Агрегатты алаңның сипаттамасы. Жабдықты жөндеуге арналған шығын
Мазмұны
Кіріспе
1. Жалпы бөлімі
1.1 ЖШС Арбакеш сипаттамасы
1.2 ТР АТП зонасындағы қозғалтқышты жөндеу бойынша алаңның сипаттамасы
2. Есептік-технологиялық бөлімі
2.1 Техникалық қызмет көрсетудің (ТО) барлық түрлерінің өндірістік
бағдарламаларының жылдық есебі
2.2 АТП-ның өндірістік жұмысшыларының санының есебі
3. Ұйымдастырушылық бөлімі
3.1 АТП-ның инженерлік – техникалық бөлімі, бағытталуы және құрамы
3.2 ТО және ТР зонасындағы демалыс және еңбек тәртібін таңдау
3.3 АТП-дағы ТО және ТР технологиялық үрдіс сызбасы
4. Еңбекті қорғау
4.1 Еңбек және еңбекті қорғау Қауіпсіздігі жөніндегі жұмыстарды
ұйымдастыру
4.2 Автокөлік құралдары мен олардың агрегаттарының техникалық жай-
күйін тексеру
4.3 Аккумулятор батареяларымен жұмыс істеу кезінде қойылатын талаптар
4.4 Автокөлік құралдарын, агрегаттарды және бөлшектерді жууға
қойылатын талаптар
4.5 Слесарлық және майлау жұмыстары
4.6 Еңбек қауіпсіздігін қамтамасыз етудің жолдары
4.7 Өрт қауіпсіздігінің сипаттамасы. Өрттің алдын алу жүйелері
5. Экологиялық бөлім
5.1 Жалпы жағдайы
6. Экономикалық бөлім
6.1 Негізгі қор құнының есебі
6.2 Арзан мүліктер, жабдықтар мен құралдардың құны
6.3 Жалақы мен еңбек есебі
6.4 Өндірістегі шығын сметасының есебі
Қорытынды
Қолданылған әдебиеттер тізімі
Кіріспе
Көптеген дамыған елдер үшін әлемдік экономиканың заманауи даму
сатысында автокөлікті транспорт ішкі транспорттың және елдің транспорттық
жүйесінің негізгі элементі болып табылады, ол сол елдің экономикалық өсуі
мен әлеуметтік дамуын қамтамасыз етіп отыратын ең үлкен орындардың біріне
ие. Нарықтың қатынастың қалыптасу сатысы барысында автокөлікті транспорттың
қарқынды дамуы үшін объективті көзқарастар мен алғышарттар пайда болды.
Кішкене және орташа қашықтықта орын ауыстыратын немесе мысалы, елді-
мекендерге, қыстақтарға жолаушыларды орынауыстыр деген секілді үрдістерде
автокөлікті транспортты ауыстыратын дәлме-дәл орнын басатындар жоқ.
Біздің еліміз автомобилизация үрдісін автокөлік парктерін көбейту мен
ғана шектелмеу қажет, сонымен қатар ол сақтау, техникалық қызмет көрсету
және транспорттық құралдардың жөндеудің материалды-техникалық базасының
болашақта дамуына бағытталған кейбір бірқатар сұрақтарды шешуді талап
етеді. Автокөлікті парктің жұмыс істеу аумағындағы ең негізгі
тапсырмалардың бірі техникалық қызмет көрсетуді ұйымдастыруды әрі қарай
қалыптастыру және жұмысқа қабілеттілігін жоғарылату мақсатында ағымдағы
автокөлікті жөндеу және сонымен қатар жұмыс істеу барысындағы шығынды
төмендету болып табылады. Көрсетілген тапсырмалардың өзектілігі
автокөліктің өндірісіне қарағанда, оған техникалық қызмет көрсету барысында
көп еңбек пен құралдар шығындалуымен расталады.
Берілген дипломдық жобада мынадай мақсаттар қойылған:
1. КАМАЗ-5410 автокөліктерінің ТО және ТР технологиясы мен
ұйымдастыруы бойынша тәжірбиелік және теориялық білімді кеңейту және
бекіту;
2. ТО технологиялық үрдістерін жасауда, жөндеуде және АТП жағдайында
автокөліктердің сенімділігін бағалауда арнайы нормативті және ғылыми-
техникалық әдебиеттермен бітірушінің өзіндік жұмыстарының машығын дамыту
Берілген дипломдық жобаның тақырыбы қозғалтқыштарды жөндеу алаңын,
нақты мерзімін және ТО-1, ТО-2 құрамын, КАМАЗ – 5410 автокөлік
қозғалтқышының ТР-ны зерттеу және жасау, олардың математикалық
сипаттамасын, автокөліктің қозғалтқышының Тр үрдісі үшін құрылғының
сипаттамасын жасау.
Есептеуді жіне зерттеуді жүргізу кезінде біз саналы түрде бірінші
жылы паркті жоспарлық ауыстыру жүретін болғандықтан автокөлікті
кәсіпорынның паркін қайта жабдықтау бағдарламасын есепке алған жоқпыз. Өз
ресурсын өндіріп шыққаннан кейін қозғалмалы құрам жайлап есептен шығарылады
және оның орнына заманауи талаптардың барлығына жауап беретін жаңа техника
келеді. Кәсіпорында болатты кеңінен пайдалану барысында шағын санатты
автобустарды алады, ол АТП паркінің жеңіл бөлігін қарастыруға арналған
жарамды технологиялық жабдықтарды пайдалана отырып, міндетті түрде жөндеу
шығындарын азайтуға көмектеседі.
Берілген жұмыстағы ұсынылған толықтай барлық іс-шаралар жинағы
міндетті түрде ТО және ТР – ны жүргізу қатарларын оңтайландыру керек,
ағынды шығындарды азайтып және автопарктің жұмысқа қабілеттілігін
жоғарылатуы тиіс.
Кез-келген шаруашылықтың ең басты тапсырмасы автокөліктерді ағынды
жөндеуді және техникалық қызмет көрсетуді ұйымдастыру болып табылады.
Дипломдық жоба осы өзекті тақырыпқа арналады.
1. Жалпы бөлімі
1.1 ЖШС Арбакеш сипаттамасы
Автотранспорттық кәсіпорын (АТП) – жүктік, өз иелігінде 19 дана КАМАЗ-
5410 автокөлігі, оның ішінде 5 жаңа, яғни капитальды жөндеу нормасына әлі
жеткен жоқ және 14 дана ескі, яғни осы жүрістерін жоғары жаққа 80 % -ға
орындаған, (тапсырма шарты бойынша).
АТП суық климаттық аумақта, қалалық және аудандық жағдайда жұмыс
істей отырып, кәсіпорын және ұйым, сонымен қатар жеке мекеме мен жеке
тұлғалардың тапсырмасы бойынша жүк тасымалын жүзеге асырады.
Автокөліктің орташатәуліктік жүрісі 268 км құрайды, жұмыс істеу
шартының категориясы Д3-Р1, кәсіпорын жылына 305 күн жұмыс істейді.
ЖШС өз құрамында мыналарға ие:
- әкімшілік корпус;
- өндірістік корпус;
- автокөлік тұрағының зонасы;
- қазандық;
- трансфарматорлы шағын бекет;
- бақылау-техникалық орталығы;
Техникалық қызмет көрсету өндірісі және қозғалмалы құрамның ағынды
жөндеуі үшін автокөлікті транспорттың қозғалмалы құрамының ағынды жөндеуге
және техникалық қызмет көрсетуге сәйкес, өндірістік корпуста жұмысшы топпен
арнайыландырылған, ТО және ТР –дағы жұмыстардың сапалы орындалуы үшін
қажетті жабдықтармен жабдықталған, тексеріп қарауға арналған арықтармен
жабдықталған № 1 және № 2 техникалық қызмет көрсету зонасы, ағымды жөндеу
(ТР) зонасы бар.
ЖИнау, тазалау және жуу жұмыстарын жасауға арналған арнайы бөлек
тұратын ғимарат, күнделікті қызмет көрсету зонасы (ЕО) бар, онда жуу
құрылғылары бар екі ағында сызықтармен құрастырылған.
Сызыққа шықпас бұрын және автокөліктер жұмыстан қайтқаннан кейін олар
әр автокөліктің техникалық жағдайын орнататын бақылау-технмкалық пунктінен
өтеді.
1.2 АТП-ның ТР-зонасындағы қозғалтқыштарды жөндеу бойынша алаңның
сипаттамасы
Қозғалтқыштардың ТО және ТР жұмыстарын орындаудағы біріктірілген алаң
және басқару жүйесі (қозғалтқыш, қозғалтқыш стартері, радиаторлар, рульдік
басқару) мыналарды жүргізеді – майлауды және қозғалтқыш майын ауыстыру,
ескірген бөлшектерді, күпшектерді, коленчатты біліктерді ауыстыру, сонымен
қатар алыс жолға кететін машиналар үшін бөлшектер қорын дайындау. Май және
жарамсыз бөлшектерді ауыстыратын, арнайы құралдармен жабдықталған бөлек
ғимаратта қозғалтқыш бөлшектерін жөндейді. Кемшлігі бар жаңа бөлшектерді
құйып алып оларды қайрайды.
Алаңның агрегатты бөлімінде мыналар жасалынады – агрегатты тексеру
және қарауда және балшық пен шаңнан тазартудан кейінгі ТР посттарында
жойыла алмаған ақаулықты жөндеу және арнайы құрылғыларда оларды тәжірбиеден
өткізу; жөндеу керек агрегаттар мен құралдарды буындарға және бөлшектерге
бөліп алады, жуып содан соң оны кептіреді, техникалық жағдайына байланысты
бөлшектерді ауыстырады немесе жөндейді, сонымен қатар оларды сәйкес бақылау
стендінде оларды тексереді.
Ғимарат алаңы 172 м2-ты құрайды, алаң бақылауға және тәжірбиеден
өткізу үшін сәйкесінше стендтермен (М532, Ки 1224, КИ-13671) көтергіш
автокөліктермен, верстактармен және құралдармен, роликті конвейермен
жабдықталған. Агрегаттық алаң қауіпсіздік шартына сәйкес жұмысты орындау
үшін барлық қажетті аспаптармен, құралдармен жабдықталған.
Алаңда 8 адам жұмыс істейі, соның ішінде:
1- аға механик;
7- жабдықтарды жөндеу бойынша слесарлар.
2.3 ТО және ТР –дағы технологиялық үрдісті ұйымдастыру әдістерін
негіздеу және таңдау
Қызмет көрсету әдістерін таңдауғакелесі факторлар әсер етеді:
- ТО-ның берілген түрі бойынша ауысым бағдарламасы;
- ТО-ның берілген түрі бойынша жұмыс мазмұны мен көлемінің сипаттамасы
( тұрақты немесе ауыспалы);
- қозғалмалы құрамның түрі мен саны;
- берілген түрге қызмет көрсетуге бөлінген уақыт мерзімі;
- қызмет көрсетудегі еңбек көлемі;
- тізбек бойынша автокөліктердің жұмыс тәртібі.
Топтық тізбекте немесе әмбебап орындарда ТО-ны өткізу шарттарының
қажеттеліктері болып табылады: қозғалмалы құрамның ауысымды бағдарламасы
(тәуліктік) топтық әдіс үшін болуы керек:
ТО – 1 - тәуліктегі қызмет көрсету;
ТО – 2 - тәуліктегі қызмет көрсету;
Біздің есебіміз бойынша тәуліктік бағдарлама құрайды:
ТО – 1 – 11 қызмет көрсету;
ТО – 2 – 3 қызмет көрсету;
Осыған байланысты қызмет көрсетуді өткізу әдісін тұйықталған әмбебап
посттарда қабылдаймыз. Жұмысшылар әмбебап буындарға ұйымдастырылған, онда
олар ТО және ТР жұмыстарын жүргізеді. Агрегаттардағы, автокөліктік жүйедегі
және ТО жұмыс түрлері бойынша жұмысшылар арнайыландырылған. [3] стр. 80.
Қызмет көрсетудің тәуліктік бағдарламасы тәулігіне 100 ден аса
құрайтындықтан, яғни 252 қызмет көрсету, ЕО зонасы үшін қызмет көрсетудің
топтық әдісін қолданамыз.
2.4 ТО және ТП зоналары үшін тізбектер орындар санын анықтау
ТО және ТР бөлек посттарының саны жалпы формула бойынша есептеледі:
Пi = Тri Kni Kcmi i
Дрг Тсм С Рн ȵп
Мұнда Тri – автокөлік паркі бойынша әсер ету түрінің жылдың еңбек
көлемі,адам.сағ.
Kni – берілген әсер ету түрі үшін посттық жұмыс түрінің үлесі, [5 ]
кесте. 5.11, цехта орындалған, диагностикалау посттарында және басқа да
жұмыс орындарында орындалған жұмыстар саналмайды, ТО – 1 үшін Kni = 0,85;
ТО – 2 үшін - Kni = 0,75; ТР үшін Кп = 0,4;
Kcmi – айрықша жұмысы көп ауысымда орындалған жұмыс көлемінің үлесін
есептейтін коэффициент; ТО – 1 және ТО – 2 үшін Kcmi = 1; ТР үшін Kcmi =
0,55;
- жұмыс көлемінің тұрақсыздығын және қозғалмалы құрамның
техникалық жағдайының өзгеруі сипаты жағдайындағы автокөліктердің
посттарға келуін есепке алатын коэффициент.: ( = 1 – 1,4);
Дрг – бір жылдағы жұмыс күнінің саны;
Тсм – ауысым ұзақтығы (Тсм = 8 сағ.).
С – ауысым саны, С есебі кезінде 1-ге тең деп қабылдаймыз;
Рн – бір уақытта постта жұмыс істецтін жұмысшылар саны:
[5 ] кесте. 5.13;
ȵ⎪ – жұмысты ұйымдастыруды және технология деңгейін сипаттайтын
посттың жұмыс уақтысын пайдалану коэффициенті (ȵп = 0,9).
ЕО-дағы посттар саны:
ПЕО = = 3,1 яғни 3 постты қабылдаймыз
ТО – 1-дегі посттар саны
П1 = = 2
ТО – 2-дегі посттар саны:
П2 = = 1,8 яғни 2 постты қабылдаймыз;
ТР –дағы посттар саны:
Есептеу үшін посттық жұмыстардағы еңбек көлемін ғана қолданамыз.
Птр = = 4;
ЕО зонасы үшін тізбек санын есептейміз. Ол үшін тізбек £ тактісін
және өндіріс ритмін ч анықтап алу қажет.
£лЕО = + ; [5 ]
Мұнда - ЕО бірлігіндегі еңбек сиымдылығы;
Пл – ЕО тізбегіндегі посттар саны;
Рср – ЕО тізбек постындағы жұмыс істейтін жұмысшылардың орташа саны;
L а – автокөлік ұзындығы; (L а = 6,7 м)
а – конвейердегі автокөлік арасының қашықтықтары (а = 1,5 м);
- автокөлікпен бірге конвейердің қозғалыс жылдамдығы,
ммин.
£лЕО = + = 3,75 мин.
ЕО тізбегінің тәртібін анықтаймыз:
Ч лЕО = = = 1,9 мин.
ЕО тізбегінің санын анықтаймыз:
mЕО = = = 1,97 яғни 2 –ні қабылдаймыз.
2.7 ТР зонасының қозғалтқышты жөндеу бойынша алаңының ауданының есебі
Алаң ауданының есебін мына формула бойынша өндіреміз:
Fу = fo × Кп [5 ]
Мұнда fo – жоспардағы жабдықтардың алатын ауданы;
Кп – жабдықтарды орналастыру тығыздығының коэффициенті (Кпл = 4).
Fу = 43 ×4 = 172 м2.
Мекеме алаңының ұзындығы мен енін орнатамыз:
172 9 = 8,1 м.
Мекеме өлшемін қабылдаймыз:
6000 × 12 000 мм.
1:25 сызбасы үшін масштаб орнатамыз.
3.8 Автокөлік тұрағының ауданын есептеу
Автокөліктің минималды қажетті санын Аст келесі формула бойынша
анықтаймыз:
Аст = Ас1 – (Акр +Птр +Пто +Пп)
Мұнда Акр – КР дағы тұрған автокөліктер саны;
Птр, Пто, Пп – ТР, ТО посттар саны және ТО –ны күту және жөндеу;
Ас1 – тұрақ астындағы орындарды талап ететін автокөліктердің тізбектік
саны;
Ас1 = Ас × 0,8 = 194 × 0,8 = 155.
Аст = 155 – (56 + 8) = 91
Тұрақ ауданын мына формула бойынша анықтаймыз:
F з.с = fа × Аст × Кп [6] стр. 368.
Мұнда fа – жоспардағы автокөліктердің алатын ауданы, м2,(fа = 6,7 ×
2,5 = 16,75).
Кп – автокөліктерді орналастыру тығыздығының коэффициенті, (Кп = 3).
F з.с = 91 × 16, 75 × 3 = 4573 м2
3. Ұйымдастырушылық бөлім
3.1 АТП-ның инженерлік-техникалық бөлімі, бағытталуы және құрамы
Автокөліктер салқын климаттық жағдайдағы жұмыс зонасында жұмыс
істейтін болғандықтан, тұрақ зонасын ауажылытқышпен жабдықтаймыз. Ыстық
ауа қозғалтқыштың поддон астына және арнайы брезентті жеңдері бар суыту
жүйесінің радиаторына беріледі.
АТп-ның алғы шебіндегі жұмыс тәжірбиесі мен зерттеулер көрсеткендей
өндірісті ұйымдастыру сұрақтарын шешуде ерекше тиімділікке, АТП дағы
қозғалмалы құрамды жөндеу және ТО өндірісіндегі басқаруды орталықтандыруға
негізделе отырып, өндірістің орталықтандырылған басқару жүйесінің (ЦУП
жүйесі) арқасында жетуге болады. Осы жүйені енгізу АТО инженерлік-
техникалық қызметіндегі АСУ-ды құрудың алғашқы сатысы болып табылады.
ЦУП жүйесі келесі қағидаларда қаралады.
1. Басқарушы қызметкерер арасындағы оперативті және әкімшлік
функцияларды нақты бөлу және өндірісті басқару бөлімінде (ЦУП)
немесе бір орталықта оперативті басқару функцияларын топтау. ЦУП-
тың негізгі тапсырмаларының бірі тиісті жұмыс көлемі және
өндірістік ресурстардың жағдайы жайлы ақпаратты
автоматтандырылған өңдеу және жинау болып табылады.
2. Орындау, сонымен қатар қолымызда бар ақпараттың нәтижесіне
негізделе отырып, өндірістік бөлімщелердің қызметін бақылау және
жоспарлау.
Ережеге сәйкес өндірісті басқару орталығы, екі бөлімшеден
тұрады: оперативті басқару бөлімінен (тобынан) (ООУ) және
ақпаратты талдау (ООАИ) және өңдеу.
3. ТО өндірісін ұйымдастыру кезінде және қозғалмалы құрамды
жөндеуде арнайыландырылған бригадамен немесе алаңмен техникалық
әсер етудің әрбір түрін орындау (ЕО, ТО – 1, ТО – 2, ТР және
т.б. бригадалары) - өндірістік бөлімшелердің қалыптасуының
технологиялық қағидасы, көп жағдайда орталықтандырылған басқару
жүйесінің талаптарына жауап береді.
4. Технологиялық біртекті жұмыстарды орындайтын өндірістік
бөлімшелерді (бригадалар, алаңдар) оларды басқаруын ыңғайландыру
мақсатында өндірістік комплекске біріктіру.
5. Өндірісті орталықтандырылған дайындау ( айналмалы қордағы
бөлшектер мен материалдарды жинақтау, қорды сақтау және реттеу,
агрегатты, буындарды және бөлшектерді жұмыс посттарына жеткізу,
жөндеу қорын жинақтау және жуу, жұмысшыларды құралмен қамтамасыз
ету, сонымен қатар ТО зонасында автокөліктерді айдау, жөндеу
және күуту) арнайы комплекспен жүзеге асырылады. Өндірісті
орталықтандырылған дайындау жөндеуші жұмысшылардың, басқарушы
қызметкерлердің және ақырғы есепте автокөліктердің ТО-да және
жөндеуде тұрып қалу уақыттарының тікелей шығындарын бірталай
қысқартады.
6. Байланыс құралдарын, автоматиканы, телемеханиканы және есептегіш
техниканы пайдалу (бұл жүйе тек диспетчерлік байланыстар мен
оргтехника құралдарының бар болуы кезінде ғана белсенді жұмыс
істейді).
Суретте 1-қосымшада ірі АТО басқару техникалық қызметінің құрылымының
сызбасы берілген. Кәсіпорынның қуаттылығына байланысты және техникалық
қызметтің құрылымының сыртқы кооперациясына шарттары қағидалы жағдайларды
сақтау кезінде өзгеруі мүмкін.
Өндірісті басқару орталығы басқарушымен басқарылады, ал негізгі
оперативті жұмыс басқару бойынша өндіріс диспетчерімен және оның көмекшісі
– техник-оператормен басқарылады. ЦУП-тағы қызметкерлер саны олардың
орындайтын жұмыстарының жалпы көлемімен анықталады (АТО-дағы автокөлік
санымен, ауысым жұмысының санымен, техникалық басқару құралдырының бар
болуымен және тағы басқа).
Басшылық ТО және автокөлікті жөндеу бойынша барлық жұмыстарды ЦУП-тағы
оперативті басқару бөлімімен (ООУ) жүзеге асырады. ООУ қызметкерлері келесі
негізгі жұмытарды орындайды:
-ауысымды қабылдайды, яғни аяқталмаған өндіріс өлшеміндегі орындалған
бағдарламаның өндіріс жағдайын белгілейді.
- ғимаратта кезекте жөндеуде тұрған автокөліктер саны және олардың
кереғарлығы;
- ТО-1, ТО-2 диагностикалауды өткізуді оперативті бақылау жүзеге
асырады;
- оперативті жоспарлау, реттеу, есептеу және қозғалмалы құрамның
жөндеудің орындалуын бақылау, яғни жөндеуге өтінім қабылдайды, жұмыстың
орындалу кезектілігін орнатады, жөндеу жұмыстарын орындауға арналған
жоспарлық уақытты анықтайды, жөндеу постындағы автокөліктерді уақтылы
орналастыруды қамтамасыз етеді, тікелей орындаушыларға тапсырма береді,
қажетті бөлшектер мен материалдарды жұмыс орнына жеткізу бойынша өндірістік
дайындық косплексінің қызметкерлеріне тапсырма беріледі, мерзімді түрде
жұмыстың орындалуын бақылап отырады.
- регламенттік жұмыс пен жөндеуді өткізу үшін материалдар мен қордағы
бөлшектерді уақтылы дайындау бойынша жұмыстың орындалуын бақылайды және
ұйымдастырады, яғни диагностикалау нәтижесін есепке ала отырып, ТО және
жөндеуді жүргізуде өндірістік дайындықты қамтамасыз етеді.
-ауысымды береді.
ООАИ-ға ПК-ның бағдарламалық және техникалық құралдарын пайдалану
арқылы басқару жүйесін ақпараттық қамтамасыз етуді ұйымдастырумен
байланысты барлық жұмыстардың орындалуы жүктеледі. ООАИ-дың негізгі
тапсырмасы жүйелендіру, өңдеу, талдау және сақтау болып табылады.
- техникалық қызметтің барлық бөлімшелерінң әрекеті жайлы ақпарат,
сонымен қатар автокөліктердің жүрісін, негізгі агрегаттардың қозғалысын
және техникалық әрекетті жоспарлау есептерін жүргізу. ООАИ-да келесі
негізгі жұмыстар орындалады:
- біріншілік құжаттарды өңдеу үшін қабылдайды, олардың дұрыс әрі толық
толтыруын бақылау жүзеге асырылады және ақпаратты электронды тасығыштарда
кезекті өңдеуге жібереді.
- ақпаратты дербес компьютерлер көмегімен өңдейді, яғни қалыптастыру,
сорттау және ақпаратты жүйелендіру бойынша, сәйкесінше бөліктерге және
түрлерге оларды жинақтау жұмыстарын атқарады – кәсіпорындағы қолданылатын
ПК-ның бағдарламалық қамтамасыз етуіне байланысты ( шығу түрлері);
- ақпаратты өңдеу нәтижесі бойынша талдау жүргізеді және материалды
нақты шара қолдану және ИТС АТП жұмыстарының жетілдіруі бойынша шараларды
жасап шығару үшін басшылыққа жібереді;
- автокөліктің дербес карточкасында жүріс тізбегі есепке алынады,
негізгі аграгаттардың ауысқан жағдайларды белгіленеді (қозғалтқыш, беріліс
қорабы, мосттар және тағы басқа.) жөндеу кезінд және де олардың жүрісін
есепке алады, іс жүзіндегі жүріске негізделе отырып ТО-да және
диагностикалауда автокөліктерді орналастыруды жоспарлайды.
ТО комплекін қамтамасыз ету, диагностикалау және ТР қор бөлшектері мен
материалдары ЦУП-тың тапсырысы бойынша өндірісті дайындық коплексімен (КПП)
орындалады. Өндірісті дайындықкоплексінің оперативті басшылығы байланыс
құралдарымен (телефон секторы) КПП-ның техник-операторы арқылы ЦУП
диспетчерімен жүзеге асырылады.
Жеткізу, бөлшектерді, түйіндерді және агрегаттарды беру
үрдістері келесі кезекпен жинақтаушы алаң арқылы жүзеге
асырылады:
1) Жөндеуде және қағаздарда көрсетілген ақпаратқа негізделе
отырып, жөндеу жұмыстарына барлық қажетті агрегаттар,
түйіндер, бөлшектерді тағы басқа қажеттіліктерді ЦУП
анықтап береді.
2) ЦУП дичпетчері КПП-ның техник-операторына керекті
бөлшектерді постқа жеткізуді қамтамасыз ету жайлы бұйрық
береді;
3) КПП-ның техник-оператор ағымды және негізгі қоймалардағы
барлық қажетті заттардың бар-жоқтығын тексереді және де бір
слесарь-жинақтағышқа өндірістік комплекс постына қажетті
бөлшектерді жеткізуге бұйрық береді.
КПП-ның техник-операторы берілген тапсырманы уақытында орындай
алмағын жағдайда ғана ЦУП-тың диспетчеріне хабарласа алады.
Ағынмды және негізгі қоймалардағы бөлшектердің бар-жоқтығы туралы
ақпаратқа негізделе отырып, қорларды толтыруға күтіліп отырған және жөндеу
қорындағы бар бөлшектерді ЦУП басшысы КПП басшысымен және жөндеу алаңының
комплексімен (КРУ) бірігіп жөндеу алаңының комплексінің түрлі қажетті
бөлшектерін, буындарын және агрегаттарын (жасауға) жөндеуге тапсыраманы
жоспарлайды.
Осы жоспарға сәйкес жинақтаушы КПП алаңды КРУ алаңындағы жөндеу қоры
көрсетеді, ал жөнделген бөлшектер, буындар және агрегаттар – ағымды немесе
негізгі қоймаларға негізделеді.
Кәсіпорында орталықтандырылған қоймадан басқа ғимараттық материалды-
техникалық жабдықтау бөлімінде орналасқан КПП-ның құрамына кіретін ағымды
қойма ұйымдастырылады. Ағымды қойманың номенклатурасының негізгі бөлігін
жөндеу алаңдарында жөнделген және өз күштерімен жсалаған, сонымен қатар
автжөндейтін зауыттардан (АРЗ) алынған агрегаттар, буындар және бөлшектер
құрайды.
Ағымды қойманың қордағы бөлшектер номенклатурасының максимальды және
минималды өлшемін әр түрлі әдістермен анықтайды.
Қордың нормасы АТО-ның техникалық бөлімімен нақты сол жердегі жағдайға
сүйене отырып жасалады да бұйрықпен бекітіледі. Қорда реттеу аяқталмаған
деңгейді қамтамасыз ету қағидасында жасалады, яғни арнайы анықталған және
бекітілген номенклатураның әрбіріндегі буындар, агрегаттар және бөлшектер
санын қадағалаумен жүзеге асады және де толықтай шығындалған жағдайда емес,
осы элементтер берілгеннен кейін де анықталған минималды деңгейден төмен
болса ғана сол немесе басқа элементтті қорға толтыру туралы тапсырма
беріледі. Өндірісті дайындау үрдісін функционерлеудің сенімділін осымен
қамтамасыз етеміз және де бөлшектерді күтіп қалған автокқліктердің тоқтап
қалуын алып тастайды. Бектілген номенклатураға және қордың нормасына
негізделе отырып, қойма алаңы және жабдықтар таңдалады.
Қоймадағы қорлардың бар болуын және нақты жағдайының есебін ағымды
қойманың жинақтаушысы жүргізеді. Қордағы бөлшектерді беру қайтарып алынған
заттар немесе ескірген бөлшектерге ауыстырылып отырады.
Қойманың қордағы жағдайын реттеу және бақылауды компьтерлік техниканы
қолдану қағидаларынды және автоматтандырылған басқару жүйелері арқылы
ұйымдастыру ұсынылады.
3.2 ТО және ТР зонасындағы демалыс және еңбек тәртібін таңдау
ТО және ТР зонасының жұмыс тәртібін бекітеміз:
Автокөліктердің сызықта болуы – с 7-00 до 19-00;
ЕО-ның жұмыс тәртібі – с 6-00 до 8-00; с 16-00 до 22-00;
ТО-1-дің жұмыс тәртібі (ауысымаралық уақыт) – с 16-00 до 24-00;
ТО- 2-нің жұмыс тәртібі – с 8-00 до 17-00;
ТР-ның жұмыс тәртібі – с 8-00 до 17-00;
Өндірістік алаң – с 8-00 до 17-00;
Негізгі қоймалар - с 8-00 до 17-00;
Қосымша қоймалар – с 16-00 до 24-00;
(ЕК ҚР) ҚР Еңбек Кодексіне сәйкес ас ішуге және демалуға арнайы уақыт
бектіледі.
3.3 АТП-дағы ТО және ТР технологиялық үрдісінің сызбасы
Диагностикалау үрдісін жақсы ұйымдастыру бізге айтарлықтай
экономикалық тиімділік береді және автокөліктердің қауіпсіз жұмыс істеуін
қамтамасыз етеді. Ең маңызыдылардың біріне және де жабдықтарды рационалды
пайдалану, механизациялаужәне ТО үрдістерін автоматизациялау және
диагностикалау жатады.
Кәсіпорынның транспорттарды диагностикалауды жүргізуге әсерін тигіетін
ерекше ерекшеліктері бар.
Шағын автошаруашылықтарда ақаулықты табу және ақаулықты жою
орындарының арасындағы қашықтық мақсатты емес. Барлық жағдайда
диагоностикалау құралының айтарлықтай толық жүктеуге, құралдарға және еңбек
күштеріне өндірістік емес шығындарды максималды түрде азайтуға ұмтылған
дұрыс. Жоспардан тыс, кенеттен машиналардың ақаулықтары туындаған кезде
диагоностикалау құралдарын пайдалануды, сонымен қатар автокөліктердің
бақылау және мерзімді қаралуы кезінде диагностикалау посттарын есепке алу
керек. Параметрлі өлшемнің оптималды кезегін сақтай отырып, автокөлікті
диагностикалаудың еңбек күшін 1,5...2 есеге төмендетуге болады.
Техникалық диагностикалауды машинаны жұмысқа қосқаннан кейін,
техникалық қызмет көрсету және көлікьі жөндеу барысында өткізеді.
Әр диагностикалау нәтижесін диагностикалық және жинақтағыш картаға
кіргізеді.
Диагностикалық карта көлікті жөндеу және ТО кезінде қажетті жұмыстар
туралы шешім қабылдауды және барлық жағдайда диагностикалауды жүргізгендегі
диагностикалау нәтижесі тіркеу үшін қызмет етеді.
Жинақтағыш карта көліктің жұмыс істеуі кезінде диагностикалық
параметрлері өзгергендегі ақпарат жианғы үшін және де бақылауаралық
кезеңдер шамасында ақаусыз жұмыс істеу мүмкіншілігінде және қалған
ресурстарды болжамдау үшін бастапқы мәліметтерді жинау үшін арналған.
Жинақтағыш карта көліктің жұмысқа жарамды уақыты аралығнда әр көлікке
беріледі. Егер көлікті басқа ұйымға тапсыратын болса, онда сол көлікпен
бірге жинақтағыш картаны да тапсырады. Жинақтағыш картадағы мәліметтер
көліктің толығымен және оның құраушы бөлшектерінің сенімділігін
статистикалық талдау мақсатында қолдануы мүмкін.
Диагностикалық және жинақтағыш карталардың мәліметі мен түрі ЭВМ де
өңдеу үшін жарамды болуы керек.
Диагностикалық жабдықтарды тиімді пайдалану мақсатында диагностикалау
посттарының жұмысын мақсатты түрде бірнеше ауысымға ұйымдастыруы керек.
Шарушылықта автокөліктерді диагностикалау минимум түрде талаптар көлемінде
техникалық жағдай тексерісін қамтамасыз етуі керек.
Техникалық жарамды автокөлікке Жол жүру ережелері. Міндетті түрде
барлық жағдайда сол жерде агрегаттар мен автокөлік жүйесін тексеру болып
табылады. Ерекше назарды басқару органдары, жарықтандыру және сигнал беру
жабдықтары, барлық агрегаттардың және механизмдердің бекіту мықтылығы және
олардың жинақтылығы аудару қажет.
Басты беріліс, майлағыш және суытқаш жүелері үшін диагностикалайтын
құралдар тракторлы және автокөліктіберіліс үшін жалпы болуы керек. Күпшекті
біліктердің кернеулігінің техникалық жағдайы магистралдағы майдың қысымы
бойынша, сонымен қатар жұмыс істеп тұрған және жұмыс істемей тұрған
агрегаттардың виброакустикалық құрлғыларымен анықталады. Дөңгелекті
тракторлардың шиналарындағы ауа қысымын тексеру үшін және басқарушы
дөңгелектердің сәйкестігін өлшеу үшін және жүріс бөлімінің,трансмиссияның
басқа да параметрлерін (ілінісу механизмінің орын ауыстыру, беріліс
қорабындағы люфт, карданды және негізгі берілістегі) өлшеу үшін
автокөліктерге арналған құралдарды және жабдықтарды пайдаланады.
Зерттеліп отырған кәсіпорында диагностика және жөндеу үшін арнайы алаң
қарастырылған. Жобалық жұмыстарды орындау барысында автотранспорттты
құралдар ретінде автокөліктің диагностикалық картасында толтырылады. Ол
үшін келесі параметрлерді анықтау қажет:
1. Үзгіш контактының жабық жағдайына сәйкес , қозғалтқыш
білігініңбұрылу бұрышы, град
2. Жану кезінде асып кеткендегі бастапқы бұрышы, град
3. Ортадантепкіш немесе вакуумды автоматпен жасалынатын жану
кезінде асып кететін бұрыштың қосындысы, град
4. Жану кезінде асып кету бұрышының қосындылары, град
5. Қосылып тұрған стартердегі аккумуляторлы батареяның кернеуі, В
6. Екіншілік электрикалық кернеу, кВ
7. Отынды насостың қысымы, кПа
8. Коленчатты біліктің минималды тұрақты айналу жиілігі, айнмин
9. Өңделіп жатқан газдағы сутек оксидінің мөлшері, %
10. Берілістегі беріліс қорабының люфттерінің қосындысы, град:
екінші тікелей
11. Отын шығыны, кгсағ: 100 (60) км жылдамдықта бос жүрісте
12. Карданды берлістегі саңылау бұрыштарының қосындысы, град
13. Карданды біліктің соғысы, мм
14. Басты берілістегі саңылау бұрышының қосындысы, град
15. Трансмиссияларды немесе дөңгелектерді айналдырудағы қуаттылық
кВт, немесе шығуы 50...30 кмсағ, м
16. Жүргізуші дөңгелектердегі қуат, кВт
17. Шкворневті байланыстардағы радиалды саңылау, мм: оң және сол
18. Шкворневті байланыстағы осьтік саңылау, мм: оң және сол
19. Искратуғызатын асинхронизм, град
20. Жоарғы кернеудегі бөлгіштегі білік пен төлке арасындағы саңылау,
мм
21. Картердегі газдардың үзілуі, лмин
22. Компрессия, МПа
23. Дөңгелектегі тоқтам күші,Н: алдыңғы, артқы
24. Рулдік дөңгелектің люфтісінің қосындысы, град
Диагностикалық картадан дизельді қозғалтқыштары бар автокөліктер үшін
1...6,9,19,20-шы параметрлерді шығарған дұрыс. Өңдеуші газдардың
түтіндеуін қосымша қосу, %; отынды жұтудың басты бұрышы, град; отынды
фарсункамен шашудың бастапқы қысымы, МПа; отынды насос секциясынан
жасалынатын қысым, МПа; насосты басатын қысым, МПа; отынды жай тазарту
фильтрінің кедергісі, МПа.
Осы барлық параметрлерді анықтағаннан кейін екеуара немесе одан да көп
ТО-2 мерзімі кезіндегідиагностикалық параметрлердің өзгеру қарқындылығын
және автокөліктің 10 мың км-ге жүріс қарқыныдылығын есептеп алған дұрыс.
Агрегатты цехты қайта құру
Агрегатты алаңның сипаттамасы
Агрегатты цех әдетте бір ғимаратта және керекті жабдықтармен,
құралдармен, стендтермен, көтергіштермен және құралдармен ұйымдастырады.
Сонымен қатар агрегатты цехта орналасқан: О.Г.М. – бас механик бөлімі,
қорларға толы қоймалар, қозғалтқышты жөндеуге арналған зона, сонымен қатар
токарлы алаң және автокөліктің барлық түрінің электроқозғалтқыштарының
ауыстыру және жөндеу бойынша бөлім.
Автокөліктердің агрегаттарының және буындарының технологиялық
үрдістері келесі кезекте жүзеге асады. Агрегаттардың және буындардың
технологиялық картасына сәйкес сыртын тазалаудан кейін оны бөлек бөлшектеге
бөледі, содан соң олар басқа жуу зонасына түседі. Таза бөлшектерді
дефектовкаға жібереді, ол үрдіс кезінде негізгі бөлшектерді ауыстыру немесе
оларды жөндеу қажеттіліктері анықталады. Жинауға жарамды және жөнделген
бөлшектер түседі, сонымен қатар қоймадағы қорладан жаңа бөлшектерді де алып
келеді. Агрегаттар мен буындарды арнайы стендтерде жинайды, олар онда бір
уақытта бақылау мен реттеуді орындайды. Бұл агрегат пен буынды жинау
кезінде жоғары сапаға жетуге көмегін тигізеді. Агрегатты алаңда жөндеу
жұмыстарының келесі түрлері орындалады: ТР қозғалтқыштары кезіндегі
жұмыстардың сипаттамасы болып табылады: поршенді дөңгелектерді ауыстыру,
шатунды және түбірлі ішпектердегі жұқақабырғалы қойғыштарды жұмысқа жарамды
өлшемдегі қойғыштарға ауыстыру,блок төсемесін ауыстыру, сынған және
жарықтарды жөндеу, клапандар мен клапанды ұяшықтардың майлау және қырнау,
еріткіштерді қолдана отырып қозғалтқыштың май алғыш жүйесін жуу және тағы
басқа жұмыстар. Жөндеуден кейін қозғалтқыштарды жинау стендте оны суық және
ыстық жаттықтыру өндіріледі, оны осылай жұмысқа жарамды жүктемеге
дайындайды. ТР кезіньде кернеуді қайта құру үшін жөндеудегі өлшемдері
қолданады. Жөндеудегі өлшем көлемін бөлшектің мықтылық шартына, көлемін
және жарамдылық сипатына сәйкес, сонымен қатар механикалық өңдеуге түсуіне
сәйкес бектіліеді. Жөндеудегі өлшем сыртқы бетке цилиндрлі ( білік) аз, ал
ішкі бетке цилиндрлі бөлшек (төлке) номиналды өлшемде көлемнің екі
еселенген максималдыжарамдылығын бөлшектің бір жағына және жіберу көлемін
механикалық өңдеуге. Берілген кернеудегі бөлшектердің өзара алмасу
ыңғайлығы үшін бірнеше жөндеудегі өлшемдер бекітіледі, ал олардың мәніне
сәйкес бірнеше түрлі топтар (3 тен 5ке дейін). ТР кезінде бөлшектерді
ауыстыру бірінші жөндеудегі өлшем шамасында айрықша өндіріледі. Төменде ТР
кезінде кейбір типті жұмыстар қарастырылады.
Поршендерді олардың үстіңгі канавкасы өте қатты тозғанда немесе
поршендер етегінде жарықша немес терең сызаттар болса ғана ауыстырады.
Поршенді ауыстырғаннан кейін номиналды және жөндеулі өлшемдерді бекітеді
(мысалы, номиналды диаметрдің өлшемінің 0,5;1,0 және 1,5 мм-ге жоғары
болғанда). поршенді бөлшектерді 0,005 мм тозған кезінде номиналды немесе
жөндеу өлшемді бөлшектерге ауыстырады, олар шатундардың втулкасы бойынша
және поршеннің бобышкасындағы саңылаулар бойынша жинайды). Шатунның жоғарғы
бетіндегі втулкасына поршенді бөлшек қолымыздың үлкен саусағымен жай ғана
басқан кезде кіру қажет ( қоршаған ортаның 17-230С температурасы кезінде).
Поршенмен бөлшектің байланысуы поршеннің 80-1000 –қа дейін алдын ала
жылытылған пресстелген шатунды жинау кезінде өндіріледі. ТР қозғалтқышы
кезінде жиі операциялардың бірі болып табылады. Цилиндрдің дұрыс
геометриялық формадан максималды рұқсат етілген ауытқу, поршенді сақинаның
ауысуы мақсатты түрде болатын 0,13 мм құрайды. Тозған және мықтылығын
жоғалтқан поршенді сақинаны порщенмен цилиндрге сәйкесінші өлшемдерімен
жаңасына ауыстырады.
Сақинаның тозған аумағын таспалы қуыспен бақылайды, түйіскен
саңылаудың көлемі жағынан целиндрге сақинаны орнатқаннан кейін белдігінде
оның ең аз тозуы (10-15 мм блоктың жоғарғы бетінен). Түйіскен саңылау
көлемі сақинада әр түрлі қозғалтқыштар үшін шамамен 0,15-0,75 мм аралықта
жатыр, компрессионды және майалғыш сақина үшін 0,20-1,5 –ті құрайды.
Поршеннің канавкасымен сақина арасындағы биіктіктегі саңылау
компрессионды сақина үшін 0,03-0,08 мм ал майалғыш үшін 0,02-0,08 мм
құрайды. Поршеннің канавкасы мен тік қойылған бөліктің арасындағы
саңылаудың жеткіліксіздігінен сақина оны сынау тақтасына ұсақтүйірлі
зімпаралы қабатымен қырып тегістейді. Компрессионды сақиналарды жоғарғы
жонып орналастырылады. Жұмыс істеу кезінде рұқсат етілген саңылаудың
максимальды үлкеюі: сақина қабатында 3 мм және поршен канавкасында (
биіктік бойынша) – 0,15 мм –ге дейін. Қозғалтқыш шатундары жұмыс істеу
кезінде майысада және айналада алады. Жоғарғы және төменгі бас жақтарындағы
осьтердің паралельдігін тексеру жабдықталған кезінде жасалады, ол үшін
жоғарғы және төменгі бас жақтарына жақтау қойылады ( соңғысын астарынсыз).
Жоғарғы жақтаудың аяқ жағы индекаторлы өзектерге тиеді, олар төменгі
жақтағы осьтің паралельдігінің ауытқуын көрсетеді, олар 0,10 мм –ден артық
болмауы керек. Түзетуді құралдармен немесе кілт қолдана отырып слесарлы
–тисктерде немесе пресс астында жүргізеді.
Жұмысқа жарамды өлшемдерінгің астарына түпкі және шатунды
подшипниктердің жұқақыбрғалы астарын алмастыру майалғыш саңылаудың
диаметриалды көлемнің білік шейкасының сопақтығы 0,05 мм артық емес
болғанда, шейканың және астардың төзімділік қосындысы 2-2,5 еседен артық
емес ғана жоғары болған кезде ғана өндіріледі. Сонымен қатар подшипниктің
қағысы байқалады және қозғалтқыштың бос жүрісіндегі жұмысы кезінде дұрыс
май айдайтын насосы және редукционды клапан кезінде май қысымының
төмендеуі 0,05 МПа-дан төмен. Әр түрлі қозғалтқышта номиналды диаметриалды
саңылау 0,025-0,10 мм құрайды. Диаметриальды саңылауды бақылаушы латунды
пластина көмегімен тексеруге болады. Бір подшипникті тексеру кезінде
басқаларының болттары бос болуы қажет. Осылайша кезекпен кезек барлық
подшипниктер тексеріледі. Ағымдағы жөндеу кезінде клапандарды жөндеу
клапанның жұмысшы фаскалардың ауыттарына герметикалық сылауды қалпына
келтіруден, кейде алдын ала ершікті конусты абразивті тастарды тегістеуден
тұрады. Клапандардың жүздерін тегістеу (жұмысшы беті) 2414ГАРО стендінде
жүргізеді. Клапанды ұяшықтарды тегістеу үшін моделі 2447 болатын аспапты
қолданады. Клапандарды арнайы пастаның (дизелді маймен абразивті ұнтақ
қоспасы) пневматикалық дрелінің көмегімен ені 1,5 мм ден кем емес клапан
мен ұяшықтың жүздерінің жұмысшы беті барлық төңіректе тегіс сызыққа ие
болмайынша ысқылайды (жарылусыз).
Ысқылаудың сапасын пневматикалық аспаппен тексеруге болады. Жасалынып
жатқан резиналы груштардың қысымы 0,07 МПа , бір минут ішінде өзгермеуі
қажет (клапан бетіне тексеру кезінде керосин жағу керек).
3.3 Агрегатты алаңды жасау кезіндегі өзгерістер мен қосымшалар.
Жөндеуді ұйымдастырудың ең басты міндеті ТР да тұрғанда және күту кезіндегі
автокөліктердің тұрып қалу уақтысын төмендету болып табылады, техникалық
себептерге байланысты қозғалмалы құрамның бірізділік уақытысының барлығын
жоғалтудан жоғары болып келеді.
ТР-да тұрып қалған автокөліктердің ең үлкен меншікті салмағын
агрегатты жөндеуге кететін уақыт, олардың бөлшектерін қайта қалпына келтіру
уақытысы құрайды. Заманауи автокөліктердің негізгі агрегаттарының монтажды-
демонтажды жұмыстардың еңбек сиымдылығы өндірістік бөлімшелерде жөндеудегі
еңбек сиымдылығынан анағұрлым төмен.
Жаңа алаңды жоспарлаған кезде қайта қалпына келтіретін алаңның барлық
кемшіліктері есепке алынды. Технологиялық процессті толық қамтамасыз ету
үшін жабдықтың қажетті саны қосылды. Жабдық технологиялық процесске сәйкес
бір сызыққа орналасқан. Автокөліктердің түйіндерінің және агрегаттарының
технологиялық процессі келесідей жүзеге асады. Түйіндер мен агрегаттардың
технологиялық картасына сәйкес сыртқы тазалаудан кейін бөлек бөлшектерге
шашып, ары қарай оларды жуу зонасына жеткізеді. Таза бөлшектерді
дефектовкага жібереді, бұл жөндеудің қажеттілігін немесе негізгі бөлшекті
ауыстыру керектігін анықтап беретін процесс. Жинауға жарамды немесе
жөнделген бөлшектер жеткізіледі, сонымен қатар бөлшектерді қоймадағы
қордан жаңа бөлшектер алынады. Агегаттар мен түйіндерді арнайы стендтерде
жинайды, ол жақта олар бақылау мен реттеуді бір уақытта жүргізеді.
Еңбекті агрегатты-алаңды ұйымдастыру. (АУОТр)
(АУОТр) – барлық автокөліктер бойынша жөндеу мен оларға қызмет етудің
барлық түрлерінің бір немесе бірнеше автокөлік агрегаттарының ТО және ТР
жұмыстарының барлық түрлерін (жұмысшылар бригадасы) өндірістік алаңға
орындау жүктелетін еңбекті ұйымдастырудың осы түрін айтады. Өндірістік алаң
АТП автокөліктен шешіліп алынған сәйкес агрегаттарды жөндейді және (бұл
жағдайда агрегатты алаңды) өндіреді. Осылайша агрегатты-алаңды ұйымда
өндіріс өндірістік алаң қатарларына бөлінеді, олар нақты агрегат және
автокөлік жүйесі бойынша барлық жұмыстарды орындауға арнайыландырылған.
Әрбір өндірістік алаң құрамына осындай мамандықтағы және разрядтағы
жұмысшылар кіреді, олар агрегат алаңына бекітілген жөндеу мен қызмет ету
үшін қажетті. АТП-да жұмысшылар алңын ТО және ТР түрлері бойынша бөледі.
Сонымен қоса алаңның жұмысшылар тобы орындайды: ТО-1, ТО-2 және ТР-ның өз
буындарын және автокөліктегі агрегаттарды, автокөліктен шешіліп алынған
агрегатты жөндеуді. Кез-келген ТО және ТР түрінде осындай жұмысшылар тобы
агрегат артындағы орнатылған барлық жұмыстарды атқарады. Сонымен қоса
бірнеше операциялар қатарын, яғни олар өзінің агрегаттарына қызмет етіп
жатқан орындайды.
Өндірістік алаңның саны, демек жүйелер мен агрегаттар санына, түріне,
қарқындылығына және де автокөліктердің АТП-да жұмыс істеу шарттарына
тікелей байланысты. Мақсатты түрде 8 немесе 9 өндірістік (поток) алаң құру
керек. Олар негізгі және қосымша болып бөлінеді. Негізгі алаң деп ТО және
ТР бойынша агрегат артындағы бектіліген жұмыстарды орындайды (мысалы: ТО
және ТР ілініс, КП карданды және негізгі беріліс, көтергіш механиз, ТО-1 ТО-
2 және ТР-ның барлық түрлері автокөліктің барлық түрлері бойынша бір ғана
жұмысты орындайтын және де агрегаттардың түрсізденуі болмайды керісінше бір
жұмысшылар бригадасына агрегаттар бекітілген, ал ақау пайда болған кезде
кінәліні табу тез болады). Қосымша алаңдар жұмыстың уақытылы және сапалы
орындалуына септігін тигізеді. Сонымен қоса агрегаттар мен автокөлік жүйесі
келесі кестеде көрсетілгендей негізгі алаңдар арасында бөлінеді.
ӨндірістіӨндірістік және Автокөліктердің және өндірістік алаңдардағы
к алаңныңалаңдарда ТО және ТР түрі бойынша жұмысшылар санының
реті орындалатын шамалас қатынасы, %
жұмыстар
ЕО ТО-1 ТО-2 Автокөліктер Алаң бойынша
мен
агрегаттың ТР
1 ТО және ТР __ 4 5 6 15
қозғалтқыштары
2 ТО және ТР КП
ілінісі. Қолмен __ 3 3 5 11
орындалатын тоқтам,
карданды беріліс.
3
4
_
9 Өндірісті дайындау __ __ __ __ Берілген
бойынша жұмыс және АТП-ның
берілген
шарты
Барлығы 10 20 22 48 100%
Жоғарыда көрсетілген кестеге негізделе отырып керекті бөлшектер,
құралдар, буындар қатары тізіледі, оны әрбір алаң орындауы керек. Егер
өндірістік алаң жұмысының еңбексиымдылығы ТО-1, ТО-2 және ТР кезінде
автокөліктер мен агрегаттарға 1 жұмысшының ауысымда жүктеу үшін жетпейді,
онда өндірістік алаңдарды біріктіру арқылы бекітеді. Алаңдарды біріктіру
келесі әдіспен жүргізіледі. Әрбір өндірістік алаңдағы жұмысшылардың шамалас
санын есепьік жолмен яғни өз күшіндегі жұмыстың бірдей нормативті еңбек
сиымдылығы арқылы анықтайды. Агрегаттардың параметрлі және шығыс
сипаттамаларына автокөліктің әр түрлі жұмыс істеудегі көрсеткіштері қызмет
атқарады: қозғалыс қауіпсіздігі, өнімділігі, үнемділігі және тиімділігі.
Сонымен қатар бөлек бөлшектер мен қосымша агрегаттардан бас тарту
автокөліктің жұмысқа жарамдылығының бұзылуына алып келмейді, ол тек
ақаулығына алып келеді. Автокөліктің техникалық күйінің ауысуының заңдылығы
толықтай автокөлік жүйесіне, сенімділігіне және төзімділігіне
байланыстыОсылайша, автокөлікті транспорттың қозғалмалы құрамының жұмыс
істеуі белгіленген топ немесе сипаттамасы бойынша екі принципиальді түрге
бөлуге болатын жұмыстардың орындалу қажеттілігімен тығыз байланысты. Осы
жұмыстың бір тобы сүйемелдеуге , ал басқасы қозғалмалы құрамының техникалық
күйін қалпына келтіруге бағытталған. Осыған байланысты қозғалмалы құрамның
техникалық дұрыстығын қамтамасыз ету жұмыстарының барлық жинағы техникалық
қызмет ету мен жөндеуден тұрадыТехникалық қызмет етумен жөндеудің негізгі
міндеті ұзақ мерзімде жұмыс істеу уақытында автокөліктің жұмысқа жарамдылық
күйін бірқалыпты ұстау болып табылады.
3.3.1 ТО-1 және ТО-2 алдында автокөліктерді диагностикалау
Ережеге сай, ТО-1 алдында диагностикалық операцияның тек біреуін ғана
өткізеді, ол бірінші кезекте автокөліктің қозғалысының қауіпсіздігін және
оның ақаулық себептеріне бағытталған шешімдерді қамтамасыз етеді. ТО-2
алдында диагностикалау операциясы айтарлықтай көп. Автокөліктердің қауіпсіз
қозғалысын қамтамасыз ететін жүйелер мен механизмдердің техникалық жағдайын
анықтап алудан басқа тексеріске барлық агрегаттар мен механизмдер түседі.
ТО-1 –дің алдында автокөліктерді диагностикалау бір постта
жүргізіледі, тоқтамдары мен жарықтандыру және сигнал беру құралын бақылау
үшін тасымалданатын диагностикалық құралдар, рулдік басқару, сонымен қатар
осы құралдарды реттеуге арналған реттегіштер және тоқтамдарды тексеру үшін
арналған негізгі жабдықтармен жүзеге асырады.
Автобуспен операцияның орындалу кезегі:
1. КИ-4998 стендінің роликтеріне автокөліктің алдыңғы доңғалақтарын
қою. Қозғалтқышты өшіру. Босатқыш роликтерге доңғалақтары тимеу
керек.
2. Шинадағы ауаның қысымын тексеру керек. Шинадағы ауаның қысымы
автокөліктің паспортында көрсетілген қысымда болуы керек. Шианың
протекторында байқалатын үлкен кесілгендер, бөтен заттардың бар
болуы, кеуіп қалуы рұқсат етілмейді.
3. Сызығышты пайдаланып ілініс пен тоқтам басқыштарының жеңіл
басылуын тексеру керек. Басқыштар қажалған болса рұқсат
етілмейді.
4. Керек болса, сызығышты, құралдар жинағын пайдаланып ілініс пен
тоқтам басқыштарының еркін басылуын реттеу керек.
5. Кажеттілік туған жағдайда, тоқтамды бір екі рет басып көру.
Тоқтамдарды келесідей тартып көреді: артқа оңға, алдыңғы оңға,
артқы солға, алға солға.
6. Пневможүйеде ауа қысымын және тоқтам басқышын бір басқанда
қысымның түсуін тексеру.
7. КИ-4998 стендінде алдыңғы мосттың дөңгелектерінің тербелісінің
кедергілерін тексеру. Тоқтамдық дөңгелектің шиналары мен
қаптамалары құрғақ болуы керек. Тоқтам басқышын баспай-ақ
құралда көрсетіп тұрған нұсқағыш бастапқы белгілеуден екі-үш
сызықтан аспауы керек. Тоқтамды барабанның эллиптілігін тексеру.
8. Қозғалтқышты қосу. Стендінің роликтеріне автокөліктің артқы
дөңгелектерін орналастыру. Қозғалтқышты өшіру. Дөңгелектер
босатқыш роликке тимеуі керек.
9. Артқы дөңгелектердің тербеліс кедергісін тексеру, тоқтамды
барабандардың эллипстігін тексеру, дөңгелектегі тоқтамды күшті
тексеру, тоқтамның жұмыс істеу уақтысын тексеру, қажеттілік
туған жағдайда тоқтамдарды максималды тоқтам күшіне реттеу және
минималды бір уақытта жұмыс істеп кетуін реттеу.
10. Артқы дөңгелектегі қол тежегіштегі тоқтам күшін тексеру. Қол
тежегіш рычагының орын ауыстыруын тексеру. Қажет болған жағдайда
қол тежегішін реттеу.
11. Жарықтық, дыбыстық сигнализацияларды, жарықтандыру құралдарының
жұмысын және жағдайын тексеру. Жарықтық сын нақты белгіленген
шекте болуы керек. Дыбыстық сигнал жұмысқа ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Кіріспе
1. Жалпы бөлімі
1.1 ЖШС Арбакеш сипаттамасы
1.2 ТР АТП зонасындағы қозғалтқышты жөндеу бойынша алаңның сипаттамасы
2. Есептік-технологиялық бөлімі
2.1 Техникалық қызмет көрсетудің (ТО) барлық түрлерінің өндірістік
бағдарламаларының жылдық есебі
2.2 АТП-ның өндірістік жұмысшыларының санының есебі
3. Ұйымдастырушылық бөлімі
3.1 АТП-ның инженерлік – техникалық бөлімі, бағытталуы және құрамы
3.2 ТО және ТР зонасындағы демалыс және еңбек тәртібін таңдау
3.3 АТП-дағы ТО және ТР технологиялық үрдіс сызбасы
4. Еңбекті қорғау
4.1 Еңбек және еңбекті қорғау Қауіпсіздігі жөніндегі жұмыстарды
ұйымдастыру
4.2 Автокөлік құралдары мен олардың агрегаттарының техникалық жай-
күйін тексеру
4.3 Аккумулятор батареяларымен жұмыс істеу кезінде қойылатын талаптар
4.4 Автокөлік құралдарын, агрегаттарды және бөлшектерді жууға
қойылатын талаптар
4.5 Слесарлық және майлау жұмыстары
4.6 Еңбек қауіпсіздігін қамтамасыз етудің жолдары
4.7 Өрт қауіпсіздігінің сипаттамасы. Өрттің алдын алу жүйелері
5. Экологиялық бөлім
5.1 Жалпы жағдайы
6. Экономикалық бөлім
6.1 Негізгі қор құнының есебі
6.2 Арзан мүліктер, жабдықтар мен құралдардың құны
6.3 Жалақы мен еңбек есебі
6.4 Өндірістегі шығын сметасының есебі
Қорытынды
Қолданылған әдебиеттер тізімі
Кіріспе
Көптеген дамыған елдер үшін әлемдік экономиканың заманауи даму
сатысында автокөлікті транспорт ішкі транспорттың және елдің транспорттық
жүйесінің негізгі элементі болып табылады, ол сол елдің экономикалық өсуі
мен әлеуметтік дамуын қамтамасыз етіп отыратын ең үлкен орындардың біріне
ие. Нарықтың қатынастың қалыптасу сатысы барысында автокөлікті транспорттың
қарқынды дамуы үшін объективті көзқарастар мен алғышарттар пайда болды.
Кішкене және орташа қашықтықта орын ауыстыратын немесе мысалы, елді-
мекендерге, қыстақтарға жолаушыларды орынауыстыр деген секілді үрдістерде
автокөлікті транспортты ауыстыратын дәлме-дәл орнын басатындар жоқ.
Біздің еліміз автомобилизация үрдісін автокөлік парктерін көбейту мен
ғана шектелмеу қажет, сонымен қатар ол сақтау, техникалық қызмет көрсету
және транспорттық құралдардың жөндеудің материалды-техникалық базасының
болашақта дамуына бағытталған кейбір бірқатар сұрақтарды шешуді талап
етеді. Автокөлікті парктің жұмыс істеу аумағындағы ең негізгі
тапсырмалардың бірі техникалық қызмет көрсетуді ұйымдастыруды әрі қарай
қалыптастыру және жұмысқа қабілеттілігін жоғарылату мақсатында ағымдағы
автокөлікті жөндеу және сонымен қатар жұмыс істеу барысындағы шығынды
төмендету болып табылады. Көрсетілген тапсырмалардың өзектілігі
автокөліктің өндірісіне қарағанда, оған техникалық қызмет көрсету барысында
көп еңбек пен құралдар шығындалуымен расталады.
Берілген дипломдық жобада мынадай мақсаттар қойылған:
1. КАМАЗ-5410 автокөліктерінің ТО және ТР технологиясы мен
ұйымдастыруы бойынша тәжірбиелік және теориялық білімді кеңейту және
бекіту;
2. ТО технологиялық үрдістерін жасауда, жөндеуде және АТП жағдайында
автокөліктердің сенімділігін бағалауда арнайы нормативті және ғылыми-
техникалық әдебиеттермен бітірушінің өзіндік жұмыстарының машығын дамыту
Берілген дипломдық жобаның тақырыбы қозғалтқыштарды жөндеу алаңын,
нақты мерзімін және ТО-1, ТО-2 құрамын, КАМАЗ – 5410 автокөлік
қозғалтқышының ТР-ны зерттеу және жасау, олардың математикалық
сипаттамасын, автокөліктің қозғалтқышының Тр үрдісі үшін құрылғының
сипаттамасын жасау.
Есептеуді жіне зерттеуді жүргізу кезінде біз саналы түрде бірінші
жылы паркті жоспарлық ауыстыру жүретін болғандықтан автокөлікті
кәсіпорынның паркін қайта жабдықтау бағдарламасын есепке алған жоқпыз. Өз
ресурсын өндіріп шыққаннан кейін қозғалмалы құрам жайлап есептен шығарылады
және оның орнына заманауи талаптардың барлығына жауап беретін жаңа техника
келеді. Кәсіпорында болатты кеңінен пайдалану барысында шағын санатты
автобустарды алады, ол АТП паркінің жеңіл бөлігін қарастыруға арналған
жарамды технологиялық жабдықтарды пайдалана отырып, міндетті түрде жөндеу
шығындарын азайтуға көмектеседі.
Берілген жұмыстағы ұсынылған толықтай барлық іс-шаралар жинағы
міндетті түрде ТО және ТР – ны жүргізу қатарларын оңтайландыру керек,
ағынды шығындарды азайтып және автопарктің жұмысқа қабілеттілігін
жоғарылатуы тиіс.
Кез-келген шаруашылықтың ең басты тапсырмасы автокөліктерді ағынды
жөндеуді және техникалық қызмет көрсетуді ұйымдастыру болып табылады.
Дипломдық жоба осы өзекті тақырыпқа арналады.
1. Жалпы бөлімі
1.1 ЖШС Арбакеш сипаттамасы
Автотранспорттық кәсіпорын (АТП) – жүктік, өз иелігінде 19 дана КАМАЗ-
5410 автокөлігі, оның ішінде 5 жаңа, яғни капитальды жөндеу нормасына әлі
жеткен жоқ және 14 дана ескі, яғни осы жүрістерін жоғары жаққа 80 % -ға
орындаған, (тапсырма шарты бойынша).
АТП суық климаттық аумақта, қалалық және аудандық жағдайда жұмыс
істей отырып, кәсіпорын және ұйым, сонымен қатар жеке мекеме мен жеке
тұлғалардың тапсырмасы бойынша жүк тасымалын жүзеге асырады.
Автокөліктің орташатәуліктік жүрісі 268 км құрайды, жұмыс істеу
шартының категориясы Д3-Р1, кәсіпорын жылына 305 күн жұмыс істейді.
ЖШС өз құрамында мыналарға ие:
- әкімшілік корпус;
- өндірістік корпус;
- автокөлік тұрағының зонасы;
- қазандық;
- трансфарматорлы шағын бекет;
- бақылау-техникалық орталығы;
Техникалық қызмет көрсету өндірісі және қозғалмалы құрамның ағынды
жөндеуі үшін автокөлікті транспорттың қозғалмалы құрамының ағынды жөндеуге
және техникалық қызмет көрсетуге сәйкес, өндірістік корпуста жұмысшы топпен
арнайыландырылған, ТО және ТР –дағы жұмыстардың сапалы орындалуы үшін
қажетті жабдықтармен жабдықталған, тексеріп қарауға арналған арықтармен
жабдықталған № 1 және № 2 техникалық қызмет көрсету зонасы, ағымды жөндеу
(ТР) зонасы бар.
ЖИнау, тазалау және жуу жұмыстарын жасауға арналған арнайы бөлек
тұратын ғимарат, күнделікті қызмет көрсету зонасы (ЕО) бар, онда жуу
құрылғылары бар екі ағында сызықтармен құрастырылған.
Сызыққа шықпас бұрын және автокөліктер жұмыстан қайтқаннан кейін олар
әр автокөліктің техникалық жағдайын орнататын бақылау-технмкалық пунктінен
өтеді.
1.2 АТП-ның ТР-зонасындағы қозғалтқыштарды жөндеу бойынша алаңның
сипаттамасы
Қозғалтқыштардың ТО және ТР жұмыстарын орындаудағы біріктірілген алаң
және басқару жүйесі (қозғалтқыш, қозғалтқыш стартері, радиаторлар, рульдік
басқару) мыналарды жүргізеді – майлауды және қозғалтқыш майын ауыстыру,
ескірген бөлшектерді, күпшектерді, коленчатты біліктерді ауыстыру, сонымен
қатар алыс жолға кететін машиналар үшін бөлшектер қорын дайындау. Май және
жарамсыз бөлшектерді ауыстыратын, арнайы құралдармен жабдықталған бөлек
ғимаратта қозғалтқыш бөлшектерін жөндейді. Кемшлігі бар жаңа бөлшектерді
құйып алып оларды қайрайды.
Алаңның агрегатты бөлімінде мыналар жасалынады – агрегатты тексеру
және қарауда және балшық пен шаңнан тазартудан кейінгі ТР посттарында
жойыла алмаған ақаулықты жөндеу және арнайы құрылғыларда оларды тәжірбиеден
өткізу; жөндеу керек агрегаттар мен құралдарды буындарға және бөлшектерге
бөліп алады, жуып содан соң оны кептіреді, техникалық жағдайына байланысты
бөлшектерді ауыстырады немесе жөндейді, сонымен қатар оларды сәйкес бақылау
стендінде оларды тексереді.
Ғимарат алаңы 172 м2-ты құрайды, алаң бақылауға және тәжірбиеден
өткізу үшін сәйкесінше стендтермен (М532, Ки 1224, КИ-13671) көтергіш
автокөліктермен, верстактармен және құралдармен, роликті конвейермен
жабдықталған. Агрегаттық алаң қауіпсіздік шартына сәйкес жұмысты орындау
үшін барлық қажетті аспаптармен, құралдармен жабдықталған.
Алаңда 8 адам жұмыс істейі, соның ішінде:
1- аға механик;
7- жабдықтарды жөндеу бойынша слесарлар.
2.3 ТО және ТР –дағы технологиялық үрдісті ұйымдастыру әдістерін
негіздеу және таңдау
Қызмет көрсету әдістерін таңдауғакелесі факторлар әсер етеді:
- ТО-ның берілген түрі бойынша ауысым бағдарламасы;
- ТО-ның берілген түрі бойынша жұмыс мазмұны мен көлемінің сипаттамасы
( тұрақты немесе ауыспалы);
- қозғалмалы құрамның түрі мен саны;
- берілген түрге қызмет көрсетуге бөлінген уақыт мерзімі;
- қызмет көрсетудегі еңбек көлемі;
- тізбек бойынша автокөліктердің жұмыс тәртібі.
Топтық тізбекте немесе әмбебап орындарда ТО-ны өткізу шарттарының
қажеттеліктері болып табылады: қозғалмалы құрамның ауысымды бағдарламасы
(тәуліктік) топтық әдіс үшін болуы керек:
ТО – 1 - тәуліктегі қызмет көрсету;
ТО – 2 - тәуліктегі қызмет көрсету;
Біздің есебіміз бойынша тәуліктік бағдарлама құрайды:
ТО – 1 – 11 қызмет көрсету;
ТО – 2 – 3 қызмет көрсету;
Осыған байланысты қызмет көрсетуді өткізу әдісін тұйықталған әмбебап
посттарда қабылдаймыз. Жұмысшылар әмбебап буындарға ұйымдастырылған, онда
олар ТО және ТР жұмыстарын жүргізеді. Агрегаттардағы, автокөліктік жүйедегі
және ТО жұмыс түрлері бойынша жұмысшылар арнайыландырылған. [3] стр. 80.
Қызмет көрсетудің тәуліктік бағдарламасы тәулігіне 100 ден аса
құрайтындықтан, яғни 252 қызмет көрсету, ЕО зонасы үшін қызмет көрсетудің
топтық әдісін қолданамыз.
2.4 ТО және ТП зоналары үшін тізбектер орындар санын анықтау
ТО және ТР бөлек посттарының саны жалпы формула бойынша есептеледі:
Пi = Тri Kni Kcmi i
Дрг Тсм С Рн ȵп
Мұнда Тri – автокөлік паркі бойынша әсер ету түрінің жылдың еңбек
көлемі,адам.сағ.
Kni – берілген әсер ету түрі үшін посттық жұмыс түрінің үлесі, [5 ]
кесте. 5.11, цехта орындалған, диагностикалау посттарында және басқа да
жұмыс орындарында орындалған жұмыстар саналмайды, ТО – 1 үшін Kni = 0,85;
ТО – 2 үшін - Kni = 0,75; ТР үшін Кп = 0,4;
Kcmi – айрықша жұмысы көп ауысымда орындалған жұмыс көлемінің үлесін
есептейтін коэффициент; ТО – 1 және ТО – 2 үшін Kcmi = 1; ТР үшін Kcmi =
0,55;
- жұмыс көлемінің тұрақсыздығын және қозғалмалы құрамның
техникалық жағдайының өзгеруі сипаты жағдайындағы автокөліктердің
посттарға келуін есепке алатын коэффициент.: ( = 1 – 1,4);
Дрг – бір жылдағы жұмыс күнінің саны;
Тсм – ауысым ұзақтығы (Тсм = 8 сағ.).
С – ауысым саны, С есебі кезінде 1-ге тең деп қабылдаймыз;
Рн – бір уақытта постта жұмыс істецтін жұмысшылар саны:
[5 ] кесте. 5.13;
ȵ⎪ – жұмысты ұйымдастыруды және технология деңгейін сипаттайтын
посттың жұмыс уақтысын пайдалану коэффициенті (ȵп = 0,9).
ЕО-дағы посттар саны:
ПЕО = = 3,1 яғни 3 постты қабылдаймыз
ТО – 1-дегі посттар саны
П1 = = 2
ТО – 2-дегі посттар саны:
П2 = = 1,8 яғни 2 постты қабылдаймыз;
ТР –дағы посттар саны:
Есептеу үшін посттық жұмыстардағы еңбек көлемін ғана қолданамыз.
Птр = = 4;
ЕО зонасы үшін тізбек санын есептейміз. Ол үшін тізбек £ тактісін
және өндіріс ритмін ч анықтап алу қажет.
£лЕО = + ; [5 ]
Мұнда - ЕО бірлігіндегі еңбек сиымдылығы;
Пл – ЕО тізбегіндегі посттар саны;
Рср – ЕО тізбек постындағы жұмыс істейтін жұмысшылардың орташа саны;
L а – автокөлік ұзындығы; (L а = 6,7 м)
а – конвейердегі автокөлік арасының қашықтықтары (а = 1,5 м);
- автокөлікпен бірге конвейердің қозғалыс жылдамдығы,
ммин.
£лЕО = + = 3,75 мин.
ЕО тізбегінің тәртібін анықтаймыз:
Ч лЕО = = = 1,9 мин.
ЕО тізбегінің санын анықтаймыз:
mЕО = = = 1,97 яғни 2 –ні қабылдаймыз.
2.7 ТР зонасының қозғалтқышты жөндеу бойынша алаңының ауданының есебі
Алаң ауданының есебін мына формула бойынша өндіреміз:
Fу = fo × Кп [5 ]
Мұнда fo – жоспардағы жабдықтардың алатын ауданы;
Кп – жабдықтарды орналастыру тығыздығының коэффициенті (Кпл = 4).
Fу = 43 ×4 = 172 м2.
Мекеме алаңының ұзындығы мен енін орнатамыз:
172 9 = 8,1 м.
Мекеме өлшемін қабылдаймыз:
6000 × 12 000 мм.
1:25 сызбасы үшін масштаб орнатамыз.
3.8 Автокөлік тұрағының ауданын есептеу
Автокөліктің минималды қажетті санын Аст келесі формула бойынша
анықтаймыз:
Аст = Ас1 – (Акр +Птр +Пто +Пп)
Мұнда Акр – КР дағы тұрған автокөліктер саны;
Птр, Пто, Пп – ТР, ТО посттар саны және ТО –ны күту және жөндеу;
Ас1 – тұрақ астындағы орындарды талап ететін автокөліктердің тізбектік
саны;
Ас1 = Ас × 0,8 = 194 × 0,8 = 155.
Аст = 155 – (56 + 8) = 91
Тұрақ ауданын мына формула бойынша анықтаймыз:
F з.с = fа × Аст × Кп [6] стр. 368.
Мұнда fа – жоспардағы автокөліктердің алатын ауданы, м2,(fа = 6,7 ×
2,5 = 16,75).
Кп – автокөліктерді орналастыру тығыздығының коэффициенті, (Кп = 3).
F з.с = 91 × 16, 75 × 3 = 4573 м2
3. Ұйымдастырушылық бөлім
3.1 АТП-ның инженерлік-техникалық бөлімі, бағытталуы және құрамы
Автокөліктер салқын климаттық жағдайдағы жұмыс зонасында жұмыс
істейтін болғандықтан, тұрақ зонасын ауажылытқышпен жабдықтаймыз. Ыстық
ауа қозғалтқыштың поддон астына және арнайы брезентті жеңдері бар суыту
жүйесінің радиаторына беріледі.
АТп-ның алғы шебіндегі жұмыс тәжірбиесі мен зерттеулер көрсеткендей
өндірісті ұйымдастыру сұрақтарын шешуде ерекше тиімділікке, АТП дағы
қозғалмалы құрамды жөндеу және ТО өндірісіндегі басқаруды орталықтандыруға
негізделе отырып, өндірістің орталықтандырылған басқару жүйесінің (ЦУП
жүйесі) арқасында жетуге болады. Осы жүйені енгізу АТО инженерлік-
техникалық қызметіндегі АСУ-ды құрудың алғашқы сатысы болып табылады.
ЦУП жүйесі келесі қағидаларда қаралады.
1. Басқарушы қызметкерер арасындағы оперативті және әкімшлік
функцияларды нақты бөлу және өндірісті басқару бөлімінде (ЦУП)
немесе бір орталықта оперативті басқару функцияларын топтау. ЦУП-
тың негізгі тапсырмаларының бірі тиісті жұмыс көлемі және
өндірістік ресурстардың жағдайы жайлы ақпаратты
автоматтандырылған өңдеу және жинау болып табылады.
2. Орындау, сонымен қатар қолымызда бар ақпараттың нәтижесіне
негізделе отырып, өндірістік бөлімщелердің қызметін бақылау және
жоспарлау.
Ережеге сәйкес өндірісті басқару орталығы, екі бөлімшеден
тұрады: оперативті басқару бөлімінен (тобынан) (ООУ) және
ақпаратты талдау (ООАИ) және өңдеу.
3. ТО өндірісін ұйымдастыру кезінде және қозғалмалы құрамды
жөндеуде арнайыландырылған бригадамен немесе алаңмен техникалық
әсер етудің әрбір түрін орындау (ЕО, ТО – 1, ТО – 2, ТР және
т.б. бригадалары) - өндірістік бөлімшелердің қалыптасуының
технологиялық қағидасы, көп жағдайда орталықтандырылған басқару
жүйесінің талаптарына жауап береді.
4. Технологиялық біртекті жұмыстарды орындайтын өндірістік
бөлімшелерді (бригадалар, алаңдар) оларды басқаруын ыңғайландыру
мақсатында өндірістік комплекске біріктіру.
5. Өндірісті орталықтандырылған дайындау ( айналмалы қордағы
бөлшектер мен материалдарды жинақтау, қорды сақтау және реттеу,
агрегатты, буындарды және бөлшектерді жұмыс посттарына жеткізу,
жөндеу қорын жинақтау және жуу, жұмысшыларды құралмен қамтамасыз
ету, сонымен қатар ТО зонасында автокөліктерді айдау, жөндеу
және күуту) арнайы комплекспен жүзеге асырылады. Өндірісті
орталықтандырылған дайындау жөндеуші жұмысшылардың, басқарушы
қызметкерлердің және ақырғы есепте автокөліктердің ТО-да және
жөндеуде тұрып қалу уақыттарының тікелей шығындарын бірталай
қысқартады.
6. Байланыс құралдарын, автоматиканы, телемеханиканы және есептегіш
техниканы пайдалу (бұл жүйе тек диспетчерлік байланыстар мен
оргтехника құралдарының бар болуы кезінде ғана белсенді жұмыс
істейді).
Суретте 1-қосымшада ірі АТО басқару техникалық қызметінің құрылымының
сызбасы берілген. Кәсіпорынның қуаттылығына байланысты және техникалық
қызметтің құрылымының сыртқы кооперациясына шарттары қағидалы жағдайларды
сақтау кезінде өзгеруі мүмкін.
Өндірісті басқару орталығы басқарушымен басқарылады, ал негізгі
оперативті жұмыс басқару бойынша өндіріс диспетчерімен және оның көмекшісі
– техник-оператормен басқарылады. ЦУП-тағы қызметкерлер саны олардың
орындайтын жұмыстарының жалпы көлемімен анықталады (АТО-дағы автокөлік
санымен, ауысым жұмысының санымен, техникалық басқару құралдырының бар
болуымен және тағы басқа).
Басшылық ТО және автокөлікті жөндеу бойынша барлық жұмыстарды ЦУП-тағы
оперативті басқару бөлімімен (ООУ) жүзеге асырады. ООУ қызметкерлері келесі
негізгі жұмытарды орындайды:
-ауысымды қабылдайды, яғни аяқталмаған өндіріс өлшеміндегі орындалған
бағдарламаның өндіріс жағдайын белгілейді.
- ғимаратта кезекте жөндеуде тұрған автокөліктер саны және олардың
кереғарлығы;
- ТО-1, ТО-2 диагностикалауды өткізуді оперативті бақылау жүзеге
асырады;
- оперативті жоспарлау, реттеу, есептеу және қозғалмалы құрамның
жөндеудің орындалуын бақылау, яғни жөндеуге өтінім қабылдайды, жұмыстың
орындалу кезектілігін орнатады, жөндеу жұмыстарын орындауға арналған
жоспарлық уақытты анықтайды, жөндеу постындағы автокөліктерді уақтылы
орналастыруды қамтамасыз етеді, тікелей орындаушыларға тапсырма береді,
қажетті бөлшектер мен материалдарды жұмыс орнына жеткізу бойынша өндірістік
дайындық косплексінің қызметкерлеріне тапсырма беріледі, мерзімді түрде
жұмыстың орындалуын бақылап отырады.
- регламенттік жұмыс пен жөндеуді өткізу үшін материалдар мен қордағы
бөлшектерді уақтылы дайындау бойынша жұмыстың орындалуын бақылайды және
ұйымдастырады, яғни диагностикалау нәтижесін есепке ала отырып, ТО және
жөндеуді жүргізуде өндірістік дайындықты қамтамасыз етеді.
-ауысымды береді.
ООАИ-ға ПК-ның бағдарламалық және техникалық құралдарын пайдалану
арқылы басқару жүйесін ақпараттық қамтамасыз етуді ұйымдастырумен
байланысты барлық жұмыстардың орындалуы жүктеледі. ООАИ-дың негізгі
тапсырмасы жүйелендіру, өңдеу, талдау және сақтау болып табылады.
- техникалық қызметтің барлық бөлімшелерінң әрекеті жайлы ақпарат,
сонымен қатар автокөліктердің жүрісін, негізгі агрегаттардың қозғалысын
және техникалық әрекетті жоспарлау есептерін жүргізу. ООАИ-да келесі
негізгі жұмыстар орындалады:
- біріншілік құжаттарды өңдеу үшін қабылдайды, олардың дұрыс әрі толық
толтыруын бақылау жүзеге асырылады және ақпаратты электронды тасығыштарда
кезекті өңдеуге жібереді.
- ақпаратты дербес компьютерлер көмегімен өңдейді, яғни қалыптастыру,
сорттау және ақпаратты жүйелендіру бойынша, сәйкесінше бөліктерге және
түрлерге оларды жинақтау жұмыстарын атқарады – кәсіпорындағы қолданылатын
ПК-ның бағдарламалық қамтамасыз етуіне байланысты ( шығу түрлері);
- ақпаратты өңдеу нәтижесі бойынша талдау жүргізеді және материалды
нақты шара қолдану және ИТС АТП жұмыстарының жетілдіруі бойынша шараларды
жасап шығару үшін басшылыққа жібереді;
- автокөліктің дербес карточкасында жүріс тізбегі есепке алынады,
негізгі аграгаттардың ауысқан жағдайларды белгіленеді (қозғалтқыш, беріліс
қорабы, мосттар және тағы басқа.) жөндеу кезінд және де олардың жүрісін
есепке алады, іс жүзіндегі жүріске негізделе отырып ТО-да және
диагностикалауда автокөліктерді орналастыруды жоспарлайды.
ТО комплекін қамтамасыз ету, диагностикалау және ТР қор бөлшектері мен
материалдары ЦУП-тың тапсырысы бойынша өндірісті дайындық коплексімен (КПП)
орындалады. Өндірісті дайындықкоплексінің оперативті басшылығы байланыс
құралдарымен (телефон секторы) КПП-ның техник-операторы арқылы ЦУП
диспетчерімен жүзеге асырылады.
Жеткізу, бөлшектерді, түйіндерді және агрегаттарды беру
үрдістері келесі кезекпен жинақтаушы алаң арқылы жүзеге
асырылады:
1) Жөндеуде және қағаздарда көрсетілген ақпаратқа негізделе
отырып, жөндеу жұмыстарына барлық қажетті агрегаттар,
түйіндер, бөлшектерді тағы басқа қажеттіліктерді ЦУП
анықтап береді.
2) ЦУП дичпетчері КПП-ның техник-операторына керекті
бөлшектерді постқа жеткізуді қамтамасыз ету жайлы бұйрық
береді;
3) КПП-ның техник-оператор ағымды және негізгі қоймалардағы
барлық қажетті заттардың бар-жоқтығын тексереді және де бір
слесарь-жинақтағышқа өндірістік комплекс постына қажетті
бөлшектерді жеткізуге бұйрық береді.
КПП-ның техник-операторы берілген тапсырманы уақытында орындай
алмағын жағдайда ғана ЦУП-тың диспетчеріне хабарласа алады.
Ағынмды және негізгі қоймалардағы бөлшектердің бар-жоқтығы туралы
ақпаратқа негізделе отырып, қорларды толтыруға күтіліп отырған және жөндеу
қорындағы бар бөлшектерді ЦУП басшысы КПП басшысымен және жөндеу алаңының
комплексімен (КРУ) бірігіп жөндеу алаңының комплексінің түрлі қажетті
бөлшектерін, буындарын және агрегаттарын (жасауға) жөндеуге тапсыраманы
жоспарлайды.
Осы жоспарға сәйкес жинақтаушы КПП алаңды КРУ алаңындағы жөндеу қоры
көрсетеді, ал жөнделген бөлшектер, буындар және агрегаттар – ағымды немесе
негізгі қоймаларға негізделеді.
Кәсіпорында орталықтандырылған қоймадан басқа ғимараттық материалды-
техникалық жабдықтау бөлімінде орналасқан КПП-ның құрамына кіретін ағымды
қойма ұйымдастырылады. Ағымды қойманың номенклатурасының негізгі бөлігін
жөндеу алаңдарында жөнделген және өз күштерімен жсалаған, сонымен қатар
автжөндейтін зауыттардан (АРЗ) алынған агрегаттар, буындар және бөлшектер
құрайды.
Ағымды қойманың қордағы бөлшектер номенклатурасының максимальды және
минималды өлшемін әр түрлі әдістермен анықтайды.
Қордың нормасы АТО-ның техникалық бөлімімен нақты сол жердегі жағдайға
сүйене отырып жасалады да бұйрықпен бекітіледі. Қорда реттеу аяқталмаған
деңгейді қамтамасыз ету қағидасында жасалады, яғни арнайы анықталған және
бекітілген номенклатураның әрбіріндегі буындар, агрегаттар және бөлшектер
санын қадағалаумен жүзеге асады және де толықтай шығындалған жағдайда емес,
осы элементтер берілгеннен кейін де анықталған минималды деңгейден төмен
болса ғана сол немесе басқа элементтті қорға толтыру туралы тапсырма
беріледі. Өндірісті дайындау үрдісін функционерлеудің сенімділін осымен
қамтамасыз етеміз және де бөлшектерді күтіп қалған автокқліктердің тоқтап
қалуын алып тастайды. Бектілген номенклатураға және қордың нормасына
негізделе отырып, қойма алаңы және жабдықтар таңдалады.
Қоймадағы қорлардың бар болуын және нақты жағдайының есебін ағымды
қойманың жинақтаушысы жүргізеді. Қордағы бөлшектерді беру қайтарып алынған
заттар немесе ескірген бөлшектерге ауыстырылып отырады.
Қойманың қордағы жағдайын реттеу және бақылауды компьтерлік техниканы
қолдану қағидаларынды және автоматтандырылған басқару жүйелері арқылы
ұйымдастыру ұсынылады.
3.2 ТО және ТР зонасындағы демалыс және еңбек тәртібін таңдау
ТО және ТР зонасының жұмыс тәртібін бекітеміз:
Автокөліктердің сызықта болуы – с 7-00 до 19-00;
ЕО-ның жұмыс тәртібі – с 6-00 до 8-00; с 16-00 до 22-00;
ТО-1-дің жұмыс тәртібі (ауысымаралық уақыт) – с 16-00 до 24-00;
ТО- 2-нің жұмыс тәртібі – с 8-00 до 17-00;
ТР-ның жұмыс тәртібі – с 8-00 до 17-00;
Өндірістік алаң – с 8-00 до 17-00;
Негізгі қоймалар - с 8-00 до 17-00;
Қосымша қоймалар – с 16-00 до 24-00;
(ЕК ҚР) ҚР Еңбек Кодексіне сәйкес ас ішуге және демалуға арнайы уақыт
бектіледі.
3.3 АТП-дағы ТО және ТР технологиялық үрдісінің сызбасы
Диагностикалау үрдісін жақсы ұйымдастыру бізге айтарлықтай
экономикалық тиімділік береді және автокөліктердің қауіпсіз жұмыс істеуін
қамтамасыз етеді. Ең маңызыдылардың біріне және де жабдықтарды рационалды
пайдалану, механизациялаужәне ТО үрдістерін автоматизациялау және
диагностикалау жатады.
Кәсіпорынның транспорттарды диагностикалауды жүргізуге әсерін тигіетін
ерекше ерекшеліктері бар.
Шағын автошаруашылықтарда ақаулықты табу және ақаулықты жою
орындарының арасындағы қашықтық мақсатты емес. Барлық жағдайда
диагоностикалау құралының айтарлықтай толық жүктеуге, құралдарға және еңбек
күштеріне өндірістік емес шығындарды максималды түрде азайтуға ұмтылған
дұрыс. Жоспардан тыс, кенеттен машиналардың ақаулықтары туындаған кезде
диагоностикалау құралдарын пайдалануды, сонымен қатар автокөліктердің
бақылау және мерзімді қаралуы кезінде диагностикалау посттарын есепке алу
керек. Параметрлі өлшемнің оптималды кезегін сақтай отырып, автокөлікті
диагностикалаудың еңбек күшін 1,5...2 есеге төмендетуге болады.
Техникалық диагностикалауды машинаны жұмысқа қосқаннан кейін,
техникалық қызмет көрсету және көлікьі жөндеу барысында өткізеді.
Әр диагностикалау нәтижесін диагностикалық және жинақтағыш картаға
кіргізеді.
Диагностикалық карта көлікті жөндеу және ТО кезінде қажетті жұмыстар
туралы шешім қабылдауды және барлық жағдайда диагностикалауды жүргізгендегі
диагностикалау нәтижесі тіркеу үшін қызмет етеді.
Жинақтағыш карта көліктің жұмыс істеуі кезінде диагностикалық
параметрлері өзгергендегі ақпарат жианғы үшін және де бақылауаралық
кезеңдер шамасында ақаусыз жұмыс істеу мүмкіншілігінде және қалған
ресурстарды болжамдау үшін бастапқы мәліметтерді жинау үшін арналған.
Жинақтағыш карта көліктің жұмысқа жарамды уақыты аралығнда әр көлікке
беріледі. Егер көлікті басқа ұйымға тапсыратын болса, онда сол көлікпен
бірге жинақтағыш картаны да тапсырады. Жинақтағыш картадағы мәліметтер
көліктің толығымен және оның құраушы бөлшектерінің сенімділігін
статистикалық талдау мақсатында қолдануы мүмкін.
Диагностикалық және жинақтағыш карталардың мәліметі мен түрі ЭВМ де
өңдеу үшін жарамды болуы керек.
Диагностикалық жабдықтарды тиімді пайдалану мақсатында диагностикалау
посттарының жұмысын мақсатты түрде бірнеше ауысымға ұйымдастыруы керек.
Шарушылықта автокөліктерді диагностикалау минимум түрде талаптар көлемінде
техникалық жағдай тексерісін қамтамасыз етуі керек.
Техникалық жарамды автокөлікке Жол жүру ережелері. Міндетті түрде
барлық жағдайда сол жерде агрегаттар мен автокөлік жүйесін тексеру болып
табылады. Ерекше назарды басқару органдары, жарықтандыру және сигнал беру
жабдықтары, барлық агрегаттардың және механизмдердің бекіту мықтылығы және
олардың жинақтылығы аудару қажет.
Басты беріліс, майлағыш және суытқаш жүелері үшін диагностикалайтын
құралдар тракторлы және автокөліктіберіліс үшін жалпы болуы керек. Күпшекті
біліктердің кернеулігінің техникалық жағдайы магистралдағы майдың қысымы
бойынша, сонымен қатар жұмыс істеп тұрған және жұмыс істемей тұрған
агрегаттардың виброакустикалық құрлғыларымен анықталады. Дөңгелекті
тракторлардың шиналарындағы ауа қысымын тексеру үшін және басқарушы
дөңгелектердің сәйкестігін өлшеу үшін және жүріс бөлімінің,трансмиссияның
басқа да параметрлерін (ілінісу механизмінің орын ауыстыру, беріліс
қорабындағы люфт, карданды және негізгі берілістегі) өлшеу үшін
автокөліктерге арналған құралдарды және жабдықтарды пайдаланады.
Зерттеліп отырған кәсіпорында диагностика және жөндеу үшін арнайы алаң
қарастырылған. Жобалық жұмыстарды орындау барысында автотранспорттты
құралдар ретінде автокөліктің диагностикалық картасында толтырылады. Ол
үшін келесі параметрлерді анықтау қажет:
1. Үзгіш контактының жабық жағдайына сәйкес , қозғалтқыш
білігініңбұрылу бұрышы, град
2. Жану кезінде асып кеткендегі бастапқы бұрышы, град
3. Ортадантепкіш немесе вакуумды автоматпен жасалынатын жану
кезінде асып кететін бұрыштың қосындысы, град
4. Жану кезінде асып кету бұрышының қосындылары, град
5. Қосылып тұрған стартердегі аккумуляторлы батареяның кернеуі, В
6. Екіншілік электрикалық кернеу, кВ
7. Отынды насостың қысымы, кПа
8. Коленчатты біліктің минималды тұрақты айналу жиілігі, айнмин
9. Өңделіп жатқан газдағы сутек оксидінің мөлшері, %
10. Берілістегі беріліс қорабының люфттерінің қосындысы, град:
екінші тікелей
11. Отын шығыны, кгсағ: 100 (60) км жылдамдықта бос жүрісте
12. Карданды берлістегі саңылау бұрыштарының қосындысы, град
13. Карданды біліктің соғысы, мм
14. Басты берілістегі саңылау бұрышының қосындысы, град
15. Трансмиссияларды немесе дөңгелектерді айналдырудағы қуаттылық
кВт, немесе шығуы 50...30 кмсағ, м
16. Жүргізуші дөңгелектердегі қуат, кВт
17. Шкворневті байланыстардағы радиалды саңылау, мм: оң және сол
18. Шкворневті байланыстағы осьтік саңылау, мм: оң және сол
19. Искратуғызатын асинхронизм, град
20. Жоарғы кернеудегі бөлгіштегі білік пен төлке арасындағы саңылау,
мм
21. Картердегі газдардың үзілуі, лмин
22. Компрессия, МПа
23. Дөңгелектегі тоқтам күші,Н: алдыңғы, артқы
24. Рулдік дөңгелектің люфтісінің қосындысы, град
Диагностикалық картадан дизельді қозғалтқыштары бар автокөліктер үшін
1...6,9,19,20-шы параметрлерді шығарған дұрыс. Өңдеуші газдардың
түтіндеуін қосымша қосу, %; отынды жұтудың басты бұрышы, град; отынды
фарсункамен шашудың бастапқы қысымы, МПа; отынды насос секциясынан
жасалынатын қысым, МПа; насосты басатын қысым, МПа; отынды жай тазарту
фильтрінің кедергісі, МПа.
Осы барлық параметрлерді анықтағаннан кейін екеуара немесе одан да көп
ТО-2 мерзімі кезіндегідиагностикалық параметрлердің өзгеру қарқындылығын
және автокөліктің 10 мың км-ге жүріс қарқыныдылығын есептеп алған дұрыс.
Агрегатты цехты қайта құру
Агрегатты алаңның сипаттамасы
Агрегатты цех әдетте бір ғимаратта және керекті жабдықтармен,
құралдармен, стендтермен, көтергіштермен және құралдармен ұйымдастырады.
Сонымен қатар агрегатты цехта орналасқан: О.Г.М. – бас механик бөлімі,
қорларға толы қоймалар, қозғалтқышты жөндеуге арналған зона, сонымен қатар
токарлы алаң және автокөліктің барлық түрінің электроқозғалтқыштарының
ауыстыру және жөндеу бойынша бөлім.
Автокөліктердің агрегаттарының және буындарының технологиялық
үрдістері келесі кезекте жүзеге асады. Агрегаттардың және буындардың
технологиялық картасына сәйкес сыртын тазалаудан кейін оны бөлек бөлшектеге
бөледі, содан соң олар басқа жуу зонасына түседі. Таза бөлшектерді
дефектовкаға жібереді, ол үрдіс кезінде негізгі бөлшектерді ауыстыру немесе
оларды жөндеу қажеттіліктері анықталады. Жинауға жарамды және жөнделген
бөлшектер түседі, сонымен қатар қоймадағы қорладан жаңа бөлшектерді де алып
келеді. Агрегаттар мен буындарды арнайы стендтерде жинайды, олар онда бір
уақытта бақылау мен реттеуді орындайды. Бұл агрегат пен буынды жинау
кезінде жоғары сапаға жетуге көмегін тигізеді. Агрегатты алаңда жөндеу
жұмыстарының келесі түрлері орындалады: ТР қозғалтқыштары кезіндегі
жұмыстардың сипаттамасы болып табылады: поршенді дөңгелектерді ауыстыру,
шатунды және түбірлі ішпектердегі жұқақабырғалы қойғыштарды жұмысқа жарамды
өлшемдегі қойғыштарға ауыстыру,блок төсемесін ауыстыру, сынған және
жарықтарды жөндеу, клапандар мен клапанды ұяшықтардың майлау және қырнау,
еріткіштерді қолдана отырып қозғалтқыштың май алғыш жүйесін жуу және тағы
басқа жұмыстар. Жөндеуден кейін қозғалтқыштарды жинау стендте оны суық және
ыстық жаттықтыру өндіріледі, оны осылай жұмысқа жарамды жүктемеге
дайындайды. ТР кезіньде кернеуді қайта құру үшін жөндеудегі өлшемдері
қолданады. Жөндеудегі өлшем көлемін бөлшектің мықтылық шартына, көлемін
және жарамдылық сипатына сәйкес, сонымен қатар механикалық өңдеуге түсуіне
сәйкес бектіліеді. Жөндеудегі өлшем сыртқы бетке цилиндрлі ( білік) аз, ал
ішкі бетке цилиндрлі бөлшек (төлке) номиналды өлшемде көлемнің екі
еселенген максималдыжарамдылығын бөлшектің бір жағына және жіберу көлемін
механикалық өңдеуге. Берілген кернеудегі бөлшектердің өзара алмасу
ыңғайлығы үшін бірнеше жөндеудегі өлшемдер бекітіледі, ал олардың мәніне
сәйкес бірнеше түрлі топтар (3 тен 5ке дейін). ТР кезінде бөлшектерді
ауыстыру бірінші жөндеудегі өлшем шамасында айрықша өндіріледі. Төменде ТР
кезінде кейбір типті жұмыстар қарастырылады.
Поршендерді олардың үстіңгі канавкасы өте қатты тозғанда немесе
поршендер етегінде жарықша немес терең сызаттар болса ғана ауыстырады.
Поршенді ауыстырғаннан кейін номиналды және жөндеулі өлшемдерді бекітеді
(мысалы, номиналды диаметрдің өлшемінің 0,5;1,0 және 1,5 мм-ге жоғары
болғанда). поршенді бөлшектерді 0,005 мм тозған кезінде номиналды немесе
жөндеу өлшемді бөлшектерге ауыстырады, олар шатундардың втулкасы бойынша
және поршеннің бобышкасындағы саңылаулар бойынша жинайды). Шатунның жоғарғы
бетіндегі втулкасына поршенді бөлшек қолымыздың үлкен саусағымен жай ғана
басқан кезде кіру қажет ( қоршаған ортаның 17-230С температурасы кезінде).
Поршенмен бөлшектің байланысуы поршеннің 80-1000 –қа дейін алдын ала
жылытылған пресстелген шатунды жинау кезінде өндіріледі. ТР қозғалтқышы
кезінде жиі операциялардың бірі болып табылады. Цилиндрдің дұрыс
геометриялық формадан максималды рұқсат етілген ауытқу, поршенді сақинаның
ауысуы мақсатты түрде болатын 0,13 мм құрайды. Тозған және мықтылығын
жоғалтқан поршенді сақинаны порщенмен цилиндрге сәйкесінші өлшемдерімен
жаңасына ауыстырады.
Сақинаның тозған аумағын таспалы қуыспен бақылайды, түйіскен
саңылаудың көлемі жағынан целиндрге сақинаны орнатқаннан кейін белдігінде
оның ең аз тозуы (10-15 мм блоктың жоғарғы бетінен). Түйіскен саңылау
көлемі сақинада әр түрлі қозғалтқыштар үшін шамамен 0,15-0,75 мм аралықта
жатыр, компрессионды және майалғыш сақина үшін 0,20-1,5 –ті құрайды.
Поршеннің канавкасымен сақина арасындағы биіктіктегі саңылау
компрессионды сақина үшін 0,03-0,08 мм ал майалғыш үшін 0,02-0,08 мм
құрайды. Поршеннің канавкасы мен тік қойылған бөліктің арасындағы
саңылаудың жеткіліксіздігінен сақина оны сынау тақтасына ұсақтүйірлі
зімпаралы қабатымен қырып тегістейді. Компрессионды сақиналарды жоғарғы
жонып орналастырылады. Жұмыс істеу кезінде рұқсат етілген саңылаудың
максимальды үлкеюі: сақина қабатында 3 мм және поршен канавкасында (
биіктік бойынша) – 0,15 мм –ге дейін. Қозғалтқыш шатундары жұмыс істеу
кезінде майысада және айналада алады. Жоғарғы және төменгі бас жақтарындағы
осьтердің паралельдігін тексеру жабдықталған кезінде жасалады, ол үшін
жоғарғы және төменгі бас жақтарына жақтау қойылады ( соңғысын астарынсыз).
Жоғарғы жақтаудың аяқ жағы индекаторлы өзектерге тиеді, олар төменгі
жақтағы осьтің паралельдігінің ауытқуын көрсетеді, олар 0,10 мм –ден артық
болмауы керек. Түзетуді құралдармен немесе кілт қолдана отырып слесарлы
–тисктерде немесе пресс астында жүргізеді.
Жұмысқа жарамды өлшемдерінгің астарына түпкі және шатунды
подшипниктердің жұқақыбрғалы астарын алмастыру майалғыш саңылаудың
диаметриалды көлемнің білік шейкасының сопақтығы 0,05 мм артық емес
болғанда, шейканың және астардың төзімділік қосындысы 2-2,5 еседен артық
емес ғана жоғары болған кезде ғана өндіріледі. Сонымен қатар подшипниктің
қағысы байқалады және қозғалтқыштың бос жүрісіндегі жұмысы кезінде дұрыс
май айдайтын насосы және редукционды клапан кезінде май қысымының
төмендеуі 0,05 МПа-дан төмен. Әр түрлі қозғалтқышта номиналды диаметриалды
саңылау 0,025-0,10 мм құрайды. Диаметриальды саңылауды бақылаушы латунды
пластина көмегімен тексеруге болады. Бір подшипникті тексеру кезінде
басқаларының болттары бос болуы қажет. Осылайша кезекпен кезек барлық
подшипниктер тексеріледі. Ағымдағы жөндеу кезінде клапандарды жөндеу
клапанның жұмысшы фаскалардың ауыттарына герметикалық сылауды қалпына
келтіруден, кейде алдын ала ершікті конусты абразивті тастарды тегістеуден
тұрады. Клапандардың жүздерін тегістеу (жұмысшы беті) 2414ГАРО стендінде
жүргізеді. Клапанды ұяшықтарды тегістеу үшін моделі 2447 болатын аспапты
қолданады. Клапандарды арнайы пастаның (дизелді маймен абразивті ұнтақ
қоспасы) пневматикалық дрелінің көмегімен ені 1,5 мм ден кем емес клапан
мен ұяшықтың жүздерінің жұмысшы беті барлық төңіректе тегіс сызыққа ие
болмайынша ысқылайды (жарылусыз).
Ысқылаудың сапасын пневматикалық аспаппен тексеруге болады. Жасалынып
жатқан резиналы груштардың қысымы 0,07 МПа , бір минут ішінде өзгермеуі
қажет (клапан бетіне тексеру кезінде керосин жағу керек).
3.3 Агрегатты алаңды жасау кезіндегі өзгерістер мен қосымшалар.
Жөндеуді ұйымдастырудың ең басты міндеті ТР да тұрғанда және күту кезіндегі
автокөліктердің тұрып қалу уақтысын төмендету болып табылады, техникалық
себептерге байланысты қозғалмалы құрамның бірізділік уақытысының барлығын
жоғалтудан жоғары болып келеді.
ТР-да тұрып қалған автокөліктердің ең үлкен меншікті салмағын
агрегатты жөндеуге кететін уақыт, олардың бөлшектерін қайта қалпына келтіру
уақытысы құрайды. Заманауи автокөліктердің негізгі агрегаттарының монтажды-
демонтажды жұмыстардың еңбек сиымдылығы өндірістік бөлімшелерде жөндеудегі
еңбек сиымдылығынан анағұрлым төмен.
Жаңа алаңды жоспарлаған кезде қайта қалпына келтіретін алаңның барлық
кемшіліктері есепке алынды. Технологиялық процессті толық қамтамасыз ету
үшін жабдықтың қажетті саны қосылды. Жабдық технологиялық процесске сәйкес
бір сызыққа орналасқан. Автокөліктердің түйіндерінің және агрегаттарының
технологиялық процессі келесідей жүзеге асады. Түйіндер мен агрегаттардың
технологиялық картасына сәйкес сыртқы тазалаудан кейін бөлек бөлшектерге
шашып, ары қарай оларды жуу зонасына жеткізеді. Таза бөлшектерді
дефектовкага жібереді, бұл жөндеудің қажеттілігін немесе негізгі бөлшекті
ауыстыру керектігін анықтап беретін процесс. Жинауға жарамды немесе
жөнделген бөлшектер жеткізіледі, сонымен қатар бөлшектерді қоймадағы
қордан жаңа бөлшектер алынады. Агегаттар мен түйіндерді арнайы стендтерде
жинайды, ол жақта олар бақылау мен реттеуді бір уақытта жүргізеді.
Еңбекті агрегатты-алаңды ұйымдастыру. (АУОТр)
(АУОТр) – барлық автокөліктер бойынша жөндеу мен оларға қызмет етудің
барлық түрлерінің бір немесе бірнеше автокөлік агрегаттарының ТО және ТР
жұмыстарының барлық түрлерін (жұмысшылар бригадасы) өндірістік алаңға
орындау жүктелетін еңбекті ұйымдастырудың осы түрін айтады. Өндірістік алаң
АТП автокөліктен шешіліп алынған сәйкес агрегаттарды жөндейді және (бұл
жағдайда агрегатты алаңды) өндіреді. Осылайша агрегатты-алаңды ұйымда
өндіріс өндірістік алаң қатарларына бөлінеді, олар нақты агрегат және
автокөлік жүйесі бойынша барлық жұмыстарды орындауға арнайыландырылған.
Әрбір өндірістік алаң құрамына осындай мамандықтағы және разрядтағы
жұмысшылар кіреді, олар агрегат алаңына бекітілген жөндеу мен қызмет ету
үшін қажетті. АТП-да жұмысшылар алңын ТО және ТР түрлері бойынша бөледі.
Сонымен қоса алаңның жұмысшылар тобы орындайды: ТО-1, ТО-2 және ТР-ның өз
буындарын және автокөліктегі агрегаттарды, автокөліктен шешіліп алынған
агрегатты жөндеуді. Кез-келген ТО және ТР түрінде осындай жұмысшылар тобы
агрегат артындағы орнатылған барлық жұмыстарды атқарады. Сонымен қоса
бірнеше операциялар қатарын, яғни олар өзінің агрегаттарына қызмет етіп
жатқан орындайды.
Өндірістік алаңның саны, демек жүйелер мен агрегаттар санына, түріне,
қарқындылығына және де автокөліктердің АТП-да жұмыс істеу шарттарына
тікелей байланысты. Мақсатты түрде 8 немесе 9 өндірістік (поток) алаң құру
керек. Олар негізгі және қосымша болып бөлінеді. Негізгі алаң деп ТО және
ТР бойынша агрегат артындағы бектіліген жұмыстарды орындайды (мысалы: ТО
және ТР ілініс, КП карданды және негізгі беріліс, көтергіш механиз, ТО-1 ТО-
2 және ТР-ның барлық түрлері автокөліктің барлық түрлері бойынша бір ғана
жұмысты орындайтын және де агрегаттардың түрсізденуі болмайды керісінше бір
жұмысшылар бригадасына агрегаттар бекітілген, ал ақау пайда болған кезде
кінәліні табу тез болады). Қосымша алаңдар жұмыстың уақытылы және сапалы
орындалуына септігін тигізеді. Сонымен қоса агрегаттар мен автокөлік жүйесі
келесі кестеде көрсетілгендей негізгі алаңдар арасында бөлінеді.
ӨндірістіӨндірістік және Автокөліктердің және өндірістік алаңдардағы
к алаңныңалаңдарда ТО және ТР түрі бойынша жұмысшылар санының
реті орындалатын шамалас қатынасы, %
жұмыстар
ЕО ТО-1 ТО-2 Автокөліктер Алаң бойынша
мен
агрегаттың ТР
1 ТО және ТР __ 4 5 6 15
қозғалтқыштары
2 ТО және ТР КП
ілінісі. Қолмен __ 3 3 5 11
орындалатын тоқтам,
карданды беріліс.
3
4
_
9 Өндірісті дайындау __ __ __ __ Берілген
бойынша жұмыс және АТП-ның
берілген
шарты
Барлығы 10 20 22 48 100%
Жоғарыда көрсетілген кестеге негізделе отырып керекті бөлшектер,
құралдар, буындар қатары тізіледі, оны әрбір алаң орындауы керек. Егер
өндірістік алаң жұмысының еңбексиымдылығы ТО-1, ТО-2 және ТР кезінде
автокөліктер мен агрегаттарға 1 жұмысшының ауысымда жүктеу үшін жетпейді,
онда өндірістік алаңдарды біріктіру арқылы бекітеді. Алаңдарды біріктіру
келесі әдіспен жүргізіледі. Әрбір өндірістік алаңдағы жұмысшылардың шамалас
санын есепьік жолмен яғни өз күшіндегі жұмыстың бірдей нормативті еңбек
сиымдылығы арқылы анықтайды. Агрегаттардың параметрлі және шығыс
сипаттамаларына автокөліктің әр түрлі жұмыс істеудегі көрсеткіштері қызмет
атқарады: қозғалыс қауіпсіздігі, өнімділігі, үнемділігі және тиімділігі.
Сонымен қатар бөлек бөлшектер мен қосымша агрегаттардан бас тарту
автокөліктің жұмысқа жарамдылығының бұзылуына алып келмейді, ол тек
ақаулығына алып келеді. Автокөліктің техникалық күйінің ауысуының заңдылығы
толықтай автокөлік жүйесіне, сенімділігіне және төзімділігіне
байланыстыОсылайша, автокөлікті транспорттың қозғалмалы құрамының жұмыс
істеуі белгіленген топ немесе сипаттамасы бойынша екі принципиальді түрге
бөлуге болатын жұмыстардың орындалу қажеттілігімен тығыз байланысты. Осы
жұмыстың бір тобы сүйемелдеуге , ал басқасы қозғалмалы құрамының техникалық
күйін қалпына келтіруге бағытталған. Осыған байланысты қозғалмалы құрамның
техникалық дұрыстығын қамтамасыз ету жұмыстарының барлық жинағы техникалық
қызмет ету мен жөндеуден тұрадыТехникалық қызмет етумен жөндеудің негізгі
міндеті ұзақ мерзімде жұмыс істеу уақытында автокөліктің жұмысқа жарамдылық
күйін бірқалыпты ұстау болып табылады.
3.3.1 ТО-1 және ТО-2 алдында автокөліктерді диагностикалау
Ережеге сай, ТО-1 алдында диагностикалық операцияның тек біреуін ғана
өткізеді, ол бірінші кезекте автокөліктің қозғалысының қауіпсіздігін және
оның ақаулық себептеріне бағытталған шешімдерді қамтамасыз етеді. ТО-2
алдында диагностикалау операциясы айтарлықтай көп. Автокөліктердің қауіпсіз
қозғалысын қамтамасыз ететін жүйелер мен механизмдердің техникалық жағдайын
анықтап алудан басқа тексеріске барлық агрегаттар мен механизмдер түседі.
ТО-1 –дің алдында автокөліктерді диагностикалау бір постта
жүргізіледі, тоқтамдары мен жарықтандыру және сигнал беру құралын бақылау
үшін тасымалданатын диагностикалық құралдар, рулдік басқару, сонымен қатар
осы құралдарды реттеуге арналған реттегіштер және тоқтамдарды тексеру үшін
арналған негізгі жабдықтармен жүзеге асырады.
Автобуспен операцияның орындалу кезегі:
1. КИ-4998 стендінің роликтеріне автокөліктің алдыңғы доңғалақтарын
қою. Қозғалтқышты өшіру. Босатқыш роликтерге доңғалақтары тимеу
керек.
2. Шинадағы ауаның қысымын тексеру керек. Шинадағы ауаның қысымы
автокөліктің паспортында көрсетілген қысымда болуы керек. Шианың
протекторында байқалатын үлкен кесілгендер, бөтен заттардың бар
болуы, кеуіп қалуы рұқсат етілмейді.
3. Сызығышты пайдаланып ілініс пен тоқтам басқыштарының жеңіл
басылуын тексеру керек. Басқыштар қажалған болса рұқсат
етілмейді.
4. Керек болса, сызығышты, құралдар жинағын пайдаланып ілініс пен
тоқтам басқыштарының еркін басылуын реттеу керек.
5. Кажеттілік туған жағдайда, тоқтамды бір екі рет басып көру.
Тоқтамдарды келесідей тартып көреді: артқа оңға, алдыңғы оңға,
артқы солға, алға солға.
6. Пневможүйеде ауа қысымын және тоқтам басқышын бір басқанда
қысымның түсуін тексеру.
7. КИ-4998 стендінде алдыңғы мосттың дөңгелектерінің тербелісінің
кедергілерін тексеру. Тоқтамдық дөңгелектің шиналары мен
қаптамалары құрғақ болуы керек. Тоқтам басқышын баспай-ақ
құралда көрсетіп тұрған нұсқағыш бастапқы белгілеуден екі-үш
сызықтан аспауы керек. Тоқтамды барабанның эллиптілігін тексеру.
8. Қозғалтқышты қосу. Стендінің роликтеріне автокөліктің артқы
дөңгелектерін орналастыру. Қозғалтқышты өшіру. Дөңгелектер
босатқыш роликке тимеуі керек.
9. Артқы дөңгелектердің тербеліс кедергісін тексеру, тоқтамды
барабандардың эллипстігін тексеру, дөңгелектегі тоқтамды күшті
тексеру, тоқтамның жұмыс істеу уақтысын тексеру, қажеттілік
туған жағдайда тоқтамдарды максималды тоқтам күшіне реттеу және
минималды бір уақытта жұмыс істеп кетуін реттеу.
10. Артқы дөңгелектегі қол тежегіштегі тоқтам күшін тексеру. Қол
тежегіш рычагының орын ауыстыруын тексеру. Қажет болған жағдайда
қол тежегішін реттеу.
11. Жарықтық, дыбыстық сигнализацияларды, жарықтандыру құралдарының
жұмысын және жағдайын тексеру. Жарықтық сын нақты белгіленген
шекте болуы керек. Дыбыстық сигнал жұмысқа ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz