Музыкалық педагогикада музыкалық жадының дамуының негізгі әдістері

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 40 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

Кіріспе

Музыкалық педагогикада музыкалық жадының дамуы мен теориялық негіздері . . . Балалардың музыкалық жадының педагогика-психологиялық ерекшеліктерінің қалыптасуы . . . Балалардың музыкалық жадының белсенділік сипаты бойынша түрлері

1. 3 Балалардың музыкалық жадымен жұмыс жасау жолдарын анықтау

II. Музыкалық педагогикада музыкалық жадының дамуының негізгі әдістері . . .

2. 1 Музыкалық педогогикада қолданылатын әдіс-тәсілдерінің негізгі түрлері . . .

2. 2 Музыка сабағында балалар жадының қалыптасуының жүмыс жолдары . . .

2. 3 Музыка сабағында балалар жадының бағалау эксперименттік жүмыстарының нәтижелері . . .

Қорытынды . . .

Пайдаланған әдебиеттер тізімі . . .

Қосымша . . .

Аңдатпа

Осы дипломдық жұмысында «Музыкалық педагогикада музыкалық жадының дамуы» бойынша оқушылардың музыка оқуының алғашқы қадамдарында, музыкалық жадыларының дамуына ықпал тигізетін мәселелер талқыланған. Бұл қарастырылып жатқан мәселе негізінде, қиындықтарды қалай шешуі және ноталық мәтінді есте сақтаудың жолдары баяндалған. Дипломдық жұмыста оқушыларға музыкалық жадыны дамыту және болашақ үрпаққа музыкалық-эстетикалық тәрбие беру әдіс-тәсілдері қарастырылған.

КІРІСПЕ

Зерттеу тақырыбының өзектілігі : Педагог, орындаушы, музыкант-ізденуші болам деген мамандарға кәсіби музыкант болып қалыптасу үрдісінде музыкалық жадынының дайындығының маңызы үлкен роль атқарады. «Таяудағы 2-3 жылда дуальдік, техникалық және кәсіптік білім берудің ұлттық жүйесінің негізін қалыптастыру керек», - деп, Елбасымыз Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев айтқандай, ендігі ең үлкен, жауапты мақсат білім ордаларына қатысты болып отыр. Қазақстан Республикасының әлеуметтік - мәдени дамуының тұжырымдамасында «Тәуелсіз Қазақстанның әлеуметтік- мәдени даму жолы дегеніміз- ең алдымен адамзат қазыналарына баса назар аудару, прогресшіл халық дәстүрлері мен әдет- ғұрпының толымды түлеуі, гуманитарлық ғылымдарға, өнерге, мәдениеттің барлық салаларында ұлттық даралықты сақтау, барлық ұлттық мәдениеттің қазыналары мен дербестігін мойындау» - деп атап көрсетілген болатын [1] .

Ал дипломдық тақырыбымызға келетін болсақ, ойымызда ең маңызды сұрақ пайда болады Жады деген не? Бұл сұраққа жауапты ертеден әлем ғалымдары табуға тырысуда. Бүгінде ірі мемлекеттерде ми мен жадыны зерттейтін институттар мен ғылыми зертханалар көптеп ашылуда. Осыған қарамастан, жады адам миының ең жұмбақ қабілеті болып қалуда.

Жады - бұл жазуға мүмкіндік беретін адам миының, мүліктік, сақтау және ақпаратты жаңғыртуға қажет. Қазіргі уақытта, әр түрлі жады теориясы бар. Ғалымдар еске құпиясын ашып деп мүмкін. Әр адам есте өз жолы бар. Ғылыми дәлелдер бар жадты нығайту түрлі жолдармен тиімділігін растайды. Және әрбір жадының өз жолы бар.

Феномендық жады - өте керемет қасиет болып табылады. Дүние жүзінің атақты музыканттары В. А. Моцарт, С. В. Рахманинов, Ф. Лист музыкалық шығармаларды бір рет тыңдап, оны жатқа ойнаған өз ісінің мамандары болған. Кейде аспапта өте жақсы ойнайтын мамандар, өздеріне керек музыкалық шығарманы естеріне түсіріп, оны сол сәтте орындайды[20] .

Болашақта өз ісінің білікті маманы болғысы келетін музыка пәнінің мұғалімі музыкалық білім беру теориясын жете меңгеруі тиіс, онысыз кәсіби шеберлікке жету мүмкін емес.

Білім процесінде музыкалық өнерге деген арнайы зейін түрлері, музыка жүйесіндегі жеке тұлғаның қалыптасып дамуы, музыкалық білім беру компоненттері мен музыка мұғалімнің жеке тұлғалық қасиеттері мен іс-әрекеттері өте маңызды. Музыкалық білім беру бір ел дамуына, әр дәуір, әр уақытта болған музыкалық білімнің қалыптасуы, даму тарихы, белгілі ғалым-педагогтардың, музыканттардың осы бағыттардағы ізденістерімен байланысты. Әр түрлі мемлекеттерде музыкалық білімнің пайдалану өрісі, өсуі, дамуы, тарихы, әдісі, әдіснамасы өзара байланыста қаралады. Оның ішінде Қазақстан Республикасының музыкалық білім беру дамуына ғалымдар тарапынан зерттеген: М. Жұмабаев, Ы. Алтынсарин, А. Құнанбаев, Б. Ғизатов, С. А. Ұзақпаева, Ө. Байділдаев, П. М. Момынов, Р. Р. Жәрдемәлиева, А. Райымбергенов, М. Х. Балтабаев, Ш. Құлманова т. б.

Есте сақтау қабілеті - психикалық өмірдің маңызды сипаттамасы. Сондықтан есте сақтау қабілеті мәселесі - психологияның назары көп бөлінген және зерттелген мәселелерінің бірі. Бүгінге дейін өзінің ғылыми мәнін жоғалтпаған, есте сақтау қабілеті эксперимент арқылы зерттеудің алғашқы амалдарын жасаған, есте сақтау қабілетінің ең бірінші психологиялық теорияларының бірі - ассоциативті теория болды. Ол ХVІІ ғасырда туды, Англия мен Германияда тарау алып, танылды. Аталмыш теория негізінде ассоциация түсінігі - Г. Эббингауз, Г. Мюллер, Ф. Шульман және А. Пильцепермен бірлесіп зерттеген - белгілі бір психикалық феномендер арасындағы байланыс жатыр. Басты міндет ассоцианистердің барлық жұмыстары үшін жалпы болды: ол барлығына мәлім ассоциацияның пайда болуы, әлсіздеуі, өзара әрекеттесу жағдайларын зерттеу. Есте сақтау қабілеті қысқа мерзімді және ұзақ мерзімді, қатарлас, ұқсас, қарама-қарсылық, уақытша және кеңістік жақындығы бойыша көп не аз тұрақты ассоциациялардың күрделі жүйесі болып түсініледі. Осы теория негізінде есте сақтау қабілеті механимздері мен заңдары ашылды және түсіндірілді, мысалы, Г. Эббингауздың ұмыту заңы. Осы заңға сәйкес ұмыту бірінші қатесіз қайталаудан соң тез жүреді[25, 300б] .

Музыкалық білім беру - тұлғаға біртұтас жан - жақты әсер етеді; факторларының бірі. Адамның жаңа құндылық бағдарын және дүние танымдық принциптерін қалыптастыруда көркем шығармашылық маңызды рөл атқарады. Музыкалық тәрбие - тұлғаны қоғамның музыкалық мәдениетіне қатыстыру үрдісі. Музыкалық тәрбие жүйесі жалпы және арнайы музыкалық педагогиканың әдістер кешенімен негізделеді. Музыкалық тәрбие - жастардың музыкалық талғамын қалыптастыру мақсатына бағытталған жүйесі ретінде даму, музыкаға эмоционалдық сезімін, оның мазмұнын түсіну және терең толғану қабілетін тәрбиелеу, халықтық тәрбиенің құрамдас бөлігі б. т.

Біздің елде бұл теория жоғарғы психикалық функциялардың шығу тегі теориясында жалғасын тапты. Осы теорияға сәйкес материалды түрлі елестету, есте сақтау және жаңғырту арасындағы байланыс-ассоциациялардың пайда болуы, оның мнемикалық өңдеу барысында баланың осы материалмен не істейтінін түсіндіреді. А. А. Смирнов ойдан гөрі әрекеттің тез ұғылатынын анықтаған, ал әрекет арасында кедергімен байланысты, сондай-ақ сол кедергілер жақсы ұғылады деп айтқан болатын[40] . . А. А. Смирнов пен П. И. Зинченко баланың саналы қызметі ретінде есте сақтау қабілетіның жаңа және маңызды заңдарын ашқан[42] . .

Жады - біздің өмірдің, біздің санамыздың негізі. Ол біздің болашағымыз үшін өткен тарихымызды сақтайтын сиқырлы қорапша. Кез келген қарапайым немесе күрделі қызмет (оқу, жазу, өзіннің жеке әрекетінді ойлау) негізделген: қабылдау бейнесі тіпті бірнеше секундқа болсын жадта сақталады. Егер біздің жадымыз жоқ болса, біз бір де бір сөйлемді түсіне алмайтын едік, себебі соңына дейін оқып бітпей жатып, оның басын ұмытып қаламыз. Егер жад жеке фактілер мен жағдайлар арасындағы байланысты сақтамаса, біздің сезім мүшелерімізден келген ақпарат пайдасыз болар еді. Жад көп жақты. Жадта арсенал секілді, өмір бойы сақталатын белгілі сөздер қоры, ақпарат, түсінік, бейнелер бар. Олар жалқы есімдер, әке мен ана бейнесі, ана тілі, адамның дүниеге келген жерінің ерекшеліктері мен қасиеттері және т. б. Мұның бәрі ұзақ мерзімді есте сақтау.

Зерттеудің мақсаты : Музыкалық педагогикада музыка жадының дамуының теориялық тұрғыдан негіздеу және оның тиімділігін эксперимент арқылы тексеру.

Зерттеудің объектісі: оқу процесіндегі балалардың музыкалық жады.

Зерттеу пәні: Музыкалық педагогикада, музыка жадының дамуы.

Зерттеудің міндеттері:

Музыкалық жады ұғымының мәнін айқындау; Музыкалық білім мен тәрбие беру кезінде олардың музыкалық жадының есте сақтау ерекшеліктерін анықтау; Зерттеу тақырыбына сай арнайы әдебиеттерді (психологиялық-педагогикалық және музыкалық педагогикалық) талдап, оқушыларда музыкалық жадының қабілетін, негізгі салаларын айқындап, жүйеге келтіру. Музыкалық педагогикада, музыка жадының даму қабілетін қалыптастырудың теориялық негіздерін анықтауМузыка сабағында, музыка мұғалімі жадының қабілетін айқындайтын педагогикалық шарттар жиынтығын анықтау.

Музыка мұғалімінің, музыкалық жадын қалыптастыру әдістемесін жасау және оны эксперимент жүзінде тексерістен өткізу.

Зерттеудің нысаны : Болашақ мұғалімнің музыкалық білім мамандығында тәжірибе негізінде алынған ақпарат.

Зерттеу әдістері: зерттеу проблемасына қатысты ресми құжаттарға, музыкалық жадының ғылыми зерттеулеріне, психологиялық-педагогикалық, философиялық және әдістемелік әдебиеттерге теориялық талдау жасау; оқушыларжадының дұрыс қалыптасуына бағытталған халық шығармашылығын пайдалану тәжірибесін және оқу бағдарламаларын, озық тәжірибелерді талдау; бақылау, сауалнама, педагогикалық эксперимент барысында алынған нәтижелерді өңдеу.

Зерттеу көздері: музыка, психология, педагогика ғылымдары саласындағы еңбектер; автордың педагогикалық және зерттеушілік тәжірибесі; халық педагогикасындағы адам, табиғат, қоршаған орта жөніндегі ой-пікірлер.

Дипломның құрылымы. Зерттеу жұмысы кiрiспеден, екi бөлімнен, қорытындыдан, пайдаланылған әдебиеттер тiзiмiнен тұрады.

Кiрiспеде зерттеудiң өзектiлiгi, мақсаты мен мiндеттерi, зерттеу объектісі мен пәнi, болжам, жетекші идея, практикалық мәндiлiгi, зерттеу кезеңдері, ғылыми жаңалығы, қолданылатын әдіс-тәсілдер қарастырылып сипатталады.

Зерттеудің практикалық мәні:

Болашақ музыка мұғалімінің, музыкалық жадын жақсарту және, қалыптастыру
Зерттеу нәтижелерін арнайы орта музыкалық - педагогикалық оқу орындарында пайдалануға болады.

Зерттеудің теориялық-әдіснамалық негіздері: жеке тұлғаның іс-әрекет теориясы, білім теориясы, халықтық педагогика құралдарын пайдаланудың мәнін анықтайтын тұжырымдамалар, Үкіметтің музыкалық білім беру процесінде оқушының үлгерім сапасына ықпалын жетілдіру, реттеу мәселесіне байланысты құжаттары.

Зерттеу базасы: тәжірибелі-эксперимент жұмысы Қостанай облысы, Қостанай қаласындағы №24 орта мектеп. Тәжірибелі экспериментке 14 оқушысы қатынасты.

I. Музыкалық педагогикада музыкалық жадының дамуы мен теориялық негіздері

1. 1 Балалардың музыкалық жадының педагогика-психологиялық ерекшеліктерінің қалыптасуы.

Есте сақтау, кез келген басқа когнитивті ойлау процесі сияқты белгілі бір сипаттамаларға ие. Жадтың негізгі сипаттамалары: көлемі, жылдамдығы, басып шығару жылдамдығы, көбеюдің дәлдігі, сақтаудың ұзақтығы, сақталған ақпаратты пайдалануға дайындығы.

Жад жады - есте сақтау және ақпаратты сақтау мүмкіндігін сипаттайтын жадтың маңызды интегралды сипаттамасы. Қайта жасау жылдамдығы адамның өзінің практикалық қызметінде қол жетімді ақпаратты пайдалануға қабілеттілігін сипаттайды[4] .

Музыкалық есту қабілеті әуеннің ладтық арқауын сезініп, дыбыстардың гармониялық аракашықтығын ажырата білуге байланысты. Музыкалық есту қабілеті адамдарда біркелкі емес. Сондықтанда ғылымда
Музыкалық есту қабілеті абсолют және салыстырмалы болып екі-ге белінеді.

Абсолют. есту қабілеті кез келген дыбыс жоғарылығын дара күйінде мүлтіксіз анықтау болса, салыстырмалы есту қабілеті белгілі бір дыбыс жоғарылығын басқа дыбыстармен салыстыру арқылы анықтауды білдіреді. Абсолют есту қабілеті өте сирек кездеседі.

Ішкі есту сезімі және музыкант-орындаушы мамандығында алатын ролі Біреулері ішкі есту сезімді есту елесінде ертеде естілген дыбыстарды, әуендерді жаңадан сезінуі. Екіншілері - есте сақтау мен елеске байланысты. Есте сақтау қабілетінің дамуы және қалыптасуы Балалардың музыкалық қабілетінің дамуы мен қалыптасуында музыкалық әсердің қоры жиналуда, репертуардың кеңдігі пайда болады. Осы жинақтаған сезімдік қоры, оның сақталуы және де оны іс-әрекетте қолдануы музыкалық есте сақтауы болып табылады.

Мектепке дейін және бастауыш мектеп балаларының музыкалық есте сақтау элементтері біркелкі және теңсіздік дамиды. Кәсіби-музыканттың есте сақтауы - бұл есте сақтау мен сезім сақтауының музыкалық материалды түсіне білуі - келесіде қабылдауының қайта орындауы.

Түсінік арқылы есте сақтауы. Оқушы-музыканттың орындаушылық есте сақтау тәсілінің жолдары және дамуы Музыканы есте сақтау процесіндегі маңызды ерекшеліктері - мазмұны, сипаты, осы әрекетті орындау тәсілдері. Қысқаша - музыкант-оқушының музыкалық шығарманы қай, қалай, қандай деңгейде кәсіби сауатты жаттау. Тәжірибе көрсеткендей оқушылардың көбісі музыкалық шығарманы жаттайтыны шығарманы қайта-қайта қайталау мен орындауында. Осы қайталау кезінде есте сақтау бірізділігі қалыптасады. Қайта-қайта қайталау - автоматикалық есте сақтау болады, оның мазмұнын түсінбесе, музыкалық түсінігі болмайды. Мынадай жаттығу жағдайда адамның миы жұмыс істеу керек. Көркем-интелектуалды және эмоционалды белсенділігі ойлап жұмыс әрекеті мен музыкалық шығарманың мазмұнды жұмыс істеудің әдісі арқылы нәтижелі болады, есте сақталады, түсінетін болады.

Әдетте, кез келген мәселені немесе проблеманы шешу қажеттілігімен кездескен кезінде адам есте сақталатын ақпаратты қолданады. Көшірменің дәлдігі адамның нақты сақтауға қабілеттілігін және ең бастысы, жадта сақталған ақпаратты дәл дәлме-дәл ойнатуды көрсетеді. Қорғаудың ұзақтығы адамның белгілі бір уақытқа белгілі бір ақпаратты сақтау қабілеттілігін көрсетеді. Мысалы, адам емтиханға дайындалуда. Ол бір оқу тақырыбын есіне түсіріп, келесі оқиғаны үйрене бастағанда, ол бұған дейін оқығанын есіне түсірмейтінін біледі. Кейде бұл өзгеше. Бұл жағдайда жадыда сақталатын ақпаратты қайта дайындау сипаттамасыменен кездесеміз.

Мысалы:

1. Адам ұрығы 20 апталық мерзімде есте сақтау қабілетіне ие болады.

2. Қалыптасқан пікірлерге қарамастан, кофеин есте сақтау қабілетінің жақсаруына ықпал етпейді.

3. Жадыны үнемі жаттықтыру арқылы ми қызметі мен есте сақтау қабілетін жақсартуға болады. Ол үшін «Үш кит» теориясы жасалды. Оған: құнарлы тамақтану, есте сақтауға арналған жаттығулар және дәрілік заттар жатқызылады. Дәрумендер мен микроэлементтер де ми қызметінің белсенділігі үшін аса пайдалы.

4. Ұйқының қануы ми қызметін жақсартады. Ал тынығу есте сақтау қабілетін ұзартады

5. Кейбір адамдар туа бітті таңғаларлық есте сақтау қабілетіне ие. Мысалы Моцарт бір рет естіген музыкалық шығарманы еш қиындықсыз қайталап, ноталарын қағазға түсіретін болған.

6. Австралиялық Хобард Паула Прентис үш айда 130 мың есімдер, нөмірлер мен мекен-жайлар жазылған телефон анықтамалығын жаттап алған. Оның айтуынша, мұндай қадамға баруына мамандығы түрткі болған екен. Себебі ол телефон қы ен.

7. Доминик О’Брайен ерекше ерекше жады иесі. Ол Гиннестің рекордтар кітабына бірнеше дүркін рекордшы болған. 1994 жылы ол есте сақтау жарысында 15 минуттың ішінде қытай тіліндегі 152 сөзді есте сақтаған. Ойын карталарын да оп-оңай есте сақтайтындықтан казиноларда ол «шақырылмайтын қонақ» аталып кеткен.

8. Америкалық шахматшы Пол Морфи бір мезетте сегіз шахмат тақтасында оларға қарамастан ойнап, әлем назарын өзіне аударған.

зметінің операторы қызметін атқарады. Ең қызығы, Паула өз телефонының нөмірін жаттай алмаған.

Адам жады - бірегей құбылыс. Еске кейбір түрлері тіпті қарапайым бар бір жасушалылардың. Алайда, адамдар жад жоғалуына шағымданады. Қалай сақтауға және жад жақсарту? Біздің мақаланы оқып шығыңыз. неде Адам жады?

Дәстүр бойынша, ол барлық адамдар жақсы ол көреді еске кім бөлінеді деп саналады Ең жақсы ол естиді не еске алады, кім және қашан нәрсе есімде кім жазу. Яғни, жад көзбен болуы мүмкін, есту және автомобиль болып табылады.

Естің физиологиялық сипатын орыс физиологы И. П. Павлов зерттеді. Ол ассоциацияларды шартты рефлекс теориясымен түсіндіріп, ми қабығындағы екі қозу процесінің қабаттасып келуінен пайда болып, сан рет қайталау нәтижесінде бекіп отыратын уақытша байланыстар деп атады. Қазақ ғұламасы Абай ес туралы “Отыз бірінші сөзінде”: “Естіген нәрсені ұмытпастыққа төрт түрлі себеп бар: бірінші - көкірегі байлаулы берік болмақ керек; екінші - сол нәрсені естігенде иә көргенде ғибратлану керек, көңілденіп, ынтамен ұғу керек; үшінші - сол нәрсені ішінен бірнеше уақыт ойланып, көңілге бекіту керек; төртінші - ой кеселді нәрселерден қашық болу керек”, - дейді. Ес адамның әр алуан іс-әрекеттерімен байланысты болып, тіршілікте аса маңызды қызмет атқаратын болғандықтан, оның түрлері мен көріністері де әр қилы. Психикалықбелсенділік сипатына байланысты ол қимыл-қозғалыс есі, эмоциялық-сезімдік ес, бейнелі-көрнекілік ес және сөздік-мағыналық (логикалық) ес болып бөлінеді. Іс-әрекеттің мақсат сипатына қарай ерікті ес, еріксіз ес болып бөлінеді. Адамның ақпаратты қанша уақытқа дейін есте сақтай алатындығына қарай қысқа ес және ұзақ мерзімді (түпкілікті) ес, сондай-ақ, шұғыл ес болып бөлінеді. Естің кейбір түрлері арнайы аспап - мнемометр арқылы өлшенеді. Қимыл-қозғалыс есі дегеніміз - ойын, спорт, еңбек, оқу әрекеттеріне байланысты әр түрлі қимыл-қозғалыстар мен әрекеттерді есте қалдырып, оларды қайта жаңғыртып отыру. Эмоциялық ес бойынша адам басынан кешіргендерін еске түсіргенде бозарады не қызарады. ґйткені, оның басынан өткен әр алуан жағдайлар оған күшті әсер етіп, эмоциялық күйге ұшыратады. Бейнелі-көрнекілік ес заттар мен құбылыстардың қасиеттерін, нақты бейнесін ойда қалдырып, қайта жаңғыртуда айқын көрініс береді. Естің бұл түрі арқылы табиғат көрінісі, бастан кешкен оқиғалар, дыбыс, иіс, дәм жаңғыртылады. Егер қалыпты дамыған адамдар үшін есту есі мен көру есінің маңызы зор болса, ал соқыр, саңырау адамдарда мұның есесіне сипау, иіс, дәм естері өте жақсы дамып, басқа естердің кемістіктерін толықтырады.

Бейнелі ес, әсіресе, көркемөнер кәсібімен шұғылданатын адамдарда жоғары әрі өте нәзік түрде дамыған. Сөздік-мағыналық (логикалық) ес ұғым, пікір, ой қорытындылары сияқты түрлі пішімдер арқылы із қалдырып отырады. Ойдың қандай формасы болса да тілмен, сөзбен байланысты. Естің бұл түрінің сөздік-мағыналық (логикалық) деп аталуы да сондықтан. Сөздік-мағыналық ес оқушылардың білім жүйесі мен оқу материалдарын есте сақтауында жетекші мәнге ие. Естерді ерікті ес және еріксіз ес деп бөлу орындалуға тиісті әрекеттердің маңыздылығы мен қажеттілігіне байланысты. Белгілі мақсат қоймай-ақ, арнайы есте қалдырмай-ақ есте сақтау мен жаңғырту, еске түсіру еріксіз ес деп аталады. Егер мақсат қоятын болсақ, онда бұл ерікті ес болады. Қажетті материалдар мен нәрселерді есте сақтау үшін адам тиісті әдіс-тәсілдер қолданып, оны қалай да жадында қалдыруды мақсат етеді. Бұл сол әсер еткен нәрселер ізінің есте берік қалуы деп аталады. Мұндай жағдайда осыдан біршама уақыт бұрын қабылдаған нәрселердің бейнесі адамның көз алдына елестеп, құлағына дауысы естіледі. Естің бұл түрі қысқа мерзімді ес деп аталады. Психология ғылымында қысқа мерзімді ес “шұғыл” ес (түрлі амал-тәсілдер есі) деп аталады. Ал түпкілікті ес қабылдаған нәрселерді, құбылыстарды олардың белгі-қасиеттерін ұзақ уақыт бойы есте қалдырады. Түпкілікті есте қалдырудың тағы бір ерекшелігі - әсер еткен нәрселердің ұзақ мерзімге созылуына және адамның арнайы мақсатына да қатысты болуы. Ес түрлері бір-бірімен өзара байланысты. Мысалы, сөздік-мағыналық ес мағыналы болумен бірге еріксіз не ерікті де болады. Сондай-ақ, ол қысқа мерзімді не түпкілікті болуы да мүмкін. Ес бірнеше дара процестерден тұрады. Олардың негізгілері: есте қалдыру, қайта жаңғырту, ұмыту. Есте қалдыру дегеніміз жаңадан қабылданған бейнелер мен материалдарды, олардың мәнін есте бұрынғы сақталғандармен байланыстырып отыру. Есте қалдыру арнайы есте қалдыру, еріксіз есте қалдыру болып екіге бөлінеді. Еріксіз есте қалдыруда адам алдына арнайы мақсат қоймайды. Ал арнайы есте қалдыру үшін мынадай шарттар қажет:

Арнайы мақсат қою, оны меңгеруге ұмтылу;
Есте қалдырудың қоғамдық, тәжірибелік мәнінің адам қажетіне байланысты болуы;
Есте қалдыруды жоспарлап, оқыған материалдардың ішінен еске түсерлік түйінді мәселелердің мәнін білу;
Сол мән-мағыналарды түсіну үшін оларды ойлау процесімен тығыз ұштастыру;
Қабылдаған нәрселерді өз сөзімен құрастыру, сөйтіп, қажетті материалдарды есте қалдыруды жеңілдету.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.