ҚР банк қызметін ұйымдастыру және реттеу

Мазмұны
Кіріспе

I БАНК ЖҮЙЕСІНІҢ ҚАЛЫПТАСУЫ МЕН ДАМУЫ
1.1 Банк қызметі түсінігі және оны ұйымдастыру
1.2 Банк ресурстары және капиталдық база

II ҚР БАНК ҚЫЗМЕТІН ҰЙЫМДАСТЫРУ ЖӘНЕ РЕТТЕУ
2.1 ҚР банк капиталын арттырудың өтімділік дағдарысынан шығуға тигізер ықпалы
2.2 ҚР банк секторынының даму проблемалары

Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

Банк жүйесі нарықтық экономиканың ең маңызды әрі динамикалы құрылымы болып табылады. Бүгінгі таңда, яғни осы заманғы жағдайда банк жүйесінің құрылымы күрделене түсті. Тұрақты әрі тиімді банк жүйесін құру – Қазақстан экономикасын реформалауда маңызды міндеттердің бірі. Ішкі банк секторының барлық қатынас жүйесін, Ұлттық банк тарапынан басқарудың және қадағалаудың сипатын, банктердің өзара қарым – қатынасын және олардың клиенттері арасындағы қатынасын, мемлекеттік бюджетпен есеп айырысуды және т.б. түбегейлі өзгерістер қажет.
Курстық жұмыста жалпы Қазақстанның банк секторының даму үрдістері және олардың тәуекелдерді басқарудағы ықпалы, банк секторын дамытудағы негізгі үрдістер, Қазақстан банктері қызметінің көрсеткіштерін, банк жүйесін одан әрі дамытуға келтіретін факторлар, Үкімет пен Ұлттық банк қаржы жүйесін тұрақтандыру үшін қабылданып отырған шаралары атап өтілді.
Бұл курстық жұмыстың өзіндік ерекшелігі банктердің қызметін ұйымдастыру, реттеу, бағалау және өтімділігін басқару, олардың нарықтық экономикаға өтудегі рөлі мен қызметтері жайлы нақты Қазақстан Республикасының тәжірибесіне сүйене отырып жазылғандығымен сипатталады.
Курстық жұмыс коммерциялық банктердің операцияларын тек теориялық бағытта қарастырып қоймай, сондай-ақ олардың тәжірибелік жақтарын да қамтиды.
Курстық жұмыс құрылымы: 2 бөлімнен және 4 тараудан тұрады.
Бірінші тарауда ҚР банктерді ашу және олардың қызметін ұйымдастыру, банк қызметін пруденциалдық реттеу, банктік топтардвң қызметін жиынтық қадағалау, банк қызметін рейтингтік бағалау және туралы мәселелер қамтылған.
Екінші тарауда банктердің ресурстарын қалыптастыру көздері мен құрылымдары, банктің қаржылық қызметтері: лизинг, факторинг, форфейтинг операциялары туралы қарастырылған.
Үшінші тарауда банктің өтімділігіне ықпал етуші факторларға, өтімділікті басқару және бағалау әдістеріне, банктің табыстары мен шығыстарына қатысты сұрақтар қамтылған.
Төртінші тарауда банк секторының даму проблемалары, екінші деңгейлі банктердің проблемалық активтерін басқару, нақты секторды несиелеу проблемалары жүйелі түрде қарастырылады.
Курстық жұмыстың негізгі мақсаты – банк жүйесі мәселелерін кешенді әрі құрылымды түрде ашу.
Міндеті Қазақстандағы банк ісінің қалыптасуы мен дамуы, Қазақстан Ұлттық банк қызметі мен міндеттері, ҚР екінші деңгейдегі банктердің қызметін ұйымдастыру және реттеу, банк ресурстарын қалыптастыру және орналастыру, банк қызметінің нәтижелері қарастыру болып табылады.

1. Мақыш С.Б. Банк ісі. Оқулық. – Алматы: ИздатМаркет, 2007. – 67-98 б.
2. Хамитов Н.Н. бапк ісі: Лекциялар курсы. – Алматы: Экономика, 2006. – 23-34 б.
3. С.Әкімбеков, А.С.Баймұхаметова, У.А.Жанайдаров
Экономикалық теория,
4. Банк жүйесі туралы жалпы мәліметтер// Қазақстан Ұлттық банкінің Хабаршысы. – 2002. –N 2. (225). -5-6 б.
5. Адильханов Б. /Тенденции развития банковского сектора и их влияние на управление рисками. //Банки Казахстана/, 3 (129), 2008. -30-34 б.
6. Ілиясова А.А., Саулембекова Ә.Қ. Банк жүйесінің дамуы және бәсеке// науч. Практ. Конф. – Алматы: Экономика, 20047 -2 бөлім.-14-20 б.
7. Мақыш С.Б. Ақша, несие, банктер: Практикум / ҚазҰУ. – Алматы: 2004. -49-52 б.
8. Мамыров Н.Қ., Тілеужанова М.Ә. Макроэкономика: Оқулық. – Алматы: Экономика, 2003. -212-217 б.
9. Жорабаева Ж.К., /Факторингтің несиелеу процесінен ерекше өзгешнліктері, //Банки Казахсиана/. № 4 (130). 2008. -28-30 б.
10. Мақыш С.Б. /Банк капиталын арттырудың өтімділік дағдарысынан шығуға тигізер ықпалы. //Банки Казахстана/. 4 (130). 2008. -24-28 б.
11. Муканов А.К., Мустафин М.А., /Теория Ф. Герцберга и мотивация банковского персонала. //Банки Казахстана/. 6 (132). 2008. -32-34.
12. Кабилтаева А.Б., /Проблемы кредитования реального сектора в Казахстанских банках. //Банки Казахстана/. 7 (133). 2008. -27-29 б.
13. Қазақстан Ұлттық банкінің статистикалық бюллетені 2000-2007 жж.
14. Мақыш С.Б. Қазақстан банк жүйесінің капиталдандыру деңгейі және оның банк бәсекелестігіне ықпалы// ҚазҰУ хабаршысы. Экономика сериясы. -2007. –N 3 (61). -92-95 Б.
15. Мақыш С.Б./ ҚР екінші деңгейлі банктердің проблемалық активтерін басқару тәжірибесін жетілдіру. //Қаржы- қаражат/ №1, 2008. –10-16 б.
16. Рақым Е. /Ғасыр дағдарысы/ АҚШ-тағы ірі банктің банкротқа ұшырауы Қазақстанға қалай әсер етеді?// Жас Алаш. -18 қыркүйек (№.75). -2 б.
17. Сауытбекова Ә. Банк жүйесінің өзекті мәселелері// Дала мен қала. -2008. -14 сәуір (N14). -5 б.
18. Қазақстан Республикасының Президентінің Қазақстан халқына жолдауы // 2008 жыл 7 ақпан.
19. Қаржылық қадағалау агенттігі /2004-2006 жж есебі.

Пән: Банк ісі
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 36 бет
Таңдаулыға:

ӘЛ- ФАРАБИ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

ЭКОНОМИКА ЖӘНЕ БИЗНЕС ФАКУЛЬТЕТІ

МАКРО- МИКРОЭКОНОМИКА КАФЕДРАСЫ

Тақырыбы: Қазақстан Республикасының банк жүйесінің дамуы

Тексерген: э.ғ.к, доцент Дуламбаева Р.Т.

Орындаған: Туменбаева М.А.
ГиМУ07К1 2- курс студенті.

Мазмұны
Кіріспе
I БАНК ЖҮЙЕСІНІҢ ҚАЛЫПТАСУЫ МЕН ДАМУЫ

1.1 Банк қызметі түсінігі және оны ұйымдастыру
1.2 Банк ресурстары және капиталдық база

II ҚР БАНК ҚЫЗМЕТІН ҰЙЫМДАСТЫРУ ЖӘНЕ РЕТТЕУ

2.1 ҚР банк капиталын арттырудың өтімділік дағдарысынан шығуға тигізер
ықпалы

2.2 ҚР банк секторынының даму проблемалары
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

КІРІСПЕ

Банк жүйесі нарықтық экономиканың ең маңызды әрі динамикалы құрылымы
болып табылады. Бүгінгі таңда, яғни осы заманғы жағдайда банк жүйесінің
құрылымы күрделене түсті. Тұрақты әрі тиімді банк жүйесін құру – Қазақстан
экономикасын реформалауда маңызды міндеттердің бірі. Ішкі банк секторының
барлық қатынас жүйесін, Ұлттық банк тарапынан басқарудың және қадағалаудың
сипатын, банктердің өзара қарым – қатынасын және олардың клиенттері
арасындағы қатынасын, мемлекеттік бюджетпен есеп айырысуды және т.б.
түбегейлі өзгерістер қажет.
Курстық жұмыста жалпы Қазақстанның банк секторының даму үрдістері және
олардың тәуекелдерді басқарудағы ықпалы, банк секторын дамытудағы негізгі
үрдістер, Қазақстан банктері қызметінің көрсеткіштерін, банк жүйесін одан
әрі дамытуға келтіретін факторлар, Үкімет пен Ұлттық банк қаржы жүйесін
тұрақтандыру үшін қабылданып отырған шаралары атап өтілді.
Бұл курстық жұмыстың өзіндік ерекшелігі банктердің қызметін
ұйымдастыру, реттеу, бағалау және өтімділігін басқару, олардың нарықтық
экономикаға өтудегі рөлі мен қызметтері жайлы нақты Қазақстан
Республикасының тәжірибесіне сүйене отырып жазылғандығымен сипатталады.
Курстық жұмыс коммерциялық банктердің операцияларын тек теориялық
бағытта қарастырып қоймай, сондай-ақ олардың тәжірибелік жақтарын да
қамтиды.
Курстық жұмыс құрылымы: 2 бөлімнен және 4 тараудан тұрады.
Бірінші тарауда ҚР банктерді ашу және олардың қызметін ұйымдастыру,
банк қызметін пруденциалдық реттеу, банктік топтардвң қызметін жиынтық
қадағалау, банк қызметін рейтингтік бағалау және туралы мәселелер
қамтылған.
Екінші тарауда банктердің ресурстарын қалыптастыру көздері мен
құрылымдары, банктің қаржылық қызметтері: лизинг, факторинг, форфейтинг
операциялары туралы қарастырылған.
Үшінші тарауда банктің өтімділігіне ықпал етуші факторларға,
өтімділікті басқару және бағалау әдістеріне, банктің табыстары мен
шығыстарына қатысты сұрақтар қамтылған.
Төртінші тарауда банк секторының даму проблемалары, екінші деңгейлі
банктердің проблемалық активтерін басқару, нақты секторды несиелеу
проблемалары жүйелі түрде қарастырылады.
Курстық жұмыстың негізгі мақсаты – банк жүйесі мәселелерін кешенді әрі
құрылымды түрде ашу.
Міндеті Қазақстандағы банк ісінің қалыптасуы мен дамуы, Қазақстан
Ұлттық банк қызметі мен міндеттері, ҚР екінші деңгейдегі банктердің
қызметін ұйымдастыру және реттеу, банк ресурстарын қалыптастыру және
орналастыру, банк қызметінің нәтижелері қарастыру болып табылады.

I БАНК ЖҮЙЕСІНІҢ ҚАЛЫПТАСУЫ МЕН ДАМУЫ

1.1 Банк қызметі түсінігі және оны ұйымдастыру

Кейбір ғалымдардың пікірінше, алғашқы банктер капитализмнің
мануфактура тұсында және ең бастысы, Италияның жекелеген қалаларында
(Венеция, Генуя) XIV-XVғғ пайда болған. Олардың еңбектерінде банк тауар
шаруашылығының ерекше институты ретінде тауар шаруашылығының ерте
кезеңінде, яғни тауар-ақша қатынастарының дамуына байланыссыз, ақша
айналысын реттеу үшін пайда болған делінеді.
XVI-XVIIғғ Венецияда, Генуяда, Миланда, Амстердам, Гамбургте,
Нюрнбергте саудагер-клиенттер арасында қолма-қол ақшасыз есеп айырысуларды
жүзеге асыру үшін жиробанктер құрылады. Жиробанктер өздерінің клиенттері
арасында белгілі салмағы бар бағалы металдардан жасалған ақша бірліктері
арқылы есеп айырысулар жүргізді. Өздерінің бос ақша қаражаттарын
жиробанктер мемлекетке, қалаларға және артықшылығы бар компанияларға
ссудаға берді.
Ал кейбір мамандар, банкті одан да ерте мерзімде – феодализм тұсында
пайда болған деп айтады. Олар феодалдық шаруашылық тұсында банктердің
төлемдегі делдалдық қызметінің қажеттігінен пайда болғандығын тілге тиек
етеді.
Дегенмен де , деректерге сүйене отырып, банктердің пайда болуының екі
мың жылдық тарихы бар екендігін айтуға болады.
Банк сөзі banco - деген ағылшын тілінен аударғанда айырбас столы
дегенді білдіреді. Бұл айырбас столы тауарлармен сауда жасалынатын
алаңдардан құрылады. Сауда мемлекеттер мен қалалардың, жекелеген
тұлғалардың әр түрлі монеталарымен жасалған. Ол уақытта монеталардың
біртұтас жүйесі болмағандықтан, олармен сауда-саттық барысында әр түрлі
формадағы монеталар кездескен. Банктер пайда болардың алдында ақша-сауда
капиталының өкілдері саудагерлердің ақшалай салымдарын қабылдап, оларды әр
түрлі елдің ақшаларына айырбастауға маманданып отырған. Уақыт өте келе,
айырбастаушылар бұл салымдарды, сондай-ақ өздерінің ақша қаражаттарын
ссудаға беріп, пайыз алу үшін пайдалана бастайды. Сөйтіп айырбастаушылар
біртіндеп банкирлерге айналады.
Тарихшылар пікірінше, б.э.д 2300 жыл бұрын холдейлердің сауда
компаниялары пайда болып, олар өздерінің тікелей қызметтерімен қатар,
ссудалар берген. Олар б.э.д VIғ Ежелгі Вавилонда салым операциялары:
салымдарды қабылдау және оларға пайыз төлеу операцияларының жасалғандығын
еске сала кетеді. Мұндай операциялар б.э.д IVғ Ежелгі Грецияда жасалған.
Бір айта кететіні, ежелгі гректер салым қабылдай отырып, белгілі бір ақы
төлеу арқылы ақшалар айырбасын жүргізіп отырған көрінеді.
Ежелгі банктер несиелік операциялар жүргізумен қатар салым иелеріне
біртіндеп есеп айырысу қызметін де көрсетті. Есеп айырысулар банктердегі
салым иелерінің бір шотынан басқа бір шотқа аудару арқылы жүргізілді.1, 10-
11б
Қазақстандағы екінші деңгейдегі банктердің қызметін реттеу 2004 жылға
дейін Ұлттық банктің Банктік қадағалау департаменті көмегімен жүзеге асты.
Қазіргі кезде 2003 жылы шілде айында қабылданған Қаржы нарығын және
қаржы ұйымдарын мемлекеттік реттеу мен қадағалау ҚР заңына сәйкес,
елімізде банктік қадағалауды жаңадан құрылған мемлекеттік өкілетті орган –
Қаржы нарығын және қаржы ұйымдарын қадағалау және реттеу жөніндегі ҚР
Агенттігі жүзеге асырады. Банктердің қызметін қадағалаудың 2 негізгі әдісін
қалай тиімді қолдану мәселесі туады.
Бұл қашықтан (дистанционды) қадағалау әдісі және инспекциялық әдісі.
Қашықтан қадағалау әдісі – бұл банктердің қадағалау органдарына
мәліметтер беру түрінде жүргізілетін пруденциялық қадағалау әдісі. 2, 83
б

1- cурет. Қашықтан қадағалау механизмі

Инспекциялық қадағалау – банктерді орналасқан жерінде тексеру арқылы
олардың жағдайлары туралы нақты мәліметтер алуға мүмкіндік беретін
банктердің қызметін реттеу әдісі.
Басқаша айтқанда, жиынтық (консолидировнный) қадағалау – бұл банктік
топтардың және банкпен аффилирленген тұлғалардың басында болатын немесе
басынан кешетін барлық тәуекелдерді ескеретін қадағалау әдісі. Оның мақсаты
– қадағалау органдарына банктік топтардың басында болатын тәуекелдерді
бағалау жолымен банктердің депозиттерін қадағалау.
Қарапайым банктік топқа банктік қызметпен айналысатын банктің
бақылауында болатын компаниялар жатады (2-сурет). 2, 94 б

2-сурет. Қарапайым банктік топ

Аралас қызметі бар банктік топ бапк қызметімен айналыспайтын
компаниялар қызметіне бақылау жасайды (3-сурет). 2, 94 б

3-сурет. Аралас қызметі бар банктік топ

Аралас қызметі бар банктік топқа - өнеркәсіптік компаниялар және
банктер бақылау жасайды.
Қарпайым қаржы конгломератындағы ұйымдар негізінен қаржылық қызмет
атқарады және олар банктік, сақтандыру және бағалы қағаз нарығының басты
қатысушы коипаниялары болып табылады (4-сурет). 2, 94 б

4- сурет. Қарпайым қаржы конгломераты

Банктік қадағалау жөніндегі Базель комитеті әлемнің экономикалық
жағынан дамыған елдердің орталық банктерінің жетекшілерінің ұсынысы бойынша
1975 жылы құрылған. Бүгінгі күні Банктік қадағалау жөніндегі Базель
комитеті бұл банктерге және өзге несиелік ұйымдарға қадағалауды жүргізетін
әлемнің барлық елдері кіретін дүниежүзілік ұйым болып табылады. Бұл
комитеттің орталық ұйымының құрамына – Белгия, Канада, Франция, Германия,
Италия, Жапония, Люксембург, Нидерландия, Швеция, Швейцария, Ұлыбритания,
АҚШ сияқты елдердің орталық банктері мен қадағалаушы органдарының
жетекшілері кіреді. Комитетің мәжілісі Швейцарияның Базель қаласында
орналасқан Халқаралық есеп айырысу банкінде өтеді.
1997жылы қыркүйек айында Банктік қадағалау жөніндегі Базель комитеті
тиімді банктік қадағалаудың негізгі принциптерін жасады. Тиімді банктік
қадағалаудың негізгі принциптері 25, оларды бірнеше топқа топтастырып
былай беруге болады:
- тиімді банктік қадағалауды жүргізудің ортақ шарттары;
- банкті және оның иелік ету құрылымын лицензиялау;
- пруденциялдық нормативтерге және өзге нормалар мен лимиттерге
қойылатын талаптар;
- қашықтан банктік қадағалау әдістері
- банктердің есебіне қойылатын талаптар;
- қадағалау органдарының құзіреті;
- банктердің халқаралық қызметі.
Банктік қадағалауды ұйымдастыру құрылымы әр елде әр түрлі.
Ұлыбритания, Италия, Нидерланды елдерінде коммерциялық банктердің қызметіне
қадағалауды ұлттық орталық банктері жүргізеді.
Канада, Швейцария қадағалау органдары орталық банктен тыс қызмет етеді.
Ал, Германия, АҚШ және Жапония елдерінде аралас жүйе, яғни
қадағалауды орталық банктер мен бірге қадағалау жөніндегі мемлекеттік
органдар жүзеге асырады.
Қазақстан Республикасының Ұлттық банкі 1995 жылы Базель комитетінің
келісіміне қол қойған күннен бастап, жоғарыда аталған принциптерді
орындауға міндеттеме алғандықтан оларды орындауда.
Айталық, 2005 жылдың 1 қаңтарындағы мәліметтер бойынша Қаржы нарығын
және қаржы ұйымдарының қызметін реттеу және қадағалау жөніндегі ҚР
агенттігі 9 банктік топтарға жиынтық жиынтық қадағалауды жүргізеді (5-
кесте). 3, 64-66 б

5- кесте Қазақстандағы банктік топтар
Бас банктің аттары Банктік топтардың қатысушыларының аттары
Казкомерцбанкі АҚ Казкоммерцбанк Қырғыстан ААҚ, Москомерцбанк
"Казмморец Инвест" АҚ, "Казкоммерцсекьюритиз",
"Kazkommertz international BV"
ТұранӘлем банкі АҚТұранӘлем Секюрьитиз ЖШС, БТА лизинг АҚ,
TuranAlemFinance B.V., Қазақстан МЖЗҚ, Құрмет
МЖЗҚ, Kazko Construktion LTD, Force Tochologi
ЖШС, Real Estate ЖШС.
Қазақстан Халық Казтелепорт АҚ, Халық-Лизинг АҚ, HSBK (Europe)
Жинақ банкі АҚ B.V., РФ-ның Челябинск қаласындағы Хлебный АКБ,
шетелдік сақтандыру компаниясы Казинстрах АҚ,
Қазақстан Халық банкі МЖЗҚ.
БанкЦентркредит АҚКапитал МЖЗҚ АҚ, Центр Лизинг ЖШС, Ақтас жол
ЖШС, KIB Asset Menegement.
Темір Capital BV, Темір Лизинг АҚ.
Темірбанк АҚ
Нұрбанк Ақ Нұр-Траст ЗАИБЖҰ АҚ, Нұр-Секьюритиз АҚ,
Нұринвест Лизинг компаниясы ЖШС, Грант-Ломбард
ЖШС, Меркур-Ревард СК АҚ, Money expert брокер
дилер.
Каспийский банкі Алматы Халықаралық Сақтандыру тобы СК АҚ.
АҚ
АБН АМРО Қазақстан АБН АМРО Asset Menegment ЗАИБЖҰ АҚ, АБН АМРО
банкі АҚ КаспийМұнайГаз ЖЗҚ.
Алматы сауда-қаржы АТФ Полис СК АҚ, ДКСЖ АТФ LIFE АҚ.
банкі АҚ

Банктік топтардың қызметін реттеу меақсатында ҚР Ұлттық банкі олардың
орындауына міндетті мынадай пруденциалды нормативтер белгілейді;
-жарғылық капиталдың төменгі мөлшері;
-меншікті капиталдың жеткілікті коэффициенті;
-бір қарыз алушыға келетін тәуекелдің ең төменгі мөлшері
Банктік топтардың жарғылық капиталының ең төменгі мөлшері 1,5млрд
теңге көлемінде бекітілген.
Меншікті капитплдың жеткілікті коэффициенті бекітілмеген, сондай-ақ
оған талап қойылмаған болса, онда ең төменгі меншікті капиталды анықтау
үшін активтер мен шарты және мүмкін міндеттемелерді 0,2 көбейтеді.
Банктік топтың меншікті капиталы келесідей түрде есептеледі:

МК = НМК + (ҚНМК - ҚМКТ),

Мұндағы,
МК- меншікті капитал;
НМК- банктің нақты меншікті капиталы;
ҚНМК-банктік топтың қатысушысыныңнақты меншікті кпиталының мөлшері;
ҚМКТ- банктік топтың қатысушысының меншікті капиталының ең төменгі
мөлшері.
Меншікті капитал жеткілікті банктік топтың меншікті капиталының
тәуекел дәрежесіне қарай өлшенген активтер мен шартты және мүмкін
міндеттемелерге қатынасы және үлесі былай есептеледі:

МК - У
К = ─────── ,
А – П
Мұндағы,
К – меншік капиталының жеткілікті коэффициенті;
У – азшылық үлесі;
А – тәуекел дәрежесәне қарай өлшенген активтері мен шартты және мүмкін
міндеттемелер;
П – меншікті капиталға кірмеген арнайы құрылған резервтер және жалпы
құрылған резервтердің сомасы;
Меншікті капиталының жеткілікті коэффициенті 0.12-ден кем болмауы
тиіс.
Бір қарыз алушы деп банктік топтың қатысушысының алдында қандай бір
міндеттеме бойынша борышқор болып табылатын кез келген тұлға. Мұндағы
банктік топтың бір немесе бірнеше борышқорларынан тұратын топтар үшін
тәуекел мөлшері мынадай міндеттемелердің бірі болса ғана есептеледі:
- борышқорларының бірі акциялардың 25% астамын иеленеді;
- борышқорлардың акцияларының 25% астамын иеленетін және оған
тікелей не жанама бағылау жасайтын тұлғалар;
- борышқордың бірі екінші біріне өзінің меншікті активтің
пайдалануына беріп, немесе оның кепілшісі ретінде болып
табылатын, екіншісінің міндеттемесі үшін жауапты тұлға.
Банктік топтың бір қарыз алушысына келетін тәуекелдің ең жоғары
мөлшері былай есептеледі:

Т
ЖТ = ,
МК
Мұндағы,
ЖТ – бір қарыз алушыға келетін тәуекелдің ең жоғарғы мөлшері;
Т – бір қарыз алушыға келетін банктік топтың тәуекел мөлшері.
Бір қарыз алушыға келетін тәуекелдің ең жоғарғы мөлшері аффилирленген
тұлғаларға қатысты меншікті капиталдың 10%-дан және басқа тұлғалар бойынша
25%-дан аспауы тиіс, сондай-ақ банктік топтың бір қарыз алушысына келетін
тәуекелдің ең жоғары мөлшері әр қайсысы меншікті капиталдың 10%-дан аспаған
жағдайдағыжиынтығы бойынша банктің топтың меншікті капиталының мөлшерінің
сегіз есе көлемінен аспауы тиіс.
2004 жылдың 1 қаңтарын Қазақстандық бірқатар банктік топтардың
пруденциалдық нормативтерінің есебі 6-кесте көрсетіледі. 4, 5-6 б

6-кесте. ҚР-ғы банктік топтардың пруденциалдық топтардың есебі
ЖК min (≥ К ≥ ЖТ 10%ЖТ 25% ЖТ 800%
1,5 млрд 0,12 (байланыс(бір (МК-дың
теңге) (МК ты қарыз қарыз 10%-дан
Банктік топтардың жетк.) алу үшін)алушы аспайтын
атауы үшін) тәуекел)
Казкоммерцбанкі АҚ 2 392 418 0,15 4 18 96,78
ТұранӘлем банкі АҚ 23 410 908 0,14 0,13 24,71 164,5
Қазақстан Халық Жинақ 9 896 800 0,15 6,46 15,81 99,46
банкі АҚ
Центркредит банкі АҚ 5 063 339 0,15 2 21 136
Темірбанк АҚ 3 077 500 0,19 9 19 108
НұрбанкАҚ 3 807 500 0,20 1 18 42,03
АБН АМРО Қазақстан 2 200 000 0,50 0,9 20,9 37
банкі АҚ

ҚР қаржылық қадағалау агенттігінің пайымдауынша банктік топтарға
арналған пруденциалдық нормативтердің қолданыла бастаған уақытынан бастап,
олардың еншілес ұйымдарының қаржылық-шаруашылық көрсеткіштері жақсарған.
Капиталдың жеткіліктілігі. Капитал салымшылардың қаражаттарын
қорғайтын ең басты құрал болып табылады.
Меншікті капиталдың (МК) жеткіліктілігіне қатысты сапалы
көрсеткіштерді талдау үшін төмендегідей көрсеткіштерді есептеуге болады:

Берілген жылғы есепі __ Өткен жылғы есепті
кезеңдегі активтер
кезеңдегі активтер
Активтердің өсу = ___________________________________ ___________
қарқыны Өткен жылғы кезеңдегі активтер

Берілген жылғы есепті __ Өткен
жылғы есепті

Меншікті кезеңдегі МК
кезеңдегі МК
капитклдың = ___________________________________ _______________
өсу қарқыны Өткен жылғы есепті кезеңдегі МК

Дивиденттер
Дивиденттердің = _______________
пайдаға қатынасы Пайда

Дивиденттер
Пайданың меншікті = _______________
Капиталға қатынасы М
5, 30-34 б

1.2 Банк ресурстары және капиталдық база

Банк ресурстары – бұл банктің пассивтік операциялары негізінде
қалыптасқан және барлық активтік операциялар бойынша банк өтімділігін
қамтамасыз ету және пайда табу мақсатында орналастыруға бағытталатын
банктің меншікті және тартылған қаражаттарының жиынтығы.
Коммерциялық банктер ресурстарының құрылымы олардың мамандануы,
әмбебаптығы және қызметінің ерекшеліктеріне қарай ерекшеленеді.
Банк ресурстарының құрылымына мыналар жатады:
1) Банктің меншікті капиталы.
2) Банктің заемдік және тартылған қаражаттары.
2004 жылдың 1 қаңтарындағы берілген мәліметтер бойынша ҚР екінші
деңгейдегі банктердің пассивтері, олардың құрылымы мен шамасына қарай 7-
кесте топтастырылған. 6, 14 б

7-кесте. Қазақстандық екінші деңгейлі ьанктер пассивтерінің құрылымы
мен шамасының топтастырылуы*
Банктердің аттары МіндеттемелерМеншікті Барлық
і капиталы пассивтері
1. Казкоммерцбанкі АҚ 383 359 151 39 265 133 422 624 284
2. ТұранӘлем банкі АҚ 340 308 170 29 670 510 369 978 680
3. Қазақстан Халық Жинақ банкі232 454 217 21 100 904 253 555 121
АҚ
4. Алматы сауда қаржы банкі АҚ86 669 542 9 083 160 95 752 702
5. Центркредит банкі АҚ 75 177 638 7 561 962 82 739 600
6. Нұрбанк АҚ 51 287 682 7 123 368 58 415 050
7. Каспийский Банкі АҚ 48 772 598 6 161 812 54 934 410
8. Альянс банкі АҚ 46 589 193 4 085 889 50 675 082
9. Еуразия банкі АҚ 41 954 490 8 461 110 50 415 600
10. Ситибанк Қазақстан АҚ 28 864 535 6 303 720 35 168 255
11. Валют-Транзит банкі АҚ 26 132 978 5 429 518 31 562 496
12. АБН АМРО Қазақстан банкі 25 511 314 5 146 055 30 657 369
АҚ
13. Темірбанк АҚ 24 249 481 4 413 033 28 662 514
14. HSBC Қазақстан банкі ЕБ 17 494 355 2 779 504 20 273 859
15. Қазақстан Наурыз банкі АҚ 15 805 879 2 219 898 18 025 777
16. TEXAKABANK 10 986 409 1 507 108 12 493 517
17. Цеснабанкі АҚ 10 812 320 1 428 783 12 241 103
18. Альфа-банк ЕБ 7 424 480 2 280 446 9 704 956
19. Қазақстандағы Қытай банкі 4 185 336 2 450 711 6 636 047
ЕБ АҚ
20. Демір Қазақстан банкі АҚ 2 815 026 1 198 976 4 014 002
21. Нефтебанк АҚ 2 622 019 913 606 3 535 625
22. Алма-ата МБ АҚ 2 009 297 978 905 2 988 202
23. Данабанк АҚ 1 231 666 1 064 945 2 296 611
24. ТПБК АҚ 929 517 1 290 089 2 219 606
25. Лариба-Банкі ББ АҚ 913 270 1 327 307 2 240 577
26. КЗИ банкі АҚ 886 873 2 213 684 3 100 557
27. ТАИБ Қазақстан ЕБ АҚ 706 996 1 193 421 1 900 417
28. Қазақстан индустриалды 647 980 1 119 484 1 767 464
банкі АҚ
29. Сенімбанкі АҚ 144 537 1 055 273 1 203 310
30. КИБ АҚ 126 340 1 076 970 1 203 310
31. Заман-банкі АҚ 98 316 1 034 446 1 132 762
32. Алаш-банкі АҚ 83 625 1 101 709 1 185 334
33. Пакістан ұлттық банкі ЕБ 46 656 1 113 635 1 160 291
АҚ
34. Қазақстан Тұрғын үй 15 638 1 508 473 1 524 111
құрылыс жинақ
банкі АҚ

Банк ресурстарының құрамындағы меншікті капитал үлесі тартылған
қаражаттарға қарағанда өте төмен болғандықтан барлық қаражаттарға деген
қажеттілігінің 10%-ға жуық бөлігі өтелсе, ал қалған бөлігі тартылған
қаражаттар үлесіне тиеді.
Коммерциялық банктердің меншікті капиталының рөлі мен шамасы, басқа
қызметпен айналысатын кәсіпорындар және ұйымдарға қарағанда өзіндік
ерекшеліктерге ие.
Банктің меншікті капиталы – банктің қаржылық тұрақтылығын,
коммерциялық және шаруашылық қызметін қамтамасыз ету үшін құрылған банктің
әр түрлі қорлары мен сол сияқты ағымдағы қызметінің нәтижесіне байланысты
және өткен жылдардағы бөлінбеген пайдасы.
Екінші деңгейдегі капиталға: ссудалар бойынша зияндарды жабуға
арналған резервтер, мерзімді артықшылығы бар акциялар қосылған екінші
дәрежелі қарыздар жатады.
Соңғы жылдары отандық банктердің жиынтық активтері жоғары қарқынмен
өскенмен, олардың капиталдары жеткілікті мөлшерде қалып отырғандығын 8-
кестеден көруге болады. 6, 17 б

8-кесте. ЕДБ-дің меншікті капиталының жеткіліктілігінің динамикасы
Көрсеткіштер 2001 2002 2003 2004 2005 06.2006
Жиынтық меншікті капитал, 121.6 161.2 233.6346.8 587.2 770.0
Млрд теңге, оның ішінде
I деңгейлі кпитал, млрд теңге90.7 110.6 153.3229.1 368.4 503.3
II деңгейлі капитал, млрд 35.9 55.7 87.9 128.4 218.7 265.7
теңге
I деңгейлі капиталдың барлық 0.11 0.9 0,11 0.08 0.08 0.09
активтер сомасына қатынасы
(к1)
Меншікті каиталдың тәуекел 0.19 0.17 0,18 0.16 015 0.15
дәрежесіне қарай топтасқан
активтерге және баланстан тыс
міндеттемелерге қатынасы(к2)

1998 жылдан бастап, осы күнге дейін капиталдың өсуі банктеріміздің
Халықаралық стандартқа өту Бағдарламасына және ҚҰБ-нің капиталдандыруға
байланысты қоятын талаптарын орындаумен байланысты болғаны жасырын емес.
2001 жылдан бастап, ҚҰБ-нің және ҚҚА-нің мәліметтеріне сүйенсек
Қазақстандық банктердің меншікті капиталының жеткілікті коэффициентінің
нормативтерге сай орындалысы сақталған.
Соңғы жылдардағы Қазақстандық екінші деңгейдегі банктердің меншікті
капиталының, активтерінің өсу динамикасы 9-суретте берілген.

9-cуреттен көріп отырғанымыздай, соңғы жылдары банк активтері мен
банктің капиталының мөлшері қарқынды өскен. 6, 14-20 б

Қазақстан банкаралықесеп айырысу орталығы (ҚБЕО) – төлем жүйесін
пайдаланушылардың төлем құжаттарының негізінде олардың шоттарына ақша
қаражаттарының уақтылы түсуін, оларды өзара толық ақпараттармен қамтамасыз
ететін мекеме.
Қазақстан банкаралық есеп айырысу орталығы қазіргі заманға сай құрал-
жабдықтармен жабдықталып, төлем тапсырмаларымен есеп айырысуларды
қамтамасыз ететін электронды бағдарламалар қондырылды.
1996 жылы Қазақстан банкаралық есеп айырысу орталығы базасында ірі
төлемдер жүйесі ұйымдастырылып, ол жүйе жалпы төлемдерді нақты режимде
жүзеге асырып, электрондық төлемдерді өңдеуді жүзеге асырады.
Ұсақ төлемдер нарығын дамыту және осы салада қызмет көрсету сапасын
арттыру мақсатында 1999 жылдың 1 тамызынан бастап, ҚР Ұлттық банкінің
облыстық филиалдарындағы клирингтік палаталар жабылды.
Қазіргі кезде клирингтік палаталар Қазақстан банкаралық есеп айырысу
орталығы қызметін жүзеге асырады.
Қазіргі уақыттағы Қазақстан банкаралық есеп айырысу орталығының клирингтік
палатасындағы есеп айырысуды жүргізу сызбасы көрсетілген. 7, 49 б

10-сурет. Клирингтік есеп айырысу сызбасы.

Лизинг сөзі to lease ағылшын етістігінен аударғанда жалға беру
дегенді білдіреді. Лизингтің жалға беруден айырмашылығы – жалға беруде екі
тарап қатысты: жалға беруші және алушы болса, ал лизингте үш қатысушы:
лизинг бнруші, лизинг алушы және жабдықтаушы болады.
Лизинг – бұл лизинг берушінің өзіне тиесілі құрал-жабдықтарды,
машиналарды, ЭЕМ, ұйымдастыру техникаларды, өндіріске сауда-саттыққа,
қоймаға арналған құрылғыларды лизинг алушыға лизингтік төлем төлеу
шартымен, белгіленген мерзімге пайдалануға беруін қарастыратын жалға беру
шарты.
Лизинг мәмілелерінің бірнеше түрлері бар. Барлық лизингтік операциялар
екі түрге бөлінеді: шұғыл және қаржылық лизингтер.
1. Шұғыл лизинг – бұл мүліктің қызмет ету мерзіміне қарағанда, оның
пайдалану мерзімінің қысқалылығын және мүліктің құнын толық
өтемеуін сипаттайды.
2. Қаржы лизингі – бұл уақытша пайдалануға берген лизинг затының
мерзімі ішінде өзінің толық амортизациялық құнын төлеп шығуымен
немесе өзін-өзі өтеуімен байланысты сипатталады.
Осы лизингтердің отандық және халықаралық тәжірибеде қолданылатын
мынадай түрлері бар:
Ішкі лизинг – бұл, оның қатысушыларының бір елден болып келуінен
байланысты сипатталады.
Халықаралық лизинг – бір тарап немесе барлық талаптардың әр елден
болып келуін сипаттайды.

Несиелік ресурс (НР) шамасының анықталу формуласы:
Кб - Ка
НР = ──────
2
Мұндағы,
Кб – мүліктің жыл басындағы құны;
Ка - мүліктің жыл аяғындағы құны.

Комиссиондық төлемнің (КТ) мөлшерінің формуласы:

НР x Кс
КТ = ──────
100
Мұндағы,
Кс – комиссиондық сыйақы мөлшері.

Банктің қосымша көрсеткен қызметтері үшін төлемдер (ҚТ) есебі:

ҚТ = Ші + Шқ + Шж + Шб
Мұндағы,
Ші – банк жұмыскерлерінің іссапар шығыстары;
Шқ – көрсетілген қызмет үшіе шығыстар;
Шж – банктің жарнамасына кеткен шығыстар;
Шб – басқа да шығыстар.

Сыртқы лизинг – экспорттық және импорттық болып бөлінеді. Экспорттық
лизингте шетел лизинг алушы болса, импорттық лизингте шетел лизинг бнруші
Лизингтік төлемдердің жалпы сомасының есебі төмендегідей формуламен
есептнлнді:

ЛТ = АА + НТ + КТ + ҚТ + ҚҚС
Мұндағы,
ЛТ – лизингтік төлемнің жалпы сомасы;
АА – ағымдағы жылдағы амортизациялық аударымдар сомасы;
НТ – лизинг беруші несиелік ресурсты пайдаланғаны үшін төлемі;
КТ – лизингтік келісімшарт бойынша мүлікті бергені үшін лизинг берушіге
комиссиондық төлем;
ҚТ – көрсеткен қызметі үшін қосымша төлем;
ҚҚС – лизинг берушінің көрсеткен қызметі үшін лизинг алушының төлейтін
қосылған құнға салынған салығы;

Амортизациялық аударымдар (АА) сомасының формуласы:

БҚ x На
АА = ───────

100
Мұндағы,
БҚ – мүліктің баластық құны;
На - амортизциялау нормасы, %

Несиелік ресурс үшін төлем (НТ) формуласы:

НР x НС
НТ = ──────
100
Мұндағы,
НР- лизинг берушінің пайдаланған несиелік ресурсының шамасы;
НС – несие үшін сыйақы мөлшері. 7, 49-52 б

Факторингтік операциялар қалыпты тауарлық және қаржылық процестердің
жүруіне ықпал етеді. Екінші жағынан алғанда, факторинг – жаңа және шағын
компаниялар, сондай-ақ несиелеудің банктік лимитін таңдап алған фирмалар
үшін аса қажетті қаржылық құрал, себебі факторинг – қаржыландырудың
кепілсіздік түрі, оған несие тарихи қажет емес. Бірақ бұл ірі компанияларға
факторинг қажет емес дегенді білдірмейді.
Факторингті өз бизнестеріне енгізген ресейлік компаниялардың
тәжірибесіне жүгінетін болсақ, Красный Октябрь кондитерлік фабрикасы,
Сальмонинтернешнл ЖАҚ секілді танымал қндірістік компанияларды атап өтуге
болады.
Әрине, факторинг жеткізушінің барлық проблемаларын шешуге болады деп
айтуға болмайды. Факторингтік компаниялардың көптеген потенциялдық
клиенттері факторингтік және несиелік операцияларды салыстыруға тырысады.
Бұл барынша қате салыстыру, дегенмен төменде берілген 11-кестеден біз
бірқатар салыстырмплар келтіруге тырыстық. 8, 212 б

11-кесте Несиелік және факторингтік операцияларды салыстыру
Несие Факторинг
Несиені банкке қарыз алушы қайтарады Факторингтік қаржыландыру клиенттің
дебиторлары төлейтін ақшамен жабылады
Несие белгіленген мерзімге беріледі Факторингтік қаржыландыру төлемнің
нақты кейінге қалдырылған мерзімге
қарай төленеді
Несие несиелік келісімшартта Факторингтік қаржыландыру тауар
белгіленген күні төленеді жеткізілген күні төленеді
Несие, әдетте, кепілдікпен беріледі Факторингтік қаржыландыру үшін
ешқандай кепілдікпен қамтамасыз ету
қажет емес
Несие алдын ала келісілген сомаға Факторингтік қаржыландыру көлемі
беріледі шектеусіз және клиенттің сауда
көлемінің өсуіне қарай жоғарылап
отыруы мүмкін
Несие алдын ала белгіленген күні Факторингтік қаржыландыру дебитор
төленеді жеткізілген тауар төлемін төлеген күні
жабылады
Несие алу үшін көптеген құжаттар Факторингтік қаржыландыру құжат пен
рәсімдеу керек шот-фактура ұсынылған кезде автоматты
түрде төленеді
Несиені қтеу жаңа несие алуды Факторингтік қаржыландыру мерзімсіз
білдірмейді жалғаса береді
Банктік несие пайыздарын төлеу Факторингтік коммисияны төлеу
шығындары РФ ОБ есептік қойылымы + 3%шығындары толығымен өзіндік құнға
шегінде өзіндік құнға жатқызылады жатқызылады
Несиелеу кезінде банк қарыз алушыға, Факторингтік қаржыландыру дебиторлық
ақшаны аударудан басқа ешқандай қарызды басқарумен қатар жүргізіледі
қызмет көрсетпейді

Форфейтинг пен факторинг операциялары өзара ұқсас болып келеді. Бірақ
форфейтингтің факторингтен айырмашылығы – форфейтинг сатқан тауарлар мен
қызметтерге деген құқықтарды қайта сату ақшалай қаражаттарды қарызға алумен
байланысты бір жасалынатын операцияны білдіреді.
Форфейтинг сөзі француз тілінде a forfait, аударғанда құқықтан бас
тарту деіенді білдіреді.
Форфейтинг қызметі халықаралық сауданы орта мерзімде қаржыландырудың
балама тәсіліне жатады.
Форфейтинг – бұл форфейтордың, яғни коммерциялық банктің немесе арнайы
компанияның экспортерге импотердің төлеуге тиісті төлем талабын сатып алуы.
Форфейтинг мәмілесінде үш қатысушы болады:
1. Экспортер, яғни тауарды орта мерзімді несиеге беруші;
2. Импортер, яғни тауарды несиеге алушы;
3. Форфейтор, яғни мәмілені қаржыландырушы банк немесе арнайы ұйым.
Форфейтинг мәмілесінің мерзімі 180 күннен 5 жылға дейінгі аралықты
құрайды, укй жағдайда 7 жыл. 8, 212-217 б

II ҚР БАНК ҚЫЗМЕТІН ҰЙЫМДАСТЫРУ ЖӘНЕ РЕТТЕУ

2.1 ҚР банк капиталын арттырудың өтімділік дағдарысынан шығуға тигізер
ықпалы

ҚР Президенті 2008 жылғы 7 ақпандағы халыққа жолдауында банк
секторының бәсекелестік қабілеттілігі мен тұрақтылығын арттыру міндетін
белгілей отырып, банктерге мемлекеттік қолдаудың біржақты бола
алмайтындығын, яғни тәуекелдердің өздеріне тиесілі бөлігін алуға тиістігін,
сондай-ақ банктердің акционерлері өздерін дамытуы үшін қосымша ресурстар
тартқысы келмесе немесе оған қабілетсіз болса, ондай кезде мемлекет қажетті
шаралар қолдануға дайын болу керектігін басып айтты.
Бұл жерде мәселе өткен жылдағы сыртқы қарызды қайтаруға байланысты
банктік капиталдың сыртқы міндеттемелері орындаудағы қабілетсіздігі туралы
айтылып отырғаны белгілі.
ҚҰБ-ның мәліметтері бойынша 2006 жылы банктер еурооблигацияларды
орналастыру арқылы және синдицирленген заемдар тартуда барлығы 33 млрд АҚШ
долларында сырттан қаражат тартқан болса, ал 2007 жылдың жартысында бұл
көрсеткіш 40% өсіп, шамамен 46 млрд АҚШ долларына дейін артты. Сөйтіп, банк
жүйесінің сырттан тартқан қарыздардағы үлесі, олардың міндеттемелерінің 70%
құрады.
Енді осы қарыздарға қарсы тұратын, яғни қорғаныс қызметін арттыруға
тиісті банктердің капиталының көлемі 2007 жылдың 1 қаңтарында 1168,6
млрд теңгені немесе 9,8 млрд АҚШ долларына тең болған. Бұл дегеніміз
банктеріміздің капиталының сыртқы қарыздан 4,7 есеге кем екендігін
көрсетеді. 2008 жылы банктеріміздің қайтаратын сыртқы қарызы шамамен 14
млрд АҚШ долларын құрайды.
Бүгінгі күні отандық банктеріміздің міндеттемелері құрылымындағы
сырттан тартқан қарыздарының басым және қысқа мерзімді болуы, өз кезегінде
банктердің өтімсіздігіне немесе өтімділік дағдарысына ұшырау қаупін
туғызуда.
Банк капиталының жиынтық деңгейінің жеткілікті банк жүйесін қолдайтын
басты шарттардың біріне жатады десек, қазіргі кездерге дейін банктеріміз
өздерінің капиталдарын тек жеткілікті мөлшерде ұстап келгені жасырын емес.
Оның субьективті себебіне, жолдауда Ел басы айтқандай, банк акционерлерінің
капиталды ұлғайтуға ынтасыздығын, ал обьективті себебіне қор нарығының
дамуын тежеуші факторлардың орын алуына байланысты банктің акционерлік
капиталын ұлғайту мүмкіндігінің жоқтығын жатқызуға болады. Қор нарығының,
оның ішінде акциялардың қайталама нарығының дамымауы банктердің акцияларын
орналастыруға кедергі жасауда. Капиталды ұлғайтатын басты бір көз пайда
десек, оны тағыда банк акционерлерінің пайдалануы айқын болмай отыр.
Банк жүйесінде өтімділік дағдарысы туындағанға дейін ҚР Қаржылық
қадағалау агенттігі тарапынан банк капиталына және өтімділікке қатысты
қойылған талаптар әлсіздік танытқандығы тәжірибеде дәлелдеді.
Өтімділік дағдарысына дейінгі 2004-2007 жж екінші деңгейдегі
банктердің меншікті капиталдарының серпіні 12-кестеде берілген. 9, 29 б
12-кесте ЕДБ-дің меншікті капиталдардың серпіні, мерзімнің басына
Меншікті капиталдың көздері, 2002 2003 2004 2005 2006 2007 Өсім
млрд теңге %
2006
2007
I деңгейлі капитал 91,1 110,6153,3229,0368,4816,5 121,6
Жарғылық капитал 76,8 77 100,4161,3244,7593,6 142,6
Қосымша капитал 8,7 11,2 13,8 16,7 27,2 4,0 -85,3
Өткен жылдардағы 8,7 15,0 24,0 41,6 71,9 131,6 83,0
бөлінбеген капитал
II деңгейлі капитал 36 55,7 87,9 129,3216,4385,4 78,1
Бөлінбеген таза табыс 7,4 20,6 28,8 31 70,1 101,3 44,5
Субординирленген қарыз 15,3 30,1 58,8 100,3184,7368,0 99,2
III деңгейлі капитал - - - - - 1,5 -
Барлық меншікті капитал 122,1161,1233,6347,6584,81168 ,699,8

Соңғы 4 жыл ішінде банктің меншікті капиталының көздері өскендігін
көреміз. I деңгейлі капитал 2002 жылдың 1 қаңтарына 91,1 млрд теңгені
құраса, 2007 жылы 1 қаңтарында 816,5 млрд теңгеге дейін көтерілген. I
деңгейлі капиталдың құрамындағы төленген жарғылық капиталдың мөлшері де
2002 жылдың 1 қаңтарында 76,8 млрд теңгені құраса, 2007 жылы 1 қаңтарында
593,6 млрд теңгені құрады. Қосымша капитал керісінше 2002 жылдың 1
қаңтарында 8,7 млрд теңгені құраса, 2007 жылы 1 қаңтарында оның көлемі 4,7
млрд теңгеге дейін төмендеген. Оның төмендеуі әрине банктердегі қосымша
капиталдың өндірістік даму мақсатта пайдалануын және оны ұлғайтуға банктер
тырыспағандығын көреміз. Банктің меншікті капиталындағы ең ұзақ мерзімді
ресурс бұл банктің өткен жылдардағы бөлінбеген табысы десек, оның көлемі
2002 жылдың 1 қаңтарына 8,7 млрд теңгені құраса, 2007 жылы 1 қаңтарында
оның көлемі ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.