 1905-1907 жылдары Альфред Бине кейінірек француз ғалымы Симон мен бұл тестті жетілдіріп психология тарихына Бине-Симон тест ретінде қалыптасты. XX ғасырдың 20 жылдарында жаңа психологияның интеллектуалды және жеке тұлғаны тесттеу пайда болды.

Психологиялық тесттер тарихы.

XX ғасырдың 20 жылдарында жаңа психологияның интеллектуалды және жеке тұлғаны тесттеу пайда болды. Өз лабароториясында қолданған жай тесттердің көбін Ф. Гальтонның өзі жасады. Мысалы ұзындықты көзбен айруға арналған Гальтон сызғышы, дауыс биіктігін қабылдау шегін анықтауға арналған Гальтон ысқырығы; Ф. Гальтон сенсорлық айырмашылықтар тестін адам интеллектісін бағалы құралы ретінде қарауға болады. Бұнда оған Дж. Локк білімі әсерін тигізді. Гальтон идиопатия кезінде адамның жылы, суық, ауруды айыру қабілеті бұзылатынын атап көрсетті. Бұл бақылау «интеллектуалды дарындыларда сенсорлық айыру қабілеті өте жоғары болуы керектігіне» көзін жеткізді.

Гальтон бағалау шкаласын, анкета жүргізу және тәуелсіз ассоциациялар техникасын алғашқы боп қолданған. Гальтонның тағы бір еңбегі-индивидуалдық ерекшелігі бойынша берілгендер анализі үшін математикалық статистика әдісінің өндірілуі. Математикалық дайындығы жоқ зерттеушілерге еркін қолдану формасын берді. Осы бағытта Ф. Гальтон оқытушыларының көбі жұмысын жалғастырды; олардың ішінде-ақ қызықтысы-Карл Пирсон болды.

Джеймс Кеттел және оның «ақыл-ой тесті» психологиялық тестілеудің дамуына ерекше үлес қосқан американ психологы Джеймс Маккин Кэттел еңбегі болды. Бұл жұмыстар жақында пайда болған эксперменталды психологияны одан да жас, жаңа бағыт-тестілеумен біріктірді. Лейпцигте, осындай зерттеу типін В. Вундтың қабылдамауына байланысты, Д. Кэттел реакция уақытындағы индивидуалды айырмашылықтар туралы диссертация жазды. Кейін, 1888 жылы Кембриджде лекция оқығанда, Ф. Гальтонның әсеріне орай индивидуалды айырмашылқтарды өлшеуге деген қызығушылығы күшейді. Америкаға келгесін, ол эксперменталды психология лабароториясын құрумен және тестілеуді дамытумен шұғылданды.

«Ақыл-ой тесті» термині алғаш рет 1890ж психологиялық әрекеттердегі Дж. Кэттел статиясында пайда болды. Онда жыл сайын колледж студенттерінің интеллектуалды деңгейін анықтауға арналған тест сериясы берілді. Тесттер индивидуалды түрде қолданылды және онда бұлшықет күші, қозғалыс жылдамдылығы, ауруды сезіну, көру және есту тереңдігі, салмақ айырмашылығы, реакция уақыты, ес және т. б. өлшемдерінен тұрды.

ХІХ ғасырдың соңғы 10 жылында жасалған тесттер арасында Кэттел тесті типтік болып табылады. Бұл тесттер көбінесе колледж студенттері, мектеп оқушылары, және кез-келген ересек адамдарға қолданылды. 1893 жылы Чикагода өткен Колумбиялық көрмеде Дж. Ястров стенд қойды, онда қатысушылар өзінің сенсорлық, моторлық және жәй перцептивті процестерін өлшеді және салыстырды. Бірақ бұл тест бағасы қанағатсыздандырарлық баға берді.

Экспериментальды психологияның шеңберінде психодиагностиканың қалыптасуы.

Батыс Еуропалық зерттеулерге ерекше әсерін тигізген Рибо, ол Лангеннің теориясынан кейін зейіннің маторлық теориясын шығарды. Сол кездері Гальтонның ассоцативті эксперименті үлкен атаққа ие болды. Эксперимент 75 сөзден тұратын тізімнен құралады. Оларды кітаптың астына салды. Сосын бірінші сөзді қабылдауда секундамерді қосып, ассоцияларды жазып отырды. Сөйлеу ассоциацасын объективті құру үшін, таза мәдениетте алу керек еді. Бұны неміс психиатры Эббингауз шешті. Оның ес туралы еңбегі эксперименталды психологияда жаңа эпоханы ашты. Эксперименталды және математикалық әдістер деференциалды психологияның пайда болуына әкелді. Оның құрамы топтар немесе адамдар арасындағы индивидуалды айырмашылықтар. Эббингауз өзінің есте сақтау туралы еңбектерінде оқылған материалдың толық сақталуын, есіне түсуін қамтитын, математикалық заңдылықтарды анықтау тәжірибелерін жинақтады. Ол адамдардың ассоциясын туғызбайтын тітіркендіру қасиетін ескерді. Эббингауз психологияның ғылыми тарихында алғаш рет эксперимент жүргізуде сандық анализ қорытындыларының өзіндік психикалық объективтік заңдылықтарын ашты.

Торандайк жануарлармен жүргізген тәжірибесі арқылы ассоцация түсінігіне жетістіктер әкелді. Көру, қате және кездейсоқ жетістік формуласын зерттеп, ол жануарлар мен адамдар мінезін бітістері үшін ерекшеліктер бірдей болады деген тұжырым жасады.

Торандайк жаңалықтары дағдыны қалыптастыру мақсатында болды. Ойлауды алғаш рет зерттеуге ұмтылғандардың бірі Въюртс-Берг мектебінің зерттеушілері болды. Оның ішінде XX ғасырдың басында Кюльфе әдісі кең қолданнылды. Кюльфе ретрогрантты және ретроцпиктивті интроспекция зерттеу әдістері пайдаланылды. Тарихи соңғы практикаға тек әлеуметтік психологиялық зерттеулерге байланысты. Джон-Мареннің жетекшілігімен құралған социометриялық тест қалыптасты. Розен-Свейктің фрустрация әдісі, Рориехтің қара уақтар әдісі т. б. әдістер қалыптасты.

1930 жылда Дэвид Векслер өзінің индивидуалды тесттерін жариялады: ересек адамдардың интеллектісін өлшеу шкалалары. 1967 жылы-мектепке дейінгі және бастауыш мектеп жастағы балаларлың интеллектісін өлшеу шкаласы.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.