Аяқпен көтермелеп лақтыру

Жұмыс түрі: Диссертация
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 27 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3
1 Еркін күресіндегі жас палуандардың күш қуатының дамуының теориялық
негіздері
1.1. Еркін күресіндегі жас палуандардың күш қуатының дамуының
ерекшеліктері ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... ... ... ..7
1.2. Еркін күресіндегі жас палуандардың күш қуатының дамуының
алғышарттары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... ... .. 9
1.3. Еркін күресіндегі жас палуандардың күш қуатының дамуының
моделі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..13
2 Еркін күресіндегі жас палуандардың күш қуатының дамуының әдіснамалық
негіздері
2.1. Еркін күресіндегі жас палуандардың күш қуатының дамуының
тәжірибелік
дәлелдемесі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ...25
2.2. Еркін күресіндегі жас палуандардың күш қуатының дамуының амалдар
жүйесі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... .48
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... .60
Қолданған әдебиеттер
тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ..6 1
Қосымша

Кіріспе

Зерттеудің көкейкестілігі: Кез-келген қоғамның өсіп-өркендеуі, әлемдік
өркениеттен өзіндік орын алуы оның білім деңгейіне байланысты. Сондықтан
Қазақстан өз тәуелсіздінін жариялағаннан бастап білім беру ісін
реформалауға кірісті. Білім турылы Заң қабылданып, жалпы білім беру
жүйесіне бағытталған тұжырымдамалар, мемлекеттік білім стандарты, оқу
бағдарламалары мен төл оқулықтардың жазылуы мектеп өміріне қатысты
реформалардың жүріп жатқандығының айқын куәсі. Осыған орай халықты,
әсіресе, болашақ жастардың дене тәрбиесі жүйесін жақсартуға мемлекет
тарапынан жыл сайын көптеген іс-шаралар мен заңдар қабылдануда. Мысалы,
Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаев Қазақстан
Республикасының 1996-2000 жылдар аралығында жалпы бұқаралық спортты
дамытудың мемлекеттік бағдарламасы туралы Жарлығына қол қойса (1996ж.),
1997 жылы Қазақстан – 2030 бағдарламасын жолдады. Ал, 1999 жылы
Қазақстан Республикасының Дене шынықтыру және спорт туралы Заңы
қабылданса, 2007 жылы Қазақстан Республикасының 2001-2005 және 2007-2011
жылдар аралығындағы Дене тәрбиесі мен спортты дамытудың мемлекеттік
бағдарламасы туралы Жарлығы, дене тәрбиесі бойынша жалпы білім берудің
Мемлекеттік стандарты шықты. Бұл бағдарламалар мен Заңдардың негізгі
мақсаты дене тірбие саласын дамытуды әлеуметтік тұрғыда анықтап, жеке
тұлғаны дамытуды жаңаша көзқараспен қарап, оған әлемдік ғылым мен прогресс
деңгейінде білім мен тәрбие беру. Мамандардың анықтауынша Бүкіл Әлемдік
Денсаулық Сақтау Басқармасы, денсаулық – 50-55% өмір сүру жағдайына
байланысты, 20-23% ұрпақтан, 20-25% қоршаған орта (экологиядан) және 8-12%
Денсаулық Сақтау Басқармасының жұмыс істеу жүйесінен байланысты. Сонымен
адам денсаулығы салауатты өмір салтын жүргізуімен тікелей байланысты.
Жастардың денсаулығын нысана сақтау және бекіту өзекті мәселе, өйткені
соңғы кезде қимыл қозғалыстың аздығынан көптеген балалар мен жастар
ауруларға шалдыққаны белгіленген. Сонымен қатар, жас ұрпақтың бойында
өркениетті қоғамның еркін, өз бас бостандығын қорғай алатын, бүкіл адамзат
құндылығын бағалайтын адамгершілік, имандылық, ізгілік мінез-құлқы
қалыптасқан азаматтар тәрбиелеу. Сол себепті дене тәрбиесі мен салауатты
өиір салтын сақтау бала тәрбиесіндегі әлеуметтік ықпалы зор деп есептеуіміз
қажет.
Спорттық күресте балуандарының дене сапаларының дайындығы өсіп-
өркендеп кетті, ағзаның анаэропты энергия қамтамасыздандыру әлде қайда
артты, еркін күрес балауандарының дайындығында осы мәселені шешу үшін дене
сапаларының нәтижелі жетілдіру үшін жоғарлату қажет.
Спорттық жаттығу – адам өмірінің жалпы тәрбиесінің бөлімі, әлеуметтік
физикалық жаттығулар көмегімен іске асырылатын үрдіс. Жаттығулардың мақсаты
дене тәрбиесінде беріктігін жақсарту, адам физикалық жағдайын, жеке
айтқанда жұмысқа физикалық қабілеттілігін жоғарлату. Бұл жетістікке тек
қана бұлшық еттердің жүйелі жаттығулары арқылы жетеді. Яғни, қорытындысында
көп ықпалдардың іздері қалады. Спорттық жаттығу бұл көп жылдық бейімделу.
Спорттық іс-әрекеттің мәні биопедагогикалық үрдіс. Қоршаған ортаға
бейімделу екі бағытта іске асады – кедергіні жеңіп өту немесе оны айналып
өту. Бұл үрдісті өту үшін ішкі жағдайдың биологиялық жүйелік өзгерісі
(био...) энергиясын жұмсайды, ал айналып өту үрдісін тәжірбиеге, білімге,
белгілі бір мақсатқа бағытталған педагогикалық үрдісті спортшы қабылдайды
(...педагогика).
Тиімді байланысы, сәйкес келуі, түптеп келгенде педагогикамен
биологияны қосып біріктіріп жоғары әсерлі биопедагогикалық үрдіс – спорттық
іс-әрекетті құрайды.
Еркін күресіндегі жас балуандардың күш қуатының дамуының инновациялық
амалдары ашылып, оларды іске асыруға мүмкіндік туғызатын кешенді оқу
әдістемелік нұсқаулардың жоқтығы арасында қарама-қайшылықтың бар екені анық
байқалады. Осы қарама-қайшылықтың шешімін іздестіре, бізге зерттеудің
көкейкестілігін анықтауға және тақырыпты Еркін күресіндегі жас
балуандардың күш қуатын дамыту амалдары деп таңдауымызға себеп болды.
Зерттеудің мақсаты: Еркін күресіндегі жас балуандардың күш қуатын
дамыту амалдары арқылы физикалық қасиеттерді тәрбиелеу. Осы жерден алға
қойылған мақсатқа жету үшін шешімін табатын міндеттер қатары орын алады:
– Инновациялық технологиялардың мазмұнын зерттеу және еркін
күресінің физикалық қасиеттерінін тәрбиелеу;
– Амалдарды жетілдіру және еркін күресінің физикалық қасиеттерінін
тәрбиелеу әдістері
Зерттеу нысаны: Жоғары оқу орнында біртұтас педагогикалық үдеріс.
Зерттеу пәні: Еркін күресіндегі жас палуандардың күш қуатының дамыту
амалдары.
Зерттеу болжамы: Егер жоғары оқу орнындағы студенттер дене шынықтыру
сабағын жүргізудің ерекшеліктері жүйеленіп, дене шынықтыру және спорт
мамандықта оқитын студенттерге қосымша бағдарлама бойынша оқытудың тиімді
әдісі, тәсілдері жасалса, онда Қостанай мемлекеттік педагогикалық
институтында дене шынықтыру және спорт мамандығында дене шынықтыру сабағын
дұрыс және сапалы жүргізуге қабілетті, мүмкіндігі бар, дидактикалык
іскерлігі жоғары студент тұлғасы қалыптасады, өйткені студенттердің дене
шынықтыру сабағын жүргізудегі кәсіби біліктілігін, шеберлігін арттыруға
мүмкіндігін береді.
Зерттеу кезеңдері:
1 кезеңде (2009-2010 жж.) зерттеудің теориялық негіздері анықталды,
философиялық, инновациялық-педагогикалық,зерттеу тақырыбының өзектілігі
айқындалды. Қазақстандық, шетелдік ғалымдардың ғылыми-теориялық,
әдістемелік еңбектеріне және педагогика ғылымындағы іргелі ғылыми зерттеуді
талдау және жоғары оқу орнында оқыту тәжірибесінің жай-күйін, жетістіктері
мен қайшылықтарды саралау барысындағы зерттеудің ғылыми-әдістемелік
негіздері және ғылыми аппараты анықталып, педагогикалық тәжірибе
бағдарламасы әзірленді.
2 кезеңде (2010-2011жж.) педагогикалық, оқу-әдістемелік талданды,
жоғары оқу орнында тәжірибелік-эксперименттік жұмыс жүргізілді.
Эксперименттік жұмыс нәтижелері қорытындылап, жүйеге келтірілді,
математикалық тұрғыдан өңделді, зерттеу нәтижесінде алынған материалдар
диссертациялық жұмыс түрінде рәсімделді.
Зерттеу базасы: Қостанай мемлекеттік педагогикалық институты.
Зерттеудің ғылыми жаңалығы: Қостанай мемлекеттік педагогикалық
институтында дене шынықтыру сабақтарының құрылымы, оқыту бөлімдері мен дене
сапаларының дамуының инновациялық амалдары айқындалды; студенттердің еркін
күресі арқылы физикалық дайындылығы көрсеткіштерінің прогностикалық
маңыздылығы анықталған; студенттердің арнайы дайындылығын бағалайтын
нормативті талаптар анықталған.
Еңбекте қамтылған негізгі теоретика-әдіснамалық, тәжерибелік жағдай
мен шешімдер Қазақстандағы дене тәрбиесі мен спорттың даму перспективасын
анықтауға көмектеседі.
Теоретикалық маңыздылығы: Зерттеудің әдіснамалық негізі: ғылымилық,
жүйелілік, сандық және сапалық қағидалардың озара байланыс деректеріне
сүйеніп, жан – жақты талдау жасалды. Бұл жұмыс Қазақстан Республикасының
1996-2000 жылдар аралығында жалпы бұқарлық спортты дамытудың мемлекеттік
бағдарламасы, 1999 жылы Қазақстан Республикасының Дене шынықтыру және
спорт туралы Заңы, Қазақстан Республикасының 2001-2005 және 2007-2011
жылдар аралығындағы Дене тәрбиесі мен спортты дамытудың мемлекеттік
бағдарламасы туралы ҚР Президентінің Жарлығына сүйенген.
Зерттеудің әдістері:
- ғылыми-әдістемелік әдебиеттерді талдау, саралау, педагогикалық
бақылау;
- педагогикалық эксперимент;
- палуандардың физикалық сапаларына бақылау сынақ өткізу;
- лабороториялық эксперимент, аттестациялық карта бойынша педагогикалық
бақылау тесті;
- зерттеу құжаттарын математикалық әдістермен өңдеу.
Қорғауға ұсынылатын негізгі тұжырымдар:
- еркін күресіндегі палуандарының дене сапаларын тәрбиелеудің
ерекшеліктері;
- еркін күресіндегі палуандарының дене сапаларын тәрбиелеудің
алғышарттары;
- еркін күрес палуандарының дене сапаларын тәрбиелеудің үлгілері;
- еркін күресіндегі палуандардың дене сапаларын тәрбиелеудің әдіснамалық
негіздері.
Зерттеудің тәжерибелік құндылығы: Қостанай мемлекеттік педагогикалық
институтында дене шынықтыру сабақтарының әдістемесін жетілдіру және
дайындауға арналған оқу бағдарламасы ұсынылды. Бағдарлама негізінде
мамандар дайындалу үстінде.
Дипломның құрылымы мен көлемі: Жұмыс кіріспеден, екі тараудан,
қорытындыдан, әдебиеттер тізімі мен қосымшалардан тұрады. Дипломда 67
беттік тіркелген текст, 7 кесте, 3 сурет бар.

1 еркін күресіндегі жас палуандарының күш қуатының дамуының
теориялық негіздері

1. Еркін күресіндегі жас палуандарының күш қуатының дамуының ерекшеліктері

Спорттық жаттығу – адам өмірінің жалпы тәрбиесінің бөлімі, әлеуметтік
физикалық жаттығулар көмегімен іске асырылатын процесс. Жаттығулардың
мақсаты дене тәрбиесінде беріктікті жақсарту, адамның физикалық жағдайын,
жеке айтқанда, жұмысқа физикалық қабілеттілігінің жоғарлату. Бұл жетістікке
тек қана бұлшық еттердің жүйелі жаттығулары арқылы жетеді, яғни
қорытындысында көп ықпалдардың іздері қалады – кумулятивтік жаттығулар
әсері, ал бір жаттығудан болатын өзгеріс – шұғыл машықтану әсері.
Бапкердің үйретуі процесінде, толық ақпарат құндылығында өте маңызды
кемшілігі бар – субъективтілігі. Бапкер оқу процесін тым жалпылай
бағалайды. Спортты жетілдіріп оқыту процесімен байланысты сұрақтарды шешу
мәселесі, қозғалыс әрекеттерін техникалық бағдарлама құралдарсыз бақылауы,
адам организіміне бұлшық ет қозғалысының әсері туралы жедел сандық ақпарат
беретін құралдарсыз мүмкін еместігінде бүгінгі таңда ешкім күмән
тудырмайды.
Дене тәрбиесін, спортты басқаруының қиындығы, спортта өзін – өзі
басқару жүйесіне (ағзаға) әсер етуге біз тырысамыз. Бір нәрсенің әсеріне
біз керекті тиісті жауапты реакцияны әрқашан ала бермейміз. Адамның қалпы,
жағдайы өзгеріп отырады, яғни бірдей жаттығудың жүктемесі әртүрлі әсер
шақыруы мүмкін. Сондықтан кері байланыс принципі тек қана ақпараттық
бағдарлама басқару жүйесімен байланыстырылып отырады. Бірақ, даму
процесінде белгілі бір бағытта басқара алу, шектен тыс шыққан ортаны
басынан бастап түзету жолымен қамтамасыз етіледі.
Барлық ғылыми жұмыстар Спорт туралы ғылым, анық емес терминімен
біріккен, профессор В.М. Зациорский және Г.С. Туманян адамның бұлшық ет іс
– әрекетін зерттеу туралы сөз қозғауына байланысты (спорттың негізгі
іргетасын құру, оны толық қамтиды) немесе оны нақты тәжірибеде оқу, үйрену
сияқты екі топқа бөледі. Осының екінші түрі, үйрену жаттығу болып
есептеледі, тез және пайдалы нәтиже, бірақ елеулі маңызды революциялық
өзгерістерді тәжірибеге енгізбейді, әлде ол өмір сүріп жатқан жағдайды
зерттейді. Біздің ойымызша, бұл бағыт қарапайым болып табылады. Жасыратыны
жоқ, жұмыстың көпшілігі дөрекі, арнайы болып келеді, қол жететін әдістемені
зерттеуге спортшыларды тартамыз, олардың нәтижесі өте жоғарғы дәрежеде
болуы тиіс. Қол жетерлік ғылыми зерттеулердің әдістемесі алынып, зерттеуге
жоғары нәтижелі спортсмендер шақырылып, оларды дайындау әдістемесі
анықталады. Тәжірибелі бапкердің ішкі сезіну қабілетіне орай ғылыми
жұмыстан тәжірибесі озып отырады. Сондықтан ол Спорт туралы ғылым беделін
төмен түсіреді, өйткені басқа спортшыларға мүлдем қажеті болмағандықтан
олардың жеке бас ерекшеліктеріне сай, әлде бапкерге белгілі. Олар өз
тәжірибесінде осындай зерттеулер шешімдерін шығарады.
Осы сәтте бүкіл тәжірибе, ғылыми-техникалық прогресс алға қадам
басады, яғни ақиқат шынында да революциялық түрлендіріліп, ірге тастық
ғылымнан өзгеріс тәжірибеге келеді. Ғылыми бағыттардың кіріспесімен олар:
биофизика, биохимия, биомеханика және т.б. бөлінеді. Әр ғылым түрі өте
маңызды мәселені шешеді, бірталай кеңейтіп, байытады. Жаңа ғылыми бағытты
ашуға қажетті жағдай келді ол биопедагогика – ғылым. Өмірдің динамикалық
процесін зерттейттін арнайы ұйымдық бір бағытта жүйеленген, іс әрекет тұлға
қалыптасқаннан бері әдістемені өңдеу, биологиялық өлшеу, функциялық
мақсатпен педагогикалық процесті басқару үшін керек. Биопедогогика бір –
бірімен ажыратылмайтын ғылыми бағытты біріктіреді.
Жана ғылыми бағыт адам өміріне сай процестермен айналасуы тиіс. Басқа
ғылымдардың жетістіктеріне сүйеніп, осы білімді педагогикада қолдану
сонымен қатар инновациялық, медико – биологиялық әдістерді танып, болашақта
өндеу педагогикалық басқарумен іске асырылады.
Спорттық жаттығу – бұл көп жылдық бейімделу. Спорттық іс әрекеттегі
мәні – биопедогоикалық процесс. Қоршаған ортаға бейімделу екі бағытта іске
асады – кедергіні жеңіп өту немесе оны айналып өту. Бұл процессті өту үшін
ішкі жағдайдың биологиялық жүйелік өзгерісі (био...) энергиясын жұмсайды,
ал айналып кету процесін тәжірибеге, білімге белгілі бір мақсатқа
бағытталған педагогикалық процесті спортшы қабылдайды. (...педагогика).
Тиімді байланысы, сәйкес келуі, түптеп келгенде педагогика мен
биологияны қосып, біріктіріп жоғары әсерлі биопедагогикалық процесс-
спорттық іс әрекетті құрайды.
Қорытындылап айтқанда, қоректік орта биопедагогикаларда пайда
болады, тек қана педагогикада: спорттық медицина, физиология, анатомия және
биохимия, биофизика биомеханика және тағы басқалары қамтылып, ғылымдардың
әртүрлі басылымдарында шығарылады. Өзіне әртүрлі екі ғылыми бағытты қосып,
биология мен педагогика және жасаушы ғылыми бағытта өмір сүруіне құқығы
бар. Кеңейтілген, байытылған, біріккен ғылымдардың бір негізде өсуіне бағыт
береді.
Көп жылдық тәжірбиелі жаттығуларға қарап, оқыту – жаттығу үрдісінде
күрес түрлері жарысқа дайындықты Туманян Г.С. екіге бөледі: дәстүрлі және
дәстүлі емес.
Дәстүрлі оқыту – жаттығу түрі апталап жоспарланады, 2 – 3 апталық
микроциклдерден түрады. Жаттығулардың көлемі бастапқыда жоғары деңгейде
сосын 10 – 12 күн ақырындап әлсізденеді. Тікелей оқыту – жаттығу жоспарына
1 – 2 күн аптасына монша демалыс күні жүктемелерден тынығу күндері болады.
Ол кез, жарыс алдында болу қажет, өйткені кілемді сағына күресті сағынып
күресу қажет. Логикалық бәріне келісуге болады, ал тәжірбиеде кездейсоқтар
кездеседі. Көптеген спортшылар жарыс алдында жоспар бойынша барлық жүмысты
толық орындасада, жарыстың алғышқы кездесулерін ауыр өткізеді. Бізге
маңыздысы жарыстарға назар аудару қажет. Әрине ең алғашқы кездесулер
жарыста жүлделі орын алуы, алмауын күрделі жағдайларды шешеді. Мұнда халық
сөзі дүйсенбі – ауыр күн деген сөзде демалыс күндерін қалайда жақсы
өткізбесе де, жүмыс істеу қиын, тереңірек қарасақ мектепте, жоғарғы оқу
орындарында бұл жағдай бұл мәселені айқын қамтиды. Мұнда қызықты жағдай
үйренгеннен кейін термин тынығу, біз алдын ала қиындықтарды
жоспарлаймыз. Ең алғашқы кездесулерде жарыстарда жүктемені төмендетеміз 10
– 12 күн жарыс алдында 1 – 2 күн демалдыртамыз спортшыларды. Кейбір
бапкерлер алғашқы кездесу мәселесін шешу үшін жарыс алдында 1 күн бұрын күш
салып күресуді талап етеді, бірақ бір – бірін жерге жықпаусыз, демалу
жүйесін ашу үшін, демалу жүйесін ашу термині алғашқы кездесуде анық
айқындалып көрінеді. Жұмысқа деген талпынысын төмендігі жарыс алдында
жүктемені төмендету деп аталады.
Бапкерлердің жаттығу кезіндегі дәстүрлі түрге жақын болуын Туманян
Г.С. айтуынша жоғарғы халықаралық нәтижелер, ал екінші жағынан шаршау
бүлдырлап көріну шалдығу деп аталады.
Осы көзқарас мәселені қысқартады, бірақ шаршау шалдығу мәселесін
қарастырайық, оған жатады күнделікті алма кезек келетін біркелкі жүгіру
жүрек соғысының жиілігі 165 соқ.мин. және негізгі микроциклдер кілемдегі
жаттығулар. Осыған орай 60 минут жүгіріс 25 мин қысқарады. Кілем үстіндегі
жаттығулар жүктемесі өсіп тұрады жарысқа дейін. Жарыс алдында 2 – 3 күн
қалғанда бір екі рет жүгіріс болады. (Микроциклдер) Ал жарыс алдында бір
күн қалғанда бір екі қорытынды күрес болады. Осыған орай өз пікірін айту
Д.Харре кең тараған ой жүктемелі нәтижиеден кейін үлкен дәрежедегі
қыскарту немесе түйіндеу нақтылық болып саналмайды спортшылар кері қатты,
үлкен жүктемелер жасағанда үлкен нәтижелерге жетеді. Бүл тікелей
спортшылардың биологиялық жүйесіне әсер етеді. Д. Харре сенімді үлгі болып
С.М. Матвеевтің экспериментінде тиімді жоспар құру жарыс алдындағы
мезоциклінднгі ұзақ педагогикалық эксперимент өтті.
Қорытындылап келгенде, жаттыққан спортшыларды жарыс алдында жаттығу
үрдісін үзбей, әрі оларды баптап, жарыс алдында аз уақыт ішінде дем алдырту
қажет, өйткені алғашқы белдесулер қиын әрі ауыр болмас үшін.

1.2 Еркін күресіндегі жас палуандарының күш қуатының дамуының
алғышарттары

Педогогикалық үрдіс спорттық машықтануда ағзаның іс қызметімен және
бұлшық еттің қызметінде өте тығыз байланысты. Дені сау спортшы – адамда
табысты жұмыстың орындау әсері бастапқы мөлшері бұлшық еттің жақсы дамуы
мен жетілунен байланысты. Бұл құбылыс жүрек қызметінің көрінісі. Сондықтан
бұл кездейсоқтық жағдай болмағаннан кейін бірінші назар биопедогикаға үндеу
салдық, жүрек қызметіне және бұлшық етке жұмыс істеу.
Электрокардиография – ең танымалы және таратылған әдістердің бірі. Осы
әдісті байқап көру және қолдану жарыс кезіндегі қарқынды жұмыс орындау үшін
қайшылыққа кездестірді оған қайсы бір болған теория жауап бере алмады.
Жалпы қабылдау ұсынысы бойынша тістер аралықтар (сегменттер)
электрокардиограммалар (ЭКГ) жүрек циклі екі негізгі фазаға бөледі немесе
кезеңге (1 а сурет) – систола – жүрек қарыншасынан қан итеруі (тістер QRS
сегмент S – T, тісше – Т) және диастола жүректің қарыншалары қанмен толу
(тісше U сегмент U – P, тісше Р, сегменттер Р – Q). Сонымен қатар болжау
бойынша систола миокард қарыншасының жиырылына байланысты белсеңді болып
саналады, ал диастола одан қарағанда ауыр және екі кезеңнен тұрады: сылбыр
– тісше U, сегменттер U – P, қысымның түсуінен байланысты жүрек тамырлары
қанға толады және белсеңді-тісше Р, жүрек құлақшасының жиырылуынан
байланысты және құрамы жалпы қан толу көлемінен 15 % құрайды.
Бұлшық еттің қарқынды жұмыс кезінде жүрек соғу жиілігі 180 – 200
соғ.мин. жеткен кезде электрокардиограмманың суреті негізінен өзгереді (1
б сурет). U – тісшесі, U – P сегменттері, Р – тісшесі жоғалып кетті,
сонымен қатар диастолалық аралық толық жоғалып кетті (!?), жүректің іс
қызметінде ең басты мәселелердің бірі – жүрекке қан толуы. Адам қарқынды
жұмыс істеген де жүрек өзінің өнімділігін тоқтатады, осы жерден
келіспейміз. Машықтану және жарыс кезінде спортшыларда жүрек соғу жиілігі
200 соғ.мин. Жоғары, минуттық қан көлемі 50 литрге жетеді, яғни мұнда
жүректің бір жиырылуында перефериясына 200 мл. – дан жоғары қан мөлшерін
лақтырады. Тыныштық кезіне қарағанда ол 4 – 5 рет есе көп (!), мұның бәрі
жоғалған диастола кезінде ме? Ақылға симайтын жағдай, бірақта факт. Осындай
жүрек циклындағы диастоланың фазасын шығарып тастауға болмайды, өйткені қан
толмаса итерілмейді, шықпайды, ал қан айналымы болмаса бұлшық ет жұмыс
істемейді. Тәжерибеде, жұмыс қарқыны жоғары болса, онда қан айналымы да
жоғары болады.
Аринчин Н.И және Сенько Ф.Н. ойлауы бойынша, QRST ағынының жалғасуы
кешені бойынша систолада жүректі іске асырады, диастолада, ал ара қашықтық
T-PO(R) ЭКГ үшінші фазаға мінездеме береді – тыныс үзілісі (тыныштық), ол
ритмнің жиілігінен жоғалуы мүмкін, ал кешен QRST ЭКГ құбылысы систола-
диастолалық, систолалық емес.
Түсіндіру ыңғайлы, бірақта ол да үлкен кемістік, сонымен қатар келесі
факт қайшы болып тұр. Ерте экстросистолары (жүрек жиырылуының ретсіз болуы)
R T – ға түрі, QRS кешендерінің экстросистолалары шыңына қабаттасады
немесе келісіміне жетпейтін тізе алдындағы Т тісшесі, гемодинамикалық
эфекті емес (Дехтярь Г.Я.,). Осының бәрі, бұл жағдайда диастоланың үрдісі
жоқ және жүрек жиырылған кезде қанды итеріп шығара алмайда, сонымен қатар
QRST кешені бәрі бір де систолалық болып табылады. Ақылға симайтын жағдай,
бірақ та факт. Сонда диастола қайда кетті?
ЭКГ – де диастолалық бөлімшесін зерттеу негізінде бізбен қағида
қойылды, негізінде, егер жақсы жүрек циклі экстросистоламен тоқталса, онда
ретсіз (экстросистолалық) жүрек қарыншаларының жиырылуы сол кезде ғана
пайда болған қан көлемін итеріп шығарады, алдындағы жиырылудан кейін. Бұл
зерттеудің нәтижесі бір мағыналы қорытынды жасайды, жүрек қарыншалары екі
кезеңде толады, біріншісі U тісшесіне сәйкес келеді ЭКГ – де – меншікті
қарыншалар диастоласы, ал екінші – Р тісшесі – предсердия систоласы (4,5).
Тағы да міндет. U тісшесінің жалғасуы өте қысқа – 0,16 – 0,20 с.
сонымен бұл кезеңде (негізгісі 85% дейін) жүрек жағынан белсеңді болуы
қажет, өйткені көк тамыр қысымы диастола кезінде тез төмендейді және теріс
болып кетеді. Соңғысының айтуы бойынша, жүректің өзі тек қана көк тамырдың
жылдамдығына әсер етпейді (сіңуіне), ол жүрек аймағын белсеңдетеді. Бұл
қандай механизм?
Парин В.В. және Лукьянов Е.К. айтқан ойлары, жүрек, жүрек жиырылу
кезінде кішірейіп, көк ет бөлімінің краниальді бағытын тартады, ол
перикардпен бірігіп өскен. Көк еттің кері өзгеріске ұшырауы, жүрек
қарыншалары босаңсыған кезде болады және оны ұстап тұрмайды; көк ет, ол
серіппелі, серпінді элемент, жиналған энергия жүректі созады, жүрек
қарыншаларын тез толуын қамтамасыз етеді. Бұл таңғажайып идея, біздің
алдындағы зерттеулерімізге тікелей емес анықтама береді, одан да терең
анализге шалдыққанбыз және бұл жұмыстың болашақта жемісті болды.
Белсеңді диастоланың механизмін суреттеп, Парин В.В. және Лукьянов
Е.К., өте маңызды бөлшекті жіберіп алды – көк еттің байланысын әлде
серпінді құрылымды миокардпен. Шыныменде, перикард пен көк еттің тығыз
байланысы бар, бірақ миокард перикардпен және көк етпен перикардттың
бірігіп өсу аймағы, тікелей байланыс жоқ, өйткені жүрек перикардтта
бекітілген үлкен тамырлардың кіріс және шығыс негізі. Осындай бейнемен
тікелей механикалық байланыс миокардпен көк еттің және серіппелі құрылымы
болмайды.
Жүрек, тек тығыз қапта ғана бекітілген, перикард қуысында салыстырмалы
еркін орын ауыстыра алады. Өз ретінде, перикард кеуде қуысына өте мықты
және тығыз бекітілген. Көк ет бөлімшесі жүрек сөмкесінде мықты бекітілген,
көк еттің сіңірлі орталығымен бірігіп өскен. Үстінен, жандарынан және
артынан периетальді жапырақ жүректің үлкен тамырларында перикард
бекітілген, жеке қосқыш – тканьді ауырыменде. Перикардтың алдыңғы жағы
кеуденің екі сіңірімен байланған, олар өз дамуларымен байланысты. Бұл
сіңірлер ортасынан шегінеді плевра бөлімшесінен еркін перикардттың алдыңғы
жапырағында. Жоғары кеуде – перикардиальдымен байланыс жалғанады артқы
жағындағы кеуде тұтқасына және бірінші қабырға шеміршегіне. Астынғы кеуде-
перикардиальдымен байланыс жалғанған қуық өскіндісіне. Дененің бүйір
жағынан кеуде омыртқалары перикард жапырақтары бүйірге дейін әдетте
сіңірлер болады, омыртқалы – перикардиалық, пайда болған кеуде ішіндегі
фасциялар. Есептен алып тастауға болмайды қопсыған-тканьді байланысты,
берік емес байланысы бар (амалданған жағдайда соңы өткір емес болуы
мүмкін), бірақ та кең алаңды білімді мекенді қамтиды, сонымен өзімен
байланыстырады систолалық күрделі қақтығысын жүрек ығысуын және басқа
сіңірлермен көк еттің байланысына қақтығыса алады. Толық мінездемеге
ескерту қажет, теріске шығаратын қысым перикард қабырғасын бүкіл үстінен
сыртына дейін тартады. Соңғы жағдай перикардтың тұрақты жағдайына жүректің
әс-әрекеті байланысты.
Зерттеулер құрылымды – фунционалды жүрек – перикард пайда болғанын
көрсетті, оның анықталған мән маңызы механизмі құрамы, бірінші рет тауып
анықтаған көрініс адам жүрегінің қарыншалары қанға толуы теріске шығару
қысымымен, сол уақытта систола қарыншалары герметикалық перикард қуысында
болады. Мағынасы, осында алдында болған жүрекке қан толуын толық түбінен
өзгертті, жүрекке қан толуын және қан құюлу механизмін анықтап.
Бұл көріністі анықтап жүрек қызметінің теориясына ғаламдық, кең
ауқымдығ дүние жүзілік өзгеріс енгізді, болжамды анықтама табылды айдайтын
– соратын топта, сонымен қатар жүрек қызметі екі жақты, миокардтың жиырылу
күші анықтағанда диастола жылдамдайды және перикард диастолалық үрдісте
қатысуымен.
Бірегелі, сапалы және өмірге маңызды мүшеге біліміміз артты,
артериялық жүйеде тек қана қанды айдамайды қимыл-қозғалыс үшін, мықты
сорғыш эфектісімен сол қанды қайта келуін қамтамасыз етеді, мықты қан
итеруінен тәуелді болатын. Ритм жиі болса, қан итерілісі де көп болады, ол
жүктеме түскен кезде байқалады, сорғыш қызметі мықты жұмыс істейді
миокардтың жиырылуына байланысты, қан толуы үлкен жүктеме және ритмі жоғары
болса да, қамтамасыз етеді.
Табылған көріністің тәжерибелік маңызын тым көп бағалап жіберген қиын.
Ол потологияда диагностикалық жағын кеңейтеді, хирургиялық араласудың
тиімділігін арттырады, жүрек орын алмастыру кезінде үлкен маңызы бар,
жасанды жүрек жасағанда, толық тиімді болмаған кезде, егер онымен
пайдаланбаса бұл жүректегі маңызды көрініс және тағы да көптеген, көптеген
басқа жағдайлар.
Қорытындылап келсек осы бөлімді, оқырманның назар аударған жөн,
биопедагогика өзінің өмір сүруіне алғашқы маңызды қадамын жасады.

1.3 Еркін күресіндегі жас палуандардың күш қуатының дамуының моделі

Спортшылардың денсаулығын бақылаудың кең тараған түрі – ол тамыр
соғуын анықтау. Бірақ та, тәжерибеде көрсеткендей бұл әдіс қарқынды
жұктемені мінездейді, шаршауды сол түрімен анықтауға керек емес екенін
көрсетті. Тамыр соғуының өзгерісі жүктеме кезінде әлде одан кейін де бір
мағыналы жауап бере алмайды – бұл жағдай шаршау пайда болғаннан кейін
болды, жүктемені төментету немесе қосу, жоғарлату әлде өзгерту экономикалы
түрде жұмысты орындау, егер жұмысты өлшеу қиын болса, мысалы, күресте.
Артериялық қысым, систолалық және қанның минуттық көлемі – бұл көрсеткіштер
жұрек тамырларының жүйесі, сау адамның қарқынды жұмысын мінездейді,
шаршауды анықтау үшін қажет болмай қалды. Қанның минуттық көлемі реакцияның
аралық көрсеткіші сол жүйенің бұлшық ет жұмысына өте тиімді болды, үнемді
жұмыс спортшыны стандартты жүгіріс тестте анықтағанда. Машықтану, жаттығу
кезінде басқаруға сүйкімді объект миокард болып табылды. Егер жүректі насос
ретінде қарастырсақ, онда қан тамыры бұл жағдайда қиындаттырыған жүйеде
(дәл, парапар емес реакция) немесе жеңілдетілген (дәл, парапар реакция).
Дәл, парапар емес реакция жүрек қан тамырлары үлкен қысымда болса да
керекті қан көлемін қайта ауыстыруна қабілетсіз, осында қамтамасыздандыру
керек адамның жоғары эфектілі күш салатын, ол миокардтың шаршауына әкеледі
және ағзаның жұмыс істеу қабылетінің төмендеуіне әкеледі. Дәл, парапар
реакцияда қан тамырының, жүрек жұмысының жеңілдеуін қамтамасыздандырады,
спортшы машықтану, жаттығу және жарыс кезінде атқаруына қабілетті. Бірақ
та, мұнда шектегіш фактор жоғары машықтанған, жаттыққан спортшылардың
дамуында миокард тұрса, осында бірінші жағдай күш салатын жұмыста шаршау
әсері, факторы болып тұр. Сонымен, білікті бақылау миокардқа жаттығу және
жарыс кезінде басты әдістеме болуы мүмкін оңтайлы басқару спорттық
машықтануда.
Миокардтты бақылау үшін жақсы жетілдірілген клиникада әдіс
электрокардиография. Оның жетіспеушілігі осы змандағы кезеңде болып
келетін, бұл әдіс жолдама потологияда жүз жылдар бойы жетілдірілген,
белгілі болса да физикалық жүктемемелерге өте сезімтал. Бейімделу
қажеттілігі спорттық машықтануға бұрында пісіп, жетілген. Сондықтан, бұл
өте таңғажайып әдіс, жағдай жасайды, тез ішіне кірмей сыртқы көрініс пен
ақпарат алу, алмасу үрдісін микардтың жасуша, тор деңгеінде. Әдейі
жасушаларда, торларда, өйткені электрокардиограмма графикалық көріністе
аралық электрикалық жүрек белсеңділік уақытында және мінезделеді электрлік
белсенділік жүрек бөлімшелерінің қозған құрылымдарында (жасуша, тор
потенциалы) және дәйектілігі потенциалдық қосуы басқа жасушаларда,
торларда, сол уақытта бүкіл кезеңнен өткен жүректің электорлық белсеңділігі
өз кезегінде жүректің электорлық белсеңділігі (жасуша, тор динамикасының
потенциялы) жасушада, торда зат алмасу белсеңділігімен байланысты (иондық
қимыл-қозғалыстар) бүкіл өзгерістер әр мүшелерде болса да, олар ең алдымен
жасуша, торлардан басталады.
Бұлшық ет жұмысын орындауында адамның ағзасының энергетикалық
функциясын жоғарлатуын талап етеді. Ол, сәйкес, лайықты мүшенің және
жүйенің күш салуына әкеледі, өз кезегінде ол шаршауға кезіктіреді
(физиологиялық реакция жүктемесе), тым өте қажу (көрініс, оның себептерінен
көптеген және әртүрлі потологиялық өзгерістер дамиды), және күш салу,
зорлану (жағдай, әл-ауқат потологиялық өзгерістерді шақырады). Көріп
тұрғандай, жағдайды анықтағаннан кейін күш салу, зорлану және қажу анық
шектейді. Бұл диагностиканы қиындатады және анықтауды қажет етеді: қажу –
бұл потологиялық өзгеріссіз жағдай, бірақ болжамдау, ал күш салу, зорлану
–бұл көріністі дамыған (тұрақты) потологиялық өзгерістер. Олардың
арасындатпелі аймақты атап кету, көрсету қажет – потологияның алдыңғы
кезеңі – бұл көрініс бастапқы (тұрақты емес) потологиялық нышандар
белгілер.
Бұлшық ет жүктемесінің бағасының әсеріне дені сау адамға жіктеу керек
шаршау қалпын, өтпелі қалып жәй қалыптан шаршауға дейін және шаршаудан, өте
шалдығуға, потологияның алдыңғы кезеңі, күш салу, зорлану бұлшық ет
қызметінде, бұл жағдайларда, көріністерде түсінікті анықтама. Осы уақытта
негізгі қызметінің ағзада қайта құрулары, жағдайға бейімделу және байқауға
қарағанда жұмыс істеу қалпы жоғарлауы, жұмыс істеу уақытында болмайды, өз
қалпына келу кезінде болады. Бұл кезеңдегі көрініс шаршау дәрежесімен
бұлшық ет жұмысы кезінде көрінеді. Сондықтан жәй жағдайындағы қалпын нақты
анықтап алу қажет, ол күш салу жүктемесінен пайда болған. Астын сызып алу
қажет, жәй жағдайындағы қалып, бұлшық ет жұмысымен пайда болған, ауыспалы
мінезі бар және жүктемеден кейін демалу уақытының өсуінен өзгереді,
ережеге, дағдыға талпына. Осыған орай жәй жағдайдағы қалып және жүктемеден
кейінгі уақыт, осының барлығын анық, дұрыс жүктеме беру қалпын айтуға
болады, сонымен дәреженің әсері бұлшық еттің жұмысы дені сау спортшы
адамда.
Жүктеме Тыныштық
Қалып, жағдай Шифр Қалып, жағдай Шифр
Шаршау Болмауы, 1.1 Мөлшер, шама 0.0
жоқ болуы
Кішігірім1.2 шаршаКішігірім, 0.1
, үлкен у үлкен емес
емес
Нысап, 1:3 Нысап, орынды0.2
орынды
Жедел, 1.4 Жедел, өткір 0.3
өткір
Қажу 1.5 Созылмалы 0.4
Жедел, өткір 0.5
мен созылмалы
үйлесімімен
Потологияның 1.6 Созылмалы қажу 0.6
алдындағы кезең
Күш салу, зорлану 1.7 Күш салу, зорлану 0.7

Кестеде көрсетілген сәйкестік ағзаның жүктеме және тыныштық кезеңіндегі
қалыптағы көрініс, бұлшық ет жұмысынан пайда болған.
Кесте 1
Бұлшық ет қызметінің әсерінен тыныштық кезеңіндегі қалып пен жүктеме
кезеңіндегі жағдай сәйкестігі

Бұлшық ет қызметінің аз жұмысы, өте жеңіл орындайтын, тәжерибеде
қиналмай орындау ЭКГ – нің мінездемесінде өзгеруіне тап келеді, жүрек
ритмінің жиілеуінен байланысты 160 соғ.мин., бұл жағдай шаршау жоқ
–деген. Жүктемеден кейін 5 минут тәжерибеде дені сау спортшы адамның тамыр
соғуы өз қалпына келеді, қисық үдемелі сегмент S – T тағы біраз уақыт (бір
сағаттан аспай) сақталуы мүмкін, жұмыстың аяқталуының көрінісі.
Шағын, кішігірім шаршау жомарттыққа күш салу мен байланысты және
болашақта тамыр соғысының жиілігі тәуелсіз өз еркімен орындалады,
қозғалыстары қарқынды болады. Жұмыс аяқталғаннан соң, қисық үдемелі сегмент
S – T жүктемеден кейін 4 сағат уақыт ұстанылуы мүмкін.
Бұлшық ет жұмысы кезінде жомарттыққа күш салуы жоғарылап көтерілген
кезде, шаршауда жоғарылайды, өседі – нысап, орынды және жедел, өткір.
Нысап, орынды шаршауда қимыл – қозғалыс азаймайды, сол кезде қозғалыс
акті дұрыс координациясы төмендемейді. ЭКГ – нің әр кешендерінде көлденең
аралас үдемелі төмен сегменттер пайда болды S – T және тісшелер Т үсті жағы
тегіс. Жүктемеден кейін, 15 – 17 сағат өткеннен кейін байқауға болады
үдемелі аралас сегмент S – T.
Жұмыс істеген кезде нысап, орынды шаршау жағдайына тез жоғары
жомарттық сапа қажет. Қимыл – қозғалыс жеілдікті жоғалтады, жұмыс
қиындықпен орындалады. Қимыл – қозғалыста қателер пайда болды және оны
дұрыс орындау кезінде жоғары дайындықты қажет етеді. ЭКГ – де тіркеу
кезінде көп кешендер көлденең аралас сегменттерімен S – T төмен және
тегістеу Т тісшенің үсті жағы. Осы өз жағдайдан кейін ЭКГ өз қалпына келеді
жиілігі 24 сағат өтсе де байқалмайды.
Қажу координациясының бұзылуы және жұмыс істеуге қалауы болмайды деп
мінезделеді. Координацияның бұзылуына ең жоғары еркіндік күші де қарсы тұра
алмайды. Сонда да экстросистолалар тіркеледі, теріске шығару кешендері
немесе екі фазалық тісшелер Т. Бұл көрініс жүктемеден кейін тез жоқ болады,
бірақ та ЭКГ – нің қалыпты жағдайға дейін жиі 36 – 48 сағатқа созылады.
Потологияға дейін жағдай сыртқы мінездемесі алдыңғы жағдай, қажу
сияқты, бірақ та онда көптеген бұлшық ет жүктемесі пайда болады, қажуға
–дейін. ЭКГ – де нақты, тұрақты Т тісшенің өзгерісі пайда болады. Теріске
шығаратын фазасымен, QRS кеңейеді (соңғысы біраз минуттан кейін өз қалпына
келеді). Тегістеу (0,1мВ – артық емес) немесе теріске шығаратын тісше Т, 3
– 4 тәулікке дейін тіркеледі. Осындай көрініспен, потологияға дейін жағдай
жүктеме кезінде қалып созылмалы қажу ауысады тыныштық кезінде.
Жүктеме кезінде бұлшық ет жұмысының орандалуының жалғасуы созылмалы
қажу кезінде пайда болады күш салу, зорлану. Осындай жағдайда ережеге
сүйене, спортшылар жиі – жиі жұмыс істеуден бас тартады, шағындар айтады
ауыратын жерлеріне, жүрек аймақтарына, бауырына қысым түсуін. Жалпы
қалыптары нашарлайды: бозаруы, суық тер, ентігу пайда болады. Көп жағдайда
жұмыс істеу қалпы тез төмендейді. Бірақ осының бәрі ЭКГ – нің потологиялық
өзгерісіне әкеледі.
Нақты, айқын әртүрлі сындар, жағдайларды анықтау 5 кестеде ЭКГ
динамикасы көрсетілген (тыныштық) және 6 (жүктеме).
Кестеде көрсетілген 8 жағдай ЭКГ тыныштықта дені сау спортшы адамда
бұлшық ет жүктемесі мен байланысты, ережеге қарағанда. (0 балл, баға) тең
Шифр – 0 – ЭКГ тыныштық кезде, екінші цифрі-шаршау қалпы, үшінші цифрі
– баллдар, бағалар саны, көлемі, күш салу, зорлану (12 баллға, бағаға тең)
алыстатылған (1 сағаттан және 24 сағат және одан да аса) өз қалпына келу
дәрежесінде.
Кесте 2
Завьяловтың жіктеуі, топтастыруы ЭКГ – нің өзгеруі, балл, баға,
алыстатылған қалпына келу кезеңінде шаршауға тәуелді болып, дене шынықтыру
және спорт сабағынан пайда болған.,
Шифр Қалып, бағасы Баллдар, ЭКГ өзгерісінің жазылуы
жағдайдың бағалар
баллы
0.0.0. Мөлшер, шама 0 Ауытқушылық жоқ
1 2 3 4
Сегмент төмендеген S – T
үдемелі түрі (сызықша
сегменттен балқып келеді S
тісшесінен, ол ауысады Т
тісшесіне):

0.1.1. Кішігірім, аз 1 0,1 мВ аспауы керек, 50%
шаршау тіркелген кешендерінде,
0.1.2. 2 0,1 мВ және одан да аса,
50% кешендерде,
0.2.3. 3 0,2 мВ аспауы керек, 50%
0.2.4 4 кешендерде
0,2 мВ және одан да аса,
50% кешендерде
нысапты,
орынды, Сегмент (R) S – T 0,1
біртоға шаршау мВ-ден сызықшасынан және
одан да аса
0.2.5 5
0.2.6 6
50% аспауы керек
50% және одан да аса

0,1 мВ-ден төмендетілген
сегмент S – T ишимиялық
0.3.7 7 түрі (көлденең учаскесі
0.3.8 8 бар):

0.4.9 9 50% аспауы керек
50% және одан да аса
0.5.10 10
Т тісшесі 0,1 мВ аспау
керек

0.6.11 11 Т тісшесі 0,1 мВ-ден аспау
керек, ишимиялық
0.7.12 12 сегменттермен үйлеседі S –
T
Қ.
Т тісшесін теріске шығару

ЭКГ-де барлық потологиялық
өзгерістердің болуы:
өткізудің бұзылуы,
экстросистолалы көбеюі,
тахикардия 90 соғ. мин
жоғары және тағы басқалары

ЭКГ тыныштық кезінде жүктемеден кейін, нәзік, тұрақсыз және тәуелді,
бір жағынан жұмыс істеген кезде ағзаның күш салуынан және аяқталу
уақытында, ал келесі жағы нақты спортшы адамда өз қалпына келу үрдісінің
жылдамдығы. Сонымен, мысалы, өткір, жедел шаршау бұлшық ет жұмысы кезінде
жақсы дайындалғаг спортшы адамдарда 24 сағаттан кейін де ЭКГ – де кішігірім
өзгеріс пайда болады (1, 2 баллға, бағаға) және бірталай өзгерістер (7, 8
баллға, бағаға) спортпен айналыспайтындарда, ал қимыл-қозғалысы аз, мүлдем
шұғылданбайтындарда ЭКГ-нің өзгерісі 12 – баллға, бағаға барады. Көптеген
физикалық жүктемеден қажу – ға дейін барғанг жағдай ЭКГ – де созылмалы
шаршау және созылмалы шаршау мен өткір, жедел үйлесімдері.
ЭКГ өзгерісін жазады, жүктеме кезінде тікелей және олардан кейін
бірінші минутта пайда болған, 7 көріністі, жағдайды қосады, ағзаның күш
салуы кезінде және оны орындауында сәйкес келуі.
Кесте 3
Завьяловтың жіктеу, топтастыруы ЭКГ-нің өзгеру баллы, бағасы жаттығу
орындау кезінде бірінші минут және одан да аса шаршауға тәуелді.
Шифр Қалып, Баллдар, ЭКГөзерісінің қалпы жағдайы
жағдайдың бағалар
бағасы
Шаршау жоқ Интервал қысқарады және
жоғалады Т – Р. Тісшелер T, U,
P қосылады, бірігеді екі және
бір өркешті түрімен, қисық
үдемелі сегмент S – T төмен
изосызықтан араласады, R
тісшесінің амплитудасы азаяды
және S тісшесі тереңдейді,
бірақ та, RS, ара қашықтығы
қысқарады R – R, осында жүрек
соғу жиілігінің жетуі.
1.1.13 13 100-120 соғ. мин.,
1.1.14
1.1.15 14 121-140 соғ. мин.,

15 141-160 соғ. мин.,
1.2.16 Кішігірім 16 161-180 соғ. мин.,
1.2.17 шаршау
1.2.18 17 181-200 соғ. мин.,

18 200 соғ. мин. жоғары
1.3.19 Нысап, 19 R-дың айқын азаюы және S-тің
орынды терең түсуі, SR.
шаршау
S - T сегменнтердің түсуі,
ишимиялық түрі бойынша 0,1 мВ.

20% аспау керек.
1.3.20 20
50% және одан да аса.
1.3.21 21
Т тісшесінің толуы
(әрқашанбірігіп екі және бір
өркешті түрі Р тісшесімен
жоғары тахикардияда болады,
сонымен Т тісшесі вольтажда
тік болады Р, U тісшесі
үлкейеді, Т және Р
тісшелерінің вольтаждарына
жетеді. Бұл тісшелердің
бірігуі, қосылуының көрінісі
1.3.22 22 үстірт болады, ол тік
сызықты көрсетеді
1.3.23 23
Ү% 50% кешеннен аспауы керек

1.3.24 24 Үстірт және ишимиялық
сегменттер S – T 50 % кешеннен
1.3.25 25 аспауы керек
Үстірт 50 % кешеннен асады
Үстірт 50 % кешеннен асады,
ол ишимиялық сенменттер S – T
аспауы тиіс, 50% кешеннен
1.4.26 26 Сегменттер S – T ишимиялық
түрі 50-ден 80 % шейін
кешендерде

1.4.27 Жедел, 27
өткір Үстірт және ишимиялық
шаршау сегменттер S – T 50-ден 80%
1.4.28 28 дейін кешендерде
Сегменттер S – T ишимиялық
түрі 80 % тіркелген
кешендерден асады
Кризистік Сегменттер S – T ишимиялық
1.4.29 күйде 29 түрі 80 % асады тіркелген
шаршау кешендерде үстірт үйлеседі
1.5.30 Қажу 30 Экстросистолалық тахикардиялық
жағдайдың көрінісінде жүрек
соғу жиілігінде 100 соғ.
мин., жоғары
1.5.31 31 Кешендердің пайда болуы
теріске шығаруымен немесе екі
фазалық, кезеңдік тісшелер Т
(жүктемеден кейін бірнеше
секундтардан кейін жоғалып
кетті).
1.6.32 32 Теріске щығару немесе екі
фазалық, кезеңдік тісше Т
жүктемеден кейін ұзақ уақыт
ұстанылады (1 мин., аса)
1.6.33 Потологиял33
ық алдыңғы QRS-тің кеңеюі 0,1 с аса
кезеңі
QRS-тің кеңкюі 0,1 с аса,
1.6.34 34 теріске шығаратын немесе екі
фазалық, кезеңдік Т тісшесімен
1.7.35 Күш салу, 35 ЭКГ-де потологиялы өзгерістер
зорлану

Осындай жағдай, көрініс топта алғаш рет – шаршау жоқ (шифр 1.1) және
кішігірім шаршау (шифр 1.2) жүрек соғу жиілігінде кең өріс алады, бірақ
та, осында ескеріледі, ЭКГ – де өзгерістер шектен тыс шықпауы керек, жүрек
циклінің ара қашықтығы уақыт аздығына байланысты, ол миокрдтың жақсы
фунционалды қалпын көрсетеді. Барлық ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.