Аяқталмаған қылмыс пен аяқталған қылмысты ажырату

Жұмыс түрі: Диссертация
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 42 бет
Таңдаулыға:

Кіріспе 3

А. БӨЛІМІ. АЯҚТАЛМАҒАН ҚЫЛМЫС ЖӘНЕ ОНЫҢ ТҮРЛЕРІ 6

1. 1Аяқталмаған қылмыс туралы отандық қылмыстық заңнаманың дамуы 6

1. 2 Қылмысқа дайындалудың түсінігі 12

1. 3 Қылмысқа оқталудың түсінігі 17

А-бөлім тұжырымдамасы 24

Б. БӨЛІМІ. АЯҚТАЛМАҒАН ҚЫЛМЫС ҮШІН ЖАУАПТЫЛЫҚҚА ТАРТУ ЖӘНЕ ОНЫ БАСҚА ИСТИТУТТАРДАН АЖЫРАТУ . . . 26

2. 1. Аяқталмаған қылмыс үшін қылмыстық жауапкершілік 26

2. 2. Аяқталмаған қылмыс пен аяқталған қылмысты ажырату 33

2. 3. Қылмыстық құқық бұзушылықтан өз еркімен бас тарту және оны аяқталмаған қылмыстан ажырату мәселелері 40

Б-бөлім тұжырымдамасы 43

Қорытынды 45

Қолданылған әдебиеттер тізімі 47

КІРІСПЕ.

Зерттеу тақырыбының өзектілігі. Аяқталмаған қылмыстық әрекет проблемасы қылмыстық құқықтың, криминологияның, тергеу және сот практикасының өзекті мәселелерінің бірі болып табылады, өйткені бұл мәселенің шешімінен қылмыстық құқық бұзушылық әрекеттердің шеңберін анықтауға, олардың саралауға, қылмыстық ниеттің жүзеге асырылу дәрежесіне сәйкес жазаның тағайындауға, қылмыстық нәтижеге қол жеткізуге бағытталған әрекеттердің алдын алу және жолын кесуге өз септігін тигізеді. Адам өлтіруге және зорлауға оқталу жыл сайынғы өсуі және сондай-ақ аяқталмаған қылмыстардың аса ауыр және ауыр түрлеріннің көбейуі, соның ішінде адам өлтіруге оқталу, зорлау, ауыр дене жарақатын келтіру, ұрлық және оларға қатысты дайындық іс-әрекеттердің өрбуі бұл мәселенің маңыздылығының дәлелі болып табылады.

Зертеудің теориялық маңыздылығы: аяқталмаған қылмыстың ерекшелігін анықтау, аяқталған қылмыс түрлерінен айырмашылығын анықтау, аяқталмаған қылмыстың пайда болу тұжырымдамасын жасау және қылмысқа дайындалу, оқталудың осы жаңа тұрымдама позициясынан қарау.

Жұмыстың тәжіребелік құндылығы оның зерттеу нәтежесінде алынған қорытынды құқықшығармашылық қызметте, сот талқылауы және сот-тергеу тәжіребесінде, қылмысқа дайындалу сатысының алдын алу және жолын кесуге бағытталған шараларды әзірлеуге, оқу және ғылыми салаларда, сондай-ақ, құқық қорғау органдарының қызметкерлерін қайта даярлау және біліктілігін арттыру шараларында қолданылып жүзеге асырылады .

Ғылыми зерттелу дәрежесі. Қылмысқа дайындалу және оқталуға байланысты теориялық сұрақтарды әзірлеу Ағыбаев А. Н., Дулатбеков Н. О., Әпенов С. М, Аминов Д. А., Ахмедова М. М., Дурманов Н. Д., Загородников Н. И., Зубкова В. И., Егоров В. С., Иванов В Д., Кадырова М. И., Караулов В. Ф., Козлов А. П., Кочои С. М., Кузнецова Н. Ф., Левертова Р. А., Редин М. П., Таганцев Н. С., Тишкевич И. С., Трайнин А. Н., Утевский Б. С, Шляпочников А. С., атты ұлы тұлғалармен байланысты.

Зерттеу объектісі аяқталмаған қылмыстық әрекет нәтижесінде пайда болған қоғамдық қатынастар мен осы әрекет үшін тағайындалатын жаза болып табылады.

Диссертациялық зерттеудің әдіснамалық негізін мыналар құрайды: жалпы ғылыми әдістер танымының ережелері, жалпы мемлекет және құқық теориясының тұжырымдамалық ережелері, қылмыстық құқық теориясы, қазіргі заманғы құқықтану доктринасы. Диссертациялық жұмыста тарихи, логикалық, жүйелік және салыстырмалы-құқықтық талдау, статистикалық, нақты-әлеуметтік және басқа да зерттеу әдістері қолданылды.

Теориялық зерттеу базасы. Қылмысқа дайындалғаны және оқталғаны үшін жаза тағайындауға байланысты теориялық сұрақтарды әзірлеу, аяқталмаған қылмыстық қызмет ұғымы мен белгілерін анықтауды көздеген қылмыстық-құқықтық ғылымының ресей классиктерінің еңбектерін зерттеумен және құқықтық талдау жасаумен негізделеді. Сондай-ақ, зерттеудің теориялық негізін кеңес кезеңнің ғалымдары және қазіргі заманғы қазақстандық және ресейлік ғалымдар-заңгерлері толықтырды. Сонымен қатар, диссертацияда бірқатар шет мемлекеттерінің заңнамасына салыстырмалы-құқықтық зерттеу түрінде талдау жасалған.

Нормативтік базасы. Қазақстан Республикасының Конституциясы, Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексі жәнеде аяқталмаған қылмыс үшін жаза тағайындау және қылмыстық жауаптылыққа тарту тәртібін реттейтін басқа да нормативтік құқықтық нормалар.

Диссертациялық зерттеудің ғылыми жаңалығы:Қазақ гуманитарлық заң университетіңде диссертациялық зерттеу шеңберінде, аяқталмаған қылмыс түсінігі, мазмұны, негіздері және аяқталмаған қылмыс үшін қылмыстық жауаптылықты жүзеге асыру пробламаларын кешенді талдау жүзеге асырылады, және осының нәтежесінде аяқталмаған қылмыс үшін қылмыстық жауапкершілікке тартуға және жаза тағайындауға байланысты қолданыстағы заңнамаға бірқатар өзгерістер енгізу туралы ұсыныстар жасаймыз.

Зерттеу пәні қылмысқа дайындалу және оған оқталу үшін жауапкершілікті көздейтін Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексінде көрсетілген нормалар болып табылады.

Мақсаттары мен міндеттері:Бұл жұмыстың мақсаты болып аяқталмаған қылмыс проблемасын және оның түрлерімен осы іс әрекет үшін жауаптылықты жүктейтін Қазақстан Республикасының бұрын қолданыста болған және қазіргі заманғы қылмыстық заңнамасындағы нормаларды зертеу. Осы мақсатқа жету үшін алдымызға мынадай міндеттер қойдық:

аяқталмай қалған қылмыстық әрекет туралы нормалардың тарихи даму үрдісін анықтап талдау;

аяқталмаған қылмыс жалпы түсігі және оның түрлері туралы жалпы мәліметтер қарастыру
қазіргі заманғы қылмыстық-құқықтық әдебиеттердегі қылмысқа дайындалу және оқталу туралы көзқарастарды салыстыру;
аяқталмаған қылмыстық іс әрекет үшін жауапкершілік туралы заңды қолдану тәжірибесін зерттеу.
аяқталмаған қылмыс пен аяқталғанқылмыс институттарының ерекшеліктеріе қарастыру.
Қылмыстан өз ерімен бас тарту жағдайындағы мәселені зерттеу.

Қорғауға шығарылатын негізгі тұжырымдар:

Қазақстан Республикасының Қылмыстық Кодексіне аяқталмаған қылмыстың толыққанды анықтамасын енгізу. Демек «қылмысқа дайындалу және оқталу аяқталмаған қылмыс деп танылады» деген ұғымды енгізу қажет. Бұл ұғымды Қазақстан Республикасының Қылмыстық Кодексінің 24-ші баптың 1 тармағы ретінде енгізу қажет.
Қазақстан Республикасының Қылмыстық Кодексіндегі 26 баптың 1 бөлігінде көрсетілген «қылмыстық жауаптылыққа жатпайды» сөйлемін «қылмыстық жауаптылықтан босатылады» сөйлеміне ауыстыруды ұсынамын. Біздің ойымызша бұл сөйлемді ауыстырып біз кінәлі жауаптылық принціпінің қағидасына сай келеміз.

Диссертациялық жұмыстың құрылымы. Диссертациялық жұмысы кіріспеден тұрады, кіріспеде тақырыпты таңдау мен оның өзектілігі дәлелденіп, зерттелетін проблеманың жетілдірілу деңгейі көрсетіледі. Зерттеудің мақсаты мен мәні, оның нысаны мен пәні, әдістемелік негізі анықталады. Жүргізілген зерттеудің нормативтік базасы көрсетіліп, жұмыстың теориялық және тәжірибелік мәні ашылып, қорғауға шығарылған қағидалар қалыптастырылады. Негізгі бөлім екі бөлімнен құралған, ол:

Бірінші бөлім - «Аяқталмаған қылмыс және оның түрлері», бұл бөлімде аяқталмаған қылмыстың жалпы сипаттамасы мен оның түрлеріне сипаттама беріледі.

Екінші бөлім - «Аяқталмаған қылмыс үшін жауаптылыққа тарту және оны басқа институттардан ажырату» бұл бөлімде аяқталмаған қылмыс үшін жауаптылық негіздері қарастырылады және аяқталған қылмыстан ерекшеліктері көрсетіледі.

Қорытындыда зерттеу қорытындысы келтіріліп, кейбір тәжірибелік нұсқамалар қалыптастырылады

А БӨЛІМІ. АЯҚТАЛМАҒАН ҚЫЛМЫС ЖӘНЕ ОНЫҢ ТҮРЛЕРІ.

1. 1 Аяқталмаған қылмыс туралы отандық қылмыстық заңнаманың дамуы

Қылмыстық заңнамада аяқталмаған қылмыс ұғымының анықтамасы жоқ. Оның себебі Қазақ СССР қылмыстық кодексін әзірлеген, совет мектебінің қылмыстық құқық доктринасы қылмысқа дайындалу оқталуыды қылмыс сатылары ретінде қарастырып, аяқталмаған қылмыс ретінде қарастырмаған.

Қазіргі заманғы қылмыстық-құқықтық әдебиете аяқталмаған қылмысқа қатысты ескірген көзқарасты өзгертуге бағытталған қадамдар байқалып келеді. Бұл аяқталмаған қылмыс туралы анықтаманы әзірлеу керек екенін М. П Редин өз еңбектерінде жазған. Оның ойынша "Аяқталмаған қылмыс - бұл тұлғаның қылмыстық ниетін жүзеге асыруға бағытталған әрекет, қылмысқа дайындалу немесе қылмысты жасау кезінде тұлғаның қатыссыз жағдайлардың кесірінен үзілуі"1 деп санаған. Біздің ойымызша дәліректеу анықтаманы Г. В. Назаренко атты тұлға ұсынады. Ол "Аяқталмаған қылмыс деп тұлғаға байланысты емес жағдайлардан немесе тұлғаның қылмыстан ерікті түрде бас тарту себебінен аяқталмай қалған қасақана іс әрекет"2 деген сипаттама береді.

Біздің ойымызша, Г. В. Назаренкомен ұсынылған анықтама қазіргі заңнама нормаларына сәкес келеді, өйткені қылмыстың аяқталмау себебі қылмыскерге байланысты емес жағдайлардан ғана емес, тұлғаның қылмысқа дайындалу немесе оқталу кезінде, өз еркінен қылмыстан бас тарту себебіненде аяқталмай қалып тұр.

Сонымен Қазақстан Республикасының қылмыстық кодексінің 10 бабына сәйкес жазалау қатерімен тыйым салынған айыпты жасаған, қоғамға қауіпті іс-әрекет (әрекет немесе әрекетсіздік) қылмыс деп танылады3. Қазақстан Республикасының қылмыстық кодексінің Ерекше бөліміде көзделген нормаларындағы қылмыс құрамдары, аяқталған қылмыстық іс әрекет деп тұжырымдалады. Алайда шын өмірде және тәжіребеде қылмыс әрқашанда соныңда дейін жеткізілмей, белгілі бір жағдайларға байланысты қылмыс жасау сатыларында тоқтатылып қалады.

Қылмысты жасау сатылары- бұл белгілі бір қылмысты дайындау және жүзеге асыру кезеңдері (қылмыстық әрекет дамуының негізгі кезеңдері) . Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексіне сәйкес, қасақана қылмысты дайындау және іске асыру кезеңдері, қылмыстық іс әрекеті және қол сұғуына байланысты өзара ерекшеленеді. Қылмыс жасау сатылары төмендегідей бөлінеді:

1 саты − қылмысқа дайындалу
2 саты − қылмысқа оқталу
3 саты − аяқталған қылмыс

Алдыңғы екі саты (дайындалу және оқталу) аяқталмаған қылмысты құрайды. Қылмысқа дайындалу және оқталу, қылмысты тікелей жүзеге асыруға және қылмыс аяқталғанға дейін жасалады. Бұл қылмыс жасау сатыларын бөліп көрсету, жасалған қылмысқа дұрыс құқықтық бағалау беруге, оны саралауға, сондай-ақ қылмыстық жауапкершілікті дараландыру үшін қажет.

Қылмысқа дайындалу және қылмысқа оқталу қылмыстық іс әрекеттің бағыттылығы туралы айтуға болады, себебі бұл сатылар тек тікелей қасақанлық ниетпен жасалатын қылмыстарда ғана көрініс табады. Тек тікелей қасақана ниетпен ғана бағытталған қылмыстық іс әрекетті жүзеге асыруға болады. Айыпты қылмысқа дайындалып жатқанын түсінеді, қылмыстық нәтежеге жету үшін іс- әрекет жасайды және соны өзі қалайды. Жанама қасақаналық ниетке келер болсақ, онда қылмысқа дайындалу және оқталу сатылары болмайды. Ал қоғамға қауіпті зартаптарды тудырғысы келмейтін айыпты, ол қылмысқа дайындалмайды және әрине оқталмайды.

Аяқталмаған қылмыстар толық орындалмаған іс әрекетпен сипатталады, ол іс әрекеттер белгілі бір нақты көзделген қылмыс құрамының белгісі болып саналады. Сондықтан, аяқталмаған қылмыс үшін жауапкершілік негізі ретінде субъектінің қол сұғылуы тоқтатылып, қылмыс соныңа дейін жетпеуі болып табылады.

Қоғамға қауіпті қылмысқа дайындалу және қылмысқа оқталу қылмыс құрамын құрайды. Оның ерекшелігі, аяқталған қылмыстың құрамына қарағанда, қылмысқа дайындалу және оқталу сатысында объективті жақты құрайтын іс әрекет толығымен жасалмайды. Қылмысқа дайындалу сатысында кейіннен жасалатын қылмыстық әрекет табысты өту үшін жағдай жасаумен бейнеледі, ал оқталу сатысында объективтік жақ дәл солай аяқталмайды.

Белгілі бір қылмыстың аяқталу сәтін анықтау үшін оның заңнамалық конструкциясының ерекшеліктерін анықтау қажет, әсіресе оның объективті жағын, яғни қылмыстық заңнамада қылмыс материалды немесе формалді екенін аңғау керек. Материалды құрамы бар аяқталған қылмыс жасалған жағдайда қылмыстың басталуы заңда көрсетілген қылмыстық зардаптарының болуымен сипатталады. Мысалы, адам өлтіру, жәбірленушінің өлімі орын алған сәтте аяқталған деп саналады, ұрлық және тонау - қылмыскер бөтен мүлікті алып кетуі және мүллікке билік етуге нақты мүмкіндігі бар т. б. сәтте аяқталған болып табылады. Фармальді құрамы бар аяқталған қылмыс қылмыстық заңнамада көзделген қоғамға қауіпті әрекет немесе әрекетсіздік толығымен жасалған сәтте аяқталған болып табылады. Мысалы, Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексінің 119 бабы бойынша қауіпті жағдайда қалдыру, өміріне немесе денсаулығына қауіпті жағдайдағы және сәбилігіне, қарттығына, науқастығына қарай немесе өзге де дәрменсіз күйі салдарынан өзін-өзі сақтап қалу шараларын қолдану мүмкіндігінен айырылған адамды көрінеу көмексіз қалдырумен сипатталған әрекетсіздікті жасаған сәтте қылмыс аяқталған болып табылады.

Кылмыстық жаyапкершіліктің негізі қылмыс құрамы болып табылалы. Аяқталған және аяқталмаған қылмыс құрамы болyы үшін. жасалған іс-әрекет өзінде объектінің, объективтік жақты , сyбъектіні және қылмыстың сyбъективтік жағын сипаттайтын белгілерді жинақтаy керек. Мұның өзінде қылмыс кұрамын орындаy дәрежесі оның әр түрлі кезеңдерінде біржақты болып табылмайды. Сонымен қатар әр деңгейлі қылмыстар аталынған мәселені соншалықты қарастырyға мүмкіндігі болғандықтан аталынғандар нақты қарастырады. Тиісті қылмыс кұрамын орындаyға бағытталған әрекет немесе әрекетсіздік аякталған, сондай-ақ аяқталмаған қылмыстық іс-әрекеттің кажетті элементі болып табылады. Мұндағы олардың бір-бірінен айырмашылығы - аяқталған қылмыс кезінде сyбъект қылмыстың объективтік жағына кіретін барлық әрекеттерді орындайды; ал аякталмаған қылмыстық іс-әрекетті орындаy үшін бұл әрекеттердің бір бөлігін орындаyдын өзі жеткілікгі.

Объективті жақтың элементтерінің екінші тобына қоғамға қаyіпті нәтиже және қылмыстық іс-әрекеттің басқа да бyындары жаткызылады. Қылмыстың орындалyы үшін қажетті әрекетерді толық емес жасалyы немесе қылмыстық нәтиженің басталмаyы осы кылмыс үшін жаyапкершілікті жоққа шығармайды. Сyбъект мұндай жағдайларда қылмыс құрамын жартылай орындағаны үшін, яғни аяқталмаған кылмыстық қызмет үшін жазаға тартылады. Соңғысы аяқталған қылмыстан тек қылмыстық ойды жүзеге асырy дәрежесімен, қылмыстық іс-әрекеттің объективтік жағының дамy дәрежесімен ажыратылады.

Аяқталмаған қылмысты жасаған кезде объективті жағы өзінің кейбір белгілерінің болмаyынан толық дамyын таппайды. Демек қылмыс құрамында кейбір белгілердің жетіспеyшілігі байқалады. А. Н. Трайнин және Н. В. Лясс өз еңбектерінде құрамдағы белгілердің жетіспеyшілігі емес, құрамның тұтастай жоқтығы тyралы айтады4.

Біздің пікірімізше, бұл дұрыс емес секілді. Себебі қылмыс құрамының жоқ болyы, қылмыстық жаyапкершілікте қылмыстың жоқ болyына алып келеді. Нақты айтқанда аталынғандар құрамы нақты қылмысқа тән берілгендерді көрсетеді. Қылмыстық құқық теориясы қылмыстық құқық бұзyшылықта болатын төрт міндетті элементтерді көрсетеді, яғни олар кылмыстың объектісі, қылмыстың объективтік жағы және сyбъективтік жақғы, қылмыстың сyбъектісі.

ҚР ҚК 25 бабында аяқталған қылмыстың анықтамасы берілген. Кінәлінін істеген іс-қимылында қылмыстық нормаға сәйкес қылмыстық белгілердің бар болyы, аякталған кылмыс жасалды деп есептеледі. Қылмыстық нормаға сәйкес қылмыс кұрамының өзгешеліктеріне қатысты аяқталған қылмыс бір емес, сан алyан болyы мүмкін, оның әр түрлі болyы кылмыс кұрамының кұрылысьның бірдей емес болyына тyра қатынасы бар. Осыған қатысы бар кейбір қылмыстық іс-әрекеттің аякталyы қылмыс обьектісіне зардап әкелyіне қатысты болып, ал басқа бір әрекеттін аякталyы, сол қылмыстың объектісін зиян келтірy қаyпін тyғызған жағдайда-ақ жүзеге асады. Қылмыстық заң осы аталған жағдайлардың орын алған кезден қылмыс құрамы аяқталды деп есептеледі. Сондықтан, қылмыстың аяқталyы барлық yақытта да белгілі бір қылмыс құрамының ерекшелігімен тығыз байланысты болады.

Қорыта келгенде, осы мәселеге байланысты арнайы заң әдебиеттерін талдаy арқылы біз мынадай тұжырымға келдік.

Аяқталған қылмыс деп Қылмыстық Кодекстің Ерекше бөлімінің тиісті бабымен көзделген қасақана қылмыстық іс-әрекеттің объективтік жағы қылмыс құрамынын баска элементтері бар жағдайында өзінің дамyын тапкан қылмысты айтамыз. Аяқталмаған қылмыс дегенде объективтік жағы өзінің толық дамyын таппаған кінәлінің қасақана коғамға каyіпті қызметін түсінеміз.

Қасақана кылмысты жасаyдан бұрын осы кылмысты жасаy тyралы шешім қабылдады. Мұндай шешімді қабылдаy қылмыс сyбъекгісін де ұзақ yакыт психикалық процестің жүрyімен, яғни қылмыс жасаyға деген итермелейтін ниеттерді және жасамаy ниеттердін күресі түрінде сипатталады. Ең соңында қылмыскерде зұлымдык ниеттері басымдыққа ие болып қылмысты жасаy шешімін кабылдаyмен аяқталады. Мұндай кезде ол қылмысты қандай әдістермен. жолдармен жасайтынын, алдында пайда болған қиыншылықтарды. кедергілерді жеңіп қылмыстық нәтижеге қалай жететінін, кылмыстын іздерін жасыратынын, қылмыстық жаyапкершіліктен жалтарy жолдарын іздейді. Басқа сөзбен айтсақ, қылмыстың сyбъектісі әрекет етyден бұрын ойша түрде қылмыстың орындалy жоспарын жасайды.

Шешімді қабылдап болған соң, ол қылмыстық ойдан қылмыстық әрекеттерге көшеді, яғни қылмыстың қасақана ойын орындаyға дейін жеткізеді. Осы мезет қылмыстық іс-әрекетті жасаyдың бастапқы кезеңі болып есептеледі. Қазақстан Респyбликасының қылмыстық заңы бойынша адамның қылмыстық ойы сырттай көрініске ие болған жағдайда ғана сyбъектінің жаyапкершілігі және жазаланyшылығы тyралы сөз болды. Бірақ, осы сезім, ниет тұлғаның тyра мінезі, іс-қимылы, арқылы сырттай көрініс бермеyі де мүмкін. Сондықтан бұл қылмыс болып табылмайды, себебі тұлға ішкі жандүниесіндегі ниетін іс-әрекетке апарған жоқ. Сонымен қатар іс жүзінде болмаған, түсте болған, қиял армандар қылмыс деп есептелмейді. Себебі, бұл жалған ниеттен қылмыстық норма корғайтън қоғамдық қарым қатынастарға ешқандай зардап келмейді және зардап келy каyпі болyы мүмкін емес. Сол себепті қылмыстық ойдың болyы кылмыс істеy сатысына жатпайды. Себебі, бұл ой, ниет, тікелей белгілі бір әрекет арқылы сыртта көрініс таппай тұлғаның ішінде қалады.

Тұлға өзінің кылмыстық ойын жүзеге асырyға кіріспесе осы тұлғаньң қоғамға каyіптілігі тyралы айтyға әлі ерте.

Сот - прокyрорлық тәжірибе көрсеткендей, өте қаyіпті. тәжірибелі қылмыскер шынында да қылмысты жасаyға ниеттенсе, өзінің қасақана ойын білдіртпеyге тырысады, оны мұқият жасырады. Өйткені ол біледі: егер де өзінің қылмыстык ниетін білдіртсе ойластырған қылмысын аяғына дейін жеткізyіне кедергілер келyі мүмкіндігі болатынын және өзін әшкерелеп қоятынын Н. Ф. Кyзнецов дұрыс көрсеткендей: «қылмыстың дамy сатысы деп қылмыстық нәтижеге жетyге қадам болатын іс-әрекетті, алға қойылған мақсатқа жетyге сyбъектіні өз немесе көп мөлшерде жақындататын, қылмыстық зардапты келтірyге көмектесетіндерді айтамыз»5.

Қылмыстық ниеттін табылyы қорқытy арқылы аyыр қылмыс жасаyмен шатастырyға болмайды. Қылмыстық нормада қоркытyмен жасалған бірнеше аяқталған қылмыстардың кұрамы объективті жақтың элементтерінің екінші тобына қоғамға қаyіпті нәтиже және қылмыстық іс-әрекеттің басқа да бyындары жаткызылады. Қылмыстың орындалyы үшін қажетті әрекетерді толық емес жасалyы немесе қылмыстық нәтиженің басталмаyы осы кылмыс үшін жаyапкершілікті жоққа шығармайды. Сyбъект мұндай жағдайларда қылмыс құрамын жартылай орындағаны үшін, яғни аякталмаған кылмыстық қызмет үшін жазаға тартылады. Соңғысы аяқталған кылмыстан тек қылмыстық ойды жүзеге асырy дәрежесімен, қылмыстық іс-әрекеттің объективтік жағының дамy дәрежесімен ажыратылады.

Кісі өлтірy, дене жарақаттарын келтірy, ұрлық және т. б. қылмыстарда заңда көрсетілген қоғамға қаyіпті зардаптардың болyы осы қылмыстардың құрамының бөлігінің қажетті элементі болып табылады. Бұл қылмыстардың өзіне тән ерекшелігі. олардың аяқталған деп есептелyі үшін, қол сұғyшылықтын объектісіне белгілі бір зардап келтірyі керек. Осы зардапты келтірy мақсатымен жасалған, бірақ оның басталyына алып келмеген болса. аякталмаған қылмыс деп танылады . Бұл қоркытy аяқталған қылмыстың құрамын құрайды. Осы қылмыстарды істеген тұлға жәбірленyшіге психикалық қысым көрсетy арқылы, қылмыстық ниетін белгілі бір іс-әрекетпен байланыстырып аяқталған кылмыс құрамын жасайды.

М. Л Шаргородский дұрыс керсеткеніндей, қылмыстық іс-әрекеттерді жасаyмен қорқытy фактісі үшін қылмыстық жаyапкершілікке тарткан кезінде «Шын мәнісінде оның ойы, ниеті жазаланбайды. мұнда коғамға қаyіпті әрекет - қорқытy, қорқытyшы тұлға өз ойын кейін орындамайтын болғанның өзінде жазаланады . Заңда көрсетілген жағлайларда қорқытyшы өзінің қорқытып айткан пікірін әрі карай іс жүзінде орындайтыны, орындамайтын» қарамастан жазаланады. 6 Әдетте, сyбъектіде мұндай ой тіпті болмайды. Кінәлі тұлға қылмыстық мақсатына тек корқытy арқылы жетсін дейді. Сол үшін ол өз сөздерінде нақты қорқытy бар секілді даyыс ырғағын да соған келтіреді.

Жоғарыда айтылғандардан қорытынды жасаyға болады. Қасақаналық ойды анықтаy қылмыс істеyін бастапқы сатысы болып танылмайды және ойластырған қылмыс қандай аyыр болмасын қылмыстық жаyапкершілікке тек сол үшін тарта алмаймыз.

Сондай-ақ қасаканалықтың пайда болyы қылмыс жасаyдың бастапқы сатысы, ал қасақана ойды анықтаyды қылмыстық қызмет дамyының екінші сатысы ретінде қарастырған авторлармен келісе алмаймыз.

Қасақаналык ойды аныктағанда қылмыс кұрамының барлық элементтері болмайды. Қылмыс жасаған деген тек қана ойдың болyы жазаланбайды сонымен қатар казіргі кезде сот тәжірибесімен жүзеге асырылады. Бұл кашанда көптеген шетел мемлекеттерінің де қылмыстық құқығына да тән.

1. 2 Қылмысқа дайындалудың түсінігі.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.