Инженерлік механика пәні бойынша Құрылыс мамандығының білім алушыларына арналған ПӘННІҢ ОҚУ-ӘДIСТЕМЕЛIК КЕШЕНІ

Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министірлігі

«Л. Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті» ШЖҚ РМК

БЕКІТЕМІН

«Л. Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті» ШЖҚ РМК

Механика-математика

факультетінің деканы

Жәйшібеков Н. Ж.

(қолы)

2014 ж.

МО

мамандығының(тарының) білім алушыларына арналған

ПӘННІҢ ОҚУ-ӘДIСТЕМЕЛIК КЕШЕНІ

Астана

2014

Силлабус

1. Берсүгір Мұхамеди Әмірұлы, ф. -м. ғ. к., Л. Н. Гумилев атындағы ЕҰУ Механика кафедрасының доценті міндетін атқарушы.

Байланыс телефондары: 70-95-00 (33-217) (раб. ) 42-73-15 (дом. ) ; bersugir68@mail. ru.

Ғылыми мектебі : Қ. И. Сәтбаев атындағы ҚазҰТУ Теориялық және қолданбалы механика кафедрасының академигі, ф. -м. ғ. д., профессор А. Н. Тюреходжаевтың жетекшілігімен.

Ғылыми қызығушылығы : Қатты дене динамикасы мен гироскоптардың қолданбалы теориясы.

2. Пән туралы мәліметтер

3. Оқу жоспары бойынша сағаттардың бөлінуі

4. Оқу пәнінің пререквизиттері мен постреквизиттері

Оқу пәнінің пререквизиттері: Математика.

Постреквезиттері: Инженерлік механика 2, инженерлік механика 3, құрылыс өндірісінің технологиясы, ғимараттардың динамикасы мен орнықтылығы, құрылыс конструкциялары.

5. Оқу пәнінің сипаттамасы

5. 1 Оқу пәнін оқытудың мақсаты мен міндеттері.

Мақсаты : Инженерлік механика курсын оқудың мақсаты ең жиі кездесетін типті инженерлік құрылым элементтері мен машина бөлшектерін беріктікке және орнықтылыққа есептеудің әдістері мен тәсілдерін меңгеру болып табылады.

Курстың м індеттері : Бұл пән жалпы инженерлік пәндердің бірі болып саналады, білікті мамандандыру сипаттамасында келтірілгендей қажетті білім мен машықтыққа ие болу және оны іс жүзінде қолдана білуге үйрету пәнді оқып білудің міндетерінің бірі.

Беріктік, төзімділік, үнемділік шарттарын қанағаттандыратын конструкция мен оның бөлшектерінің қажетті қорын құрудың теориялық және эксперименттік негіздерін меңгеру оқылатын курстың негізгі есебі болып табылады.

5. 2 Оқытылатын пәннің құзіреттілігі.

Инженерлік механика курсын оқып бітіргеннен кейін келесі пәндерді жетік игеру үшін және жоғары деңгейлі кәсіпкерлікті дайындауды қалыптастыру үшін студент мынаны

білуі керек: есептеу схемасын құруды және нақты объектіні талдау әдісін; күштер жүйесін эквивалентті күштерге келтіру, құрылыстардың жеке элементтерін беріктікке және орнықтылық есептеуді;

үйренуі қажет: құрылыс конструкцияларының негізгі элементтерінің есептеу схемасын құруды; конструкция элементтерінің материалдары мен көлденең қимасының түрлерін таңдауды; материалдардың механикалық қасиеттеріне әр түрлі факторлардың әсерін бағалауды; беріктілікке және орнықтылыққа есептеуден алынған нәтижелерді талдауды; теориялық механиканың және материалдар кедергісінің негізгі есептеу әдістерін қолдануды.

Мынадай мүмкiндiгi болуы керек: пәннің негізгі қағидалары мен заңдылықтарын жетік игеру арқылы жаңа ғылыми-техникалық жетістіктерді өздігінен талдап, іс жүзінде пайдалана бiлуiлері керек.

5. 3 Оқу пәнін оқыту жоспары

6. Пәннің оқу-әдістемелік қамтамасыз етілуі

7. Оқу нәтижелерін бағалау және бақылау

7. 1 Бақылау түрлер : аралық

7. 2 Бақылау формасы : коллоквиум.

Білім алушылардың білімі, шеберлігі, дағдылары келесі жүйе бойынша бағаланады

8. Оқу пәнінің саясаты

Оқыту "ҚР-ның жоғарғы мектеп қағидаларына", "Несиелік жүйемен оқыту ережелеріне", Л. Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінде студенттердің өзіндік жұмысын ұйымдастыру қағидаларына және басқада регламенттеуші құжаттарға негізделген.

«Инженерлік механика» пәнін зерделеу кезінде келесі ережелерді сақталуы керек:

1. Сабаққа кешікпеу. Сабаққа кешіккен студент аудиторияға кіргізілмейді.
2. Сабақты орынды себепсіз босатпау, ауырған жағдайда - анықтаманы, басқа жағдайларда түсіндірме хатты ұсынуды сұраймын.
3. Егер студент кез келген себеппен үш сабақка қатыспай кетсе, оқытушы оны келесі сабақтарға жібермеуге қақысы бар.
4. Жіберілген сабақтарды студент міндетті түрде өз бетінше оқып тапсырып, білімділігін дәлелдеу тиіс.
5. Оқу процесіне белсене қатысу.
6. Өзіндік жұмысқа арналған тапсырмаларды дәрістер оқитын мұғалім береді. ЕГТ-ны дәрістер оқитын немесе тәжірибелік сабақтарды жүргізетін оқытушы қабылдайды. Тапсырманы кешігіп өткізуін, рейтингтік бағаны төмендетіп алуын, тапсырма нұсқасын өзгертіп және тапсырудың жаңа мерзімін қоюға мәжбүр етуі мүмкін.
7. Пәннің оқуы емтиханмен аяқталады. Емтиханды тапсыру үшін мына шарт орындалу тиіс: курстың бағдарламасы бойынша барлық тапсырмалар қойылған мерзімде орындалған болу керек. Ақырғы мерзім - сессияның басталуына 3 күн қалғанда. Емтиханнан тұралық себепсіз қатыспай қалу, одан қанағаттанбайтын баға алумен пара-пар.
8. Курстастармен және оқытушылармен шыдамды, ашық, қалтқысыз және тілектес болу.

Глоссарий

Беріктік кепілдігі . Межелік (сындырушы) күштің немесе кернеудің іс жүзінде әсер етіп тұрған күшке немесе кернеуге қатынасы. Син. - Беріктік кепілдігінің еселігі; күрделі кернеулі күй жағдайында кернеулі күйдің құраушыларының барлығын бірге кернеулі күй межелік кернеулі күй болу үшін неше өсе көбейту керек екенін көрсететін еселік.

Беріктік шегі . Үлгі төтеп бере алатын ең үлкен кернеу.

Беріктік. Қатты дененің сыртқы күштер әсеріне сынбай төтеп беру қабілеті. Кең мағынада беріктік - материалдың сынуға төтеп берумен қатар оның өз формасын қайтымсыз (пластикалық) өзгертуге қарсыласу қабілеті.

Верещагин әдісі . Екі функцияның көбейтіндісінен алынатын интегралды сол функциялардың графиктерін арнаулы жолмен “көбейту” әдісі.

Даламбер қағидасы. Қозғалыстағы материялық нүктелер жүйесі үшін барлық тегеурінді күштердің, реакция күштерінің, инерция күштерінің векторлық қосындысы және осы аталған күштердің бас моменттерінің қос ындысы нольге тең болады.

Деформация. Сыртқы күштер әсерінен туындайтын дене нүктелерінің өзара орналасуының салыстырмалы өзгеруі.

Деформацияның потенциялық энергиясы. Деформацияның серпімді құраушыларының арқасында пайда болып, күшті алып тастаған кезде жүйенің сыртқы жұмысына айнала алатын деформация энергиясы.

Динамикалық түрде күш түсіру. 1. Деформацияланатын дене бөлшектерінің жылдамдығы едеуір болып, яғни қозғалыстағы массаның кинетикалық энергиясы сыртқы күштер жұмысының айтарлықтай бөлігін құрайтындай жағдай туғызатын күш түсіру түрі. 2. Пластикалық деформациялар толық пайда бола алмайтындай күш түсіру түрі. Син. - Тез өзгеретін жүктеме.

Есептеу сүлбесі . Қарастырылатын нақты объектінің есептеу мақсатына айтарлықтай әсері жоқ ерекшеліктері алып тасталған түрі (Модель дегенді де қараңыз) .

Жазық қималар болжамы . Сырықтың көлденең қимасы күш түсірілгенге дейін жазық және бойлық өске перпендикуляр болса, күш түсірілгеннен кейін де жазық және бойлық еске перпендикуляр күйінде қалады деген тұжырымға негізделген болжам. Қараңыз. - Бернулли болжамы.

Жазық фигураның бас инерция моменті . Жазық фигураның бас өстеріне қатысты инерция моменттері.

Жазық фигураның орталық бас өстері . Қиманың ауырлық орталығынан өтетін бас өстері.

Жанама кернеу . Берілген қимадағы толық кернеу векторының қима жазықтығына проекциясы.

Жаншылу. Шекті өлшемді беттескен беттердегі тік кернеудің әсерінен бұйым материалының беткі қабатының пластикалық деформация алуы.

Жұмсару шегі. Үлгідегі деформацияның кернеуге тәуелсіз айтарлықтай өсетін кезіне сәйкес кернеудің мәні.

Жылжу жолақтары (Людерс-Чернов сызықтары) . Беті жылтырата тегістелген үлгіні жалпы жұмсару аймағында созуға сынау кезінде оның бетінде бойлық өске 45 ⁰ көлбеу бағытта пайда пайда болатын сызықтар.

Изотроптық . Денеден бөліп алынған үлгінің қасиеттерінің кеңістіктегі бағыттардан тәуелсіздігі. Керісінше дененің материалы анизотропты деп аталады.

Иілу. Сырықтың көлденең қимасында июші момент туындататын күш түсіру түрі; иілу тік (жазық) және қиғаш болып бөлінеді; сонымен қатар бойлық және бойлық-көлденең иілу түрлері кездеседі.

Ішкі күштер . Сыртқы күштер әсерінен туындайтын жүйенің элементтерінің немесе дененің бөліктерінің өзара әсер күштері. Олар қарастырырылатын көлемдегі немесе нүкте маңындағы сыртқы күштер өсерін теңгереді.

Қабық. Бір өлшемі (қалындығы) басқа өлшемдерінен әлдеқайда кіші болып келетін ішінара немесе толық тұйықталған дене.

Қажуға беріктік. Құрылма элементінің, материалының айнымалы кернеу әсеріне төтеп беру қабілеті; айнымалы күштержүйесі әсеріне беріктік.

Кастилиано теоремасы. Серпімді жүйенің толық потенциялық энергиясынан күшке қатысты алынған дербес туынды сол күш түсірілген нүктенің күш бағытындағы орын ауыстыруына тең болады.

Қатаңдық. Қатты дененің сыртқы әсерлерді өзінің бастапқы геометриялық формасы мен өлшөемдерін айтарлықтай өзгертпей төтеп беру қабілеті.

Кернеулер эллипсоиды . Нүктедегі толық кернеу векторының ұшының геометриялық орны.

Кернеулі күйдің бас алаңдары . Кернеулі күйдің бас өстеріне сәйкес өзара перпендикуляр жазықтықтар.

Кесілу. Жанама кернеудің әсерінен бұйым материалының бір бөлігінің екінші бөлігіне қарағанда жазықтық бойымен ығысуының нәтижесінде сынуы.

Қима өзегі . Көлденең қиманың барлық ңүктелерінде бір таңбалы кернеу туындататын орталықтан тыс түсірілген бойлық күштердің түсу нүктелерінің жиынтығы.

Қималар тәсілі . Жүйедегі (денедегі) ішкі күштерді табу төсілі. Ол үшін жүйені қажет жерден ойша кесіп, бір бөлігін алып тастаса, оның қалған бөліктің тепе-теңдігін қамтамасыз өтетін әсері ішкі күшті береді.

Кернеу. Сыртқы күштер әсерінен туатын денедегі ішкі күштердің таралуын сипаттайтын шама; аудан бірлігіне келетін ішкі күштер үлесі.

Күштер әсерлерінің тәуелсіздігі қағидасы . Бірнеше сыртқы әсердің (күштер, температура, қысым және т. б. ) нәтижесі сол әсерлердің әрқайсысының нәтижелерінің қос ымдысына теңдігі және оларды түсіру тәртібіне тәуелсіздігі болжамына негізделген қағида. Син. - Қондыра қос у қағидасы.

Күшті статикалық түрде түсіру . Күштің өзгеру жылдамдағы дене бөліктерінің кинетикалық энергиясына айтарлықтай әсер етпейтіндей күш түсіру түрі.

Мор интегралы . Сызықты серпімді жүйелердегі орын ауыстыруды табу үшін Мор тәсілін қолданғанда пайдаланылатын интегралдар.

Нүктедегі кернеулі күй. Нүктеден өтетін барлық жазықтардағы кернеулердің жиынтығы; басы қарастырылатын нүктеде орналасқан тікбұрышты координаттар жүйесіндігі кернеулі күй құраушылары арқылы толық анықталады. Син. - Кернеулер тензоры.

Орнықтылық . Жүйенің сыртқы әсерлерге төтеп бере отырып өзінің бастапқы қалпын сақтау қабілеті.

Орталықтан тыс созылу (сығылу) . Тең әсерлісі сырықтың көлденең қимасының ауырлық орталығынан тыс жерден өтетін бойлық бағытпен түсірілген күштер жүйесінен туындайтын деформация; мұны созылу (сығылу) және бір немесе екі бас өске қатысты иілудің біріккен әсері деп қарастыру ыңғайлы.

Пластикалық материалдар . Стандартталған үлгілері қалыпты температурада статикалық түрде үзілуге дейін созылуға сынағанда салыстырмалы ұзаруы мен салыстырмалы жіңішкеруі (10 . . . 60) % - тен кем болмайтын материалдар. Кей жағдайларда пластикалық материалдан жасалған бөлшектердің де морт сынуы мүмкін.

Полюстік инерция моменті. Дөңгелек немесе сақина тәрізді қималы сырықтардағы бұралу кезіндегі кернеулер мен деформацияларды табу үшін қолданылатын геометриялық сипаттама.

Полюстік қарсылық моменті. Дөңгелек немесе сақина тәрізді қималы сырықтардың бұралу кезінде ең үлкен жанама кернеулерді анықтауцға пайдаланылатын шама; өлшем бірлігі -ұзындық өлшемінің үшінші дәрежесі.

Пропорционалдық шегі . Материалдың қасиеттерінің Гук заңына бағынатын аралығындағы ең үлкен кернеу.

Сен-Венан қағидасы. Жүйенің (дененің) күш түсірілген нүктесінен жеткілікті дәрежеде алыс жатқан нүктелердегі кернеулер мен деформациялар күштің нақты түсірілу әдісіне тәуелсіздігі жайындағы ереже. Бұл қағидаға сүйеніп түсірілген күш жүйесін оған барабар қарапайым жүйемен алмастыруға болады.

Серпімділік . Дененің өлшемдері мен формасын сыртқы күш әсері тоқтағаннан кейін қайтадан қалпына келтіре алу қабілеті.

Созылу. Сырықтың көлденең қимасында тек оң (созушы) бойлық күш әсер ететін, ал басқа ішкі күш факторлары нөлге тең болатын күш түсірудің (деформацияның) түрі.

Соққы. Екі қатты дененің әрқайсысының энергиясын шекті шамаға өзгертетіндей деңгейдегі аз уақыт аралығында өзара әсерлесуінің айрықша түрі.

Статикалық түрде анықталмайтын жүйе . Тұғыр реакциялары тек тепе-тендік теңдеулері арқылы, ал ішкі күштері қималар тәсілімен анықталмайтын жүйе.

Сырық. Бір өлшемі басқа екі өлшемінен әлдеқайда үлкен дене.

Сырықтар жүйесі . Элементтері сырық болып табылатын құрылма.

Тік кернеу . Берілген қимадағы толық кернеудің көлденең қима тіктеміне проекциясы.

Төртінші (Хубер-Мизес-Генки) беріктік теориясы. Материалда пластикалық деформация меншікті форма өзгерту энергиясы сол материалға тән белгілі мөлшерге жеткенде пайда болады.

---

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс