Қаржылық бақылаудың қажеттілігі

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 14 бет
Таңдаулыға:

Жоспар
Кіріспе

I-бөлім. Қаржылық бақылаудың принциптері мен міндеттері, қажеттілігі.

1.1. Қаржылық бақылаудың қажеттілігі.

1.2. Қаржылық бақылаудың міндеттері

II-бөлім. Қаржылық басқарудың формалары мен әдістері.

2.1. Қаржылық басқарудың формалары мен әдістері.

2.2. Қазақстан Республикасындағы қаржылық бақылау.

Қорытынды.

Кіріспе
Қаржылық бақылау ерекше қызмет болып саналады, жалпы қоғамдық өнімді
сәйкестірілген ақша қаржыларының қорларына құнды бөлуін және оларды белгілі
мақсатқа шығындау бойынша тексеруге бағытталған.
Бақылау термині латын тілінің контра рутулус сөз тіркесінен
туындады, ол қарыма-қарсы қойып салыстыру (айқындалған, ұйғарылған
процесс, және болатын немесе болған, нақтылы құбылыс) деген мағынаны
білдіреді.
Қаражаттарға экономикалық категорияларға сияқты бақылау функциясы
тән, ол қаржылық бақылаудың барына объективті себепкер болады. Осы функция
арқылы қаражат бөлу пропорциясының салығандығын, қорлардың арақатнастарын,
олардың құрылу және қолдану қайнарларын ескертеді. Қаражаттың бақылау
функциясы өндіріс процесіне, айырбастауға, материалды игіліктерді бөлу және
тұтынуға қоғамның және ең алдымен мемлекеттің әсер ету мумкіншіліктерін
тұғызады. Бірақ осы мүмкіншілік ақиқатқа тек ғана қоғамдық қатнаста,
адамдардың қатысуымен, белгілі шарттардың бар болуында жүзеге асады.
➢ Бақылаудың ерекше органдарын құру
➢ Оларды мамандырылған қызметкерлермен қамтамасыз ету
➢ Осы органдардың құқықтарын регламенттеу.
Сонымен бақылау функциясы бақылау құралы ретінде қаржыларды
қолдануда объективті шарттар туғызады, ал қоғамдық өндірісте қаржы жұмыс
жасау барысында саналы қолдану жүзеге асады. Егер қаржылар әкономикалық
базистін қатнасын көрсетсе, яғни өндірістік қатнастын бөлігін, онда
қаржылық бақылау қаржылармен басқару әлементтерінің бірі ретінде -
қондырмалық категория болып табылады (жоспарлау, талдау және есептеумен
қатар).
Қаржылық бақылаудың ерекшелігі мынада: ол ақша түрінде жүзеге асады.
Оның тікелей объектісімен кірістерді құру және жинақтау процессі, ақша
қорларын құру және қолдану болып табылады. Бірақта қаржылық бақылаудың
қызметі кең ауқымды ақша қаражатының шеңберіне таралады, өйткені қаражаттар
басқа құндық категорияларен тығыз байланысты: еңбек ақы төлеумен, өнімнің
өзіндік құнымен, кіріспен, пайдамен, өндірістік қорлармен (негізгі,
сырттармен) капиталды салулармен, инвестициялармен. Ал қаржылық бақылау
мекемелердің және ұйымдардың бюджеттік қаржы бөлулерінің дұрыс қолдануын,
олардың қызметтерінің барлық жақтарын қарастырады,яғни толық торлардың
ашылуын және контингентерді, қаржы шығындарының бекітілген нормаларын
сақталуын бақылайды.
Қаржылық бақылау қызмет сферасы бақылаудың басқа түрлерімен жиі
сәйкес келе алады : әкімшілік, құқықтық, әлеуметтік, техникалық, саясимен .
Өйткені шаруашылық органдар қызметтерінің қаржылық қызмет жағы
шаруашылықпен тығыз байланысты болғандықтан қаржылық бақылауды шаруашылық
бақылаудан айыру қиынға әкеледі, ал кейде мүлде айыру мүмкін емес, өйткені
қаржылық операциялардың көбінде шаруашылық қызметтің процесстері көрінеді.
Бақылауды жүзеге асырудың негізгі принциптері :
❖ жүйелілік, жаппайлылық, бақылау әмбебаптығы;
❖ бақылау превентивності , яғни оның ескерту түрі;
❖ әрекеттілік, нақтылық, жариялық, осы принциптер бақылау жүйесі дұрыс
ұйымдастырылғанда, дәйектеме әдісті қолданғанда, істі мұқият
зерттегенде , нақтылы ұсыныстар кіргізгенде ғана қол жеткізіледі;
❖ бақылаудың алаламайдылығы;
❖ бақылау органдарының қызметкерлерінің тәуелділіксіздігі .
Мазмұны ашылатын қаржылық бақылаудың негізгі мақсаттары:
1. Мемлекет, ұйымдар мен халық алдында қаржылық міндеттемелердің
орындалуын тексеру.
2. Шаруашылық субъектердің бұйрығында болатын ақша қорларының дұрыс
қолданылуын тексеру (бюджеттік және меншікті қаражаттар , банкілік
қарыздар, бюджеттен тыс қаражаттар).
3. Шаруашылық субъектілермен қаржылық операциялардың, есеп-қисаптарды
іске асыру және ақшалы құралдардың сақталу ережелерінің сақталуын тексеру.
4. Ішкі өнім резервтерін, шаруашылықтын рентабелдік көтеруінің
мүмкіншіліктерін, еңбек өнімділігінң өсу шегін, қаржы қаражатының айналым
айналымдарының тездетулерін, материалдық және ақша қаржысының үнемді және
нәтижелі қолдануын анықтау.
5. Қаржылық тәртіп бұзуларды жою және ескерту .
Олар айқындалған жағдайда ұйымдарға, лауазымды тұлғаларға және
азаматтарға қарастырылған тәртіп бойынша шаралар қолдану, ал мемлекетке
және ұйымдарға келтірілген зиян мөлшерінің орнын толтыру.
Қаржылық тәртіп – шаруашылық субъектілермен мемлекеттік ақша
қаражаттарын қолданудағы және бөлудегі нақты анықталған және құрастырылған
тәртіпте ұсыныстарды сақтау.
Қаржылық бақылау нарықтық қатнастардың шарттарында маңызды
өзгерістерді төзейды. Жаңа экономикалық өзара қатынастар әр уақытта
тексерулерді яғни қаржылық операцияларды, әртүрлі келісімдерді қадағалауды
шыдамайды. Бәрін қамтитын бақылау нарықтық қатнастардың тежеуішісі болады.
Бірақ, құрылымның шала орындауын, меншікті өзгерту әдістерін, бағалардың
либерализациясын, шаруашылық ету бостандығын, экономикалық жағдайлардың
факторларының анықсыздығын, сипаттайтын ауыспалы кезең қөғам үшін қолайлы
бағытта қаржылық ағын құралдарының қозғалысын басқару және бақылау әрекетін
жоғалтуына әкеледі.Осы шарттарда қаржылық тәртіптін, қаржылық заңның бұзылу
тенденциясы күшееді, мемлекеттік меншікті қолдану жөнінде қиянат етулер
жиіленеді. Сондықтан қаржылық бақылау шаруашылық өмірде барлық негативтік
көріністердің сенімді жапқышы болу керек. Мемлекет қоғам мүдделерді,
әлеуметтік әділеттілікті қорғау барысында қаржы бақылау функцияларының
реттеу мүмкіншіліктерін құрал ретінде пайдаланып қайта өндіру, бөліп
тарату, құрлылымдарын жетілдіру, қаржылық бақылауды ұйымдастыру
процестеріне килігуі тиіс .

І. Қаржылық бақылаудың принциптері мен міндеттері, қажеттілігі

1. Қаржылық бақылаудың қажеттілігі

Нарықтық шаруашылықты ұйымдастырудың қазіргізаманғы жағдайының
негізінде қаржылық бақылау аса маңызды орын алады.
Қаржылық бақылаудың нәтижесінде түрлі деңгейдегі басқармалар
алдымен бизнес жағдайының нақтылығы, ұйымның қаржысы, салық төлемдері
жөніндегі міндеттемелердің орындалуы, бюджеттен тыс төлемдер, сондай-ақ
бюджеттік қаржының жұмсалуы туралы ақпарат алулары міндетті. Бірақ,
мемлекеттік басқару органдарының, салық қызметтерінің, ұйымның
әкімшіліктері мен олардың ұжымдарының, акционерлер мен құрылтайшылардың
экономикалық мүдделері сәкес келмейді. Әр жақ өз көрпесін өзіне қарай
тартады, нақтырақ айтқанда әркім өзі үшін тиімді пайдасын іздеуге тырысып
бағады.
Мемлекет салық пен бюджеттік шығындарды жабатын түрлі салымдарды
көбірек жинауға мүдделі.
Шаруашылық субьектілері көп пайда табуға ынталанады, бірақ, бюджетке
түсіруге тиісті түрлі салымдар мен салық мөлшерін азайтуға тырысады. Ол көп
ретте өнім өндіру көлемі мен өнімнің сапасын арттыруды жақсарту, өндірісті
ұйымдастыру мен технологияларды жетік меңгеру арқылы жүзеге асырылады, ал
бюджетке салық пен түрлі түсімдерді аз түсіруді мақсат тұтқандар алдап-
арбау, заңдылықтарды өз мақсатына қарай бұрмалауға жол береді. Бұл көп
ретте есептік мәліметтерді кеміту арқылы жүзеге асырылады.
Бірақ, түрлі субьектілерден ақпарат алған кезде мүдделер анықталады.
Банктер мен қарызға берушілер үшін ұйымның төлем қабілеттілігі мен
ішкі табысы туралы нақты ақпарат қажет. Оларды ең алдымен ұйымның несиелер
мен түрлі заемдарға қарыздарды, төлемдердің процентін төлеуге қабілеттілігі
қызықтырады.
Қор биржалары құнды қағаздарды сатып алу мен оларды сатудан қомақты
пайда тапқысы келеді. Сондықтан олар өз клиенттерінің қаржылық ережелерінің
даму перспективалары мен жағдайы туралы нақты ақпарат алуға мүдделі. Сондай-
ақ акционерлер туралы да осыны айтуға болады. Өйткені олар ұйымға салған
қаржы мен дивиденттерінің көлеміне алаңдайды. Оларды ұйымның дамуы,
болашағы, қаржылық жағдайының нақтылығы туралы нақты ақпарат қызықтырады.
Сөйтіп, ұйыммен қарым-қатынас жасайтын әр шаруашылық субьектісі,
банктер мен жеке тұлғалар олардың іс-қимылы туралы нақты ақпарат алуға
мүдделі. Ұйымның иесі оның іс-қимылының алдағы уақыттағы дамуына ықпал
ететін мемлекет пен үшінші тұлғаның ақпаратты алған тұста оның нақты
екендігіне көз жеткізгендіктеріне мүдделі болады. Ал ақпаратты
пайдаланушыларға келсек, ақпараттың нақытылығы немесе уақыты және ондай
тексеруге қажетті материалдарды анықтауға арнайы маманданбаған. Сондықтан
көп ретте ондай мүмкіндіктерді ұйымның иесі өзі қарастыруға тырысады.
Мұндай жағдайда ұйымның иесі мен ұйымның қаржылық іс-қимылы туралы
ақпарат пайдаланушыларының қызығушылығын қанағаттандыру үшін баланс пен
қаржылық есептің, есеп көрсеткіштерінің нақтылығы туралы дәлелдемелерді
алуға машықтану қажеттілігі туындайды. Мұндай дәлелдемелер қаржы-бақылау
ұйымдарының тексеру-қадағалау сараптамаларын өткізген кезде алынады.
Сөйтіп, ұйымның иесі мен басқа да мүдделі жақтың нақты ақпарат алуға деген
қажеттілігі қанағаттандырылады.
Нақты ақпарат болған кезде нарық капиталын үйлестірудің тиімділігі
артады және түрлі экономикалық шешімдерді болжауға және оның мүмкіндігін
бағалауға болады.

2. Қаржылық бақылаудың міндеттері
Қаржылық бақылау – қаржы қорларын құру мен жұмсау, ішкі ұлттық өнімді
тарату құнының дұрыстығын тексеруге байланысты ерекше іс-қимыл, қаржыны
басқарудың басты элементтерінің бірі.
- тәуелсіздік;
- жариялылық;
- ескерту түрі;
- нақты қимыл;
- тұрақтылық;
- нақтылық;
- жан-жақты қамтушылық қаржылық бақылаудың басты прициптері болып
табылады.
Қаржылық бақылауды жүзеге асыратын субьектілерге байланысты олардың
келесі түрін айырады:
1. Мемлекеттік билік органдары мен басқарма мемлекеттік қаржылық
бақылау жүргізеді. Барлық мемлекеттік бақылау жалпымемлекеттік және
ведомстволық болып бөлінеді.
• жалпымемлекеттік бақылау өте маңызды роль атқарады, көп ретте
қоғамдық өндірістің экономикалық даму жолы, тұрғындардың әлеуметтік
жағдайының деңгейі, экономикалық қылмыстар мен көлеңкелі
экономиканың көлемі оның ұйымдастыруы мен іс-қимылына байланысты.
Жалпымемлекеттік бақылауды Министрлер Кабинеті, Қаржы Министрлігі,
мемлекеттік салық әкімшілігі мен мемлекеттік бақылау-тексеру
қызметі, жергілікті мемлекеттік әкімшіліктер, мемлекеттік кеден
комитеті мен басқалары жүргізеді.
• Ведомстволық қаржылық бақылау тек қана ведомствоаралық кәсіпорындар
мен ұйымдарға қатысты және министрліктер мен ведомстволардың
бақылау-тексеру бөлімшелеріне ғана қолданылады. Соңғы жылдары
көптеген министрліктердің таратылуына байланысты, жаңа меншік
формасындағы кәсіпорындардың пайда болуымен ведомстволық қаржылық
бақылау көлемі біршама азайған.
2. Қоғамдық қаржылық бақылауды қоғамдық ұйымдар партиялар,
қозғалыстар, кәсіподақ ұйымдары жүзеге асырады.
3. Аудит – қаржылық бақылаудың жаңа түрі. Бұл коммерциялық негізге
құрылған тәуелсіз ішкі қаржылық бақылау.

ІІ. Қаржылық бақылаудың формалары мен әдістері
2.1.Қаржылық бақылаудың формалары мен әдістері
Өткізілу уақытына байланысты қаржылық бақылаудың келесі формаларын
анықтауға болады:
• алдыңғы, қаржылық операцияларды жүзеге асырғанға дейін өткізіледі,
• ағымдағы, қаржылық операцияларды өткізу кезінде салықтар, жиындар
аудару, қаржылық қорлар құру, төлемдерді жүзеге асыру, тағы басқа;
• одан кейінгі, айдың, тоқсанның, жылдың аяқталуында, нақтылы
мерзімдердің аяқталуына орай жүргізіледі.
*Әдіс* деген термин қандай да бір мақсатқа жетудің түрін, қандай да
бір салада еңбек қабылдауының үйлесімділігін анықтайды. Бақылаушы органдар
қойылған міндеттерге байланысты оларды пайдалана алатын білімнің түрлі
кеңістігіндегі мамандарға арналған түрлі амалдар бар. Белгіленген ұйымның
мамандыққа байланысты білімнің шарттарына, дұрыс таңдалғанына сәйкес
аудиторлардың тексеруді өте тиімді жүргізулеріне мүмкіндік береді.
Тексерудің әдістерін екі топқа бөлуге болады: тексерудің нақтылы
таза әдісі және тексерудің құжатты әдісі.

Тексерудің нақтылы әдістері
Бақылаушы органдар мемлекеттік органдардың тапсырмаларының негізіне
немесе субьектімен жасалған келісімнің шарттарына және нормативтік
актілердің талаптарын басшылыққа ала отырып, тексерулердің әдістері мен
формаларын өзінше анықтау хұқығын негізге ала отырып, нақтылы тексерудің
мынадай негізгі әдістерін пайдалана алады:
• Алдын-ала барлау;
• зерттеу;
• инвентаризация жасау;
• тексеру өлшемі;
• өндіріске материалдар мен шикізатты сынақтан өткізуге жіберу;
• материалдар, товарлар, дайын өнімдер мен шикізаттың лабораториялық
сараптамасының сапасы;
• сараптама бағасы;
• сұрау жүргізу;
• атқарылған жұмыс көлемін тексеру;
• тағы басқалары.
Енді бірнеше әдісті жеке-дара зерттеп көрелік.
Алдын-ала барлау. Бұл әдіс бойынша мысалы, құжаттар мен мүліктердің
сақталуының жағдайын, өндірістік, қоймалардың сауда бөлмелерінің жағдайын
анықтауға болады. Алдын-ала барлауға түрлі нысандарды: сауда құрал-
жабдықтары мен өндірістік, құжаттар, материалдық активтердің сақталатын
орны, аумағы, дайын өнімдерді, тексеру-кассалық аппараттарды жатқызуға
болады. Алдын-ала барлау жүргізген кезде заңсыздықтар немесе асыра
пайдаланушылықты куәлендіретін дәлелдемелер анықталуы мүмкін.
Зерттеу. Ол нормативтік және сонымен бірге ақталатын құжаттармен
қатар таныса отырып жауапты тұлғалардан алынған түсініктеме арқылы
жасалатын алдын-ала барлаудың жалғасы іспетті. Зерттеудің тиімді
қорытындысы цехтардағы өнім өндірісінің технологияларын, оларды қабылдаудың
тәртібін, сақталуын, өнімдер мен товарларды тарату мен өткізуді тексерген
кезде анықталады.
Инвентаризация. Кәсіпорын мүліктер мен міндеттемелердің есебін
жүргізуге міндетті. Әрі сол тұста олардың жай-күйі мен бағасының, есептегі
барлығын құжаттандыру мен тексеру міндетті түрде жүзеге асырылуы қажет.
- Мүліктің нақты барлығын анықтау;
- мүліктің нақтылы барлығын бухгалтерлік есеппен салыстыру;
-есепке алу міндеттемесінің дұрыстығын тексеру есепке алудың негізгі
мақсаты болып табылады.
Есепке алу бухгалтерлік есеп берудің негізгі бөлігі болып табылатын,
баланс көрсеткіштері дұрыстығының нақты тексерісінің тиімді әдісі болып
саналады. Инвентаризация өткізудің тәртібіне нақты талаптар қойылады.
Инвентаризация жүргізген кезде комиссия мүшелерінің тіпті бір мүшесі
қатыспаған жағдайда оның қорытындыларын жарамсыз деп тануға болады. Тағы
бір маңызды тұсы, құндылықтардың жетіспеушілігі және табиғи шығын
нормаларын тым көбейтіп жібергені жөнінде арнайы есепке алуды толтыратын
құжаттарға техникалық бақылау бөлімінен немесе соған теңестірілген
мамандандырылған ұйымдардан сапа жөніндегі инспекциядан, басқаларынан
алынған кінәлі тұлғалардың жоқтығын дәлелдейтін немесе кінәлі тұлғалардан
шығынның орнын толтырып алуға қарсылық білдіргені жөнінде тергеу немесе сот
органдарының шешімі міндетті түрде қоса берілуі шарт.
Қалдықтардың санын, дайын өнімдерді, жартылай дайын өнімнің шығымын,
өндірістегі материалдар мен шикізаттың міндетті түрде нақты шығынын
анықтаған кезде ғана өндіріске материалдар мен шикізатты сынақтан өткізу
қолданылады. Оны сондай-ақ құрал-жабдықтардың, тағы да басқа қондырғылардың
қуаттылығын, технологиялық кезеңін, кәсіпорындағы іске қосылған немесе оған
дейін іске қосылған материалдар мен шикізат шығының нормаларын тексеруге де
қолданады. Ол үшін соған сәйкес өндірістік сынақ(мәселен, кулинарлық
өнімдерді пісіру, өнімдердің үлгілерін дайындау, тағы сол сияқты)
жүргізіледі.
Өндіріске шикізатты сынақтан өткізуге жіберер алдында шығарылатын
өнімдердің қандай түріне сынақ жүргізілетінін анықтап алу қажет. Бұл
тұрғыдан алғанда бұйымның сапасына немесе жоғарылатылған нормалар мен т.
с.с., материалдардың жекелеген түрлері бойынша шығыны жайындағы
мәлімдемелерге жасалған ескертпелер ескеріледі. Егер сынақ арқылы дайын
өнім өндірісінің нақтылығын тексеруді мақсат тұтса, онда сынақ өндірісі
оған дейін қалай жасалса, сол жағдайда, сол тәртіпте жүзеге асырылуы тиіс.
Егер өндірістің шарттары мен жағдайы өзгермесе, онда өндіріске жіберілген
кез-келген шикізат бақылау сапасына қабылдануы қажет.
Сынақ өткізудің арқасында нормалар нақтыланып, өнімнің шығымы мен
шикізаттың нақты шығынын есепке алуды бақылау күшейтіледі. Одан басқа,
өнімнің сапалық көрсеткішін дұрыс көрсетпеу мен басқа да бұрмалаушылықтар,
өндіріс технологиясы пен оны нормалау кезінде кемшіліктер анықталуы мүмкін.
Материалдардың, товарлардың, дайын өнімдер мен шикізаттың лабораториялық
сараптамасының сапасы. Аталған әдісті пайдалану түскен материалдардың,
товарлардың, шикізаттың, сондай-ақ дайын өнімдер мен жартылай дайын
өнімдердің сапасын бақылауға, шығын нормаларын сақтамаудың, өз
қажеттілігіне дейін жетпеген шикізатты пайдаланудың фактілерін анықтауға
мүмкіндік береді. Мұндай және басқа фактілер, мысалы, технологиялық
кестенің, бекітілген нормалар мен басқа да кемшіліктерді анықтайға кепілдік
береді. Сараптама техникалық бақылау бөлімімен немесе соған теңестірілген
мамандандырылған ұйымдардың көмегімен сапа жөніндегі инспекция т.с.с
жасалуы мүмкін. Лабораториялық сараптама жасау үшін алынатын зат үлгі
халық шаруашылығының белгіленген салалары кәсіпорындарының тексеру тәртібі
туралы ережелеріне сәйкес жүргізіледі.
Нысандардың сараптама бағасы әсіресе нақты сауалдарды зерттеген кезде
қажет болады. *Аудиторлық іс-қимыл туралы* Қазақстан Заңына сәйкес аталған
аудиторлық ұйымда штатта тұрған, қажетті деңгейдегі білімі, және немесе
нақтылы сала бойынша нақты сауалдарға сәйкес тәжірибесі бар, бухгалтерлік
есеп пен аудитден бөлек, және осы салаға қатысты мәселелерге қорытынды
беретін маман сарапшы болып танылмайды. Сарапшы ретінде аудиторлық ұйым
заңды тұлға болып саналатын мамандандырылған ұйымның қызметін пайдалануы
мүмкін. Сөйтіп, бағалаушының, инженердің, геологтың, актуарий мен басқа
сарапшының жұмысы пайдаланылуы мүмкін. Аудиторлық ұйым аудит жүргізген
кезде қызметін пайдаланатын сарапшы:
- соған сәйкес білікті болуы шарт, тәртіп бойынша біліктілігін
дәлелдейтін сәйкес құжаттары болуы біліктілігі туралы куәлік,
лицензия, диплом, т.с.с керек;
- нақты білім саласында өз абыройы мен сәйкес түрде іс тәжірибесі
болуы қажет, тәртіп бойынша түрлі лебіздер, мінездемелер,
публикациялар, т.с.с.
Сұрау салу. Бір атап өтерлігі, тексеруші органдарға қажетті
түсініктемелер мен қосымша хабарламалар алуға, сондай-ақ үшінші тұлғадан
жазбаша сұрау салу бойынша қажетті ақпарат жинақтауға хұқық берілген.
Соған сәйкес жоғары лауазымды тұлғалардан мұндай түсініктемелер мен
түрлі қағаздар алу үшін тексеру кезінде құжаттарда көрсетілген фактілердің
нақтылығын анықтау қажеттілігі туындаған уақытта, шаруашылық
операцияларының нақтылығын, мәліметтердің нақтылығын тексеру үшін жоғары
лауазымды тұлғалардан мұндай түсініктемелер мен түрлі анықтамалар алу
қажеттілігі туындайды. Сұрау салуды жазбаша немесе ауызша жасауға болады.
Анықтамалық көзқарастағы түсініктеме тіркелмейді, бірақ, фактінінің
нақтылығын анықтау үшін кәсіпорын қызметкерлеріне жазбаша түрде түсініктеме
беруін сұрауға болады.
Атқарылған жұмыс көлемін тексеру. Арнайы есептеу құралының көмегімен
тексеріледі:
- қабылдап алу және есептеу актілерінде, сондай-ақ смета мен жобада
көрсетілген атқарылған жұмыстың мақсатының, санының және бағасының
сәйкестігін;
- бірлік бағасын есептеу кезінде қолданылатын прейскуранттық бағасы
мен калькуляциясының, негізінде жасалған сметалық нормада
қарастырылған жұмыс құрамының атқарылған жұмыстарына сәйкес;
- констркутивтік элементтер, кезеңдер мен жұмыс түрлерінің немесе
оның бөліктерінің нысандарының аяқталуы. Мұндай тексерулерді
олардың жұмыс мақсаты мен қорытындыларына сәйкес түрлі тәсілдермен
жүргізеді.
Тексерудің негізгі тәсілдеріне жатады:
- нақты атқарылған жұмыстың тексеру мөлшері;
- жұмысшыға төленген есептеулерде көрсетілген жұмыс көлемін қабылдап
алу актісінде және аяқталмаған құрылыс инвентаризациясының
актілеріндегі жұмыс көлемімен салыстыру;
- басқа ұйымдармен есептеулерге байланысты жасалған операцияларға
қарсы тексеру;
- атқарылған және тапсырылған жұмыстардың есептеулеріне байланысты
белгіленген операцияларды тексеру.
Ғимараттар мен кешендерге ағымдағы және күрделі жөндеу жұмыстарын
жүргізуге, құрылысқа байланысты ақтарылған жұмыстарды тексеру үшін
қолданылатын нақты атқарылған жұмыстың тексеру өлшемі өте кең тараған.
Тексерудің құжатты әдісі
Тексерудің құжатты әдісін - әдістер тобының басқасын – екі топқа
бөлуге болады: қағаз жүзінде тексеру әдісі мен мерзімдік құжаттарда
көрсетілген нақты тексерістің әдісі.
Қағаз жүзіндегі тексеру құжатитарының әдісіне жатады:
- құжатты толтырудың дұрыстығы мен нақтылығы, толытырылуы, құрастыру
тәртінің сақталуын тексеру;
- бекітілген нормативтердегі нормативтік тексеру есептеу және есеп
беру көрсеткіштерінің салыстырылуы;
- есептік тексеру, құжаттарда көрсетіліп бекітілген ережелерге сәйкес
операциялардың сәйкестігін тексеру.
Барлық кәсіпорындар мен ұйымдар үшін құжат толтырудың жалпы тәртібі
бухгалтерлік есептегі құжаттар мен құжат айналымдарының Ережелерінде
бекітілген. Бұл Ережелерге сәйкес заңдық тұрғыда күш беру үшін алғашқы
құжаттардың міндетті мәліметтері қарастырылған. Олар мыналар болып
саналады: құжаттың аты формасы, форманың коды, толтырылған күні,
шаруашылық операциясының мазмұны, шаруашылық операцияларының өлшемдері
сандық және бағалық тұрғысынан алғанда, шаруашылық операциялары мен оны
толтырудың дұрыстығын жасау үшін, жеке қолы мен оның таралымына жауапты
лауазым тұлғасының аты. Одан басқа құжат толтырылған ұйымның толық аты.
Қажетті жағдайда құжатпен бекітілген, шаруашылық операциясын жүргізуге
негіз болып табылатын құжаттың номері, кәсіпорынның аты мен мекенжайы,
қосымша мәліметтер келтірілуі мүмкін. Басқа мәліметтер құжаттандырылған
шаруашылық операцияларының мақсатымен анықталады. Бекітілген нормативтегі
нормативтік тексеру есеп және есеп беру көрсеткіштерін салыстыру қосымша
құн салығын және басқа да салықтарды төлеуде және есептеуде, товардың
табиғи төмендеу нормаларын қолданудағы қателіктерді, бюджеттік емес
қорларға түсетін есептеулер мөлшерін, оның ішінде құн салығын азайтуды,
еңбекақыдан ұсталынып қалатын мөлшерді төмендетуді, өнімнің жұмыстың
қызмет көрсетудің өзіндік құнын өсіруді азайтуды анықтауға мүмкіндік
береді.
Құжаттарда көрсетілген бекітілген тәртіптегі операцияларды
тексеру түрлішаруашылық операцияларының хұқықтылығын анықтауға мүмкіндік
береді. Оның көмегімен мәсалы, сенімхатсыз басқа бір тұлғаға еңбекақы
төлеуді, т.с.с. анықтауға болады.
Есептік тексеру бухгалтерлік регистріндегі, таксировканың
дұрыстығын, қорытынды ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.