Белсенді бояғыштар

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым министрлігі

Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университеті

Инженерлік - технологиялық факультеті

Тақырыбы: Белсенді бояғыштармен бояу

Орындаған: Советжанова Ж. Ә.

Тексерген: Нурлыбекова А. А.

Группа: ТК-703

Семей қаласы 2018ж

Жоспар:

Кіріспе
Негізгі бөлім

А. Бояғыштар туралы жалпы түсінік

Ә. Белсенді бояғыштар

Қорытынды бөлім
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

Кіріспе

Бояғыштардың бояғыш ванналардан талшыққа өздігінен еніп ауысу процесі туралы теоретикалық түсініктер бояу технологиясының толық жетілдірумен және дамуымен бірге қалыптасты. Термодинамика заңы бойынша өзіндік процестерге жататын текстильді талшықтарды бояу әрқашанда бос энергияның азаюы жағына бағытталған. Сондықтан бояу процесі бояғыштың ерітіндідегі моменттерінің азаюымен және оның талшықтың ішінде көбеюімен бірге жүреді.

Бояғыштардың класына байланысты әртүрлі бояу тәсілдері қолданылады.

Тікелей бояғыштармен бояу көбінесе үздікті тәсілмен жүргізіледі. Ол үшін АКД аппаратында иірілген жіптер мен жіптерді бояу үшін және бояп жуғаш электрлік немесе доңғалақша бояу машиналарында маталарды бояйды. Сонымен қатар үздіксіз полюстік булап бояу әдісі дамуда.

Үздікті тәсілмен бояу барысында ең бірінші бояғышты жақсылап еріту қажет, ол үшін жұмсартылған суды қолданады немесе бояғыш ерітіндісіне суды жұмсартатын заттарды қосады. Мысалы, концентрлі сода немесе гексаметофосфат натрия Na ₂ [Na ₄ (PO ₃ ) ] ₆ . Бұл сілтілік ортаны тудырады және бояғыштың жақсы еруіне мүмкіндік туғызады. Проценті жеделдетілген ерітіндіге қажетті хлорлы натрийдің керекті мөлшерін қосады, онда алдын ала боялатын материалдың партиясы дайындалған технологиялық құралдарға жіберіледі.

Бояғыш ерітіндінің құрамында келесі компоненттер бар: талшықтың массасынан %-пен алғанда, бояғыш 0, 5-5 хлорлы натрий 10-25, кальцийнерлік сода 1-3.

Бояудың модулі таңдалған бояудың құрал жабдығына тәуелді. Процесті 30-40 ⁰ С температурада бастайды. Біртіндеп температураны 0, 5-2 сағат бояп, содан соң ол бұйымды құрал жабдықтан түсіреді.

Белсенді бояғыштар

Белсенді бояғыштар дегеніміз молекулаларының құрамында талшықтар макромолекулаларының функциялық топтарымен коваленттік байланыс түзіп, әсерленетін атомдар немесе атомдық топтамалары бар бояғыштарды айтамыз.

Мақтадан немесе зығырдан жасалған кез келген текстильдік бұйымдардың тегіс боялуы үшін белсенді бояғыштар қолданады. Ашық және тұрақты түстер осы бояғыштардың кеңінен қолдануына мүмкіндік береді. Практикада отандық кәсіпорындардағы бояғыштармен қатар шет елде шығарылатын: проциондар, цибакрондар, ремазолдар, остазиндер және т. б. Белсенді бояғыштардың барлық түрлеріне тән жалпы қасиет олардың целлюлозалық талшықтарының гидроксил топтары мен химиялық әрекеттесе отырып, берік коваленттік байланыс түзу қабілеті ғана емес, сонымен қатар судың гидроксил топтарымен әрекеттесе отырып оларды коваленттік бекітілуге активсіз, икемсіз гидролиздік формаға айналдырады. Гидролиздік белсенді бояғштар целлюлоза мен әрекеттесу қабілеті бар болғандықтан целлюлоза талшығына сіңіріліп, молекула аралық тұрақсыз байланысты түзіп пайда болған түстің нашарлануына әкеледі.

Гидролизденген белсенді бояғыштарға тұрақсыз молекула аралық қатынас түзе отырып, гидролизді бояғыштар целлюлозаға сіңіріле отырып түстің төмендеуіне әкеліп соқтырады. Белсенді бояғыштардың гидролиздену дәрежесі температураның, сілтілік ортаның жоғарлануына байланысты өседі. Белсенді бояғыштар гидролизге тұрақтылығы құрылысына байланысты өзгереді: бояғыштар реакцияға қабілеттілігі төмен және жоғары болып бөлінеді. Реакцияға жоғары белсенді бояғыштармен бояғанда сілтінің аз мөлшерінде және төмен температурада жүргізу қажет. Бұл бояғыштар Х мен белгіленеді, мысалы, белсенді ашық қызыл БСХ. Реакцияға қабілеттілігі төмен бояғыштармен бояу сілтінің жоғары мөлшерімен жоғары температурада жүргізіледі. Мұндай бояғыштарды Т әріпімен белгіленеді немесе маркаға арнайы индексті енгізбейді. Бұл бояғыштармен бояғанда температура 60-80 ⁰ С-тан жоғары болуы керек. Мұндай бояғыштарға белсенді ашық сары 43, белсенді ашық көгілдір 2КГ бояғыштары жатады.

Бояғыш ерітінділерді сақтау барысында бояғыштар бастапқы этапында бояғыш ерітінді түрінде болғандықтан бояу температурасы жоғарылайтын болғандықтан бояу процесін гидролизденуінен толық жою мүмкін болмағандықтан бояу процесін гидролиздену реакциясымен минимум жағдайында келтіретін бояу процесін ұйымдастыру қажет. ол үшін келесі шарттарды орындау қажет:

Бояу процесін минимальды модульде, максимальды жоғарғы концентрациялы бояуды ерітіндіде жүргізеді. Сонымен үздіксіз тәсілмен бояу ұтымды.
Периодикалық тәсілде мұндай мақсат үшін бояу ваннасына бояғыштың ванна мен талшық арасында бөліну процесі аяқталғаннан кейін сілті қосады, ал үздіксіз әдісте қалыпты жағдайда әлсіз сілтілік реакция беретін сілтілік агенттер енгізіледі. Сілті немесе біраз уақыт өткеннен кейін бөлінеді

Na ₂ CO ₃ + H ₂ O = 2NaOH + H ₂ CO ₃

t=100 ⁰ C

NaHCO ₃ NaOH + H ₂ CO ₃

Бояу температурасын бояғыштың реакциялық қабілетіне байланысты таңдап алады, бұл оның маркировкасымен жүзеге асырылады. Бірақ барлық мінездемелері толығымен сақтауға гидролизді бояғыштың пайда болуы кепілдік бере алмайды. Оның талшықтың бойында қатысқаны бояудың тұрақтылығын төмендететін интенсивті шаюмен аяқталады, ал ол біріншіден гидролизденген бояғыштардың талшықтарымен молекулааралық байланысты әлсіз және бояғыш заттар талшықтардан бөлінеді, ал екіншіден ол сілтілік ортада карбоксил тобының диссоциациясы нәтижесінде целлюлозаның теріс заряды күшейеді және сульфо тобы бар анионды белсенді бояғыштың ерігіштігі артады. Үшіншіден беттік белсенді заттардың қатысуы текстильдік бұйымдарды ылғалдатуды жеңілдетеді, ал ол гидролизді бояғыштардың молекуласымен бірге комплекс түзеді және оның талшықтардан қашықтауын қамтамасыз етеді. Төртіншіден интенсивті гидро динамикалық өңдеу тәртібі кезінде, яғни ол жуу аппараттардың арнайы конструкциясымен қамтамасыз етіледі.

Қорытынды

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.