Жоғары оқу орындарында шетел тілін оқытудың алғашқы сатысында білімді меңгеру тәсілі ретінде тыңдап түсінуді үйрету

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 27 бет
Таңдаулыға:

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС

Тақырыбы: «Жоғары оқу орындарында шетел тілін оқытудың алғашқы сатысында білімді меңгеру тәсілі ретінде тыңдап түсінуді үйрету»

Мазмұны

Кіріспе . . . 3

1 Студенттерге тыңдап түсінуді үйрету . . . 6

1. 1Тыңдап түсіну - сөйлеу әрекеті . . . 6

1. 2Тыңдап түсіну сөйлеу әрекетінің басқа түрлерімен байланысы . . . … . . . 8

1. 3 Аудиомәтіндерді (тыңдап түсінуге арналған мәтіндерді)

сұрыптаудың өлшемдері . . . 14

1. 4Тыңдап түсінуге үйретуде қолданылатын аудио-визуальдық құралдар . . . 19

2 Жоғары оқу орындарында алғашқы сатыда ағылшын тілінен тыңдап түсінуді үйрету . . . 23

2. 1 Ағылшын тілін тыңдап түсіну арқылы оқытудың эксперимент нәтижелері… . . . 24

2. 2 Тыңдап түсіну арқылы ауызша сөйлеуге үйретудің

психологиялық мәселелер . . . 30

2. 3 Ағылшын тілі сабақтарында техникалық құралдарды пайдалану… . . . 33

2. 4 Мультимедиалық бағдарлама арқылы тыңдап түсіну әдістемесі… . . . 41

2. 5 Ойын арқылы тыңдау дағдыларын дамыту . . . 42

Қорытынды . . . 50

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі . . . 53

Кіріспе

Бүгінгі таңда еліміздің білім беру жүйесінде оқыту үрдісін тың жаңалықтарға негізделген жаңа мазмұнмен қамтамасыз ету міндеті тұр. Соның бірі - қоғамдық-саяси өмірге белсенді араласуға қабілетті, өзіндік пікірін ауызша және жазба түрде тиянақты, анық, жүйелі жеткізе алатын жеке тұлғаны қалыптастыру.

Тұжырымдамада көрсетілгендей, алғашқы сатыдағы студенттерге тілдік құралдарды өз тәжірибесінде пайдалана білудің ғылыми-әдістемелік жолдарын көрсетіп, ойын жүйелі түрде дұрыс айта және түсініп жаза алатындай етіп үйрету - бүгінгі заман талабы. Мұның себебі, біріншіден, тіл - адам мәдениетінің, интеллектісі мен жан-жақтылығының көрсеткіші болса, екіншіден, өз ойын байланыстырып айту және түсіну студенттің басқа адамдармен еркін қарым-қатынас жасауына мүмкіндік береді. Басқалармен қарым-қатынастың тартымды, сәтті болуы адамның өзінің ойын қаншалықты еркін, тиянақты, жүйелі түрде жеткізуіне байланысты. Алғашқы сатыдағы студенттер еркін мазмұнды түсініп байланыстырып сөйлеуге үйрену, түсініп тыңдау арқылы тілдің мағыналық, құрылымдық ерекшелігін тануға, көркемдік бейнелілігін ұғынуға, сөздік қорының кеңеюіне мүмкіндік алады. Түсініп тыңдау әрекетінде студент сөйлемнің мәніне, мағынасына көңіл аудара отырып, ойлау әрекеті мен пайымдауы арқылы санасынан өткізеді де, өз ойын байланыстырып, жүйелі айтудың нәтижесінде тілдік қатынасты жүзеге асырады. Студенттің жоғары оқу орнына келгенге дейінгі өзі игерген ауызша сөйлеуімен салыстырғанда, тілдік қатынастың күрделі түрі жазбаша сөйлеуге үйрету, тыңдап түсіну белгілі бір жасанды дағды негізінде қалыптасады. Сондықтан да бұл жұмыс оқытушы мен студент тарапынан көп көңіл бөлуді қажет етеді. Соның бірі - қоғамдық-саяси өмірге белсенді араласуға қабілетті, өзіндік пікірін ауызша түрде тиянақты, анық, жүйелі жеткізе алатын жеке тұлғаны қалыптастыру.

Зерттеу жұмысының өзектілігі. Адамзат жаратылысында тіл айрықша маңызды рөл атқаратыны белгілі. Тіл адамдардың жай ғана қарым-қатынас құралы емес, оның ішкі құрылымдары мен жүйелері тым күрделі және олар бір-бірімен тығыз байланысты көпдеңгейлі құрылым болып табылады. Адам тіл арқылы жай ғана ақпарат алып немесе ақпарат беріп қоймайды, сонымен қатар әрдайым өзінің қоршаған ортаға, құбылысқа деген көзқарас, сезімін, субъективті қарым-қатынасын тіл арқылы жеткізіп отырады. Осылайша тіл адамның ішкі көңіл-күй толғанысы мен сезімін де жеткізудің басты құралына айналған. Психологияда адамға тән сезімдердің 500-ге тарта түрлері белгілі болса, олардың әрқайсысының тілдік жүйедегі мазмұны мен көрінісі сан алуан. Себебі тілдің басты міндеті адамға қызмет ету, ал адам - сан қырлы, күрделі құбылыс. Қазіргі ғылымның дамуындағы антропоцентристік бағыт адамды интеллектуал тұлға ғана емес, оны эмоционалды менталды қырынан да қарастырады. Жеке тұлғаның психикалық құрылым компоненттерінің бірі эмоция болса, бұл феномен стилистикада арнайы тіл құралдары мен стилистикалық амал-тәсілдер арқылы объективтенеді. Тілдің адамнан тыс тұрған жеке құбылыс емес, адаммен бірліктегі, бірін-бірі анықтайтын күрделі құрылымдар болып саналатыны да сондықтан. Тілдің ең кіші бірлігі дыбыстан бастап мәтінге дейінгі тіл бірліктерінің барлығы адамның қандай да бір ішкі эмоциясы мен көңіл-күйін жеткізуге қызмет етеді. Адамның эмоциясын жеткізудегі тілдің қызметі ғалымдардың назарын көптен бері аударып келеді. Ғылым ретінде дамуына түрткі болған В. Гумбольдт, К. Фосслер зерттеулері дүниеге келген заманнан бері бұл бағытта көптеген еңбек жазылды. Ынталандыра оқыту - тілдік жағдаяттың өзіндік табиғатынан туындайтын, оқыту үрдісіндегі тілдік қарым-қатынасты жүзеге асыратын әрекет. Алғашқы сатыдағы студенттеріне тілді түсіну, сабақты ұйымдастыруда сапалы меңгерту үшін студенттің дара тұлғалық ерекшеліктеріне назар аудару қажет екені белгілі. Оқуға деген студенттің ынталылығын қалыптастыра отырып, олардың қоғамдық ортаға енуіне қажетті тілдік дағдыларды дамытуға мүмкіндік жасау қазіргі уақыт сұранысынан туындап отыр. Алғашқы сатыда ағылшын тілін оқытуда аудио құралдарды қолданудың маңызы, оның алғышарттары, тыңдалым түрлері, оларды ұйымдастыру мәселелері сөз болады.

Диплом жұмысы зерттеуінің арқауы болып отырған ағылшын тілінің бүгінгі күнде өзекті мәселеге айналуына қазіргі қоғамдағы жеке тұлғаны тануға деген ерекше ықыластың, осыған байланысты қоғамдық ғылымдардың дамуындағы жаңа гуманитарлық парадигманың қалыптасуы да ықпал етіп отыр.

Зерттеу нысаны. Оқу қазақ тілінде жүретін жоғары оқу орындарында алғашқы сатыда ағылшын тілін түсініп тыңдау арқылы ынталандыра оқыту үрдісі.

Зерттеу пәні. Оқу қазақ тілінде жүретін жоғары оқу орындарында алғашқы сатысында сөйлеу әрекеттерін меңгерту арқылы тыңдап түсінуді ұйымдастыру негізінде ағылшын тілін ынталандыра оқыту.

Зерттеу жұмысының мақсаты. Тыңдау арқылы ынталандыра оқыту негізінде оқу қазақ тілінде жүретін жоғары оқу орындарында алғашқы сатысында ағылшын тілін үйрету әдістемесін ұсыну.

Зерттеу міндеттері .

Алғашқы сатыда ағылшын тілін үйретуде сабақ ұйымдастыру және материалдарды іріктеу және жүйелеу.

Студент қабілеті мен әрекетін дамыту, түсініп тыңдауға үйрету;

Түсіну арқылы тілді студенттерге ынталандыра оқыту әдістерін айқындау.

Сөйлеу әрекетіне енетін компоненттер негізінде тілді оқыту кешенін қамтитын жаттығуларды анықтау.

Зерттеу болжамы. Алғашқы сатыдаға студенттердің тыңдап түсіну арқылы сөйлеуге үйретудің тиімділігі мынадай шарттар орындалған жағдайда артады: егер студентке берілетін мәтін жайлы теориялық білім мен қажетті білік, дағдылар нақтыланып, мәтін құрастырудың әдіс-тәсілдері саналы түрде меңгерілсе, студенттерді тыңдап түсіну арқылы үйрету жұмысы жаңа технология талаптарына сай (аудио, визуальдық, компьютерлік және электрондық оқу құралы арқылы т. б. ) жүргізілсе, онда студенттердің өзіндік әрекеттері мен шығармашылық белсенділігі қамтамасыз етіліп, ойын тиянақты түрде айтуға дағдыланады, өйткені студентті тыңдап түсіну арқылы сөйлеуге үйрету әдістемесі жүйелі сөйлеу мәдениеті мен логикалық ойлау қабілетін жетілдіруге мүмкіндік ашады.

Зерттеудің жетекші идеясы. Алғашқы сатыда ағылшын тілін оқыту үрдісінде студенттерге тыңдап түсіну арқылы мәтінді ауызша айту туралы жан-жақты теориялық білім бере отырып, мәтін құрастырудың түрлі әдіс-тәсілдерін қолдану олардың өз ойын дұрыс, жүйелі түрде жеткізуге үйретіп, сөйлеу біліктері пен дағдыларын қалыптастырады.

Зерттеу әдістері. Зерттеу тақырыбы бойынша жазылған ой-пікірлерге, психологиялық, педагогикалық, әдістемелік ғылыми әдебиеттерге, мемлекеттік құжаттарға, оқулықтарға теориялық талдау жасау әдісі; әлеуметтік-педагогикалық әдіс (студенттердің тыңдау арқылы сөйлеу дағдылары мен біліктерін бақылау әдістері анықтау, оқыту, бақылау) ; студент әрекетін талдау (салыстыру, жіктеу) ;

Зерттеудің ғылыми жаңалығы :

- алғашқы сатыда студенттерді тыңдап түсінуге, сөйлеуге үйретудің әдістемесі алғаш рет ғылыми түрде негізделеді;

- алғашқы сатыдағы студенттерін тыңдап ұғынуға үйретудің лингвистикалық, философиялық, психологиялық негіздері толық баяндалады;

- студенттерге мәтін құруды үйретуге қажетті теориялық білімі мен білігін және дағдысын жетілдіріп, бекіте түсетін арнаулы жаттығу түрлері, тапсырмалар кешені беріліп, оларды пайдалану жолдары көрсетіледі;

Зерттеудің теориялық маңызы . Алғашқы сатыдағы студенттерін тыңдап түсінуге үйретудің теориялық негіздері пайымдалып, оны мәтін арқылы іске асырудың нәтижелері алғашқы сатыда ағылшын тілін оқыту әдістемесін жетілдіруге мүмкіндік ашады. Зерттеудің теориялық мәселелері, ағылшын тілін оқыту әдістемесіне жаңа технологияларды қолдану мәселесі бойынша өзіндік үлес қосады. Зерттеу барысында жасалған тұжырымдар осы мәселенің ары қарай зерттелуіне негіз болады.

Зерттеудің практикалық маңызы. Зерттеу жұмысындағы тұжырымдарды оқулықтар мен техника құралдарын пайдалануы. Сондай-ақ зерттеу

жұмысында құрған бағдарлама мен сол бойынша дайындалған жаттығулар кешенін жоғары оқу орындарындағы оқытушылары тіл дамыту сабақтарында қолдануына болады.

Зерттеу жұмысының құрылымы. Дипломдық жұмыс кіріспеден, екі бөлімнен, қорытындыдан, пайдаланған әдебиеттер тізімінен тұрады.

І. Алғашқы сатыда тыңдап түсінуге үйрету.

Тыңдап түсіну- сөйлеу әрекеті.

Тіл - адам мәдениетінің, интеллектісі мен жан-жақтылығының көрсеткіші болып табылады, өз ойын байланыстырып айту және жазу студенттің басқа адамдармен еркін қарым-қатынас жасауына мүмкіндік береді. Басқалармен қарым-қатынастың тартымды, сәтті болуы адамның өзінің ойын қаншалықты еркін, тиянақты, жүйелі түрде жеткізуіне байланысты. Алғашқы сатыдағы студенттері сөйлеуге үйрену арқылы тыңдап түсіну тілдің мағыналық, құрылымдық ерекшелігін тануға, көркемдік бейнелілігін ұғынуға, сөздік қорының кеңеюіне мүмкіндік алады [1, б. 272] .

Тыңдап түсіну арқылы сөйлеу әрекетінде студент сөйлемнің мәніне, мағынасына көңіл аудара отырып, ойлау әрекеті мен пайымдауы арқылы санасынан өткізеді де, өз ойын байланыстырып, жүйелі ауызша сөйлеу нәтижесінде тілдік қатынасты жүзеге асырады.

Студенттің жоғары оқу орнына келгенге дейінгі өзі игерген ауызша сөйлеуімен салыстырғанда, тілдік қатынастың күрделі түрі тыңдап түсінуге үйрету белгілі бір жасанды дағды негізінде қалыптасады. Сондықтан да бұл жұмыс оқытушы мен студент тарапынан көп көңіл бөлуді қажет етеді. Алғашқы сатыда студенттің белсенділігі мен оқуға деген ынталылығын қалыптастыруға; студенттің қызығушылығын ескере отырып, олардың оқу әрекетін өздігінен орындауына жағдай жасауға; тыңдап түсіну арқылы тілді үйренуге талап етеді.

Ауызша сөйлеу тілдік таңбаның мағыналық тұтастығынан тұратын, тілдік қатынастың іске асуына негіз болатын қатысымдық тұлға мәтін құру арқылы жүргізіледі.

Соңғы кездері әдістемелік еңбектерде мәтін тек оқу және оқыту материалы ретінде ғана емес, сөйлеу кезінде ойды басқаға жеткізу құралы тұрғысынан қарастырылуда. Сөйлеушінің айтатын ойы мәтін құру арқылы жүзеге асырылатыны жөніндегі ой-пікірлер, зерттеулер Ф. Ш. Оразбаеваның, С. Р. Рахметованың, Т. Әбдікәрімнің, Н. Ж. Құрманованың, А. С. Қыдыр-шаевтың, Б. Қалимұқашеваның, Ә. Е. Жұмабаеваның, Б. Қабатайдың, Н. Слам-бекованың, Н. Тойбазарованың т. с. с. көптеген ғылыми-әдістемелік еңбек-терінде қарастырылған. Дегенмен алғашқы сатыдағы

студенттердің тыңдап түсінуге ауызша сөйлеуге үйретуге байланысты шешімін таппаған мәселелер де жоқ емес.

Алғашқы сатыдағы студенттерінің тыңдап түсіну арқылы мәтін құрастыру тексеру барысында бірқатар ауытқулықтар бар екені байқалды [2, б. 12] .

Мысалы:

1) студенттердің көпшілігі өз ойын байланыстырып жүйелі жаза алмай-

тындығы;

2) бағдарлама, оқулық, оқу құралдарындағы студентті тыңдап түсінуге сөйлеу әрекетін меңгертуге байланысты берілетін материалдар көлемінің теориялық жағынан да, тәжірибелік жағынан да жеткіліксіздігі;

3) студенттің мәтін құру кезінде тақырып пен мазмұнының байланысын ұғына алмайтындығы;

4) мәтіндегі негізгі ойды анықтай алмайтындығы;

5) сөз таңдау қабілетінің төмендігі, бір сөзді ретсіз қайталай беруі;

6) студенттің құрған мәтініндегі сөйлемдерінің бір-бірімен байланыспауы.

Мұның себебі, алғашқы сатыда студенттерге «мәтін» жайлы бірқатар мағлұмат бергенімен, студентке оны саналы түрде ұғындыру мәселесіне көп көңіл бөлінбегендіктен деп ойлаймыз, екіншіден мектепте оқушыны белгілі бір дәрежеде тыңдап түсіну арқылы сөйлеуге үйрету, көркем жазу, көшіріп жазуға үйрету деңгейінен асып кете алмай келеді. Осы сияқты ауытқулықтарды есепке ала отырып, зерттеудің өзекті мәселесі айқындалады: алғашқы сатыдағы студенттерін ауызша сөйлеуге үйретуде мәтіннің мағыналық, құрылымдық ерекшеліктері туралы теориялық білім бере отырып, мәтін құру білігі мен дағдысын қалыптастырудың тиімді жолдары мен әдіс-тәсілдерін іздестіру [2, б. 102] .

Тыңдап түсіну - сөз әрекетінің түрі және оқытудың мақсаты, әрі құралы. Түсініп тыңдау жұмысы кезінде естіген хабарды қаншалықты түсінгендігі тексеріледі. Онда шағын мәтін немесе сөйлемдер оқылып, тыңдату, мәтінді қайталап тыңдау арқылы екі-үш сөйлеммен мәтіннің мазмұнын айту, сипаттама беру, жаңа сөйлемдер құрастыра білу сынды жұмыстарды жан-жақты жүргізген тұста істің нәтижелі болатынына көз жеткізе аламыз.

Коммуникативті құзырлылықты оқыту технологиясы сабақта диалогтық және монологтық оқытудағы жағдайларды жасайды. Коммуникативтік әдіс студенттердің танымдық оқу іс-әрекеттерін ұйымдастырудың негізгі құралы болып табылады. Коммуникативтік әдісті қолдану негізінде қарым-қатынас дағдысы, тұлғаның адамгершілік қасиеті, өзінің ортақ мақсаты тілегіне бағына білуін қалыптастырады.

Коммуникативтік әдіс - студент мен мұғалімнің тікелей қарым-қатынасы арқылы жүзеге асатын, белгілі бір тілде сөйлеу мәнерін қалыптастыратын, тілдік қатынас пен әдістемелік категорияларға тән басты белгілер мен қағидалардың басты жүйесінен тұратын, тіл үйретудің тиімді жолдарын

тоғыстыра келіп, тілді қарым-қатынас құралы ретінде іс жүзіне асыратын әдістің түрі [3, б. 223] .

Коммуникативтік оқыту тілдік әрекеттің барлық түрінде қалыптасады -

тыңдауда да, сөйлеуде де, оқығанда да, жазғанда да, өйткені ол оның іске

асуын қамтамасыз етеді.

Лингвистикалық, әдістемелік әдебиеттердің көпшілігінде сөйлесім әрекетін төрт түрге бөліп қарастыру тұрақты орын алған. Олар: сөйлеу, оқу, жазу, түсіну.

Коммуникативтік оқыту: оқу, сөйлеу, тыңдау, жазу - ауызша өзара қатынас, жазбаша өзара қатынас біркелкі, бір уақытта дамиды. Бұдан коммуникативтік оқыту сөйлеу әрекетінің барлық төрт түрінде де қажеттілікпен қатысып тұрғаны көрінеді. Өйткені ол ауызша да, жазбаша да қарым-қатынас жасаушылардың бір-бірін тілдік қабылдауы мен түсінігін қамтамасыз ететі.

Жазбаша жұмыс кезінде фонетикалық сауаттылық пен сөйлеу үлгілерін меңгерудің жолдары күнделікті тұрмыста жиі қолданылатын лексикалық, грамматикалық минимумдарды меңгертіп қана қоймай, жаңа сөздерді жазып, есте сақтау қабілеттерін арттыру мақсатында жүргізуді басшылыққа ала отырып, оқытушы үнемі назардан тыс қалдырмаған жөн. Мектеп оқушыларына ағылшын тілін үйретуде көрнекіліктер арқылы ұсынылған, сөзбен бейнеленген және сұраққа жауап беруді талап ететін нақты түрлері тілдік қатынасқа түсушілердің өз ойын басқаға жеткізуге мүмкіндік тудырып, оқушының ынтасын қалыптастырады.

Лингводидактика -ғалымдардың пікірлерін негізге ала отырып, «Тіл үйренушінің өзге тілді үйренудегі негізгі межесі не болмақ, ол қандай білім, білік, дағдыларды меңгеруі тиіс?» деген мәселелерге байланысты мынадай тұжырымға келдік: «Өзге тілді меңгеру дегеніміз - сол тілде сөйлей, оқи, жаза және тыңдай білу, бұл жағдайда тілді меңгерудің негізгі ұстанымы тілдік нақтылық емес, әңгімелесушілердің бірін-бірі өзара түсінуі болып табылады». Яғни, ағылшын тілін өзге тіл ретінде меңгертудің негізгі шарттарының бірі - тіл үйренушілердің өздерінің тілдік тәжірибесін еркін, ешқандай қорқынышсыз қолдана алатындығына сенімділік сезімі. Бұл шартты ағылшын тілін оқытуда тыңдап түсіну арқылы қамтамасыз етуге болады.

Тыңдап түсіну сөйлеу әрекетінің басқа түрлерімен байланысы

Тыңдау арқылы студент жалаң жаттауға емес, сол жазып отырған мәтіннің мазмұнына сай сөздерді айтып терең меңгеруі тиіс. Сондықтан ортаңғы деңгейде төрт бірлікті (жазу, сөйлеу, оқу, түсініп тыңдау) сақталғанда ғана келесі «Жалғастырушы деңгейде» кездесетін күрделі жұмыстарда өз нәтижесін анық байқауға болады. Түсініп тыңдау кезінде шағын мәтін немесе сөйлемдер оқылып тыңдалады (мысалы 100-120 сөз одан әрі көбірек ), мәтінді екі рет тыңдау арқылы екі-үш сөйлеммен мәтіннің мазмұнын айту, сипаттама беру урдісінде жүреді. Сол арқылы жаңа сөйлемдер құрастыра білу. Сөйлеу дағдысын қалыптастыру мақсатында түсініп тыңдау жұмысы үнемі қоса жүргізілгенде ғана жақсы жетістіктерге жетуге мүмкіндік туады. Көбінесе естіген хабарды студент қаншалықты көп түсінгендігін айталмайды, шағын мәтін немесе сөйлемдер оқылып, мәтінді қайталап тыңдату арқылы екі-үш сөйлеммен мәтіннің мазмұнын айтқызу, сипаттама бергізу, тіл дамыту жұмыстары мен өз бетінше орындалатын жұмыстар іске асырылып, уақыт талабына сай жұмыс жүргізіледі. Студент меңгерген лексикалық материалдар бойынша талқылауға қатысып, мәтін бойынша түсінгенін еркін жеткізе білуге дағдыланады. Қойылған мәтінге қатысты тыс, сұрақтарға тез және нақты жауап беру және сурет бойынша әңгіме қарастыру, әр түрлі жағдайларға байланысты сұрақ қоя білу мен схема бойынша сөйлемдер құрастырып айту жұмыстары басты рөл атқарады. Ұйымдастырудың алғышарттары ретінде материалдар мазмұнының дұрыс сұрыпталуы; оның қызығушылық туғызуы; студенттің жас шамасына лайық ұйымдастырылуы және сөйлесім әрекеттерінің аясында болуы; тақырыптың іріктелген материалдарға негізделуі; қолданылатын амалдардың студенттің белсенділігіне ықпал ететіндей болуы; тілдесімге ынталандыру қажеттігі белгіленді.

Осы пікірлерді жинақтай келгенде, оқу әрекетінің нәтижелілігін арттыратын, алғашқы сатыдағы студенттеріне нәтижелі түсініп үйрететін тілдік мәні мен маңызы мынадай:

- сабақта студенттердің қоғамдық ортада еркін формадағы тілдік қатынасқа түсуіне, әлеуметтік ортаға енуіне ықпал етуге болады;

- студенттерге тілдік қатынасты ынталандыра үйрету барысында олардың білігін, бейімін, дағдысын қалыптастырып, табиғи жағдайды еркін меңгертуге мүмкіндік жасалады. Алғашқы сатыдағы студенттерге ағылшын тілін үйретуде тілдік жағдаят ұйымдастырудың көрнекіліктер арқылы ұсынылған, сөзбен бейнеленген және сұраққа жауап беруді талап ететін нақты түрлері тілдік қатынасқа түсушілердің өз ойын басқаға жеткізуге мүмкіндік тудырып, студенттің ынтасын қалыптастырады.

Түсініп тыңдау кезінде естіген хабарды түсінгендігі тексеріледі: әңгіме, үзінді түрінде беріліп, мақалаларды оқып тыңдату мен мәтінді бірнеше рет тыңдату арқылы бірнеше сөйлеммен мәтіннің мазмұнын айту, сипаттама бергізу, мәтін бойынша жоспар құрғызу, нақтылы сұрақ қоя білу, жауап беруге баулу сияқты басты жұмыстар іске асырылады. Тыңдау дағдысын қалыптастыру үшін жаңа материалдарды дұрыс түсініп, мәтін бойынша түсінгенін мүмкіндігінше толық айтып, сұрақтарға жауап беріп, сауатты сөйлеуге дағдыландыру, әр түрлі ситуацияларға сәйкес сұрақтар қоя білуді меңгерту. Диалог арқылы сұхбаттасу сияқты жұмыстар кеңінен жүргізіледі. Осындай жұмыс кең түрде жүрген тұста студенттің сөйлеу ерекшелігі күннен-күнге дамып, жан-жақты артып отырады. Мұнда мәтіндерді көбіне оңайдан қиынға қарай өрбіткен оқытушы үшін ыңғайлы. Оқытушы даярлаған шығармашылық жұмысты баяндап қызықты түсіндіру керек тек сонда ғана остуденттердің зейінің өзіне тартып, мәтінді айтып бірге жоспарлауға мүмкіндік береді.

Тыңдап түсіну сөз әрекетінің басқа түрлерімен байланысы. Тілді оқыту мен үйретудің небір түрлері мен әдістемелерін оқытушы қауым жақсы біледі. Әр түрлі тақырыпқа берілетін мәтіндер, олармен мазмұндас болып келетін тапсырмалар студенттердің оқу, жазу, сөйлеу, түсініп тыңдау біліктіліктерін қалыптастырып, ауызша әрі жазбаша тіл дамыту жұмыстарын жандандыра түсуді міндеттейді. Тыңдап түсінудің басқа түрлерімен байланысы осы, олар студент қабілетінде бірге және әр келкі дамиды. Осыған орай, көптеген оқу құралдары мен қосымша грамматикалық анықтағыштар, тест жұмыстарының жинақтары студенттің сабақтан алған теориялық білімін іске асыру мақсатында жан-жақты жұмыс жүргізіліп келеді. Тілдерді оқытуда 5 түрі бар [4, б. 136] ;

1. Бастауыш деңгей

2. Жалғастырушы деңгей

3. Орташа деңгей

4. Ортадан жоғары деңгей

5. Дамытушы деңгей

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.