Кәсіпорынның негізгі капиталын пайдалану тиімділігін арттырудың теориялық аспектілері

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 77 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

КІРІСПЕ 3

1. Кәсіпорынның негізгі капиталын пайдалану тиімділігін арттырудың теориялық аспектілері

1. 1 Нарықтық экономика жағдайындағы негізгі капиталды тиімді пайдаланудың мәні, құрылымы мен жіктелуі 5

1. 2 Құрылыс материалдар өнеркәсібінің негізгі капиталының ұдайы өндірісі 10

1. 3 Негізгі капталдың тозуы және амортизациясы 13

2 «Altyntau Kokshetau» жауапкершілігі шектеулі серіктестігінің қаржылық-экономикалық көрсеткіштерін талдау

2. 1 «Altyntau Kokshetau» жауапкершілігі шектеулі серіктестігінің қысқаша сипаттамасы және техникалық-экономикалық көрсеткіштерінің талдауы 26

2. 2 «Altyntau Kokshetau» жауапкершілігі шектеулі серіктестігінің қаржылық жағдайын талдау 28

2. 3 Кәсіпорындағы негізгі капиталының тозуын талдау 43

3 «Altyntau Kokshetau» жауапкершілігі шектеулі серіктестігінің негізгі құралдың тиімді пайдаланудың негізгі жолдары және бағыттары

3. 1 ЖШС «Altyntau Kokshetau» негізгі капиталдың қаржылық тұрақтылығы мен іскерлік белсенділігін арттыру 50

3. 2 ЖШС «Altyntau Kokshetau» негізгі капиалдың тиімділігін талдау 56

3. 3 Негізгі капиталды тиімді пайдалану жолдарын жоғарылату 64

Қорытынды 70

Пайдаланылған әдебиеттер 72

Кіріспе

Дипломдық жұмыстың мақсаты - негізгі капиталды тиімді пайдалану жолдарын анықтау. Осы мақсатты ескере отырып дипломдық жұмыстың негізгі міндеттері ретінде келесілерді атап өтуге болады:

- қаржылық жағдайды талдаудағы ақпараттық базасы ретіндегі мәнін ашу;

- ақша қаражаттарының қозғалысы туралы есептіліктің қаржылық есептілік құрамындағы орнын негіздеу;

- нақты кәсіпорын мәліметтерінің негізінде, негізгі капитал қозғалысын талдау;

- ақша қаражаттары қозғалысына талдау жүргізу әдістерін зерттеу;

- ақша қаражаттарының қозғалысы туралы есептілікті талдау әдістерін меңгеру және олардың тиімділігін арттыру бойынша шаралар кешенін дайындау.

Дипломдық жұмыс тақырыбының өзектілігі - кәсіпорында ақша қаражатты тиімді үйлестіру, қолданып жатқан басқарушылық және өндірістік технологияларды жетілдіру, жұмыс істеп жатқандарды модернизациялау және бәсекеге қабілетті жаңа өндірістерді құру. Есеп тіркемелерінде шаруашылық операцияларын жазып көрсетудің дәстүрлі бухгалтерлік қызметі, көптеген қаржылық ақпаратты пайдаланушылардың сұрақ-тілектеріне толығынан жауап бере алмайтындығын тәжірибе көрсетті. Іскерлік шешімдер қабылдау үшін бұл ақпарат белгілі түрде өзгертілуі және өңделуі қажет.

Ақша қаражаттар есебі өндірістік ғимараттарды және тұрғын үйлерді, құрылғыларды салу; машиналар, жабдықтар, көлік құралдарын сатып алу; өз күшімен құрал-саймандар дайындау; малдардың төлдерін негізгі табынға ауыстыру; объектілерді ұзақ мерзімге жалға алу; жарғылық қорға қосқан үлес нәтижесінде келіп түседі.

Ғылыми және тәжірибелік маңыздылығы - кәсіпорында модернизациялаудың кешенді жоспарының болуы, еңбек өнімділігі мен өндірістің энергиялық тиімділігін арттыру шарт ретінде қойылуы, сонымен қатар, қазіргі жағдайда бухгалтер қаржылық нәтиже қалыптастырудың әр түрлі әдістерін білуді, кәсіпорында қабылданған қаржылық стратегияны іс жүзіне асыруды камтамасыз ететін есеп саясатын таңдап алып, соны басшылыққа ұсынуы керек, яғни оның қызметінің аясы жай есепшіліктен қаржы жағдайын талдау ісі ажырамас бөлігі болып табылатын, қаржы менеджментіне дейін өсіп, айтарлықтай кеңейеді.

Ғылыми мәселенің шешілуінің қазіргі кезде аса маңызды жағдай кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығы. Қоғамда қаржылық талдау біреудің орынсыз тілегінен емес, өмірлік аса қажеттілік салдарынан туыңдады: салмақ, ұзындық өлшемін және есептеу жүргізбей, шаруашылық субъектінің мүліктік жағдайы мен оған әсер ететін себептерді білмей, табыс пен шығынды өзара салыстырмай, біріншісінің екіншісінен артық болуына қол жеткізбей шаруашылықты ойдағыдай жүргізу мүмкін емес. Жауапкершілігі шектеулі серіктестіктердің жаңашыл үрдістердi басқаруға кешендiк, жүйелiк әрекет етудiң болмауы елдің инновациялық әлеуетiн дамытуды тежейдi және оны одан әрi дамытудың басымдықтарын дұрыс бiлдiруге мүмкiндiк бермейдi.

Дипломдық жұмыстың зерттеу объектісі - ЖШС «Altyntau Kokshetau».

Нарықтық қатынастарға өтумен байланысты әр бір қоғам даму жолдарын таңдау алдында тұрады. Нарықтық экономикада шынайы экономикалық процестердің қиындығы, олардың қайшылығы және біртекті еместігі қоғамның прогрессивті тенденциялардың дамуына жауап беретін экономикалық саясаттың бағыттарын таңдау үшін айтарлықтай қиындықтар туғызады.

Теориялық және әдістемелік негізі ретінде отандық экономистердің ғылыми еңбектері, Қазақстан Республикасының заңдары мен заңнамалары, ҚР Конституциясына, ҚР заңдарына, ҚР Президенті мен Үкіметінің актілеріне, басқада құқықтық актілерге сүйене отырып, жазылды.

Техникалық прогресс жағдайында құрал-жабдықтар жаңарып, ескі жабдықтарды ауыстырып өнімділігі биік механизмдер пайда болуда.

Сондықтан да ақша қаражаттарын және негізгі капиталды тиімді, үнемді пайдалану - кәсіпорынның басты мақсаты болып отыр.

Дипломдық жұмыс жазылуының тәжірибелік базасы - ЖШС «Altyntau Kokshetau» компаниясының қаржылық жағдайын талдауға және оның нәтижелері бойынша қорытынды жасауға, сонымен қатар кәсіпорынның қаржылық жағдайын жақсарту бойынша іс-шаралар ұсынуға негізделген.

Дипломдық жұмыстың құрылымы кіріспеден, үш бөлімнен, қорытынды және қолданылған әдебиеттер тізімінен тұрады.

Дипломдық жұмыстағы зерттеудің методологиялық және теориялық негіздері. Дипломдық жұмыстың тақырыбын зерттеу барысында Қазақстан Республикасының кәсіпорын қызметі туралы заңдары, нормативті құжаттары, отандық және шетелдік экономисттердің ғылыми еңбектер мен оқулықтар, экономикалық басылымдардағы ғылыми мақалалар қолданылады.

Зерттеу әдістері. Диплодық жұмыстың тақырыбын зерттеуде жалпы диалектикалық, салыстырмалы, аналитикалық, тарихи, логикалық, жүйелік, функционалды талдау әдістері қолданылды

Дипломдық жұмыстың құрылымы. Дипломдық жұмыс кіріспе, үш тарау, қорытынды, қолданылған әдебиеттер тізімі және қосымшалардан тұрады.

Кіріспеде тақырыптың өзектілігі, мақсаты мен міндеттері, объектісі мен пәні, зерттеу әдістері қарастырылды.

Бірінші тарауда негізгі құралдар және оны пайдаланудың теориялық аспектілері қарастырылды.

Екінші тарауда «Altyntau Kokshetau» жауапкершілігі шектеулі серіктестігінің экономикалық жағдайы мен негізгі құралдарына талдау жүргізілді.

Үшінші тарауда кәсіпорынның негізгі құралдарының тиімділігін арттыру жолдары қарастырылды.

Дипломдық жұмыстағы зерттеудің нәтижелері қорытындыда жинақталған.

1 Кәсіпорынның негізігі капиталын пайдалану тиімділігін көтерудің теориялық аспектілері

Нарықтық экономика жағдайындағы негізгі капиталды тиімді пайдаланудың мәні, құрылымы мен жіктелуі.

Кәсіпорынның негізгі белгісі - оның меншігінде, шаруа жүргізуінде немесе жедел басқаруында жекешеленген мүлкінің бар болуы. Ол кәсіпорынның қызмет етуінің материалды-техникалық мүмкіндігін, оның экономикалық сенімділігін және дербестігін қамтамасыз етеді. Белгілі бір мүліксіз ірі, кіші кәсіпорындар немесе жеке кәсіпкерлер өзінің қызметін жүзеге асыра алмайды.

Негізгі капитал - бұл өзінің құнын бөлшектеп жоғалтатын және ұзақ кезең бойы натуралды қалпын өзгертпей сақтайтын материалды заттай құндылықтар.

Негізгі капиталдың кеңейтілген қайта өндіріс процесіне қатысу сипатына байланысты олар өндірістік және өндірістік емес негізгі қорлар болып бөлінеді.

Өндірістің әрбір процесі өндіріс қорларының қатысуымен жүзеге асырылады, олар келесідей болып бөлінеді:

1. Еңбек заттары (материалдар, шикізаттар, сатып алынатын жартылай фабрикаттар) ;

2. Еңбек құралдары (станоктар, машиналар және т. б. ) .

Еңбек құралдарын басқару нәтижесінде адам еңбек затына тікелей әсер етеді және өндіріс үрдісіндесінде еңбек өнімін шығарады.

Еңбек үрдісінде ресурстарға және оларды тұтыну қатынасынан көпшілігінде шығарылатын өнім көлемі, олардың сапалылығы, жұмысшының оның жанұясының пайдасы және өмір сүру деңгейі, ал ақырғысында ел халқының терең экономикалық дағдарысын анықтайтын бірден-бір себеп болып адам өмірінде бағаның көтерілуі ресурстардың тиімсіз пайдалануы табылады.

Құрылыс кәсіпорындарының негізгі қорларына келесілер жатады: жылжымайтын мүлік (жер бөлімшелері, ғимараттар, құрылыстар және т. б. жылжуы мүмкін емес жермен байланысты объектілер), көлік құралдары, құрал-жабдықтар, өндірістік және шаруашылық инвентарь, арнайы инструменттер және басқа да құрал-жабдықтар (библиотекалық қор, музей құндылықтары, тірі әлем экспонаттары және т. б. ) [3] .

Құрылыс кәсіпорындарының негізгі қорлары олардың материалды-техникалық базасының негізін құрайды, олардың өсімі және жетілуі өнімнің сапасын көтеруінің және бәсеке қабілеттілігінің негізгі шарты болып табылады.

Негізгі қорларды көптеген өндірістік циклдар ішінде пайдаланады, олар біртіндеп тозады, қасиетін және қалпын сақтап өзінің құнын жаңа шыққан өнімге ауыстырады.

Негізгі капиталға қарағанда айналым капиталы бір өндірістік процеске қатысады және өзінің құнын шыққан өнімге толықтай ауыстырады (мысалға, құн өзінің құнын жаңа пайда болған өнім-нанға толықтай ауыстырады) .

Материалды активтер сатып алыну мақсатына байланысты негізгі қорлар есебінде, құрамында, тауарлы-материалдық қорларда немесе қаржылық инвестицияларда көрінеді, ал қайта сату мақсатымен сатып алынған болса - тауарлы материалдық қор құрамында; ұзақ уақыт бойы қаржы салу мақсатымен сатып алынған болса қаржылық инвестиция болып көрінеді.

Негізгі капитал өндіріс процесіне қатысу сипатына байланысты төмендегілерге бөлінеді:

- материялды - бұл өндіріс процесіне тікелей қатысатын немесе оған жағдай жасайтын негізгі қорлар. Оның құрамына өндірістік ғимараттар және құрылыстар, машиналар және құрал-жабдықтар, өлшейтін және бақылайтын құралдар және жабдықтар, лабораториялық құралдар, көлік құралдары, өндірістік және шаруашылық инвентарь, инструменттер, көпжылдық отырғызулар. Негізгі өндірістік қорларды пайдалануды сипаттайтын экономикалық жалпылығын көрсеткіш болып қорқайтарым табылады, ол натуралды немесе ақша өлшеміндегі негізгі қорлардың бірлігіне өнім өндірісін сипаттайды;

- материялды емес - тұтынуға белгіленген негізгі қорлар. Олар өндіріс процесіне қатыспайды, кәсіпорын жұмысшыларының мәдени-тұрмыстық қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін арналған.

Тәнділігі бойынша негізгі қорлар келесідей бөлінеді:

- меншікті - ол субъектке тиесілі және оның балансында болатын негізгі қорлар;

- арендаға алынған - ол басқа бір субъекттен аренда шартымен белгіленген бір мерзімге алынған негізгі қорлар. Ағымды аренда кезеңде оны аренда берушінің балансында болады, ал арендаға алушы шотында 001 «Жалға берілген негізгі қорлар» көрсетіледі. Арендаға берілген негізгі қорлар қатарына ұзақ мерзімге жалға берілген негізгі қорлар жатады, егер арендаға алушы келісім шартта белгіленген сатып алу құнын аренда уақыты біткеннен кейін немесе бітпей тұрып өткізсе, онда ол аренда алушының меншігіне өтеді. Оларды сәйкесінше 121, 122, 123, 124, 125 субшоттарда «Ұзақ мерзімді жалға берілетін негізгі қорлар» есептейді.

- қозғалыстағы - өндірісте және шаруашылық қызметте пайдаланылатын негізгі қорлар;

- тоқтап тұрған - уақытша пайдаланылмайтын негізгі қорлар;

- запастағылар - қозғалыстағы негізгі қорларды жөндеуде, аварияда немесе жойылып кеткенде ауыстыруға арналып қойылған негізгі қорлар.

Заттай құрамына байланысты негізгі қорлар:

- мүлікті - заттай құрамы бар объектілер (ғимараттар, құрылыстар, машиналар, құрал-жабдықтар) ;

- мүліксіз - жерге, тоғайлық және сулы жерлерге (құрылыстардан басқа) капитал салымдары, яғни заттай формасы жоқ шығындар (жер учаскілерін жоспарлау, жалға алынған негізгі қорларға капиталдық шығындар және т. б. ) .

Өндірілген өнім және көрсетілген қызмет қай экономика саласына және қызмет түріне жатса, соған қатысқан негізгі қорлар сол экономика саласына және қызмет түріне жатады.

1 сурет- Кәсіпорынның

Сурет-1 Негізгі капитал құрлымы

Негізгі капитал жасайтын функциясына және мақсатты белгілеуіне байланысты келесі түрлерге бөлінеді:

1. Жер - субъекттің меншік құқығымен сатып алынған жер көлемі және құны. Жерге деген меншік құқығы «Жер учаскесіне меншік құқық актісі» мен бекітілуі тиіс. Инвентарлы болып жер бөлімшесіне меншік құқығы актісі берілген әрбір жер саналады.

2. Ғимараттар - еңбекке жағдай жасау, халыққа әлеуметтік-мәдени қызмет көрсету, баспана және материалды құндылықтарды сақтауға арналған архитектурлы-құрылыстық объектілер. Инвентарлы объект болып әрбір бөлек тұрған ғимарат саналады.

3. Құрылыстар - еңбек затын өзгертпейтін қызметтерді орындау жолымен өндіріс процесін жүзеге асыру үшін арналған инженерлі-құрылыстық объектілер (шахталар, мұнай және газ скважиналары, платиналар, эстакадалар, мосттар) .

Мүкаммалар (инвентарь) болып әрбір бөлек тұрған құрылыс саналады.

4. Өткізгіш құрылғылар - электро, жылу және механикалық энергияны тасымалдауға арналған құрылғылар (электроөткізу линиялары, жылу желісі, құбырлар) .

5. Машиналар және құрал-жабдықтар . Мүкаммалар объектісі болып әрбір машина саналады, егер ол басқа бір объектінің бөлігі болмаса, өзінің құрамына кіретіндер құралдар, керек-жарақтар, қоршаулар, фундамент негізгі қорлардың бұл тобы 5-ке бөлінеді:

- күш машиналары және құрал-жабдықтар - жылу және электроэнергияны шығаратын машиналар, генераторлар; әр түрлі энергияны механикалық энергияға айналдырылатын машина-двигательдері (тракторлар және өзі жүретін шассилер, бу двигательдері, турбиналар, іштен жану двигательдері) .

- күш машиналары және құрал-жабдықтар - еңбек өнімін шығару процесінде еңбек затына механикалық, теориялық және химиялық әсер етуге арналған машиналар, аппараттар және құрал-жабдықтар (токарлы станоктар, насостар, электромоторлары, эксковаторлар, грейдерлер) .

- өлшегіш және реттеуіш құралдар, жабдықтар және лабораториялық құралдар - бұл өндірістік процессті реттеу және өлшеу үшін арналған құрал-жабдықтар (дизаторлар, амперметрлер, микроскоптар, суөлшегіштер, монометрлер) .

- есептеуіш техника - бұл процестерді автоматтандыруға және жылдамдатуға арналған машиналар, құрал-жабдықтар (компьютерлер және т. б. есептеуіш құралдар) .

- басқа да машиналар және құрал-жабдықтар - машиналар, аппараттар және басқа да құрал-жабдықтар (телефон станцияларының, радиобуындарының құралдары) .

6. Көлік құралдары - адамдарды және жүктерді тасуға арналған жүру құралдары (автомобиль, теміржол, су транспорттарының қозғалу құрамы) . Инвентарлы объектісі болып барлық оған қатысты құрал және жабдықтармен бірге бөлек объектілер табылады.

7. Аспаптар (құралдар) - бұл механикаландырылған және механикаландырылмаған қол еңбек құралдары немесе металдарды, ағаштарды және т. б. өңдеуге арналған машинаға бекітілген жабдықтар (кесетін, соғатын, езетін, жұқартатын еңбек құралдары - электро дрельдер, электро вибраторлар және т. б. ) . Инвентарлы объектісі болып тек қана басқа инвентарлық объектінің құрамына кірмейтін құралдар жатады.

8. Өндірістік жабдықтар және құралдар - өндірістік операцияларды жасауға немесе жеңілдетуге арналған құралдар - жұмыс столы, шкафтар, және т. б.

9. Шаруашылық инвентарь - конторлық және шаруашылық инвентарь (үстелдер, шкафтар және клемдер) .

10. Көпжылдық отырғызулар - жасанды, көпжылдық оптырғызулар (жеміс-жидектер, жүзім ағаштары, көпжылдық гүл отырғызулары, роза егіндері, тірі шарбақтар және т. б. ) .

11. Жерді жақсарту үшін капитал шығындары (құрылыссыз) - шаруашылыққа пайдалану үшін жерді жақсарту шараларына инвентарлы сипаттағы шығындар (жер учаскелерін жоспарлау, алаңды тастардан тазарту және т. б. ) .

12. Басқа да негізгі қорлар - библиотекалық қорлар, музей құндылықтары және т. б [4] .

Нарықтық экономикаға өту жағдайында бухгалтерлік есептің мақсаты негізгі қорлардың қозғалысын, шығуын, түсімін дұрыс және уақытылы қадағалау; пайдалану жерлерінде олардың бар болуын және сақталуын бақылау; негізгі қорлардың тозуын уақытылы және дәл есептеу, сонымен қатар оның есепте дұрыс айқындалуы; жөндеуге кеткен шығындарды анықтау және осы мақсатқа бөлінген қаржыларды тиімді пайдалануды басқару; тиімді пайдалануды басқару, машиналардың, құрал-жабдықтардың, көлік құралдарының және басқа да объектілердің жұмысының тиімділігін көтеру үшін қорларды табу, сонымен қатар өнім шығаруын көтеру үшін өндірістік алаңдарды қолдану; негізгі қорлардың пайдаланбайтын, артық объектілерін шығару; кәіспорын басшысын есептеу техника құралдары базасында есептеп шығару жұмыстарын автоматтандыру жолымен негізгі қорлардың жағдайы туралы қажетті ақпаратпен жедел қамтамасыз ету [6] .

Негізгі капиталдың жағдайы және оларды пайдалану - талдамалық жұмыстың негізгі бір аспектісі болып табылады, себебі дәл осылар әр бір өндірісті тиімді пайдаланудың негізгі факторы - ғылыми-техникалық прогрестің материалды айналуы болып табылады.

Кәсіпорынның негізгі қорларын және өндірістік қуаттылықтарын толық және тиімді пайдалану оның баруына әсерін тигізеді: оның еңбек өнімділігінің өсуіне, қорқайтарымның, өнім шығарудың көбеюіне, оның өзіндік құнының төмендеуіне, капитал салымдарын үнемдеуге.

Негізгі капитал пайдалануына байланысты қозғалыстағы, запастағы және тоқтатылғандар болып, тиістілігі бойынша - жеке меншіктегі және арендаға берілгендер болып бөлінеді.

Қозғалыстағы - пайдаланудағы негізгі каптал (жұмыстағы, жөндеудегі немесе тоқтаудағылар) .

Тыңдағы негізгі капиталға тыңда тұрған құрал-жабдықтар және көлік құралдары (складтағы резервте тұрғандар), қолданудан шыққан негізгі қорларды ауыстыруға арналған.

Тоқтатылған негізгі қорлар кәсіпорынның немесе бөлек цехтардың уақытша қолданысынсын тоқтатуын белгіленген тәртіппен құжатты хатталғандар.

Жеке меншіктегі сол кәсіпорынға тиесілі негізгі қорлар. Арендаға алынған басқа бір кәсіпорыннан (ұйымдардан) уақытша пайдалануға салынған негізгі қорлар.

1. 2 Құрылыс материалдар өнеркәсібінің негізгі құралдарының ұдайы өндірісі

Қазіргі нарық жағдайында ұдайы өндіріс тұсында жүріп жатқан саясат аса маңызды мәнге ие, өйткені негізгі құралдардың сапалық және сандық жағдайына жауап береді.

Бұл саясат тек макро деңгейде ғана емес, сонымен қатар микро деңгейде де қолданылу керек. Ұдайы өндіріс саясатының негізгі мақсаты - макро деңгейде шаруашылық субьектілерге ұдайы өндіріс, жаңа техникамен мүліктену, реконструкциялар, өндірісті техникалық қайтақаруландыру, ұдайы өндірістің жай және кеңейтілген түрлеріне қолайлы жағдай жасау. Бұл міндеттердің барлығы да амортизациялық, салықтық, инвестициялық саясаттармен жүзеге асырылады.

Негізгі капиталдың ұдайы өндірісі - жаңа құралдарды мүліктену, реконструкциялар, техникалық қайтақаруландыру, модернизация және капиталды жөндеулер жолымен оларды үздіксіз жаңарту үрдісі.

Ұдайы өндірістің екі нысаны бар:

- жай ұдайы өндіріс, негізгі капиталдың тозу шығындары амортизацияның есебімен сәйкестенгенеді;

- кеңетілген ұдайы өндіріс, негізгі капиталдың тозу шығындары амортизация есебінің сомасынан жоғары болған кезде.

Негізгі қорлардың ұдайы өндірісінің басты мақсаты - кәсіпорында негізгі қорларды сапалық және сандық жағдайын қамтамасыз ету, сонымен қатар оларды жұмысқа қабілетті жағдайда ұстау. Негізгі қорлардың ұдайы өндірісі үрдісінде келесі міндеттер шешіледі:

- әр түрлі жағдайларға байланысты істеп шыққан негізгі қорларды қалпына келтіру;

- өндірістің көлемін ұлғайту мақсатында негізгі қорларды көбейту;

- негізгі капиталдың түрлі технологиялық, жастық құрылымдарын жетілдіру немесе өндірістің техникалық жағдайын көтеру.

Негізгі капитал ұдайы өндіріс үрдісі түрлі көздер арқылы жүзеге асырылуы мүмкін. Кәсіпорындарда негізгі құралдардың өндірісі үшін негізгі құралдар келесі арналар бойынша келуі мүмкін:

кәсіпорынның жарғылық капиталы ретінде;
капиталды салымдар нәтижесінде;
міндетсіз беру нәтижесінде;
аренда ретінде.

Негізгі қорлардың ұдайы өндірісі сандық жағынан жыл бойы негізгі қорлардың балансында толық бастпқы құны бойынша мына формуламен көрінеді:

Ф _к = Ф _н + Ф _в - Ф _л (1)

Мұндағы, Ф _к - негізгі құралдардың жыл соңындағы құны;

Ф _н - негізгі құралдардың жыл басындағы құны;

Ф _в - негізгі құралдардың жыл бойына қозғалстағы негізгі құралдардың құны;

Ф _л - негізгі құралдардың жыл бойына жою құны [3] .

Модернизация (жаңғырту) - бұл жаңа құрал-жабдықтардың қатарына дейін негізгі құралдардың ТЭК-ін жақсарту және моральды тозуды азайту мақсатында техникалық жетілдіру болып табылады. Жаңарту дәрежесіне байланысты модернизация бөлікті және кешенді (түбірлі қайтажасау) деп екіге бөледі. Әдісі мен шартына байланысты модернизацияны типтік және мақсаттық деп бөледі.

Типтік модернизация - бұл сериялық құрылыста топтық біртипті өзгерістер;

Мақсаттық модернизация - нақты өндірістің қажеттілігіне байланысты жетілдіру.

Модернизацияның шарты үнемдеу немесе қосымша түсімдердің өткізілуі мына формуламен анықтауға болады:

С = П = (C ₁ - C ₂ ) V ₂ , (2)

мұндағы, С - өнімнің өзіндік құнын азайту;

П - қосымша түсім;

С ₁ , С ₂ -өткізілген модернизациядан кейінгі және алдыңғы өнімнің 1 данасына кеткен өзіндік құны;

V ₂ - модернизациядан кейінгі өнімнің шығару көлемі.

СМ СССР-ң 22 қазан 1990 ж. № 1072 қаулысымен «СССР-ң халық шаруашылығының негізгі құралдарын толық қалпына келтіретін амортизациялық төлемдердің бірдей нормаларын еңгізді. Олар 1 қаңтардың 1991 ж барлық кәсіпорындар басқару және иелік нысандарына қарамай өнімнің өзіндік құнына негізгі құрал жөндеу шығындарын өтеуге міндетті болды.

Әрбір кәсіпорын жөндеуге кеткен шығындарының бірқалыптылығын сақтау үшін жөндеу қорын (резервтік) құруға құқылы.

Өндірістік емес негізгі қорлар жөндеу және қалпында ұстау шығындары кәсіпорынның таза түсімінен, яғни салықтан кейінгі түсім арқылы жүзеге асырылады [6] .

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.