Келісімшарт жасасу және тоқтату мәселелері

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 40 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

Кіріспе . . . 3

1. Келісімшарттың ұғымы, нысандары және түрлері

1. 1 Келісімшарттың ұғымы және нысандары. . . 71. 2 Келісімшарттың түрлері. . . 15

2. Қазақстан Республикасының заңнамалары бойынша келісімшарт жасасу тәртібі

2. 1 Міндеттемелік құқық және шарттар туралы жалпы ережелер . . . 23

2. 2 Офертаның ұғымы және оның нысандары, әрекеттері. . . 352. 3 Келісімшартты міндетті жасасу тәртібі. . . 372. 4 Келісімшартты өзгерту және бұзу тәртібі. . . 402. 5 Келіспеушілік хаттамасы және оны реттеу жолдары. . . 44

3. Сыртқы экономикалық келісімшарттың жасасу барысындағы ерекшеліктер

3. 1 Хлықаралық келісімшарттар . . . 54

Қорытынды . . . 60

Қолданылған әдебиеттердің тізімі . . . 64

Кіріспе

Жұмыстың жалпы сипаттамасы . Дипломдық жұмыс Қазақстан Республикасындағы келісімшарт жасасу және тоқтату мәселелері процесін, келісімшарт жасасу және тоқтату жолдарын, келісімшарт жасасу және тоқтату мәселелеріне себеп болатын жағдайларды зерттеуге, келісімшарт жасасу және тоқтату мәселелерін тиімді ететін алғышарттарды анықтауға арналған.

Зерттеу тақырыбының өзектілігі. 1990 ж. 25 қазанда “Егемендік туралы Декларациясын” қабылдау арқылы, өзінің егемен мемлекеттігін жариялаған, 1995 жылғы Конституцияда мен 1994 жылғы ҚР Азаматтық Кодексінде оны бүкіл әлемге паш еткен жас егемен Қазақстан Республика-сының әркездегі жоғары, басты мақсаты шынайы құқықтық, демократиялық мемлекет құру, дамыған ұлттық, нарықтық экономиканы қалыптастыру, түрлі ұлт өкілдерінің теңдігіне, ықпалдастығына негізделген ұлттық саясатты дамыту болып табылады. Бұл мақсаттарға тиісті идеяларға қаныққан азаматтық құқықты қарқынды жүзеге асыру арқылы қол жеткізуге болады. Ал түбегейлі нарықтық экономикадағы азаматтық қатынастарды, нақтырақ айтсақ келісімшарт жасасу және тоқтату мәселелерін іске асыру үшін берік, жетілген заңдылық базасын жасамай мүмкін емес. Азаматтық қатынастардың жүзеге асырылуы азаматтық құқық процесінің тиімді тетіктерін орнықтырумен, заң шығару қызметін жетілдірумен, республикада азаматтық қатынастардың деңгейін ең бір жетік жоғары сатыға көтерумен байланысты. Демократиялық азаматтық қоғам мен құқықтық мемлекет орнату бағыты азаматтық қатынастардың жүйесін терең қайта бағдарлауды, азаматтық құқықтық институтты неізгі түрде реформалауды, бұрын басталған азаматтық құқықтық реформалардың үрдісін жылдамдатуды талап етеді. Осы орайда, бүгінде Республикада қалыптасқан саси-қоғамдық, нарықтық құқықтық жағдайлар мемемлекет алдында тұрған міндеттер азаматтық қатынастардың ең бір жетік және қолайлы тетіктерін жасауға, азаматтық қатынастарды жетілдіру мен зыңның жоғарылығын қамтамасыз етуге байланысты мәселелерді өз уақытында зерттеуді, құқықтық, саяси экномикалық, азаматтық, әлеуметтік қатынастарды кезінде керекті заңмен қамтамасыз етуді қажет етеді. Мұндай қажеттілікті елбасының Қазақстан Халқына арнаған соңғы жолдауынан байқауға болады, яғни “Бәсекеге қабілетті Қазақстан, экономика, халық үшін” Жолдауында Н. Ә. Назарбаев: “Жолдауда белгіленген міндеттерді іске асыру мақсатында Парламенттің тиісті заңдар қабылдау керек”, -деп Республика Парламенті алдына міндет қояды.

Азаматтық айналым тауарлық айналымның формасы болып табылады. «Заттар бір біріне тауар ретінде саналу үшін, тауар иелері бір біріне тұлға ретінде қарым қатынаста болу керек» [1, 94 бет] - деп К. Маркс жазған. Бұдан әрі, К. Маркс былай деп көрсеткен, қоғамдық қатынастар алдағы тауарлар өзінің экономикалық табиғатында заңдылық ерікті қатынас түрін қабылдап, шарттың нысаны болып табылады. Осыдан шарттық қарым қатынас кең көлемде таралып өзіндік азаматтық айналымға түседі.

Келісімшарт заңды тұлғамен, сондай-ақ азаматтардың арасындағы қарым қатынасты реттейді(орталықтандырады) . Келісімшарт мәміле түрі болып табылады, яғни оған екі немесе көп тарапты мәміле туралы тәртіп қолданылады. Келісімшарттың түсінігі азаматтық-құқықтық мәміле түсінігінен әлде қайда кең түрде ерекшеленеді. Келісімшарт бұл кез келген нәрсе емес, ол ерікті түрде екі немесе бірнеше тараптар (екі болмаса көп тарапты мәміле) сәйкестікпен жүзеге асады. Сонымен қатар келісімшарт түсінігі міндеттеме түсінігімен араластыруды қадағаламайды. Міндеттеме тек шарттан ғана пайда болмайды, бірақ әкімшілік актіден, бір тарапты мәміле, құқықтық емес әрекеттер т. б., яғни шарт сияқты, әрі шарттылық емес сипат алады. Келісімшарт міндеттемесі тек оған қатысушылардың келісім негізінде пайда болуы танылады.

Келісімшарттарды құқықтық реттеу барлық ТМД республика-ларында, Ресей Федерациясының Азаматтық кодексінен Түркменстанның Түркменбашы Сапармұраттың Азаматтық кодексіне (соңғы кодексі дәл осылай аталады) дейін бірдей (АК жүйені құрайтын актісінде солай) . Ал келісімшарттық шындық бұл мемлекеттерде - әр түрлі. Мұндағы шындық қарабайыр - құқық өздігінен жүзеге аспайды, сондықтан бір мемлекеттерде ол «қағаз» күйінде, басқаларында аздап қолданылады. Мемлекет өзінің өмір сүруінің құқықтық негізін қалыптастыра отырып, құқықтық салада тек қана ойдағыдай қажетті шарттарды құрайды, ал құқықтық аманшылығын жеткілікті деп аталатын жиынтығы қажеттілерден көлемді де күрделі. Мемлекеттің заңдық мәтіндермен қамтамасыз етілуі, мемлекетте барлығы тамаша, ғажап деген қиялды , әрі жай емес қауіпті қиялды құрайды. Ал жалпы құқықтың шынайы (нақты) мағынасы қоғамның менталитетімен, оның мәдениетімен, коммунистік идеалдарды сақтаған ықпал дәрежесімен, құқықты жүзеге асыру механизмдерімен анықталады. [2, 390 бет] .

Демек, Қазақстан Республикасының егемендігі жағдайында азаматтық құқықтық қатынастарды ұйымдастыру мен жүзеге асыру, заңдар шығару мен қоғамдағы өзге де процестерді заңды рәсімдеу мәселелері ерекше маңызға ие. Сол себепті де азаматтық құқықтық заңы және оны жасаумен байланысты қызмет әркезде де қоғам дамуының барлық кезеңдерінде негізгі назарда болуы қажет. Себебі, кез-келген дамыған елдерде азаматтық құқықтық заң сол елдің азаматтық қарым-қатынас жүйесінің негізін құрайды, онда демократиялық қоғамның мүшесі ретінде азаматтардың еріктері мен мүдделері бекіп, құқықтық, адамгершілік, жеке қасиеттері дамиды. Бірақ, кез-келген азаматтық заңның демократиялық қоғамның құқықтық негізі, адамдардың құқықтары мен бостандықтарының кепілі болып табылуы анық. Жоғары дәрежеде әзірленіп, талқыланған, зор жауаптылықпен қабылданған, қоғам өмірінің талаптарына толығымен жауап беретін азаматтық заң ғана нарықтық экономикадағы қоғамның, мемлекеттің, жеке азаматтардың мүдделеріне сай келеді. Ал азаматтық қатынастардың мұндай сапасына жетік, дамыған келісімшарт жасасу және тоқтату мәселелері процесінің нәтижесінде ғана қол жеткізуге болады. Олай болса, азаматтық қатынастар процесі мәселелерін зерттеу, азаматтық құқықтарды жасаумен байланысты қатынастардың табиғатын, мәнін ашу бүінгі күнде заң ғылымының ең бір маңызды, өзекті міндеттерінің бірі болып табылады. Өйткені, ол азаматтық қатынастардың сапасын, тиімділігін анықтайды. Келісімшарт жасасу және тоқтату мәселелері жөніндегі қатынастардың және оларды реттейтін нормалардың мазмұнын, сипатын ғылыми тұрғыдан оқып, зерттеу біраз шамада республикада жүргізіліп жатқан құқықтық реформалардың оң, сәтті болуына, шығарылып жатқан заңдардың тиімді әрекет етуіне өз септігін тигізеді.

Аталған жағдайлар дипломдық жұмыс тақырыбының өзектілігін анықтайды және осы салада зерттеу жүргізудің қажеттілігін шамалайды.

Зерттеу объектісі және пәні . Қазақстан Республикасында келісім-шартты жасасу және тоқтату мәселелерін жүзеге асырылуы мен қолданылу процесі зерттеу объектісі болып табылады. Зерттеу пәнін ретінде тұлғалар арасында туындаған азаматтық құқықтық қатынастарды реттеу болып табылады. Зерттеудің әдістемелік негізін - қоғамдық, әлеуметтік, құқтық құбылыстарды зерттеудің теориялық қисандық, құқықтық тарихи және философиялық әдістері мен тұжырымдарды құрайды. Зерттеу барысында танудың құқықтық ғылым үшін әдетті әдістер мен амалдары кеңінен қолданылады. Олар: салыстырмалы, тарихи, талдау, қисындық, статистикалық және т. б. әдіс тәсілдер.

Келісімшарт - құқықтық мемлекеттің экономикасындағы салалы элементтің бірі. Ол - экономиканың демократизацияның құралы. Ал ол арқылы және қоғам сондай-ақ өзінің табиғи болмысына қарай ол тәуелсіз немесе ешкімге кіріптар болмауды ұсынатын өзіндік еркі бар тарап.

Жұмыстың мақсаты. Дипломдық жұмыстың мақсаты келісімшартты жасасу және тоқтату мәселелерін зерттеу, ашу болып келеді. Келісімшартқа байланысты қазақстандық авторлар зерттеулер өте аз жүргізілген. Тек Г. А. Жайлиннің, Ғ. Төлеуғалиевтің, М. К. Сүлейменов пен Ю. Г. Басиннің еңбектерінде қарастырылған. Сонымен қатар соңғы екі автордың бұл тақырыпқа еңбектерін жүргізсе де, олар орыс тілінен аударма жасалған. Әрине бұл біз үшін тағы бір өзекті мәселе болып келеді. Себебі біздің ел тәуелсіз мемлекет бола тұра, мемлекеттік тіліміз қазақ тілі болып, мұндай проблема ұятқа қалдырып тұр. Сондықтан болашақта тек бұл тақырыпқа емес көптеген заңи тақырыпқа көңілімізді аударуымыз керек. Ал міндеттерін атап өтсек, келісімшарттың ұғымы және нысандары; келісімшарттың түрлері; Қазақстан Республикасының заңнамалары бойынша келісімшарт жасасу тәртібі; келісімшартты өзгерту және бұзу тәртібі; келіспеушілік хаттамасы және оны реттеу жолдары сыртқы экономикалық келісімшарттың жасасу барысындағы ерекшеліктерін зерттеп ашу. Келісімшарт пен мәміленің айрмашылықтар мен ерекшеліктерін айқындау. Мәмiле - азаматтар мен заңды тұлғалардың азаматтық құқықтары мен мiндеттерiн белгiлеуге, өзгертуге немесе тоқтатуға бағытталған әрекеттерi мәмiлелер деп танылады.

Жұмыстың құрылымы. Дипломдық жұмыстың құралымы келісім-шарт жасасу және тоқтату процесі мәселелерін кешенді, кезектілікпен баяндау тәсілі бойынша жасалған. Зерттеу: кіріспеден, 6 бөлімді қамтитын 2 тараудан, қорытындыдан және пайдаланған әдебиеттер тізімінен тұрады.

1. Келісімшарттың ұғымы, нысандары және түрлері

1. 1. Келісімшарттың ұғымы және нысандары

Келісімшарт көне құқықтық құрылымның бірі. Келісімшарттың ғасырлар бойы пайдаланылуы құқықтың икемді түрі екендігін көрсетеді, ол арқылы әртүрлі қоғамдық қатынастарды реттеуге болатындығы дәлелденген. Келісімшарттың негізгі міндеті заң шеңберінде адамдардың әрекетін реттеу. Ал оларды бұзу заң талаптарын бұзушылықты білдіреді.

Келісімшартты (contractus) рим құқығы үш түрлі мағынада: құқық қатынастарының туындауы ретінде; құқықтық қатынастың өзі ретінде; ең соңында тиісті құқықтық қатынастың нысаны ретінде қарастырады. [4, 18 бет]

Келісімшарт туралы мұндай көзқарастар нақты іс жүзінде Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексінде және басқа да елдердің азаматтық кодекстерінде тәртіптелген.

Келісімшарт - екі немесе одан да көп адамның азаматтық құқықтар мен міндеттемелерді белгілеу, өзгерту немесе тоқтату туралы келісімі шарт деп танылады (ҚР Азаматтық кодексінің 378-бабының 1-тармағы, бұдан әрі ҚР АК) . [5] . Келісімшарт - құқықтық қатынастың туындауына, өзгеруіне немесе тоқтауына негіз болатын заңдық факт. Сондықтан да, шарт азаматтық құқықтар мен міндеттемелерді туындайтын негіздердің бірі болып саналады.

«Келісімшарт» термині әрдайым сол бір мағынада қолданыла бермейтінін есепке алу қажет. Сонымен қатар ол екі тараптың келісімін білдіреді, кейде келісімшарт ұғымында міндеттемені түсінеді, ал кейбір жағдайда бұл термин қатысушылардың міндеттері пайда болатын құжатты білдіреді. Әрине көпшілікке келісімшарт заңды факт ретінде, құқықтық қатынас ретінде және нысан ретінде шарт жасасқанда танысу керек. Азаматтық-құқықтық мәмілеге келісімшарт нысанына жалпы тәртіп кіреді. Келісімшартпен туындайтын құқықтыққатынастың мазмұны нақты шарт үлгісінің ерекшелігінен туындайды және сату - сатып алу көрсетілген жағдайда қарастырылады. Сондай-ақ мүліктік иелену мердігерлік және басқада шарттық міндеттемелерден тұрады. Бұл жерде келісімшарт заңдылық факті ретінде зерттеледі, яғни келісім сияқты азаматтық құқықтық қатынасты тоқтатын немесе өзгертетін белгіленген бағыт береді.

Келісімшарттағы аталған келісім заңдылық факті ретінде танылады. Сондықтан бұл белгіленген азаматтық құқықтық зардапқа әкеп соғады. Мұндай кезде келісімшарт ерікті сипаттағы акті ретінде олардан туындайтын азаматтық-құқықтық қатынас басқа да әсер береді. Заңдылық оқиғаның маңызы тек қана ол тәсілімен құқықтық зардаптың орын алуына итермелеу көрсетілген заңнамамен шектеледі. Келісімшарт бұл тәсілге ие болады, сондай-ақ көрсетілген заңнама талаптарымен нақты құқықтық үстемдік мазмұны және қатысушылардан жасалатын міндеттемедегі олардың құқықтық қатынастарын анықтайды. Сондықтан заңдылық сипаттағы оқиға олардың құқықтық құрылымдағы әрекетті толықтай жойылады. Онда шарт міндеттеменің мазмұнын құраудағы көзқарастың рөлін зерттеуге тиіс, мұның ең соңғысы шарттың өз мазмұнынан туындайды.

148-баптың 1-тармағына сәйкес мәмілелер бір жақты және екі немесе көп жақты (шарттар) болуы мүмкін. Сол себепті, шарт мәміле болып табылады және шартқа екі және көп жақты мәмілелер туралы (ҚР АК-ның 373-баптың 2-тармағы), атап айтқанда, мәміленің формасы және оны тіркеу туралы, мәмілені заңсыз деп тану туралы және т. б. ережелер қолданылады. «Бір жақты және көп жақты мәмілелер» ұғымын «бір жақты және өзара шарттар» ұғымынан ажырату керек. Бір жақты мәміле шартқа жатпайды, себебі мәмілені жасау үшін тараптардың келісімі керек емес, бір жақтың ерік білдіруі жеткілікті (бір жақты және өзара шарттар жайында осы тараудың 3-параграфын қараңыз) . Шарттың басқа мәмілелерден және басқа заңдық фактылардан айырмашылығы сол, шарт дегеніміз тараптардың келісімі. Сондықтан, ҚР АК-ның 148-баптың 3-тармағына сәйкес, шарт жасасу үшін екі тараптың (екі жақты мәміле) не үш немесе одан да көп тараптың (көп жақты мәміле) келісілген ерік білдіруі қажет.

Келісмшарттардың басым көпшілігі екі жақты мәміле болып табылады, себебі шарттан, әдетте, міндеттемелік құқық қатынастары туындайды, ал міндеттеме үшін мүдделері қарама қарсы екі тарап болуы керек: біреуінде талап ету құқығы (несие беруші), екіншісінде - сол құқыққа икемделген міндет (борышкер) болады.

Бірлескен қызмет туралы шарт көп жақты мәмілеге мысал бола алады (ҚР АК-ның 228-бабы) . [5] .

Бұл шарттың ерекшелігі сонда, оның тараптары ортақ шаруашылық мақсатқа қол жеткізу үшін бірлесіп әрекет жасауға келіседі және осы

қызметтің нәтижесінде ортақ меншік пайда болады. Бірлескен қызмет (жай серіктестік) туралы шарттың «Міндеттемелік құқық» туралы бөлімде емес, меншік құқығына арналған бөлімде, ортақ меншік туралы тараудан кейін орналасуы бекерден бекер емес (ҚР АК-ның 228-бабы) . [5] .

Көп жақты шарттарға, әдетте, шарт туралы жалпы ережені қолдануға болады. Дегенмен, көп жақты шарттардың жоғарыда айтылған ерекшеліктеріне байланысты кейбір нормаларды қолдануға болмайды. Атап айтқанда, жария шарт туралы (ҚР АК-ның 387-бап), үшінші жақтың пайдасына шарт туралы (ҚР АК-ның 391-бап) ережелерді көп жақты шартқа қолдануға бола қояр ма екен, шарт жасасу туралы нормаларды қолдануда да қандай да бір ерекшелік болуға тиіс.

«Шарттан міндеттемелік, заттық, авторлық немесе өзге құқықтық қатынастар туындауы мүмкін» (ҚР АК-ның 379-баптың 1-тармағы) деген ережені Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексіне кіргізу елеулі жаңалық болып табылады. Бұл ереже бұрынғы заңнамада болмаған. Ол ТМД-ға мүше басқа елдердің Азаматтық кодекстерінде жоқ.

Азаматтық-құқықтық шартты, әдетте, міндеттемелік құқық қатынастарымен байланыстырады. Бірақ, міндеттемелік құқық қатынастарының ауқымына зорға сиатын құқықтық қатынастар да бар. Мысалы, бірлескен қызмет туралы шарттан ортақ меншік обьектісін бірлесіп иелену және пайдалану жөнінде оның қатысушылары арасында қатынастар туындайды, ал олар міндеттемелік емес заттық салыстырмалы құқық қатынастары болып табылады (ортақ меншіктің қатысушылары мен барлық басқа адамдар арасында болатын заттық абсолюттікке қарағанда) .

Құқықтық қатынастар кешені (заттық және міндеттемелік) заңды тұлғаның пайда болуына негіз болатын құрылтай шартынан туындайды (41-бап) .

Шарттан туындайтын міндеттемелерге міндеттемелер туралы жалпы ереже қолданылады (ҚР АК-ның 268-377-баптар), себебі, АК-ның шарттар туралы жалпы ережеге арналған 22-тарауының баптарында және шарттардың АК-да көрсетілген кейбір түрлері жайындағы ережеде (ҚР АК-ның 379-баптың 2-тармағы) өзгедей көзделмеген. [5] .

ҚР АК-ның 379-баптың 2-тармағы міндеттеме тек шарттан ғана емес, басқа заңдық фактылардан да туындайды дегенге сүйенеді. Сондықтан, шарттық міндеттемелерге міндеттемелер туралы жалпы ережені қолдану АК-ның шарттар туралы нормаларымен шектелуі мүмкін. Мысалы, талапқа көну және борышты аудару туралы кейбір ережелер (ҚР АК-ның 339-348-баптар) шарттардың кейбір түрлерінде (лизинг, факторинг) басқаша шешіледі. Яғни, шарттардың осы түрлері туралы нормалар қолданылады.

ҚР АК-ның 379-бабының 3-тармағына басқа формула еңгізілген: шарттан (бірлескен қызмет туралы шарт, құрылтай шарты, авторлық шарт және басқа) туындайтын заттық, авторлық немесе өзгедей (міндеттемеліктен басқа) құқықтық қатынастардың мәніне өзгедей туындамаса, ҚР АК -ның 22-тарауыының баптары (Шарт ұғымы және оның ережелері) қолданылады.

Мысалы, бірлескен қызмет туралы шарттың немесе құрылтай шартының мәнінен шарт жасасумен, оны өзгертумен және байланысты көптеген ерекшеліктер туындайды, олар ҚР АК -ның 2 және 12-тарауларында немесе шартта ҚР АК -ның 22-тарауына қарағанда басқаша шешіледі. [5] .

ҚР АК-ның 379-бабы заттық, авторлық немесе шарттан туындайтын өзгедей құқықтық қатынастарға міндеттемелер туралы ережелерді қолдану туралы мәселені шешпейді, мұны АК-дағы елеулі олқылық деп санауға болады. Заңнамада немесе шартта тікелей реттелмеген мәселелер бойынша мұндай құқықтық қатынастарға заңның ұқсастығы бойынша міндеттемелер туралы ережелер қолданылады (ҚР АК-ның 5-баптың 1-тармағы) .

Шарт еркіндігі. Азаматтар мен заңды тұлғаларға шарт жасасуда еркіндік берілген. ҚР АК -да, заң құжаттарында немесе өз еркімен қабылдаған міндеттемеде, шарт жасасу міндеті көзделген жағдайларды қоспағанда, шарт жасасуға мәжберлеуге жол берілмейді (ҚР АК-ның 380-бабының 1-тармағы) .

Шарт еркіндігі туралы норма ҚР АК 8-баптың азаматтар мен заңды тұлғалар өздеріне берілген азаматтық құқықтарды өз қалауынша пайдаланады деген ережесіне негізделген.

Шарт еркіндігі АК-да бекімін тапқан кәсіпкерлік қызмет еркіндігімен және тұтынушылардың тауарлар иеленуге, жұмыстар мен қызметтер пайдалануға шарт жасасу еркіндігіне құқығымен үйлестікте болады (ҚР АК-ның 10-бап) .

380-баптың ережесі мүлде жаңа, себебі жоспарлы-бөлу экономикасында шарт еркіндігі болмады, барлығын жоспарлы қорлар мен бөліп тарату анықтады, соларға сәйкес шарттар жасалынды. Шарттарда формальдық сипат болды, ең басты маңыздылық жоспарлық актілерге берілді. Мұның барлығы заңнамада, оның ішінде Азаматтық кодексте мұқият реттелді.

Қазір шарт жасасуға мәжбүрлеу айрықша жағдайларда ғана болады.

Міндетті түрде шарт жасасу туралы ережелер АК-ның арнайы бабында жинақталған (ҚР АК-ның АК-ның 399-бабы) .

Келісімшарт жасасу міндеті АК-да, егер мұндай шарт жария шарт болса, коммерциялық ұйым үшін көзделген (ҚР АК-ның 387-бап) .

Келісімшарт жасасу міндеті еркімен қабылдаған міндеттемеден туындайтын жағдайларға алдын ала шарт жасасу жатады (ҚР АК-ның 390-бабы) .

ҚР АК-ның 306-баптың 1-тармағына сәйкес, кепіл ұстаушыға оның иеленуіне берілген кепілге салынған мүлікті сақтандыру міндеті шартпен немесе заң актілерімен жүктелуі мүмкін. Кепіл берушінің пайдалануында қалатын кепіл мүлкін сақтандыру кепіл берушіге жүктеледі.

Келісімшарт еркіндігі принципі тараптардың заңдарда көзделген шартты да, көзделмеген шартты да жасаса алатындығығынан көрініс табады (ҚР АК-ның 380-баптың 2-тармағы) . АК-ның Ерекше бөлімі баптарының басым көпшілігі заңнамада көзделген шарттарға арналған. Айта кететін бір жағдай - ҚР АК-ның 380-бабтың 2-тармағында әңгіме заң актілері жайында емес, заңнама жайында, сондықтан шарттардың жаңа түрлерін Қазақстан Республикасы Үкіметінің қаулылары және ондай құқық берілген мемлекеттік органдар белгілей алады. Ондай шарттардың мысалы ретінде толлинг операцияларын жүргізу туралы шартты алуға болады.

Тараптар заңда көзделмеген шарттарды жасаса алады. Бұл ереже туындайтын жалпы ережеде «азаматтық құқықтар мен міндеттер заңнамада көзделген негіздерден, сондай-ақ, азаматтар мен заңды тұлғалардың әрекеттерінен пайда болады, өйткені ол әрекеттер азаматтық заңнамада көрсетілмегенімен, олардың жалпы негіздері мен мәні азаматтық құқықтар мен міндеттерді тудырады» делінген (ҚР АК-ның 7-бап) . [5] .

Бұл ереже азматтық құқықтың жалпы бастауына негізделген, ол жаратылысынан диспозитивті және бар қатынастарды да, болашақта болуы мүмкін қатынастарды да реттеуді көздейді.

Бұл қазіргі Қазақстан экономикасының өтпелі кезеңі үшін аса маңызды, себебі күніге бір жаңа шарттың пайда болатынын көріп отырмыз (азаматтық құқықтың принципі болып табылатын шарт еркіндігі жайында) .

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.